Tē sı̀ Chiuⁿ
Lí sian-siⁿ hit jı̍t àm tò--lâi, soà kap i-ê bó͘ tı̄ teng-hoé-ē lūn tō-lí tùi chhián chiām-chiām kóng kàu chhim, tùi iok-lio̍k kóng kàu siông-sè. Koh chiong i pún-sin án-cháiⁿ-iūⁿ jı̍p kàu-tn̂g, án-cháiⁿ-iūⁿ thiaⁿ tō-lí, án-cháiⁿ-iūⁿ piān-pok, án-cháiⁿ-iūⁿ kı̂-tó, án-cháiⁿ-iūⁿ siū lâng kám-kek, án-cháiⁿ-iūⁿ hoán-hoé choē-koà, án-cháiⁿ-iūⁿ ké-pı̀ⁿ, án-cháiⁿ-iūⁿ jı̍p-kàu; jı̍p-kàu liáu-āu án-cháiⁿ-iūⁿ kā Iâ-so͘ chò chèng. Hiah-ê tāi-chı̀ ta̍k chân kóng liáu, kàu lō͘-boé kóng, “Nā m̄-sı̄ Siōng-tè ê toā in-tián Iâ-so͘ lâi kiù goá, goá tek-khak éng-éng sí tı̄ choē-ok ê tiong-ng, kin-á-jı̍t bô koh ū chit ê khoán-sit thang chı̍t-ke lâi toân-toân-ı̂ⁿ.”
Kóng-liáu the̍h Sèng-keng hē tı̄ toh-téng, kā in bó͘ kóng, “Goá tùi jı̍p-kàu kàu taⁿ, ta̍k chá-àm tek-khak tio̍h tha̍k Sèng-keng chı̍t nn̄g chiuⁿ, che sı̄ iúⁿ-chhı̄ sim-sı̂n ê niû-chháu, ia̍h tek-khak tio̍h gı̂m-si kı̂-tó: kin-mı̂ hiân-chhe kap kiáⁿ tio̍h kap goá án-ni chò.”
Lí sian-siⁿ tha̍k Sèng-keng chı̍t chiuⁿ liáu kap i-ê bó͘-kiáⁿ chò-hoé gı̂m Sèng si, chò-hoé kūi-teh kı̂-tó. Kı̂-tó ê oē tāi-lio̍k sı̄ kóng,“Goá ê Pē Siōng-tè, chhòng-chō thiⁿ-tē lâng mı̍h ê toā Chú-cháiⁿ, goá pún sı̄ toā choē ê lâng hām-lo̍h tı̄ bān hāng ok ê tiong-kan, bô hoat thang ka-tı̄ kiù, tit-tio̍h Thiⁿ-pē thiàⁿ-thàng lı̂n-bín, Iâ-so͘ chín-kiù, Sèng-sı̂n kám-hoà; taⁿ ē tit thoat-lı̄ khó͘-hái chhut-sí, jı̍p-oa̍h, chit ê in-tián khoah-toā bô-hān-liōng, kám-siā bē tit chı̄n. Hiān-chāi kiû goá ê Pē Siōng-tè chiàu-kò͘ kám-hoà goá ê bó͘-kiáⁿ, hō͘ in lóng ē tit-tio̍h kiù, kap goá chò-hoé kiâⁿ Thiⁿ ê lō͘, sí-āu chò-hoé hióng-siū Thian-tông ê chin hok-khı̀.”
Chiah ê oē kı̂-tó liáu, chiū peh-khí-lâi khı̀ khùn. Lūn-kàu in bó͘ hit mı̂ siūⁿ lóng bē khùn tit, siūⁿ-khí in ang ké-kū oāⁿ-sin, sim-lāi toā-toā hoaⁿ-hí. In ang khoán-thāi i ê in-chêng thiàⁿ-thàng pí éng-siông-sı̂ ka-poē hó, sim-lāi toā-toā siū kám-kek; khoàⁿ in ang giân-gí, tek-hēng un-jiû, toan-chiàⁿ, hô-pêng, sim-lāi toā-toā hâng-ho̍k. Lūn-kàu só͘ kà i ê tō-lí khiok ū oh-tit bêng-pe̍k ê só͘-chāi chhin-chhiūⁿ teh kóng,“Siōng-tè sı̄ to̍k-it bû jı̄, it-khài chiah ê phō͘-sat kap sı̂n-bêng, ang-hu̍t lóng-sı̄ pe̍h-chha̍t bô iáⁿ, kèng-i, pài-i bô lı̄-ek, iū-koh ū choē.” Chit hō ê oē taⁿ chiah thiaⁿ-kı̀ⁿ sim-lāi bē bián-tit giâu-gı̂ kı̂-koài, in-ūi i-ê sim cha̍t-cha̍t iáu-boē khui ê iân-kò͘ chiah án-ni, chóng--sı̄ teh tiû-tû ê tiong-kan, ū chı̍t-kù-oē ē bêng ē sı̀n, chiū-sı̄ i-ê ang kóng chit ê tō-lí ē piàn-hoà i-ê sim, hō͘ i thoat-lı̄ hiah ê choē-ok. Nā m̄-sı̄ chin ê tō-lí beh thài-ē kàu án-ni? Che oē chin tio̍h, chhin-chhiūⁿ kóng,“Hó chhiū tek-khak kiat hó ê koé-chí, pháiⁿ chhiū bē kiat hó ê koé-chí.”Taⁿ khoàⁿ in ang ū hó ê kí-tōng chiū thang chai hit ê tō-lí tek-khak sı̄ hó ê tō-lí, hiān-sı̂ sui-jiân bô sím-mı̍h bêng-pe̍k, āu--lâi tek-khak ē tı̀-kàu lóng-chóng bat.
Keh jı̍t chá-khí khí-lâi se-thâu, sé-bı̄n, chia̍h-tê, tiám-sim liáu-āu ha̍p ka chū-chı̍p khoàⁿ Sèng-keng kı̂-tó kap chêng mı̂-hng siāng. Ta̍k jı̍t chiàu án-ni lia̍h chò tiāⁿ-tio̍h ê kui-kí.
Tē gō͘ Chiuⁿ
Hit chı̍t jı̍t Lí sian-siⁿ khı̀ thàm-thiaⁿ i só͘ bē hit nn̄g ê kiáⁿ, chiah chai cha-po͘ ê í-keng sí, siong-sim chhám-chheh, m̄-nā in-ūi in kiáⁿ lâi pi-ai, ia̍h sı̄ ūi-tio̍h i ka-tı̄ chāi-chá chò pháiⁿ tı̀-kàu án-ni, lâi pi-ai. Lí sian-siⁿ taⁿ chai chiông-chêng só͘ ū ê choē-ok sı̄ khó͘ ê kin, só͘ siⁿ ê ki-hio̍h ia̍h tek-khak chē-chē ê kan-khó͘; chheh-sim hoán-hoé tāi-seng ê chhò-gō͘, to̍k-to̍k pek-chhiat kiû Siōng-tè, tài-liām Iâ-so͘ ê kong-lô lâi sià i-ê toā-choē, siúⁿ-sù Sèng-sı̂n lâi an-ùi i-ê sim.
Lí sian-siⁿ tit-tio̍h hit-hō pháiⁿ ê siau-sit, bô oē thang kap in bó͘ kóng, iū-koh kiû Siōng-tè khoan-i in bó͘ ê sim, bián-tit hō͘ in iu-būn khah koè-thâu. Tò--lâi kap i-ê bó͘ oán-choán lâi kóng, i-ê bó͘ lâu-ba̍k-sái siong-sim. Lí sian-siⁿ ēng chē-chē hong-hoat khó͘-khǹg i, in bó͘ koh khàu kóng,“Nā-sı̄ cha-bó͘--ê sí, cha-po͘--ê lâu teh, ia̍h iáu ē-kham-tit. Taⁿ kú bô án-ni, goá ê sim-tn̂g kiò goá cháiⁿ-iūⁿ m̄ koà-tiàu?”
Lí sian-siⁿ chai i-ê bó͘ sèng-tō iáu-boē bêng, sio̍k-chêng iáu-boē hoà, chiū khǹg i kóng, “Hiân-chhe lí só͘ kóng ê oē bô sūn thian-lí, ia̍h m̄-sı̄ chiàu jı̂n-chêng, cha-po͘ cha-bó͘ lóng sı̄ pē-bó ê kut-jio̍k, nià thang koh-iūⁿ sim khoán-thāi i? Goá iáu-boē thiaⁿ-kı̀ⁿ chin-lí ê tāi-seng, ia̍h sı̄ tùi-tiōng cha-po͘, m̄-ài cha-bó͘, chhin-chhiūⁿ sio̍k-gú teh kóng,‘Cha-bó͘-kiáⁿ sı̄ liáu-chı̂ⁿ-hoè, m̄ chhı̄ ia̍h ē-tit-koè.’Goá ia̍h pêⁿ-pêⁿ ū chit-hō sim, siông-siông ū chit-hō oē. Tùi bat tō-lí liáu-āu, chiah chai lâm-lí lóng sı̄ Siōng-tè siúⁿ-sù, lóng sı̄ Iâ-so͘ sio̍k-hoê ê lâng, chāi-siⁿ thang chò Siōng-tè ê peh-sı̀ⁿ, sí-āu lêng-hûn ē-tit kui Thian-tông, éng-oán hióng-hok, bô hun-pia̍t cha-po͘ cha-bó͘. Sio̍k-gú koh kóng,‘Bó͘-kiáⁿ chhin-chhiūⁿ sé-kha-chúi, piàⁿ hiat-ka̍k koh oāⁿ sin.’ Chāi-chá goá ia̍h án-ni siūⁿ, lām-sám khai-hùi chı̂ⁿ-châi, ke-lāi pàng-cho̍h-teh bô chiàu-kò͘, chiū-sı̄ chit-hō sim só͘ tı̍hⁿ ê. Taⁿ chiah chai tû-khı̀ sio̍k-chêng, ài-sioh hiân-chhe khoàⁿ chò chı̍t thé, sı̄ in-ūi jı̍p sèng-kàu, tit-tio̍h Siōng-tè ê Sèng-sı̂n kám-hoà, sūn-thàn Sèng-keng ê kà-sı̄, chiah ē án-ni. Sio̍k-gí ia̍h bat kóng,‘Lâm ū saⁿ ê bó͘ sı̄ hó-hàn, lí ū saⁿ ê ang sı̄ pháiⁿ-lâng.’Che ia̍h sı̄ tùi-tiōng cha-po͘ khoàⁿ-khin cha-bó͘, liû-thoân ê mâu-pēng. Sam hu, sam chhe lóng m̄-sı̄ chiàu chêng-lí, chhin-chhiūⁿ án-ni lâi chò, pāi-hoāi jı̂n-lûn, sı̍t-chāi bô kiông-chı̄n. Chiàu Sèng-keng kóng,“Siōng-tè chhòng-chō lâng sı̄ it-lâm it-lí,”m̄-sı̄ it-lí lióng-lâm, ia̍h m̄-sı̄ it-lâm lióng-lí. Só͘-í nā jı̍p sèng-kàu--ê, siōng chı̀ hông-tè, hā chı̀ peh-sı̀ⁿ, lóng sı̄ chı̍t ang chı̍t bó͘. Sèng-keng koh kóng,“Ang tio̍h thiàⁿ-bó͘ chhin-chhiūⁿ ka-tı̄, thiàⁿ bó͘ chiū-sı̄ thiàⁿ ka-tı̄, lâng m̄-bat oàn-hı̄n ka-tı̄ ê seng-khu--ê, lóng sı̄ pó-sioh i.”Koh kóng, “Lâng lı̄-khui pē-bó chhin-chhiūⁿ i-ê bó͘, lâi ha̍p chò chı̍t thé; só͘-í ta̍k lâng eng-kai tio̍h thiàⁿ bó͘ chhin-chhiūⁿ ka-tı̄, bó͘ ia̍h tio̍h thiàⁿ i-ê tiōng-hu, lâi chun-kèng hâng-ho̍k--i.”Chit-hō oē ke̍k chē, kóng bē-tit chı̄n.
I-ê bó͘ thiaⁿ-kı̀ⁿ chiah-ê oē, chai in ang só͘ kóng lóng ha̍p tō-lí, só͘ chò ia̍h sı̄ án-ni, sim-lāi chiām-chiām hoaⁿ-hí siū i an-ùi, to̍k-to̍k tı̀-ı̀ teh-beh sio̍k-hoê chit-ê cha-bó͘-kiáⁿ.
Lí sian-siⁿ chhut-khı̀ chhâ cha-bó͘-kiáⁿ ê hē-lo̍h, chiong chı̂ⁿ sio̍k tò-tńg--lâi. In bó͘ khoàⁿ-kı̀ⁿ i-ê cha-bó͘-kiáⁿ tò--lâi, sim-lāi hoaⁿ-hí, lám lâi phō tı̄ heng-chêng, ài-sioh chhin-chhiūⁿ pó-poè, ēng chhiú so in cha-bó͘-kiáⁿ ê bı̄n kóng, “Lí ê bı̄n-māu chhin-chhiūⁿ án-niâ-ê.”Koh khoàⁿ i-ê sin-hūn kóng,“Taⁿ pí hiàng-sı̂ khah toā-hàn lah.”Chim-chim chn̄g-chn̄g, kóng tang mn̄g sai, bó-á-kiáⁿ kóng bē-tit soah. Lí sian-siⁿ tı̄ piⁿ--á khoàⁿ in chit-hō ê khoán-sit, hoaⁿ-hí kàu lâu ba̍k-sái, soà bô oē thang kóng, to̍k-to̍k kóng chı̍t-kù,“Che sı̄ Siōng-tè toā in-tián lah.”
Tē-la̍k Chiuⁿ
Hit chı̍t mê cha-bó͘ gín-ná kap in lāu-bó chò-hoé khàu, kha siông-siông chhun-teh kiu-teh, chhùi-lāi teh ı̍hⁿ-ı̍hⁿ ng-ng haiⁿ-haiⁿ-chhan. I-ê lāu-bó tı̄ bı̂n-bāng-tiong kiaⁿ-chhéⁿ, chiah chai i-ê cha-bó͘-kiáⁿ sı̄ kha teh thiàⁿ. I bô hoat tā-oâ, chóng--sı̄ iōng oē an-ùi i niā-niā. Bı̂n-á-chá-khí i-ê lāu-pē mn̄g i, in lāu-bó kā i kóng, sı̄ kha thiàⁿ. Lí sian-siⁿ kóng,“Goá thiaⁿ-kı̀ⁿ cha-bó͘-kiáⁿ teh hiⁿ-hiⁿ-háu, sè siaⁿ teh chhan, phah-sǹg sı̄ in-ūi pa̍k-kha khí-in, taⁿ kó-jiân sı̄ án-ni. Hài lah! Chin kı̂-koài! Tiong-kok pa̍k-kha ê hong-sio̍k, tùi Bông-niû siat khí-thâu, kàu kin-á-jı̍t liû-thoân ná hāi, ū lâng pa̍k kàu nn̄g saⁿ chhùn hiah sè. ”
Sio̍k-gí kóng,“Toā kha ta̍h tē ún, sè kha ka-lún-sún.”Chiàu án-ni lâi khoàⁿ, pa̍k-kha m̄-sı̄ hó hong-sio̍k, m̄-sı̄ hok-khı̀ ê siòng-thé. Taⁿ-chiah pa̍k ê sı̂ thàng-thiàⁿ lân tong, mê-jı̍t thı̂-háu, poàⁿ-pō͘ bē kiâⁿ bē soá, phoê-hu kha-ba̍k hiú-noā, lâu-hoeh chhut-lâng, kap siū choē ê hoān-lâng siāng chı̍t-iūⁿ. Pē-bó khoàⁿ i thái-thó ē jím-sim, bô beh lı̂n-bín leh, pa̍k kàu toā-hàn pháiⁿ kiâⁿ-ta̍h. Siat-sú tú-tio̍h bô tiuⁿ-tı̂ ê chai-iong, kín-kip ê tāi-chı̀, beh thài cháu ē lı̄ thang siám-pı̄, kàu hit-tia̍p chóng--sı̄ sí. Hiân-chhe chhiáⁿ lí thiaⁿ goá ê oē, koáⁿ-kín chiong i ê kha kā liû--khí--lâi.
In bó͘ kóng,“Cha-bó͘ lâng kha toā-ê, khah choē sı̄ chò hā-chiān hō͘ lâng chhe-ēng, lâng lóng kā i chhiok-hō, kiò chò toā-kha-pô, hit-hō oē thiaⁿ lóng bē jı̍p hı̄. Goá khoàⁿ i kan-khó͘ khiok ia̍h siong-sim, m̄-kú hong-sio̍k to sı̄ án-ni, thài thang kap lâng bô siāng-khoán, káⁿ-tio̍h pa̍k khah hó.”
Lí sian-siⁿ kóng,“Hong-sio̍k ū hó, ū pháiⁿ; nā hó--ê tio̍h thàn i, nā pháiⁿ--ê chiū tio̍h oāⁿ. Pa̍k-kha sı̄ ke̍k pháiⁿ ê hong-sio̍k, chhiat-chhiat tio̍h ké-oāⁿ, koáⁿ-kín tio̍h ké-oāⁿ. Kàu āu--lâi tek-khak thong kok lóng ē ké-oāⁿ. Chóng--sı̄ bô chı̍t lâng chò khí-thâu, chiū bô ǹg-bāng ê jı̍t-chí. Nā-sı̄ chı̍t-ke tiàm chit hiuⁿ-lí, ē tāi-seng ké-oāⁿ, m̄-bián hoân-ló bô lâng o̍h lán ê khoán-sit, chhin-chhiūⁿ lí só͘ kóng, hō͘ lâng kiò toā-kha-pô, thài ū sím-mı̍h siong-kan? Goá khoàⁿ toā-kha, chiah sı̄ sūn-thàn Siōng-tè, chiàu-kò͘ i só͘ hō͘--lán ê sin-thé, ū sím-mı̍h hā-chiān? Khoàⁿ hiah-ê sè-kha--ê lóng sı̄ ge̍k-thiⁿ, só͘ kiâⁿ tiâu-tı̂ béng-kiông lâi áu-ut kàu chiâⁿ. Lūn chin sı̄ toā kiàn-siàu ê sū, hoán-tńg sı̄ chheng-ho͘ chò sam-chhùn ê kim-liân lah, keng-ê--lah, tāi-ke hō-ló hō-sō, sı̄ ín-iú bê-he̍k lâng ê oē, kā i pàng chò bô thiaⁿ-kı̀ⁿ ia̍h thang.”
I ê bó͘ kóng, “Tiōng-hu lí só͘ kóng ê oē, sı̍t-chāi ū chêng-lí, goá hı̄n bē-tit ka-tı̄ liû--khí-lâi, lâi thàn lí ê ı̀-sù, chóng--sı̄ chit-ê cha-bó͘ gín-ná nā m̄ kā i pa̍k-kha, kàu chiong-lâi phoè-chhin khoàⁿ beh án-cháiⁿ-iūⁿ?”
Lí sian-siⁿ kóng,“Che sū sı̄ Siōng-tè chú-ı̀ só͘ tiāⁿ lán put-kò thàn i ê bēng-lēng chiū-sı̄, nià thang in-ūi phoè-chhin ê iân-kò͘ lâi pāi-hoāi sin-thé? Iū-koh hit-ê cha-bó͘ gín-ná āu--lâi tek-khak kā i phoè hō͘ kàu-hoē-lāi ê lâng, koat-toàn m̄-thang kè-chhut kàu-hoē-goā; sı̍t-chāi thàn tō-lí ê lâng bô lia̍h kha toā chò kiàn-siàu.”
I ê bó͘ kóng,“An-cháiⁿ-iūⁿ m̄ kap kàu-hoē-goā kiat chhin?”
Lí sian-siⁿ kóng,“Kàu-hoē-goā ê lâng bô beh kèng Siōng-tè, thàn sè-sio̍k, pài ké sı̂n, hêng-tōng kí-chí lóng lı̄-khui chin tō-lí, nā chiong kiáⁿ kè hō͘ i, chhin-chhiūⁿ jı̍p o͘-àm ê só͘-chāi, chāi-siⁿ bē sūn Siōng-tè ê bēng-lēng lâi chò lâng, koè-óng bē hióng Thian-tông ê éng-hok. Goá m̄ jím khoàⁿ i pa̍k-kha ê kan-khó͘, thái-thó ē jím--tit pàng i khı̀ siū tē-ge̍k ê kan-khó͘ leh? Sè-sio̍k tiōng hù-kùi, bô tiōng tō-lí; tiōng seng-khu, bô tiōng lêng-hûn, chhián-kiàn iū-koh su-phian. Goá chāi-chá iā sı̄ án-ni, taⁿ chiah chai lêng-hûn sı̄ bô tàng bé ê pó-poè, lâng ê seng-khu bān-bān bē pí-tit. Sè-kan ê hok-khı̀ chhin-chhiūⁿ poe ê hûn, chhin-chhiūⁿ gán-chiân hoa. Nā-sı̄ in-ūi che lâi sit-lo̍h lêng-hûn, sı̄ o͘-àm gû-gōng kàu-ke̍k. Hài ah! Chin khó-sioh! Chit-ê cha-bó͘ gín-ná chiū-sı̄ chiong-sı̀-lâng bô phit-phoè, iā m̄-khéng kè hō͘ kàu-hoē-goā.”
I ê bó͘ ta̍k jı̍t teh siū i kà-sı̄, sim-lāi lio̍h-á bêng-pe̍k, só͘-í chit-tia̍p thiaⁿ i chē-chē oē, khah khoài ē-hiáu-tit, tùi i-ê tiōng-hu tı̀m-thâu kóng,“Sian-siⁿ ê oē chin tio̍h, goá taⁿ kam-goān tháu-pàng chit-ê gín-ná ê kha, bô beh koh kā i pa̍k.”
Chiū soà kā i liû--khí--lâi. Cha-bó͘ gín-ná iā toā hoaⁿ-hí, tùi chit-tia̍p sin-thé chhun-ûn, sim-koaⁿ an-jiân, pí pa̍k-kha ê cha-bó͘ gín-ná put-chí khah sóng-khoài lah.
