Úi-tāi ê kiō-hu

e̍k

 Ū chı̍t jı̍t chı̍t-ê bô pêng-siông ê lâng-kheh lâi goá chhù, i chiū-sı̄ tùi chhim-soaⁿ chhut-lâi ê soaⁿ-pau. Khoàⁿ i ê thāi-tō͘ pèng bô chho͘-ló͘, keng-koè chı̍t-ūi soan-kàu-su ê kài-siāu, chiū kap goá ak-chhiú, kā goá kóng, “Pêng-an.” Goá sı̍t-chāi khoàⁿ che sı̄ Chú ê tō-lí só͘ chō-chiâⁿ ê sı̂n-jiah. Chı̍t-ê thâi-lâng ê bı̂n-cho̍k, chiâⁿ-choè Iâ-so͘ ê ha̍k-seng. Kı̂-biāu ah!  Chú ê toā lêng-le̍k!

Goá chin hoaⁿ-hí chiap-thāi i choè goán ê lâng-kheh. Goán saⁿ-kap chia̍h-pn̄g, gı̂m-si. Goá thiaⁿ-tio̍h i ū chin-súi ê siaⁿ,goá chheng-chàn i ê sı̂, kóng in soaⁿ-tē lâng lóng sı̄ chin-ài chhiùⁿ-koa, iā kóng i ê siaⁿ pèng bô pí pa̍t-lâng khah súi. Āu-lâi goá chai-iáⁿ in sı̄ chı̍t-ê chhiùⁿ-koa ê bı̂n-cho̍k, ū sı̂ o̍h chı̍t-tiâu sin ê koa, lâng chiū chhiùⁿ-kàu bô ài chia̍h-pn̄g. Iá-bân ê sèng-chit taⁿ bô khı̀, iā bô ū oàn-hūn kap sat-jı̂n. In tùi Ki-tok só͘ niá-siū ê oa̍h-miā tùi in ê koa-siaⁿ piáu-hiān chhut-lâi, in hiông-ok ê bı̄n-māu iā pı̀ⁿ choè un-jiû khó-ài lah! “Hiaⁿ-tı̄, lí cháiⁿ-iūⁿ bô phāiⁿ to? Kiám m̄-sı̄ múi chı̍t-ê thó͘-jı̂n lóng ài phāiⁿ to mah?” Tâm-oē ê sı̂ goá mn̄g i chit-ê būn-tê. “Sı̄, goán lóng put-sı̂ ài phāiⁿ to, bô lâng oē-thang bián-kióng goán pak lo̍h-lâi. Í-chêng ū chı̍t ê koaⁿ kàu goán chng, bēng-lēng m̄-chún phāiⁿ to jı̍p chhı̄-tiûⁿ, kiat-kó jiá-khí chèng-lâng ê siū-khı̀, chiū thoa i chhut-lâi thâi-sí, goán iû-goân phāiⁿ to, pa̍t-lâng m̄ káⁿ lâi kan-sia̍p.” Goá chiū koh mn̄g i “Án-ni lí ê phāiⁿ tı̄ tó-ūi?” I kóng “Tı̄ kúi nı̂ chêng, goá chiū hiat-ka̍k lah!” “Lí kiám bô ài lí ê to mah?” “Ū, goá ài goá ê to, chóng-sı̄ goá koh khah ài Ki-tok.” “Chı̄-chūi kiò lí m̄-thang phāiⁿ to?” “Bô, chóng-sı̄ goá sı̀n Ki-tok liáu-āu chiū siūⁿ, choè Ki-tok-tô͘ m̄ èng-kai phāiⁿ to, goá chiū pak lo̍h lâi.”“Pa̍t-lâng cháiⁿ-iūⁿ?”“Iā-sı̄ án-ni, lí kàu chhı̄-tiûⁿ, khoàⁿ-kı̀ⁿ hiah-ê bô phāiⁿ to ê chiū-sı̄ Ki-tok-tô͘.”Che iā sı̄ kı̂-chek, Ki-tok ê kám-hoà-la̍t chiah toā, toè I ê lâng lóng tit-tio̍h oa̍h-miā ê choán-piàn. Goá chiū koh mn̄g i sı̀n Chú ê keng-koè. I kóng “Goá iáu soè-hàn ê sı̂, goán ê chng-lāi hut-jiân ū chı̍t-ê kı̂-koài ê seⁿ-hūn lâng lâi, i chin koâiⁿ-toā, bı̄n tài chhiò iông, chóng-sı̄ chin-choē lâng kóng kap chit-ê lâng óng-lâi it-tēng oē siū sı̂n ê hêng-hoa̍t. Só͘-í bô lâng ài chhin-kı̄n i. I lóng teh kóng “Siōng-tè” ê sū, goán siūⁿ ài thiaⁿ, chóng-sı̄ iā chin-kiaⁿ. Thiaⁿ kóng ū lâng phoà-pı̄ⁿ chin siong-tiōng chia̍h i ê io̍h-oân chiū khoài hoê-ho̍k. Ū lâng chiū-kūn i, chóng-sı̄ bô lâng chiap-siū i só͘ kóng ê Iâ-so͘ Ki-tok, tāi-ke put-kò khoàⁿ i choè chı̍t-ê hó ê i-seng. I ê thiàⁿ-sim chin kám-tōng lâng, i pun io̍h hō͘ pı̄ⁿ-lâng, thè in kı̂-tó, Lâng ê sim chiām-chiām kui-ǹg i, sui-jiân m̄-káⁿ chiap-siū i só͘ kóng ê tō-lí, chı̀-chió iā jı̄n-tēng i sı̄ chı̍t-ê hó-lâng. Ū chı̍t-jı̍t chı̍t-kiāⁿ sū iô-tāng choân-chng ê lâng, ū lâng toā-siaⁿ hoah, in-ūi khoàⁿ-tio̍h hit-ê “hó-lâng” kng kiō, kiō-téng só͘ chē ê sı̄ phoà-pı̄ⁿ tı̂m-tāng ê kiō-hu. Tú-á chit-ê “hó-lâng” kiám m̄-sı̄ chē kiō chhut chng khı̀, cháiⁿ-iūⁿ hiān-chāi sı̄ i teh kng? Tāi-ke chin kı̂-koài. Lēng-goā chı̍t-ê kiō-hu chiū kóng “Tı̄ poàⁿ-lō͘ goá ê tâng-phoāⁿ phoà-pı̄ⁿ hoat-sio, m̄-chai lâng, chit-ê lâng-kheh chiū kóng tio̍h kín tńg lâi chng-lāi, chiū kap goá tàu kng chit-ê tâng-phoāⁿ, i sı̍t-chāi sı̄ hó-lâng!” Kóng-liáu ū ba̍k-sái lâu lo̍h, chèng-lâng ê ba̍k-chiu iā tâm. Tùi hit sı̂ khí, sı̀n Iâ-so͘ ê lâng ke-thiⁿ choē-choē chhin-chhiūⁿ hoé thoàⁿ kàu choân chng, āu-lâi i kà goán tha̍k pe̍h-oē-jı̄, chhiùⁿ-koa. Khó-sioh i taⁿ lı̄-khui goán khı̀ lah! I khı̀-sè ê siau-sit thoân-kàu goán toà ê só͘-chāi ê sı̂, tāi-ke lóng toā pi-siong, chhin-chhiūⁿ sit-lo̍h lāu-pē chı̍t-iūⁿ.” Kóng kàu chia i iā lâu ba̍k-sái, goá chin siū kám-tōng, chin ài khı̀ khoàⁿ i ê bōng, chiū kap pêng-iú saⁿ-kap khı̀. Thiⁿ-khı̀ chin joa̍h, goán ê sim iā chin jia̍t. Goán kàu bōng-chêng khoàⁿ-tio̍h bōng-pâi siá “Hù Lêng-jı̂n ê bōng”, tâng-kiâⁿ ê pêng-iú kóng “I chha chı̍t-tiám chiū bô tı̄ chia lah! In-ūi i bat hoe-sim beh tò-khı̀ kò͘-hiong”. Goán chiū iau-kiû i kóng khah chheng-chhó hō͘ goán thiaⁿ. I kóng: Hù sian-siⁿ tı̄ thó͘-jı̂n tiong kang-chok ê sı̂, chin-choē khùn-lân, iā chin gûi-hiám. I chı̄n-liáu i ê le̍k-liōng, chı̄n-sim kı̂-tó, chóng-sı̄ lóng bô kiat-kó. I khoàⁿ-kı̀ⁿ kang-chok ê biâu-bông, tı̄ sit-bāng tiong chiū koat-ı̀ beh tńg-khı̀, i seng siá phoe hō͘ i nı̂-lāu ê lāu-bó. “Só͘-thiàⁿ ê ma-ma, lı̄-khui lí kap kò͘-hiong í-keng chin-choē nı̂ lah! Goá tı̄ chit-ê iá-bân ê só͘-chāi. Kia̍h-ba̍k bô chhin, iā bô ū kang-chok siōng ê an-ùi, goá ná chún sı̄ teh lōng-hùi oa̍h-miā ê le̍k-liōng kap chheng-liân ê sı̂-kan, it-chhè lóng bô ū oa̍h-khı̀, bô ū kè-ta̍t, goá koat-ı̀ beh tńg-lâi, Chú it-tēng oē liáu-kái goá ê thòng-khó͘---” Chit-tiuⁿ phoe kià kàu chı̍t-ê kùi-cho̍k ê ka-têng, nı̂-lāu ê lāu-bó ê chhiú ūi-tio̍h chit tiuⁿ phoe teh chhoah, i su-liām i tı̄ hn̄g-hn̄g ê kiáⁿ, chóng-sı̄ i m̄-ài i tńg-lâi, i kūi-lo̍h ūi i kı̂-tó. I kín-kín siá chı̍t-tiuⁿ kó͘-lē ê phoe hō͘ i. Kı̂-tiong kúi-kù iàu-kín ê oē sı̄ án-ni: “Kiáⁿ ah! lí kiám boē-thang koh thun-lún tiap-á-kú mah? Goá beh khún-chhiat ūi lí kı̂-tó, goá iā chhiáⁿ chin-choē thiàⁿ Chú ê lâng ēng kı̂-tó chi-chhı̂ lí, lí m̄-thang pàng-sak choè-āu ê sı̂-kan!” Bô-kú hok-im ê mn̂g toā-khui, chit-ê úi-tāi ê kiō-hu---kùi-cho̍k ê kiáⁿ, Chú tiong-sı̍t ê po̍k-jı̂n, khoàⁿ-kı̀ⁿ loā-choē sit-lo̍h ê lêng-hûn tit-kiù, loā-choē lâng ê seng-oa̍h kái-piàn, iu-siong ê ba̍k-sái bô koh lâu, hoaⁿ-hí ê ba̍k-sái chhèng-chhut. I sı̍t-chāi sı̄ chı̍t-ūi úi-tāi ê khai-thok-chiá! Tı̄ che úi-jı̂n ê bōng-chêng goá koh khoàⁿ-kı̀ⁿ sin ê kang-chok ê ı̄ⁿ-siōng, khoàⁿ-kı̀ⁿ chêng-bı̄n kang-chok ê kéng-siōng. (Oa̍h-miā ê Bí-niû tē 33 kı̂, 1957 nı̂ 2 ge̍h)