A-kong kap a-má ê kò͘-sū 01

Goá m̄-chai ū joā chē lâng hām goá ū kāng-khoán ê sêng-tióng poē-kéng, hām goá ū kāng-khoán ê ai-siong.... Chêng sè-hàn goá tō-sı̄ hō͘ a-kong hām a-má chhiâⁿ-ióng toā-hàn--ê, siōng thiàⁿ--goá ê a-kong tı̄ nn̄g-tang chêng koè-sin, a-kong cháu liáu-āu, pún-té teh kā chiàu-kò͘ ê a-má, soah chı̍t-ē chhiú sit-khı̀ seng-oa̍h ê tiōng-sim, i pún-chiâⁿ kan-taⁿ sı̄ khah toā-kho͘, bô siáⁿ-mih khah giâm-tiōng ê pēⁿ-chèng, chit-má soah liân kiān-khong to chhut būn-tê--lo͘h, sin-thé chōng-hóng chı̍t-kang pí chı̍t-kang khah bái, sèng-tē mā ná lâi ná sêng gín-á, kap a-kong choè-āu hit kúi-tang kāng-khoán, tiāⁿ ē-sái gín-á-sèng. Goán a-kong kan-taⁿ ē-hiáu kóng Tâi-oân-oē; a-má bat tha̍k Jı̍t-pún-chheh, koh khı̀ goā-kok-lâng ê chhù hông chhiàⁿ, i khah siàu-liân, ha̍k-sı̍p lêng-le̍k koh kiông, chin ē chiap-siū sin ê mı̍h-kiāⁿ kap koan-liām, i m̄-tāⁿ ē-hiáu kóng Tâi-oân-oē kap Jı̍t-pún-oē, koh ē-hiáu chı̍t-sut-á Bí-kok-oē hām Pak-kiaⁿ-gí, m̄-koh kóng kah siōng liàn-tńg--ê, tong-jiân mā sı̄ Tâi-oân-oē. Tı̄ goá sêng-tióng koè-têng--nih, it-tı̍t kàu goá tha̍k iù-tı̀-hn̂g chı̀n-chêng, tû-khı̀ kap ma-ma hām pa-pa ê chı̍t-koá pêng-iú kóng-oē, kı̂-thaⁿ chha-put-to 80% ê sı̂-kan, goá lóng sı̄ iōng kap a-kong a-má kāng-khoán ê gí-giân. Tiong-tàu ê sı̂, ta̍k-ê chò-hoé tı̄ thiaⁿ--nih khoàⁿ “Ha-bé Nn̄g-khí”, koh ū āu--lâi ê “Thian-thian Khai-sim”, bē kı̀-tit ū kúi-ê e-po͘ kap àm-thâu-á, goá hām in nn̄g-ê sı̄-toā-lâng chiú tı̄ lajio͘h piⁿ--á, thiaⁿ Gô͘ Lo̍k-thian kóng kia̍p-hù chè-pı̂n “Gı̄-chha̍t Liāu Thiam-teng” ê thoân-kı̂ kò͘-sū, thiaⁿ a-má toè lajio͘h sè-sè-siaⁿ teh haiⁿ Tâi-oân bı̂n-iâu, mā tiāⁿ poê a-má iōng hàm-kiàⁿ, chiok chia̍h-la̍t teh chı̂m sè-sè-jı̄-á koh bô chheng-chhó ê koa-á-pún, iōng hâm-hâm hô͘-hô͘ ê hoat-im kā-jı̄ teh o̍h chhiùⁿ Jı̍t-pún gín-á-koa. Kàu kah e-àm, tō phâng chı̍t-oáⁿ pn̄g chiú tı̄ tiān-sı̄ thâu-chêng tán beh khoàⁿ Iûⁿ Lē-hoa koa-á-hı̀, ū “sin khiâ pe̍h-bé koè saⁿ-koan, kái oāⁿ sò͘-i hoê tiong-goân” ê Chio̍h Pêng-kùi, koh ū “Soaⁿ-se Thài-goân chhut eng-châi, bē-hı̂ bē-chàng bô-lâng chai” ê Tek Chheng, tong-jiân koh khah bē-tàng bē kı̀-tit lāu-jia̍t kú-kún ê “chhàu-thâu-á Hông-bú kun Chu Goân-chiong”; koh ū lé-pài e-po͘-sı̂, kho̍k-kho̍k tán beh khoàⁿ ê “gō͘-teng-chióng” Hō-ló-gí koa-khek pí-pài; koh khah bē-tàng bô kóng-tio̍h koè-nı̂ koè-chiat ê sı̂, goá hām a-kong lóng ài í-thâu-á giâ--leh, cháu-khı̀ thó͘-tē-kong-biō ê têng-á kha khoàⁿ pò͘-tē-hı̀, ná khoàⁿ koh ná chia̍h a-má tu ùi chhài-chhı̄-á bé--tńg-lâi ê chúi-sa thô͘-tāu-jı̂n, sio-sio thǹg-thǹg, koh phang koh tiⁿ, chia̍h kah chhiú--nih chhùi--nih sim--nih lóng sio-lo̍h sio-lo̍h--khí-lâi! It-tı̍t kàu kah kok-hāu chı̍t-nı̂-á, ū chı̍t-kang hā-khò ê sı̂, goá kap kāng-pan kúi-ê cha-bó͘ gín-á chē tı̄ chhian-chhiu teh chhiùⁿ-koa, chhiùⁿ goá tú o̍h ē-hiáu ê “Tán bô-lâng”, “Bí-lē un-jiû” ê cha-bó͘ lāu-su thiaⁿ--tio̍h sûi chông--chhut-lâi, goán kioh-sı̄ lāu-su beh kap goán sńg, siūⁿ bē kàu i sı̄ chông-lâi kā goán kóng『不能說方言』! Āu-pái nā koh hō͘ i thiaⁿ--tio̍h, 『榮譽榜』téng-koân ê âng-tiám tio̍h-ài kiám chı̍t-tiám! Kok-hāu-á, kok-tiong,ko-tiong, tāi-ha̍k......, goá tı̄ chú-liû ê kè-ta̍t-koan--nih piàⁿ-miā ǹg téng-koân peh, beh kā sin-khu téng chng-kha gín-á ê thó͘-bı̄ siau-tiāu, kàu kah goá khai-sí ē-hiáu su-khó chiah-ê būn-tê ê sı̂, goá í-keng bē-hiáu sú-iōng hām a-kong a-má sio-siâng ê oē--a, goá bô hoat-tō͘ iōng in hām goá siōng kài se̍k ê gí-giân, kā goá siōng cheng-khak ê ı̀-sù kap sim-lāi-oē piáu-ta̍t--chhut-lâi, kóng--ê sı̄ siōng chho͘-chhián siōng kán-tan ê gí-sû, chin bián-kióng koh li-li-lak-lak, mā kan-taⁿ ē-tàng kóng chı̍t-koá pı̀ⁿ-khong pı̀ⁿ-siáu ê chhiò-khoe, iah-sı̄ kā in sai-nai, lāng hō͘ in hoaⁿ-hí, soah bô hoat-tō͘ piáu-ta̍t goá choè-kı̄n koh o̍h-tio̍h siáⁿ-mih tı̀-sek kap ki-su̍t, iah-sı̄ tú-tio̍h siáⁿ-mih jı̂n-seng ê būn-tê. Siá kàu chia, goá m̄-sı̄ kóng, chō-chiâⁿ kin-á-jı̍t chit-khoán pi-chhám ê chōng-hóng, goá m̄-bián hū-chek-jı̄n. Goán pa-pa mā bat chin khó͘-sim kà goá bē-tàng “chia̍h koé-chí m̄ pài chhiū-thâu”, bē-tàng bē kı̀-tit lán ê bú-gí, m̄-koh ka-tı̄ éng-chūn khak-sı̍t khoàⁿ bē thàu chú-liû kè-ta̍t āu-piah ê chin-siòng. Tng gí-giân hō͘ iú-sim jı̂n-sū lı̄-iōng ê sı̂, tō-sı̄ chiâⁿ kiông koh ū-la̍t ê khòng-chè chhiú-toāⁿ hām chèng-tı̄ kang-kū. Pa̍t-lâng tng goá ê bı̄n kóng “Tâi-oân-oē iah-sı̄ ū Tâi-oân-khiuⁿ ê Hoâ-gí chin sông” ê sı̂, goá mā bô kā chè-chí, tiām-tiām m̄ chhut-siaⁿ, taⁿ-á káⁿ tı̄ sim-lāi teh kek-khùi, kám kóng ū toh chı̍t-chióng gí-giân sı̄ pí kı̂-thaⁿ gí-giân khah iu-siù khah ko-kip? Kám kóng kan-taⁿ ē-hiáu kóng Tâi-oân-oē ê a-kong a-má ài kám-kak kiàn-siàu? Lán ê kàu-io̍k chhòng-chō chhut chı̍t-tı̄n bô to̍k-lı̍p su-khó lêng-le̍k ê tha̍k-chheh-lâng, taⁿ-á khoàⁿ-tio̍h tāi-chı̀ ê piáu-bı̄n hiān-siōng, bô hoat-tō͘ su-khó āu-piah ê goân-in kap ı̀-gı̄. Chı̀n-chêng goá siu-tio̍h chı̍t-tiuⁿ E-mail, kóng toā-to-sò͘ lô͘-moâ ê te̍k-sek tō-sı̄ kóng Tâi-oân-oē, pō͘ pin-nn̂g, chhēng hoe siatchuh, koà kim-phoa̍h-liān...... Tio̍h! Goá sêng-jı̄n chit-khoán giân-lūn sı̄ ū-iáⁿ--ê, m̄-koh sı̄ án-choáⁿ ē án-ne? Sı̄ án-choáⁿ sûi tō beh kā in kui-lūi chò siā-hoē ê pāi-lūi? Sı̄ án-choáⁿ boài siūⁿ-khoàⁿ-māi, lí iōng ê gí-giân m̄-sı̄ siā-hoē ê kı̀-tit lı̄-ek-chiá iah-sı̄ koân-le̍k-chiá iau-kiû sú-iōng ê gí-giân ê sı̂, lí phêng siáⁿ-mih hām lâng kēng-cheng? Lí ū siáⁿ-mih iu-sè? Siáng ē-tàng kā goá kóng, che it-chhè sı̄ án-choáⁿ chō-chiâⁿ--ê, hō͘ goá ê su-khó hong-sek iah-sı̄ su-khó ê sı̂ iōng ê gí-giân, lóng hām a-kong a-má bô-kâng, hām pa-pa a-chek in oān-nā bô-kâng. Sè-kài ū joā chē kok-ka hām lán sio-siâng, chó͘-sun-á bô hoat-tō͘ iōng liú-lia̍h ê bú-gí ko-thong ê pí-lē chiah-nı̄-á koân, kàu-io̍k chit-ê kang-kū tı̄ té-té 30~40 tang--nih, kā a-kong a-má hit-ê nı̂-tāi ê thâu-khak--nih iōng ê gí-giân nńg-thé, ùi lán ê thâu-khak--nih lóng kā Delete--khı̀-a! Choè-kı̄n goá tiāⁿ-tiāⁿ teh siūⁿ chit-koá būn-tê, chhàn-hoé hoán-séng ka-tı̄ ê thāi-tō͘. Lēng-goā, tı̄ su-khó ê koè-têng--nih, it-tı̍t siūⁿ-tio̍h gín-á sı̂ bí-hó ê kı̀-tı̀, chiap-soà--lo̍h-lâi, goá ē siá chı̍t-koá hām a-kong a-má tàu-tı̄n ê sı̂ chhù-bı̄ ê tāi-chı̀, iah-sı̄ in hit-ê nı̂-tāi ê kı̂-lâng koài-sū. Kı̂-sı̍t, taⁿ-á in 2 ê ê kò͘-sū tō chiok cheng-chhái--a, kóng mā kóng bē soah, tán leh khoàⁿ--o͘! (TGB Thong-sı̀n tē 44 kı̂, 2003 nı̂ 5 goe̍h)