Pài-gō͘ khò siōng soah, A-lân chē hoé-chhia beh tńg Hoa-lian, tı̄ Tâi-pak kàu Peh-tó͘ chit toāⁿ, chē tı̄ i piⁿ--á-ê, khoàⁿ--khí-lâi sı̄ iáu teh tha̍k ko-tiong ê cha-bó͘ gín-á, goân-chū-bı̂n ê bı̄n-bô͘-á put-chí-á chhim.
『妳是原住民對吧?』A-lân khoàⁿ i khoàⁿ chiok kú, chiah khui-chhúi mn̄g.
Hit ê cha-bó͘ gín-á hiông-hiông hông án-ne mn̄g, ká-ná lio̍h-á chheⁿ-kiaⁿ kóng:『我不是耶!』
Thiaⁿ i án-ne kóng, A-lân soah jú giau-gı̂, nah ū khó-lêng m̄-sı̄? A-lân kè-sio̍k mn̄g--lo̍h-khı̀:『不是嗎? 可是妳的輪廓真的很明顯耶!』
Cha-bó͘ gín-á thiaⁿ--tio̍h choaⁿ-á chhiò--chhut-lâi:『真的很明顯嗎? 我媽媽是排灣族啦! 我爸爸是外省人.』
『那就是啦! 我還想說奇怪! 怎麼可能不是?』
『可是人家都跟我說我這樣算是外省人, 不是原住民, 不是跟爸爸的嗎?』
『哪有? 不管是爸爸還是媽媽哪一個是原住民, 生出來的孩子一樣也是原住民啊! 妳說的是政府的規定, 很沒道理對吧! 可是只要妳認同妳是原住民, 那妳就是原住民啊!』A-lân tùi cha-bó͘ gín-á chhiò--chı̍t-ē, siūⁿ beh cheng-ka i ê sı̀n-sim.
『原來是這樣喔! 都沒有人跟我說過......』
Chit chūn, chhia-téng thoân lâi hòng-sàng-siaⁿ: “Peh-tó͘-chām kàu--a, beh lo̍h-chhia ê lú-kheh chhiáⁿ sūn-sı̄ lo̍h-chhia, āu chı̍t chām sı̄ Sūi-hong-chām.”
『我要下車了, 很高興跟妳聊天, bye-bye!』Cha-bó͘ gín-á kóng soah tō lo̍h-chhia--a.
Hoé-chhia kho̍k kàu Hoa-lian, í-keng hoan-tiám--a.
Koè tńg kang khùn-chhéⁿ, A-lân o͘-tó͘-bái khiâ--leh tō lòng khı̀ Widi chhoē Siù-bí. Chū hái-hoāⁿ-soàⁿ hùn-khoah liáu-āu, toā-lō͘ piⁿ ê pō͘-lo̍k bô-iáⁿ chhiūⁿ chı̀n-chêng lâi phêng-kó͘ ê hit-koá kàu-siū ha̍k-chiá kóng--ê, tùi in ê keng-chè ū pang-chān, tian-tò jú hāi, hit-koá Tâi-pak-lâng chhia sái--leh, siu̍h--chı̍t-ē tō koè--khı̀-a, m̄-sı̄ tı̍t-chiap kàu Tâi-tang, tō-sı̄ tı̄ kúi-ê-á koan-kong-tiám hip chı̍t-ê siōng, chiâⁿ chē tong-jı̍t tō koh tńg--khı̀-a, thài ē lâu tı̄ chia chhit-thô? Pō͘-lo̍k tı̀-kak tio̍h chit ê būn-tê, m̄-koh kám ū châi-tiāu án-choáⁿ? Siù-bí in chiah-ê tāi-ha̍k-seng, pài-la̍k lé-pài lóng ē tńg pō͘-lo̍k tàu-saⁿ-kāng, chit-má pō͘-lo̍k lāi-té ê lāu-lâng koat-tēng beh iōng ka-tı̄ ê thoân-thóng chò pûi-té, kı̀-lo̍k chéng-lí in ê bûn-hoà chu-goân, chéng-siu in ê ngē-thé siat-pı̄, ka-kiông goân-chū-bı̂n ı̀-sek ê kàu-io̍k, boài koh ǹg--lâng-a.
“Panay, khoàⁿ lí bô-êng-chhih-chhah, liam-mi chông chia, liam-mi chông hia, kám ài tàu-saⁿ-kāng?”
“A-lân, lí thâu chı̍t pái kiò goá ê miâ neh, goá Pangcah ê miâ.”
Panay sı̄ Siù-bí ê miâ, A-lân tı̄ hoé-chhia téng kap hit ê cha-bó͘ gín-á kóng liáu, tō koat-tēng koh lâi beh kiò Siù-bí i goân-chū-bı̂n ê miâ.
“Chit-má khang-khoè chı̀n-hêng kah án-choáⁿ?” A-lân khoàⁿ piⁿ--á teh bô-êng ê lâng, ta̍k-ê khoàⁿ--khı̀-lâi lóng chiok ū oa̍h-le̍k, chiok boán-chiok ê piáu-chêng, pō͘-lo̍k mā piàn kah khah bô kāng-khoán--a.
“Iáu sǹg kài sūn-lı̄.”『回到部落, 回到自己生長的地方, 我才真正找到自我, 也找到重建的力量, 看著族人為了自己的生存, 大家分工合作, 老人敘說著部落的傳說與故事, 年輕人學習母語並且留下記錄, 小孩子幫忙負責部落清潔, 每個人都做的好開心. 妳畢業後也回來吧!』
“Panay, goá kám-kak goá chit-má ká-ná sit-khı̀ hong-hiòng ê hong-chhoe, m̄-chai ē-tàng poe khı̀ toeh? Sı̄ án-choáⁿ goá chai-iáⁿ chit-koá tāi-chı̀ liáu-āu , tian-tò m̄-chai ē-tàng chhòng sáⁿ?”
“Chiah-ê lí éng-chūn m̄-bat chiap-chhiok--koè, chit-má hiông-hiông chai-iáⁿ chiah chē, tong-jiân su-iàu sı̂-kan siau-hoà, tō ká-ná pún-té lâng khí hō͘ lán toà ê chhù, chit-má pang--khı̀-a, lán beh têng khí, tong-jiân su-iàu chı̍t toāⁿ sı̂-kan, tiōng-iàu--ê sı̄ lí siūⁿ beh toà siáⁿ-mih khoán chhù, ài seng siat-kè hó-sè, tē-ki phah hō͘ chāi, chiah bē khí kàu chı̍t poàⁿ chhù soah hō͘ tó--khı̀.”
“M̄-koh goá tō-sı̄ m̄ chai-iáⁿ ka-tı̄ siūⁿ beh toà siáⁿ-mih khoán chhù ā?”
“Lí ài ka-tı̄ khı̀ chhoē ā, che, pa̍t-lâng bô hoat-tō͘ kā lí kóng.”『多出去看看這個世界和社會, 妳就會找到妳想要的.』Panay kan-taⁿ hō͘ A-lân chit ê kiàn-gı̄.
# Cháu-chhoē
Tāi-ha̍k chhut-gia̍p liáu-āu, A-lân tiàu-chhia-boé khó-tio̍h Tiong-bûn-só͘, i poaⁿ khı̀ Pak-tâu kap A-kheng toà chò-hoé, mā chèng-sek kap tāi-ha̍k tông-chhong--ê tn̄g-soàⁿ. Tı̄ ha̍k-hāu i chham-ka chı̍t ê só͘-ūi ê ha̍k-ūn siā-thoân, tı̄ lāi-té hū-chek goân-chū-bı̂n gı̄-tê, tı̄ goā-kháu, i mā khai-sí se̍k-sāi chē-chē tı̄ to͘-chhı̄ ê goân-chū-bı̂n, chhiâng-chāi kap in tı̄ chı̍t keng hō chò “Saⁿasai” ê ka-pi-tiàm chū-hoē, chò-hoé chhiùⁿ-koa lim sio-chiú, khah sa-bí-sih ê sı̂, tō thiaⁿ in kóng siàu-liân sı̂-chūn ê bāng.
Lēng-goā, A-lân tı̄ só͘--nih mā ín-tio̍h chō͘-lí ê khang-khoè, thè kàu-siū chò gián-kiù kè-oē kiam chhú-lí hêng-chèng khang-khoè. Ū chı̍t hoê, A-lân teh chhú-lí “Tâi-oân hū-lú bûn-ha̍k gián-kiù choan-tê”, kap chı̍t-koá lú-sèng chú-gı̄-chiá khan-tio̍h soàⁿ, tāi-pō͘-hūn sı̄ tāi-ha̍k lāi-té ê kàu-siū, ū ê sêng-lı̍p ki-kim-hoē, ū ê khui chheh-tiàm, nā ū oa̍h-tāng, A-lân ū tang-sı̂-á mā ē hông kiò khı̀ tàu-saⁿ-kāng.
Ū chı̍t pái tı̄『全國婦女國是會議』ê oa̍h-tāng, A-lân khı̀ chò kang-chok jı̂n-oân, che sı̄ kúi-nā ê hū-lú thoân-thé tàu-tı̄n pān ê hoē-gı̄, ǹg-bāng chioh chit ê ki-hoē hoat-siaⁿ, pó-chiòng Tâi-oân cha-bó͘-lâng ê koân-lı̄, iau-chhiáⁿ chhut-se̍k--ê sı̄ kok hū-lú thoân-thé ê hū-chek-jı̂n, tāi-ha̍k kàu-siū, gián-kiù lú-sèng lūn-su̍t ê ha̍k-chiá kap lı̍p-hoat úi-oân téng-téng.
Hoē-gı̄ chı̀n-hêng tang-tiong, chı̍t ê kāng-khoán sı̄ kang-chok jı̂n-oân ê Bunun cha-bó͘ gín-á Abus, tùi A-lân kóng:『為什麼這場號稱全國婦女的會議, 都沒看到半個原住民參加?』Abus sı̄ sı̂n-ha̍k-ı̄ⁿ ê ha̍k-seng, nn̄g ê lâng kin-á-jı̍t chiah se̍k-sāi--ê.
『可能這場會議的主題是女性參政保障名額這些比較政策面的訴求, 而不是針對原住民婦女處境做討論有關係吧!』
『但是難道說原住民婦女不是全國婦女其中一部份嗎? 原住民女性的處境難道不是更需要改善嗎? 我參加過很多像這樣的活動, 總是期望能找到結合女性及原住民觀點的實際做法, 卻也一再的失望, 她們關心的畢竟只是中產階級女性的權益. 或許我們還是得靠自己的力量站起來吧! 只是我不知道原住民女性有多少實力可以成立團體, 捍衛自己的權力.』Abus kóng kah chiâⁿ bû-nāi.
Oa̍h-tāng soah, A-lân cháu khı̀ chheh-tiàm bé Abus siāu-kài i khoàⁿ ê chheh, sı̄ chı̍t ê goân-chū-bı̂n cha-bó͘ siá--ê, lāi-té ū chı̍t phiⁿ iōng lâu-téng lâu-kha lâi pí-jū to͘-chhı̄ ê tiong-sán kai-kip lú-sèng ūn-tōng kap goân-chū-bı̂n lú-sèng ūn-tōng, chheh lāi-té kóng goân-chū-bı̂n cha-bó͘ tō ná-chhiūⁿ sı̄ toà tı̄ it lâu ê lâng, vision khah e̍h mā khah jūn-sèng; tiong-sán kai-kip ê cha-bó͘ toà tı̄ jı̄ lâu, vision khah khoah, sui-bóng oan-na ē hō͘ lâu-téng ê lâng ap-pek, siōng bô m̄-sı̄ siōng kē-chân--ê. Toà bô kāng lâu ū bô kāng-khoán ê su-iàu kap sò͘-kiû, chit-má soah piàn chò lâu-téng--ê toā-chú-toā-ı̀ beh thè lâu-kha--ê kóng-oē.
Tńg kàu chhù, A-lân kiâⁿ khı̀ A-kheng ê pâng-keng, khoàⁿ A-kheng the̍h chı̍t pún chheh teh khoàⁿ, kā mn̄g: “Lí teh khoàⁿ sáⁿ?”
“Goá kin-á-jı̍t tı̄ chheh-tiàm khoàⁿ--tio̍h-ê,《百年心魂》, bē-bái khoàⁿ--o͘! Tán goá khoàⁿ soah chiah chioh lí khoàⁿ.”
“Goá kin-á-jı̍t mā ū bé chı̍t pún chheh.” A-lân kā kin-á-jı̍t pān oa̍h-tāng ê chêng-hêng, koh ū Abus kóng ê hit-koá oē kóng hō͘ A-kheng chai.
“Goá khoàⁿ hit-koá teh kóng cha-bó͘-lâng būn-tê ê chheh kap in pān ê oa̍h-tāng, lóng kám-kak tio̍h! Tō-sı̄ án-ne! Ùi sin-thé, ka-têng, siā-hoē, kàu chia̍h thâu-lō͘, cha-bó͘-lâng it-tı̍t sı̄ khah su-bı̄n--ê, siū ap-pek--ê, só͘-í tùi kang-chok-koân kap hoat-lu̍t-koân ê pó-chiòng, toè lāu-bó sèⁿ ê chū-chú-koân......chiah-ê chú-tiuⁿ lóng chin jı̄n-tông, it-tı̍t kàu kin-á-jı̍t, goá chiah hoat-hiān goân-lâi lán jı̄n-tēng ê choân Tâi-oân cha-bó͘-lâng ê būn-tê, bô tek-khak sı̄ goân-chū-bı̂n cha-bó͘ siōng iàu-kín--ê, mā m̄-bat kā in tn̄g--tio̍h ê būn-tê sa lâi chò sò͘-kiû.”
“Tú khai-sí goá mā ū chit lō būn-tê, m̄-koh chham-ú kú--lâi, goá hoat-hiān kı̂-sı̍t chiok chē thoân-thé lóng án-ne, m̄-tāⁿ sı̄ hū-lú thoân-thé, chò khoân-pó--ê, sak bó-gí-bûn--ê kāng-khoán ū chit ê hiān-siōng, kàu boé--á, kan-taⁿ care ka-tı̄ teh chò--ê, hō͘-siong bô liân-hê, koh khah bián kóng ū ha̍p-chok ê khong-kan. Chı̍t ê lâng, kı̂-sı̍t ū chiâⁿ chē sin-hūn: Tâi-oân-lâng, cha-bó͘-lâng, choh-sit-lâng iah lô-kang, ū ê koh ū goân-chū-bı̂n chit ê sin-hūn, ta̍k-ê sin-hūn ū bô kāng-khoán ê būn-tê, mā hō͘-siong khan-liân, lóng su-iàu khı̀ kái-koat, nā khiàm kı̂-tiong chı̍t pō͘-hūn, tō bô hoat-tō͘ chiâⁿ-chò chı̍t ê oân-chéng ê lâng--a.” A-kheng the̍h i ê keng-giām kā A-lân kóng.
A-kheng keng-giām chē, A-lân nā tn̄g-tio̍h būn-tê, lóng ē chhoē A-kheng mn̄g, ùi tāi-ha̍k kàu chit-má, A-lân ùi A-kheng hia o̍h-tio̍h chiaⁿ chē mı̍h-kiāⁿ.
Tńg-khı̀ ka-tı̄ ê pâng-keng liáu-āu, A-lân tı̄ BBS siá phoe hō͘ QA. Ùi hit kái hām Bûn-eng in oan-ke liáu-āu, nn̄g ê lâng tō it-tı̍t ū teh liân-lo̍k.
『QA:
或許是高中死黨的關係, 大學時我開始關心原住民議題, 還記得因為那時的轉變我還和Mo͘nlight還有Lemon她們吵架嗎? 一直到現在, 我還是認為投入原住民工作是正確的選擇, 在這裡, 我找到了志同道合的朋友, 我們一起爭取原住民姓名權, 一起參與還我土地運動, 一起做部落資源調查, 一起發行刊物, 一起辦“都市原住民之夜”......雖然一路走來也碰到很多挫折, 但我總是自豪著自己找到了目標. 但是今天, 潛意識裡的不安卻全部跑出來了......
『今天去參加一個全國婦女國是會議, 在會議中認識了一個布農族的女孩子, 她批判了現今檯面上看到的這些婦女團體跟原住民女性的關係, 聽完她的話後, 我才發現原來我也是一直站在非原住民的角度在看待原住民, 雖然我也參與原住民運動，但我只是抱著補償的心態投入原住民工作, 原來我只是一直批判別人, 卻不曾用同樣的標準來檢驗自己.
『不管是婦女運動還是原住民運動, 雖然我積極投入並爭取認同, 但似乎少了一點什麼東西......
現在研究所讀的有點煩的Banana』
Poàⁿ tiám-cheng āu, A-lân chiap-tio̍h QA khà--lâi ê tiān-oē.
“Lí kin-á-jı̍t ū khı̀『全國婦女國事會議』--o͘! Goá mā ū khı̀ neh!” Tiān-oē chhím giâ--khí-lâi, tō thiaⁿ-tio̍h QA hoah kah toā-sè-siaⁿ. Tiān-oē kóng kú--lâi, in chū-jiân tō lóng iōng Tâi-gí kóng--a.
“Lí mā ū khı̀? Lí khı̀ hia chhòng sáⁿ?” A-lân thiaⁿ--tio̍h ū tām-po̍h-á chhoah--tio̍h.
“Goá khı̀ liap-iáⁿ--a, ū chı̍t ê chhēng o͘ gû-á-khò͘ hām âng T-shit--ê tō-sı̄ goá!” QA chhut-gia̍p liáu-āu tō tı̄ liap-iáⁿ kong-si teh chia̍h thâu-lō͘, bô koh tha̍k--khí-lih.
“Hâⁿ-á! Hit ê tō-sı̄ lí--o͘! Goán kang-chok jı̂n-oân lāi-té ū lâng teh liām kóng nah ē ū lâng chhēng kah chiah-nı̄ chhı̀n-chhái, goân-lâi hit ê lâng tō-sı̄ lí!”
“Chhēng án-ne sı̄ koh án-choáⁿ? To m̄-sı̄ chhēng kah thái-ko-noā-lô, hn̄g-hn̄g tō hō͘ lín phı̄ⁿ-tio̍h chhàu-bı̄ kong..., goá sı̄ khı̀ chò khang-khoè--ê, a̍h m̄-sı̄ beh khı̀ kap lâng tùi-khoàⁿ--ê, koh-chài kóng, chiah-nı̄ joa̍h ê thiⁿ, chhēng án-ne kám m̄-sı̄ ke chin sóng-khoài? Kan-taⁿ lín chiah-ê tha̍k-chheh-lâng ē kè-kàu che......Lí sı̄ toh chı̍t ê ā”
“Lí ioh ā.” A-lân thiau-kò͘-ı̀ boài kā i kóng.
“Kang-chok jı̂n-oân tio̍h--bô? Mh......Goá ioh sı̄......sı̄ m̄-sı̄ khiā tı̄ chú-chhı̂-jı̂n piⁿ--á teh iōng tiān-náu hit ê?”
“Lí nah ē ioh hit ê? Sı̄ án-choáⁿ goá thiaⁿ-tio̍h ū lâng teh kan-sı̂n-á-chhiò ê siaⁿ?”
“Sı̄ chit ê tio̍h--bô! Tú khai-sí ê sı̂, lín ta̍k-ê m̄-sı̄ lóng ū『自我介紹』, hit chūn goá thiaⁿ-tio̍h hit ê lâng kóng i sı̄ Tang-gô͘ Tāi-ha̍k Tiong-bûn-só͘--ê, tō teh siūⁿ kóng kám ē sı̄ lí? Nah ē ū hiah tú-hó ê tāi-chı̀? Tńg--lâi liáu-āu khoàⁿ-tio̍h lí ê phoe, tō chai-iáⁿ èng-kai sı̄ lí bô m̄-tio̍h!”
“Hó--lah, chin gâu--lah, ē-tàng chhut-kok pí-sài--a.”
“Hah! Hah! Lí hit chūn koh kóng bô beh kap『網友』kı̀ⁿ-bı̄n, chit-má m̄-sı̄ khoàⁿ--tio̍h-a.”
“Goá nah chai-iáⁿ hit ê sı̄ lí? Án-ne bô chún-sǹg--lah!”
“Siáⁿ-mih bô chún-sǹg, lí chai-iáⁿ goá, goá mā chai-iáⁿ lí. Koh-chài kóng, lán se̍k-sāi beh gō͘ tang--a neh, lí ū hoat-tō͘ koh án-ne kè-sio̍k--lo̍h-khı̀-o͘?”
(TGB Thong-sı̀n tē 67 kı̂, 2005 nı̂ 4 goe̍h)
