Chı̍t tiâu soàⁿ

Ē-bı̄n só͘ e̍k chit phiⁿ sı̄ Hoat-lân-se ê bûn-ha̍k chiá Guy de Maupassant (1850-1893) só͘ siá--ê, put-chí ū thang choè lán ê kà-sı̄, chhiáⁿ tāi-ke m̄-thang khoàⁿ choè sı̄ sim-sek ê kò͘-sū, in-ūi i siá chit phiⁿ tek-khak m̄-sı̄ beh hō͘ lâng tha̍k sim-sek; i ê bo̍k-tek sı̄ ài tha̍k-chiá ba̍k-chiu tio̍h kim, m̄-thang hō͘ chit ê o͘-àm ê sè-kan ê iáⁿ jia--khı̀, tı̀-kàu lâi thàn chit ê sè-kan ê khoán-sit. Chı̍t-pái tı̄ Kho-lia̍p-bí ê só͘-chāi ū choè seng-lí ê lāu-jia̍t. Lông-hu kap in ê hū-jı̂n-lâng tùi sı̀-hng chū-chı̍p lâi tı̄ chı̍t ê siâⁿ-chhı̄. Choè seng-lí ê só͘-chāi chhiâng-chhiâng-kún, lâng kiò-lâi kiò-khı̀, seng-lí lâng toā-siaⁿ chio-ho͘ lâng lâi boé in ê mı̍h-kiāⁿ, gû teh háu, káu teh pūi. Ou-sū-kun hiaⁿ tú-chiah kàu chit ê só͘-chāi. I in-ūi hong ê pı̄ⁿ kiâⁿ-lō͘ chin bô chū-iû, chı̍t ê khó-lı̂n ê lāu-lâng liáu-liáu-á chhiáng khı̀ sı̍p-jı̄ lō͘-thâu lāu-jia̍t ê só͘-chāi, tı̄ lō͘-tiong hut-jiân khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t tiâu soàⁿ tı̄ thô͘-kha-nı̍h. I tú beh àⁿ-lo̍h-khı̀ khioh hit tiâu soàⁿ ê sı̂, i khoàⁿ-kı̀ⁿ choè bé-oaⁿ ê Má-lı̂n hiaⁿ khiā tı̄ i ê mn̂g-kháu teh khoàⁿ--i. Chit nn̄g ê lâng chiông-chêng sı̄ chin hó ê pêng-iú, chóng--sı̄ ūi-tio̍h sió-khoá put-hēng ê kháu-kak, í-āu kú-kú ê tiong-kan tāi-ke saⁿ siám-pı̄ bô óng-lâi. Ou-sū-kun hiaⁿ hō͘ lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ teh khioh hiah-nı̍h sió-khoá ê mı̍h-kiāⁿ, sim-lāi chin kiàn-siàu. Só͘-í i sûi-sı̂ tē hit tiâu soàⁿ tı̄ lak-tē-á-nı̍h, iā ké-iàⁿ teh chhē pa̍t-hāng mı̍h ê khoán-sit, chóng--sı̄ chhin-chhiūⁿ chhē bô ê khoán. Āu--lâi i chiū koh khí-sin khı̀ seng-lí tiûⁿ, bô kú chiū bô khoàⁿ-kı̀ⁿ--i. Hit chá-khí kè liáu, kàu tàu lâng lóng lı̄-khui seng-lí tiûⁿ, ek-jı̍p lú-koán beh chia̍h tàu. Lú-koán ê chia̍h-tn̂g, bô loā-kú chiū hō͘ chiah ê lông-hu chiàm moá. In tāi-ke tâm-lūn in ê boé-boē; tâm-lūn thiⁿ-khı̀; tāi-ke saⁿ-thàm-thiaⁿ siau-sit lūn in ê chèng-choh. Hut-jiân tı̄ mn̂g-kháu-tiâⁿ ū thiaⁿ-kı̀ⁿ lô ê siaⁿ. Teh chia̍h ê lâng lóng peh--khí-lâi cháu-oá khı̀ mn̂g-nı̍h. Lô ê siaⁿ soah, iā phah-lô ê lâng chiū toā siaⁿ hoah kóng,“Lín chèng tāi-ke ah, kin-chá-khí Bú-le̍k hiaⁿ ū phah-m̄-kı̀ⁿ chı̍t ê chı̂ⁿ-tē-á, lāi-bı̄n ū toé gō͘-pah kho͘ kap kúi-nā tiuⁿ tiōng-iáu ê su-lūi. Khioh-tio̍h ê lâng chhiáⁿ tı̍t-chiap the̍h khı̀ hêng i, á-sı̄ beh the̍h khı̀ chhı̄-ia̍h-só͘. Pò-siúⁿ jı̄-cha̍p kho͘.” Phah lô ê lâng tùi koe-bé lo̍h-khı̀ koh khı̀ pò saⁿ-tâng ê siau-sit. Chia̍h tàu ê lâng koh tò-tńg lâi chē toh saⁿ-kap tâm-lūn chit hāng sū. Tú-tú chia̍h pá ū chı̍t ê gō͘-tiúⁿ lâi kàu mn̂g-nı̍h mn̄g kóng,“M̄-chai Ou-sū-kun hiaⁿ ū tı̄ chia bô?”Ou-sū-kun peh-khí-lâi chiū ı̀n kóng,“Ū, beh chhòng sím-mı̍h.” “Lí tio̍h kap goá lâi-khı̀ chhı̄-ia̍h-só͘, in-ūi chhı̄-tiúⁿ ài beh kap lí kóng-oē.” Khó-lı̂n ê lông-hu tio̍h chı̍t kiaⁿ, chóng-sı̄ tè hit ê gō͘-tiúⁿ kóng, “Hah, lâi-khı̀.” Chhı̄-tiúⁿ chē tı̄ kau-í-nı̍h teh thèng-hāu in kàu. Gō͘-tiúⁿ kap lông-hu jı̍p-lâi ê sı̂, chhı̄-tiúⁿ chiū mn̄g kóng,“Ou-sū-kun hiaⁿ, kin-chá-khí ū lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ lí khioh chı̍t ê chı̂ⁿ-tē-á, sı̄ Bú-le̍k kun ê.”Ou-sū-kun toā gông-ngia̍h, tı̀-kàu chı̍t tia̍p-á-kú boē kóng-oē, āu--lâi kui chiàⁿ-khı̀, chiū kóng,“Goá khioh-tio̍h chı̍t ê chı̂ⁿ-tē-á?” “Sı̄, lâng teh kóng.” “Chı̂ⁿ-tē-á goá lóng m̄-chai-iáⁿ, lí chit chūn kóng, goá chiah khí-thâu thiaⁿ-tio̍h.” Chhı̄-tiúⁿ soà-chiap kóng,“M̄-kú lí ū hō͘ lâng khoàⁿ-tio̍h.” “Lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ goá khioh-tio̍h chı̂ⁿ-tē-á--ê, sı̄ sím-mı̍h lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ?” “Chè-chō bé-oaⁿ hit ê Má-lı̂n hiaⁿ, khiā tı̄ i ê mn̂g-kháu khoàⁿ-kı̀ⁿ.” Hit ê lāu-lâng sûi-sı̂ liáu-kái; chiū chhng-chhiú chhiau i ê tē-á, the̍h-chhut chı̍t tiâu soàⁿ.“Má-lı̂n hiaⁿ khoàⁿ-kı̀ⁿ goá, chiah pháiⁿ-sim! I khoàⁿ-kı̀ⁿ goá khioh chı̍t tiâu soàⁿ lah, chhı̄-tiúⁿ ah; bô pa̍t-hāng.” Chhı̄-tiúⁿ iô i ê thâu-khak, kóng,“Lí m̄-thang phah-sǹg goá oē sı̀n Má-lı̂n hiaⁿ, i sı̄ láu-sı̍t koh thang sı̀n-iōng ê lâng, lâi khoàⁿ m̄-tio̍h chı̍t-tiâu soàⁿ kap chı̍t ê chı̂ⁿ-tē-á.” Ou-sū-kun hiaⁿ giâ i ê chiàⁿ-chhiú oán-jiân beh chiù-choā i só͘ kóng ê sı̄ chin-sı̍t, chiū koh hoan-hù chı̍t-piàn kóng,“M̄-kú sı̍t-chāi sı̄ án-ni, chhı̄-tiúⁿ ah. Goá sı̄ kan-ta khioh-tio̍h chı̍t-tiâu soàⁿ nā-tiāⁿ.”“Lí án-ni kóng, Ou-sū-kun hiaⁿ, lí khioh chı̂ⁿ-tē-á khí-lâi liáu-āu, lí kiám m̄-sı̄ koh soà-chiap chhē khoàⁿ ū bān-it tùi chı̂ⁿ-tē-á lak chhut-lâi ê chı̂ⁿ á-bô mah?” Khó-lı̂n ê Ou-sū-kun hiaⁿ! I chha-put-to boē kóng-oē. Má-lı̂n hiaⁿ jı̍p-lâi koh-chài hoan i só͘ pò-kò ê sū, chóng--sı̄ lông-hu m̄-jı̄n. Chiàu i pún-sin ê só͘-ài, ū chhiau Ou-sū-kun hiaⁿ ê seng-khu, chóng--sı̄ boē tit-thang chhē chhut chı̂ⁿ-tē-á tı̄ i ê seng-khu. Chhı̄-tiúⁿ put-chí kan-khó͘, kàu lō͘-bé kiò hit ê lông-hu tńg-khı̀, hoan-hù i kóng, i beh koh kap kiám-sū chiàu-hoē lâi thèng-hāu i ê bēng-lēng. Hit-tia̍p chit ê siau-sit thoân kàu chı̍t sı̀-koè, Ou-sū-kun hiaⁿ lı̄-khui chhı̄-ia̍h-só͘ ê sı̂, hò͘ⁿ kı̂ ê lâng choē-choē cháu-oá lâi ûi i ê sin-piⁿ, ài beh chai hit ê siau-sit. I kóng hō͘ in thiaⁿ, chóng--sı̄ bô lâng beh sı̀n--i; hoán-tńg toā-siaⁿ lâi chhiò i só͘ kóng--ê. Koh kiâⁿ, koh-chài kóng i ê sū hō͘ só͘ tú-tio̍h ê lâng thiaⁿ, chóng--sı̄ bô thang ǹg-bāng thang chhē chhut chı̍t lâng lâi sı̀n i ê oē. Choē-choē lâng iô in ê thâu-khak chhiò kóng,“Ah! Ou-sū-kun hiaⁿ, lí lāu bóng lāu, pèng m̄-sı̄ mı̍h neh!” Kàu àm i chiū kap kúi-nā ê chhù-piⁿ choè-tı̄n tńg-khı̀. In keng-kè sı̍p-jı̄-lō͘-thâu ê sı̂, Ou-sū-kun hiaⁿ chiū pí hit-jiah i thêng-kha lâi khioh hit tiâu soàⁿ ê só͘-chāi hō͘ in khoàⁿ, iā kui-lō͘ i lóng bô kóng poàⁿ-hāng pa̍t-hāng ê sū. Hit àm hit ê khó-lı̂n ê lāu-lâng chiū khı̀ se̍h i só͘ tiàm ê hiuⁿ-chng, kóng só͘ tú-tio̍h ê sū; sui-bóng lâng-lâng ū thiaⁿ-kı̀ⁿ chóng--sı̄ bô ū chı̍t lâng hoaⁿ-hí khǹg i ê sı̀n-iōng tı̄ i só͘ kóng ê oē. I keng-kè hit àm chin kan-khó͘, hoân-ló kàu chha-put-to beh phoà-pı̄ⁿ. Keh jı̍t ū chı̍t ê tn̂g-kang the̍h só͘ khioh-tio̍h ê chı̂ⁿ khı̀ hêng hit ê chú-lâng, iā tit-tio̍h só͘ iok-sok ê pò-siúⁿ. Hit ê lâng ū kóng i tı̄ lō͘-nı̍h khioh-tio̍h, chóng--sı̄ ūi-tio̍h m̄-bat jı̄, ū sûi-sı̂ the̍h-khı̀ hō͘ i ê thâu-ke. Tùi án-ni chiah chai hit ê phah-m̄-kı̀ⁿ ê lâng. Chit ê siau-sit thoân-kàu chı̍t-sı̀-koè. Ou-sū-kun hiaⁿ thiaⁿ-tio̍h ê sı̂ i ê sim-koaⁿ chin hoaⁿ-hí.“Taⁿ in tek-khak beh sı̀n goá lah!”I án-ni kóng,“Sè-kan bô ū chı̍t hāng oē hō͘ lâng khah kan-khó͘, pí hō͘ lâng hiâm kóng ū kóng pe̍h-chha̍t lah!” I pò i ê pêng-iú chai chit chân sū ê sı̂, iáu-kú khoàⁿ-kı̀ⁿ ū lâng iáu-bē sı̀n i sı̄ bô choē. Chit hāng hō͘ i ê sim-koaⁿ chin thàng-thiàⁿ, koh-chài siⁿ-khí bô pêng-an. Keh lé-pài, i koh khı̀ koe-nı̍h ê sı̂, i koh-chài khoàⁿ-kı̀ⁿ Má-lı̂n khiā tı̄ i ê mn̂g-kháu ná khoàⁿ--i, ná teh chhiò. Cháiⁿ-iūⁿ? Ou-sū-kun hiaⁿ ū tú-tio̍h chı̍t ê chin se̍k-sāi ê choh-chhân lâng, kā i kóng lūn chı̂ⁿ-tē-á koh hêng ê sū. Hit ê choh-chhân lâng chhiò-chhiò kā i kóng, “Lí sı̍t-chāi sı̄ chiâⁿ m̄-sı̄ lâng oh!”Ou-sū-kun koh-khah ke-thiⁿ bô pêng-an. Cháiⁿ-iūⁿ in iáu-kú teh kiò goá sı̄“pháiⁿ-lâng?”Hit ê khioh-tio̍h chı̂ⁿ-tē-á ê lâng kiám bô the̍h-khı̀ hêng hit ê chú-lâng liáu mah? Chı̍t ê lâng ı̀n kóng,“Lí kóng chin hó thiaⁿ lah! Chı̍t ê chhē--tio̍h, chı̍t ê the̍h khı̀ hêng. Goán chai noh!” Kàu lō͘-bé Ou-sū-kun hiaⁿ liáu-kái. Chai lâng ū hiâm i kap lâng kiōng-bô͘ the̍h chı̂ⁿ-tē-á khı̀ hêng. I tı̍t-tı̍t ài beh piān-kái, chóng--sı̄ bô chhái kang, kàu lō͘-bé chia̍h bô kàu pá chiū lı̄-khui toh. I tńg-khı̀ chhù-nı̍h chin sit-chı̀, chin hoân-ló, sim-koaⁿ kan-khó͘, in-ūi i chai bô hoat-tō͘ thang koh chèng-bêng i ê bô choē-koà. Chit hāng sū éng-hióng-tio̍h i ê sim-koaⁿ kap kiān-khong, tı̀-kàu phoà-pı̄ⁿ. Tú-tú beh kè-khùi ê sı̂, ū lâng koh-chài thiaⁿ-kı̀ⁿ i hoah kóng,“Kan-ta chı̍t-tiâu soàⁿ nā-tiāⁿ, iáu bô pa̍t hāng. Lí khoàⁿ tı̄ chia, chhı̄-tiúⁿ ah, chı̍t-tiâu soè tiâu soàⁿ.” (Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 518 koàn, 1928 nı̂ 5 ge̍h)