Chiang-hoà ê Siau-sit

Kı̄n-lâi ū chih-tio̍h chı̍t tiuⁿ phoe teh kóng-khí Chiang-hoà-koān ê siau-sit.Taⁿ chiong i-ê oē kı̀ tı̄ ē-té.

Lūn Tâi-tiong Chiang-hoà ê kàu-hoē lóng pêng-an ; hiah-ê sin-siat ê kàu-hoē ū-ê put-chí oa̍h-tāng, ū chiām-chiām teh ke-thiⁿ, ū-ê khah tò-thè léng-tām. Hiān-sı̂ pak-lō͘ pò͘-tō put-chí hó ki-hoē, goá ū siông khı̀ hiah-ê sin-siat ê pài-tn̂g chò lé-pài. Iú-bêng-hiaⁿ chêng lé-pài ū oāⁿ-khı̀ Chháu-ê-tun pài-tn̂g, Ou-phoê-hiaⁿ oāⁿ toà Gû-mā-thâu. Kı̄n-lâi tı̄ Tâi-tiong-koān-sio̍k ū chı̍t-sin pu̍t, hō-kiò Tè-kun, tı̄ Lo̍k-káng, Chiang-hoà, Lâ-lí-sàn ke, Khe-ô͘-ke, Siā-thâu, pak-lō͘ chē-chē ê só͘-chāi, teh kā lâng ké a-phian-hun. Nā beh hō͘ Tè-kun ké-hun, tio̍h tùi Tè-kun poa̍h-poe chiù-choā, chiong hun-chhoe gia̍h lâi kau i, poah-poe-liáu chiah khı̀ lim kúi-nā oáⁿ chúi, āu-lâi ū-ê làu-thò͘. I ū ēng oē háⁿ in, kóng, nā koh chia̍h chiū ē sí; lâng tio̍h thun-lún kan-khó͘. Ū-ê saⁿ-thàn saⁿ-hán, khat-khó͘ thun-lún giàn, kiông-kiông bán khı̀, m̄-sı̄ Tè-kun ē kā lâng ké. Thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng Tâi-tiong kı̄n-lâi ū kúi-nā chheng lâng ké-khı̀ a-phiàn bô-chia̍h. Goá khoàⁿ kok só͘-chāi, a-phiàn-hun-tiàm ū khah chió khám. Ia̍h ū-ê ké-liáu giàn-sí--khı̀, ia̍h ū-ê koh khı̀ chia̍h. Chiàu lâng kóng kı̄n-lâi a-phiàn sǹg-sı̄ chin kùi, pí Chheng-tiâu ê sı̂ kùi chin chē, ū chē-chē lâng kan-khó͘, chheh-sim ài ké, só͘-í chiah ū hiah chē chheng lâng khı̀ ké. Tio̍h kiû Siōng-tè hō͘ Tâi-oân a-phiàn ē tû-khı̀, ǹg-bāng Sèng-hoē heng-ōng.

Ia̍h koh ū chı̍t-hāng ê kı̂-sū. Chiū-sı̄ tı̄ Tâi-tiong Gû-mā-thâu ê Saⁿ-tè-chhù hia ū chı̍t-sin pu̍t hō-kiò Kok-sèng-iâ, hia-ê lâng ká-chià hit-sin pu̍t ê miâ, lâi phiàn lâng ê chı̂ⁿ, chhe lâng sı̀-kè kóng, Saⁿ-tè-chhù Kok-sèng-biō chêng ū chhut phang chúi, lâng nā iúⁿ hit-ê phang chúi khı̀ khǹg chiū ē siu-chai kái-ē. Ná-kú ná-chē lâng khı̀ iúⁿ hit-ê chúi, ta̍k-jı̍t ū kúi chheng lâng khı̀ iúⁿ ; ta̍k lâng tio̍h kā i bé chı̍t-tiuⁿ hû khı̀ hong chúi-kan. Ia̍h tio̍h kā i bé chı̍t-ê hiuⁿ-hoé khı̀ kat ; chı̍t tiuⁿ hû 45 chı̂ⁿ, chı̍t-ê hiuⁿ-hoé chı̍t kak-gı̂n. Thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng, chı̍t-jı̍t khioh pah-goā-gı̂n.

Goá chhut-khı̀ pò͘-tō ê sı̂, ū khoàⁿ-kı̀ⁿ tang sai lâm pak chin chē lâng taⁿ tek-kóng koāⁿ chúi kan khı̀ teh iúⁿ hit-ê chúi, ǹg-bāng beh tit pêng-an, chin-chiàⁿ sı̄ khó-lı̂n. In m̄-chai pêng-an ê lō͘,chiū-sı̄ Iâ-so͘. Goá khoàⁿ sè-sio̍k ū chē-chē ài-beh chhoē oa̍h-lō͘, chóng-sı̄ in iáu-boē chai thang sı̀n Chú lâi tit oa̍h-lō͘. Lán tio̍h siông thè bô tit tō-lí ê lâng kiû Siōng-tè hō͘ in thang tit-kiù.

Iū-koh tit-tio̍h chı̍t lâng ê siau-sit soà ı̀n tı̄ ē-té :---

Hiān-sı̂ tı̄ chia-ê kàu-hoē sǹg-sı̄ tām-po̍h ê iô-tāng, Hiān-kim thong Tâi-tiong-koān ê peh-sèⁿ toā iâu-giân, kóng 6 goe̍h chhe it jı̍t beh chhut hoé-jı̍t, lâi sio-sí Jı̍t-pún. Che-sı̄ ū chı̍t-sian Tè-kun teh lia̍h tâng-ki kóng ê. Tè-kun ū ēng soa-chúi hō͘ chèng peh-sèⁿ ké a-phiàn-hun; ū lâng sı̀n i lâi ké--ê, sǹg bē-chı̄n. Hiān-sı̂ Tâi-tiong chia̍h a-phiàn ê lâng chám-jiân chió. Nā beh ké tio̍h chiù-choā kan-ta lim chúi bô ēng io̍h ké. Ū-ê sui-jiân sı̄ kan-khó͘ giàn-hun tòng-bē-tiâu, m̄-kú Tè-kun kóng nā chiù-choā liáu koh chia̍h a-phiàn sûi-sí; tùi án-ni chē-chē lâng kiaⁿ-sí, kiông-kiông siū-khó͘ 8, 9 jı̍t chiū liáu-lı̄.

Taⁿ hiān-sı̂ Gû-mā-thâu ū teh bē sian-chúi, hit sian pu̍t ū kóng tio̍h chia̍h. Hia ū chı̍t-ê khut ê chúi, sian lo̍h lâi tı̄-hia piàn-hoà, 6 goe̍h chhe it jı̍t, kok lâng tio̍h lim hit ê chúi chiah bē-sí; nā-bô chiū ē hō͘ hoé sio-sí. Tùi án-ni thong Tâi-tiong-koān-sio̍k ê peh-sèⁿ, tû pài Siōng-tè ê lâng í-goā, bô-hun lāi-soaⁿ hái-kháu tiāⁿ-tio̍h ta̍k kháu-chàu ū ēng tek-kóng khı̀ jı̍p chı̍t-kan lâi khǹg tı̄ in chhù, kàu la̍k goe̍h chhe it thang chê-chê lim.

Ū lâng kóng kàu 6 goe̍h chhe it peh-sèⁿ beh loān; hiān-sı̂ Jı̍t-pún lâng í-keng chai-iáⁿ, toā-toā teh tı̂-hông; ū-sı̂ chó͘-tòng peh-sèⁿ m̄-thang án-ni nāu-tōng. Chóng-sı̄ iû-goân m̄-thiaⁿ ; kóng, sı̂n-bêng Tè-kun beh kā lâng i-pēⁿ, kā-lâng ké a-phiàn lóng sı̄ hó-sū, m̄-khéng hō͘ Jı̍t-pún chó͘-tòng ; tı̄ ke-chhı̄ Jı̍t-pún m̄-chún i, in chiū soá-khı̀ chng-siā. Jı̍t-pún lâng chai peh-sı̀ⁿ beh bô͘-hoán; Siā-thâu ê kéng-chhat ū kā chham-sū kóng, tio̍h thong-ti peh-sı̀ⁿ m̄-thang, goán sui-jiân hō͘ lín thâi liáu, toā-tūi nā kàu tek-khak toā pháiⁿ khoán-thāi Tâi-oân ê peh-sı̀ⁿ. Ū lâng kóng chit ê kè-bô͘ sı̄ tùi Chheng-kok lâi-ê.

Iā ū thiaⁿ-kı̀ⁿ lâng teh iâu-giân kóng, chiah-ê jı̍p-kàu ê lâng ê sèⁿ-miā sı̄ kàu 6 goe̍h nā-tiāⁿ ; tı̀-kàu ū chē-chē lâng sit-táⁿ. Tı̄ Tâi-tiong sio̍k ê kàu-hoē ū chē-chē thiaⁿ tō-lí ê lâng khı̀ pài Tè-kun, sı̄ kiû i-ê sian-tan lâi chia̍h ; chin-chhám ah ! Peh-sı̀ⁿ siū bê-he̍k chin-chhám.

Hiah-ê lâng só͘ khǹg ê chúi lóng bé chı̍t tiuⁿ hû hong-teh, kàu 6 goe̍h chhe it chiah thang khui. Chit hō ê bê-he̍k peh-sı̀ⁿ chin siong-tiōng, í-keng ū thoân kàu Ka-gı̄ lah; Hú-siâⁿ kiám-chhái bô loā-kú ē kàu.

Tè-kun ū kı̀m-chí chèng-lâng m̄-thang ēng Jı̍t-pún ê mı̍h; in-ūi i kóng Jı̍t-pún sı̄ kap Tè-kun chò tùi-te̍k, m̄-thang chia̍h Jı̍t-pún ê hun, m̄-thang chhēng in ê i-chiûⁿ; nā-chhēng, Tè-kun m̄ hoaⁿ-hí. Kàu 6 goe̍h Tè-kun beh chān Tâi-oân ê peh-sı̀ⁿ kap Jı̍t-pún su-iâⁿ; peh-sı̀ⁿ bô giâu-gı̂.

(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hoē-pò tē 196 koàn, 1901 nı̂ 7 ge̍h)