Choē ê Khùi-la̍t

Pí-phēng Lô-má 5:20, “Taⁿ lu̍t-hoat nǹg--jı̍p-lâi, hō͘ hit-ê kiâⁿ chhò ē ke-thiⁿ khah chē. Nā-sı̄ choē-koà só͘ ke-thiⁿ ê só͘-chāi tı̄-hia in-tián ū moá--chhut-lâi kàu ū chhun. “Choē ê khùi-la̍t siāng tē it toā. Á-sı̄ lán nā kóng Pháiⁿ ê khùi-la̍t ke̍k toā ı̀-sù ē khah bêng. Ta̍k lâng bat siūⁿ ài chò hó ; m̄-kú ta̍k lâng bat hō͘ Pháiⁿ khah iâⁿ. Ū-sı̂ lâng chin ài thoat-li Pháiⁿ, iáu-kú thoat bē lı̄.

Sio̍k-gú kóng, “O̍h pháiⁿ saⁿ jı̍t, o̍h hó saⁿ nı̂. “Ia̍h kóng, “Chò hó chhin-chhiūⁿ ku teh peh piah ; chò pháiⁿ chhin-chhiūⁿ pang soaⁿ. “Lán ài chò hó ê sı̂, ài chı̀n-chêng tı̄ hó-lō͘ ; Pháiⁿ chiū lia̍h lán, giú lán, kā lán thoa tò-tńg. Phı̀-lūn lâi kóng,lâng siūⁿ m̄ ài chia̍h a-phiàn khah hó; khah thêng-á a-phiàn-kúi lâi giú i, kiông-kiông ah i khı̀ kàu a-phiàn-hun keng. Á-sı̄ lâng siūⁿ poa̍h-kiáu m̄ hó, chiū chiù-choā m̄ poa̍h ; nā-sı̄ kiáu-kúi m̄ pàng I soah, m̄-bián kúi jı̍t chiū khoàⁿ hit-ê lâng iû-goân teh me pâi-á. Á-sı̄ lâng siūⁿ m̄ ài ta̍uh-ta̍uh kap lâng jiáng sái-sèng; khah thêng-á kap lâng chū-hoē, ūi-tio̍h chı̍t poàⁿ-kù oē thun-lún bē tiâu, chiū kap i tó͘-béng.

Tùi án-ni chiū kóng Pháiⁿ ê khùi-la̍t siāng toā. Lán nā lio̍h-á pí-phēng, chiū khah chai-iáⁿ. Pí-lūn gı̂n ê la̍t chám-jiân béng, nā-sı̄ bē pí--tit Pháiⁿ ê la̍t koh khah béng. Gı̂n ê la̍t chin toā. Kim gı̂n thoa lâng khı̀ kàu thiⁿ-piⁿ hái- kak. Chhin-chhiūⁿ beh ku̍t-kim ū-sı̂ tio̍h khı̀ kàu ke̍k joa̍h ê só͘-chāi; lâng ia̍h kam-goān khı̀ bô hiâm kan-khó͘. Tı̄ káⁿ-ná-thaⁿ ê sai-pak pêng ū chı̍t só͘-chāi chin khoah, ia̍h bô chhut ngó͘-kok, ia̍h bô hoat chháu, hoe-chháu chhiū-ba̍k lóng bô, ia̍h bô sím-mı̍h kong-kéng thang khoàⁿ ; saⁿ goe̍h jı̍t kú jı̍t lóng bô lo̍h soaⁿ, báng chin kāu, mê--sı̂ khùn m̄ chiâⁿ bı̂n ; saⁿ goe̍h jı̍t kú lóng bô chhut-jı̍t sı̄ thong-thong mê--sı̂, koh chin koâⁿ kàu ke̍k, lo̍h seh lo̍h sng, thô͘ tēng khok-khok chhin-chhiūⁿ thih chı̍t iūⁿ, thô͘-bı̄n put-sı̂ ū seh tı̄--teh.

Sím-mı̍h lâng toà hia toà ē tiâu ? M̄-kú chit kı̄n-lâi ngó͘-gū-jiân ū lâng khı̀ hia ku̍t--tio̍h kim.

Thiaⁿ-kı̀ⁿ hit-ê hong-siaⁿ liâm-piⁿ ū lâng, káng chheng káng bān, cháu-khı̀ hia beh chhoē kim. Ài beh khı̀ hia ; m̄-kú bô hiah khoài ; tio̍h thèng-hāu tú-hó ê sı̂, chiū káⁿ koè soaⁿ-niá ; lō͘--nı̍h ū lâng gân--sí, ū lâng siak--sí. Í-keng kàu tè, m̄-kú bô thang chia̍h, ia̍h bô thang toà ; ū-ê ia̍h soà gō sí. Ū-ê ku̍t bô ; ū-ê ku̍t--tio̍h kim, m̄-kú khí-pēⁿ sí ; khah bô ê lâng chū-jiân kan-khó͘, khah ū ê lâng ia̍h kan-khó͘, bí-niû chin kùi, chò kang chin bô êng. tāi-ke piàⁿ-sè teh koáⁿ, kiaⁿ-liáu koâⁿ-thiⁿ kàu, bē chò-tit kang. Koâⁿ thiⁿ kàu chiū m̄-káⁿ chhut-mn̂g, saⁿ goe̍h jı̍t kú àm sô-sô, m̄ chai thiⁿ m̄ chai tē, kan-ta bih tı̄ lāi-té teh chia̍h, teh khùn, teh phoà chhâ hiâⁿ hoé.

Kim gı̂n ê khùi-la̍t chin-chiàⁿ sı̄ toā. Thiⁿ-ē ta̍k kok ê lâng jı̄n i chò chú hō͘ i koán, hō͘ i khó͘-chhó͘, hō͘ i tioh lâi tioh khı̀. Chóng--sı̄ Choē ê la̍t koh khah toā. Gı̂n ê la̍t chin kiông, ē bán lâng lı̄-khui i ê pún só͘-chāi, pún-kok, lâi tiàm tı̄ chin oh kàu, chin kan-khó͘ toà ê só͘-chāi. Chhin-chhiūⁿ Hok-chiu lâng ta̍uh-ta̍uh lı̄-khui pún só͘-chāi, koè lâi Tâi-oân khui tiàm, chhân-chng ê lâng ia̍h ta̍uh-ta̍uh lı̄-khui chhin-lâng pêng-iú khı̀ lāu-jia̍t ê ke-chhı̄ thàn chı̂ⁿ. Chiang-chiu, Ē-mn̂g, Choân-chiu, Éng-chhun ê lâng, kúi-nā cha̍p bān, siông-siông lo̍h chûn, koè hái, cha̍p-jı̍t, poàⁿ goe̍h jı̍t ê chúi-lō͘, beh khı̀ Lū-sòng, Sit-la̍t-pho, Pin-nn̂g-sū, Ka-la-pa, Lâm-iûⁿ ê hái-sū, m̄-bat kàu ê só͘-chāi. Kám sı̄ ài chhut-goā ? Bô tek-khak. Ū-sı̂ tiàm tı̄ chûn téng teh khàu. Sı̄ in-ūi ài thàn chı̂ⁿ, ài hó-gia̍h. Gı̂n ê la̍t chin toā.

Nā-sı̄ Choē ê la̍t iáu khah toā. Í-keng kàu tè i siūⁿ koh saⁿ-nn̄g nı̂ chiū beh tò-khı̀ Tn̂g-soaⁿ. Taⁿ chhut-goā cha̍p-sò͘ nı̂, iáu-boē bat tò--khı̀. Gı̂n hó-thàn, hiān thàn hiān khai ; pêng-iú kiò i khı̀ poa̍h-kiáu, chia̍h a-phiàn, khı̀ pháiⁿ-kiáⁿ keng ; bô só͘-hùi thang tńg--khı̀. Choē ê la̍t khah iâⁿ Gı̂n ê la̍t chiū-sı̄ án-ni. Lâng kám bô ài chhun chı̂ⁿ ? Lí nā mn̄g lâng khoàⁿ i teh hoân-ló sím-mı̍h, i kóng hoân-ló gı̂n. Iáu-kú chin chē lâng bô chhun chı̂ⁿ, hoán-tńg sı̄ khiàm chı̂ⁿ. Sı̄ siáⁿ-sū ? Khah siông sı̄ in-ūi phiâu tó͘ ím, hit-hō ê pháiⁿ, kiap lâng ê chı̂ⁿ. “Nı̂-thâu khōng-khōng sǹg ; nı̂-boé chhun chı̍t-tiâu chı̂ⁿ-kǹg.”

Ū lâng khah bô iàu-kín chı̂ⁿ, khah ài thé-biān êng-kng. Chhin-chhiūⁿ peng ài beh tit-tio̍h êng-kng chiū hoaⁿ-hí keng-koè chē-chē ê tio̍h-boâ, siū hong siū song, chin káⁿ sí. Jı̍t-pún peng loā chē, bô tùi-tiōng pa̍t mı̍h, nā ē thang thè kok sí, āu--lâi thoân hó miâ-siaⁿ hō͘ lâng liām, chit hō ê hok-khı̀ kám bô kàu-gia̍h ? Ū sı̂ gín-ná khó͘-sim tha̍k-chheh, iah bô ài kap gín-ná-phoāⁿ sı̀-kè sńg, sı̄ in-ūi i teh ǹg-bāng pa̍t-jı̍t ē chı̀n-tiòng, khoàⁿ ē thang chò toā koaⁿ.

Ta̍k lâng ài thé-biān. Put-sı̂ lâng teh kiaⁿ ē sit lián-biān, kóng “ Nā beh án-ni, chiū hō͘ goá âng-bı̄n;” “Hō͘ goá bô bı̄n thang kı̀ⁿ--tio̍h lâng”. Thé-biān ê la̍t chin-chiàⁿ toā ; thé-biān ê la̍t bē sı̄ toā, Choē ê la̍t iáu khah toā. Chia̍h a-phiàn ê lâng kám bô kò͘ hó miâ-siaⁿ ? iáu-kú tı̍t-tı̍t chia̍h a-phiàn kàu hō͘ lâng khoàⁿ khin, keng-thé. Poa̍h-kiáu lâng kám sı̄ m̄ ài hō͘ lâng o-ló ? Káⁿ bô ài chhēng saⁿ tiû-tiû nńg-nńg ? Iáu-kú ū sı̂ ài poa̍h-kiáu kàu chhēng phoà-saⁿ, khah hó ê saⁿ khı̀ tǹg.

Ngó͘-lûn ê la̍t ia̍h sı̄ toā ; pē thiàⁿ kiáⁿ, kiáⁿ kèng-ài pē ; thiàⁿ-thàng ê la̍t chin-chiàⁿ sı̄ toā. Iáu-kú lán siông-siông khoàⁿ lâng liû-sim teh poa̍h-kiáu, chia̍h chiú, chia̍h a-phiàn, sı̀-kè chhit-thô, ia̍h bó͘-kiáⁿ pàng hō͘ i gō, khı̀ bē--lâng ia̍h káⁿ.

Gı̂n ê la̍t sı̄ toā: Gı̂n ê la̍t bē sı̄ toā. Thé-biān ê la̍t koh khah toā. Thé-biān ê la̍t bē sı̄ toā: Thiàⁿ-thàng ê la̍t iáu khah toā. Thiàⁿ-thàng ê la̍t bē sı̄ toā: Choē ê la̍t kèng koh khah toā. Choē ê la̍t kı̀-jiân chiah toā, lán beh ēng sím-mı̍h hoat-tō͘ kā i tû--khı̀, kā i ap-chè ? khah siông lâng kéng tio̍h ēng kok-hoat kā i kı̀m, koh tio̍h ēng hó ê kà-sı̄ khǹg lâng, i chiū m̄ káⁿ chò m̄-tio̍h.

Lâng kóng, Chò pháiⁿ sı̄ tùi m̄ chai-Iáⁿ ; tio̍h khoàn-siān hō͘ lâng chai-iáⁿ hó pháiⁿ, tio̍h m̄ tio̍h.

Kám sı̄ m̄ chai-iáⁿ ? Lí nā mn̄g gín-ná, Tio̍h chò hó á-sı̄ tio̍h chò pháiⁿ ? Tio̍h chia̍h a-phiàn á-sı̄ tio̍h m̄-thang ? Tio̍h poa̍h-kiáu á m̄-thang ? Gín-ná ē kā lí kóng sı̄-hui. Lâng nā chò pháiⁿ, chiū liông-sim ka-tı̄ chek-pı̄, iáu-kú Choē-ok beh kiông-kiông thoa i khı̀ chò pháiⁿ. Ta̍k-ê chai nā chia̍h a-phiàn, a-phiàn ē hāi i pún-sin soà hāi i ê ke-lāi ; sui-jiân chai, iû-goân khat-khó͘ tio̍h hō͘ Choē-ok koán. Ta̍k-lâng chai siān iú siān pò, ok iú ok pò; iáu-kú bô la̍t thang kái-ok chiông-siān.

Á-sı̄ kok-ông koaⁿ-hú ē thang ēng sím-mı̍h tú-hó ê hoat-tō͘ lâi tû--khı̀ Choē, giâm-giâm kā i kı̀m, kı̀m ē tiâu--bē ? Ia̍h sı̄ bē. Beh kı̀m lâng ê kha, m̄ thang kiâⁿ pháiⁿ lō͘, á-sı̄ kı̀m chhiú m̄ thang lām-sám ēng lâi hāi-sí lâng, thau- the̍h mı̍h, poa̍h-kiáu, ia̍h sı̄ chin oh-tit kı̀m ; ū-sı̂ kok-hoat ná giâm, hêng-hoa̍t ná tāng, pháiⁿ hong-sio̍k ia̍h sı̄ ná sēng.

Sio̍k-gú kóng, Giâm koaⁿ-hú chhut kāu chha̍t. Put-pí sim-lāi ê pháiⁿ, hō͘ koaⁿ-hú kı̀m, kı̀m lóng bē tiâu, hoán-tńg ná kı̀m ná hoat-choh. Á-sı̄ lán pún- sin beh kā i ap-chè, chiū sim-lāi ê pháiⁿ koh khah ài giâ--khí-lâi.

Pháiⁿ ê la̍t siōng toā, hō͘ lán pún-sin kı̀m bē-tiâu, hō͘ koaⁿ-hú, kok-ông kı̀m bē-tiâu, hō͘ Siōng-tè kı̀m bē-tiâu.

Eng-kok chı̍t-ê chùi-hàn bat kóng, Chit poe chiú, nā lim-liáu Siōng-tè liâm-piⁿ beh kā goá hiat-lo̍h tē-ge̍k bē hoa ê hoé, goá iû-goân khat-khó͘ tio̍h lim.

Choē ê la̍t chin toā. Nā sı̄ hok-im ê la̍t, In-tián ê la̍t iáu khah toā. Sím-mı̍h Hok-im ? Sím-mı̍h In-tián?

Sı̄ kóng chheng-choē bān-choē lóng hō͘ Iâ-so͘ taⁿ--khı̀ ; sı̄ kóng “ lán iáu loán-jio̍k, tú-hó kàu sı̂ Iâ-so͘ thè m̄ pài Siōng-tè ê lâng (put-khiân) sí.“ Lí Kóng, “Tio̍h sim kian, ı̀ chhiat.“ M̄-sı̄ kóng tio̍h sim kian, ı̀ chhiat ; lí ê sim- chı̀ nńg-nńg chhin-chhiūⁿ chúi, lí bô chı̍t tiám-á ê chı̀-khı̀ ; hó, chò lí hó-táⁿ lâi oá Iâ-so͘ ; kā lí kóng Iâ-so͘ thè loán-jio̍k ê lâng sí.

Lí kóng, M̄-kú goá chin pháiⁿ, tio̍h chám-jiân ké-koá chiū ē thang hō͘ Iâ-so͘ kiù. Kā lí kóng Iâ-so͘ thè “ ū choē ê lâng ” sí, thè “ m̄ pài Siōng-tè ê lâng” sí. Thoa lí ê choē lâi chiū-kı̄n Iâ-so͘. “Lâi chiū-kı̄n Iâ-so͘ beh chhòng sím-mı̍h hoè ? “ Lí nā khò I lí ê choē lóng kui tı̄ I sǹg sı̄ I ê siàu. Hit-tia̍p I hō͘ lâng tèng sí sı̄ thè lí tèng sí tı̄ sı̍p-jı̄-kè. Lí nā khò I chiū kin-á-jı̍t ē tit sià-choē, ia̍h pa̍t jı̍t m̄ bián siū hêng-hoa̍t. Koh I beh chiong I ê hó Sı̂n lâi tiàm tı̄ lí sim-lāi, ē khah iâⁿ Choē, hō͘ lí jı̍t-jı̍t ké-kū oāⁿ-sin.

“Choē só͘ ke-thiⁿ ê só͘-chāi, tı̄-hia in-tián ū moá chhut--lâi kàu ū chhun .”

(Tâi-lâm Kàu-hoē-pò tē 299 koàn, 1910 nı̂ 2 ge̍h)