Siōng-tè ê thiàⁿ
Chū chiông sit-khı̀ chū-iû liáu āu, goá ê hū-jı̂n-lâng the̍h chı̍t pún pe̍h-oē-jı̄ Sèng-keng hō͘ goá chò phoāⁿ, kiaⁿ goá tiàm kaⁿ-ga̍k tiong seng-oa̍h ta-sò bô-bı̄, hō͘ goá tit-tio̍h jio̍k-thé ê an-chēng kap sim-lêng siōng chhòng siong ê i-tı̄. Chit pún Sèng-keng tùi goá ū chin toā ê pang-chō͘, chit nn̄g nı̂ lâi ut-chut ê o͘-àm, Siōng-tè bān-bān kā goá tháu-khui, siūⁿ khí che poàⁿ-seng in-ūi moá-pak ê jia̍t-chêng, ūi kok-ka bı̂n-cho̍k tio̍h-siong, chóng sı̄ chit khoán ê hā-tiûⁿ, án-ni lo̍h khı̀ kiám m̄ sı̄ pe̍h-hùi goá ê it-seng mah? Tı̄ khó͘-būn tiong cheng-chat chı̍t toāⁿ sı̂-kan, khoàⁿ tio̍h chı̍t chat Sèng-keng, “Lâng chhut-sı̀ m̄-sı̄ beh chhe-ēng lâng, sı̄ beh hō͘ lâng chhe-ēng.” (馬可 10:45) Só͘-í tio̍h chhiūⁿ koé-chí nā sêng-se̍k chiah oē khip-ín lâng, kāng-khoán lâng nā beh sêng-se̍k, su-iàu ū un-jiû hô-hâi kap thiàⁿ-sim chiah oē chı̀n-jı̍p sêng-se̍k ê kai-toāⁿ, chiah oē siū lâng chhe-ēng. Siūⁿ tio̍h chit tiám, chiām-chiām sim-chêng khui-thiah, hō͘ goá ū chı̍t ê koat-tēng, m̄-thang lōng-hùi chit toāⁿ sı̂-kan, hó-hó pó-ióng sin-thé, jı̄n-chin tha̍k Sèng-keng chhiong-sı̍t ka-kı̄.
Siat chhiú-su̍t-pō͘
Chha-put-to lâi kàu Lio̍k-tó iā keng-koè chiong kı̄n nn̄g nı̂, ū chı̍t jı̍t lân-iú Lı̂m-siù-tòng the̍h khí, kóng goá sı̄ chı̍t ê goā-kho i-seng, nā bān-it lân-iú hoat-seng mô͘-tn̂g-iām, kiám ū pān-hoat chhù-lí, tu̍t-jiân kiò chhéⁿ goá ūi che sū jı̄n-chin khı̀ su-khó. Goá chiah siūⁿ tio̍h chit kiāⁿ tāi-chı̀ chin tiōng-iàu, só͘-í koat-sim chhı̀-thàm koaⁿ-tiúⁿ ê ı̀-sù, chiū soè-bêng tı̄ ko͘-tó khı̀-hāu ok-loat, chûn thêng sái ê sı̂, hoat-seng kip-sèng mô͘-tn̂g-iām beh án-choáⁿ. I-koaⁿ chiū mn̄g goá nā ū hoat-tō͘ chhiú-su̍t chiū beh chún-pı̄, kiò goá the̍h chhut só͘ su-iàu ê ki-hâi kap pı̄-phín ê bo̍k-lio̍k, khai-sí chún-pı̄ siat-lı̍p chhiú-su̍t-pō͘. Chin hoaⁿ-hí oē tàng tû khı̀ lân-iú tùi mô͘-tn̂g-iām só͘ siū ê sı̀ⁿ-miā ui-hia̍p. Chin tú hó tı̄n-iông iā chiâu-pı̄, chip-to chiá í-goā tē-it chō͘-chhiú sı̄ hū-sán-kho i-su Ông-keng-chhiū, tē-jı̄ chō͘-chhiú sı̄ So͘-iú-phêng hı̄-phı̄ⁿ-kho i-su, tē-saⁿ chō͘-chhiú sı̄ Ô͘-pó-tı̄n phoê-hu-kho i-su, lēng goā chı̍t ūi Ô͘-him-lı̂n gán-kho i-su tng hō͘-sū-tiúⁿ, hū-chek chhiú-su̍t tiong koán-lí it-chhè se-pò͘ siau-to̍k sū-gı̂. Chit-khoán tı̄n-iông tı̄ tāi-ha̍k pēⁿ-ı̄ⁿ iā sǹg it-liû tiong ê it-liû.
Tı̄ chiah-nih phian-phiah lo̍k-ngó͘ ê só͘-chāi beh chò toā chhiú-su̍t (sı̍t-chāi chı̍t tiám-á to bô khoa-kháu), sim-lāi hui-siông put an, chóng-sı̄ iàu-kín ê sı̂-khek iā kàu lah.
Tē it ūi hoān-chiá lâi chín-chhat sı̄ hui-siông sı̄n-tiōng kiám-cha, kiat-kó chín-toàn koat-tēng kip-sèng mô͘-tn̂g-iām, sûi-sı̂ chún-pı̄ chhiú-su̍t. Thâu chı̍t pái ê chhiú-su̍t tāi-ke chin kín-tiuⁿ, tān goá tian-tò khah léng-chēng. In-ūi sim-lāi kı̂-tó Siōng-tè hō͘ goá siūⁿ khí “siū chhe-ēng” ê ki-hoē kàu, iâⁿ-koè kiaⁿ-hiâⁿ ê sim, Siōng-tè sù goá ióng-khı̀ kap tı̀-hūi lâi oân-sêng chit kiāⁿ sū.
Chhiú-su̍t it-chhè sūn-lı̄, jı̍p-ı̄ⁿ thâu chı̍t mê chù êng-ióng-siā bô joā kú chiū hoat jia̍t khí koâⁿ it-tı̍t chùn, kám-siā Chú, chù thè-jia̍t siā liáu āu liâm-piⁿ chiū jia̍t iā thè, án-ni tē it mê pêng-chēng koè, chı̍t lé-pài sūn-lı̄ pàng-soàⁿ, sǹg chò oân-sêng jı̄m-bū. Hō͘ goán i-bū jı̂n-oân, kin-āu koh khah ū ióng-khı̀ lâi tam-tng chit hāng sū. Í-āu saⁿ nı̂ tiong-kan kiōng iā chhiú-su̍t sı̀ ê mô͘-tn̂g-iām, hō͘ goá koh khah thé-hoē tio̍h “hō͘ lâng chhe-ēng” ê hí-lo̍k-kám.
Kı̂ moá chhut ga̍k
Chhut ga̍k lı̄-khui Lio̍k-tó, thài-thài í-keng tı̄ Sin-káng beh lâi chiap goá. Tong-jiân tio̍h sū-sian ū pó-chèng-jı̂n chiah oē tàng chhut-ga̍k, nā-bô bián siūⁿ, tio̍h tán kàu ū chiah beh chún lí chhut. Khoàⁿ tio̍h lı̄-khui chhit nı̂ ê goā kài, kám-kak hui-siông gông-ngia̍h, keh-jı̍t chē kong-lō͘ chhia, iân lō͘ cháu, tò-pêng thài-pêng-iûⁿ, chiàⁿ-pêng chheⁿ-chhùi ê soaⁿ-pho tián khui toā chū-jiân bí-lē ê chı̍t pak tô͘, tu̍t jiân hō͘ goá sim-chêng khui-khoah. Kāng chı̍t-iūⁿ ê chı̍t pak tô͘ kap tı̄ Lio̍k-tó só͘ siū ê kám-kak ū “thian-ian chi pia̍t.” Ūi tio̍h beh mı̂-pó͘ chhit nı̂ ê khang-pe̍h, sim chin kip beh khı̀ i-ı̄ⁿ sı̍t-sı̍p. Chin hoaⁿ-hí Chhoà-goā-kho i-ı̄ⁿ beh kiò goá khı̀ tng hù-ı̄ⁿ-tiúⁿ. Sui-jiân siū ı̄ⁿ-tiúⁿ ê chiàu-kò͘, chóng-sı̄ bô hoat ún-ba̍t goá sı̄ pe̍h-sek khióng-pò͘ siū lia̍h ê lâng, só͘-í bô hêng tiong, hō͘ lâng khin-sı̄ koh kiaⁿ-hiâⁿ.
Tı̄ Kong-san khai-gia̍p hêng-i ê sı̂, koh khah cheng-ka te̍k-bū-jı̂n-oân ê kàm-sı̄ kap chù-ı̀. Bô koán-choáⁿ-iūⁿ goá chí ū tiām-tiām lâi khai-sí ta̍h-chhut goā-kho i-seng ê seng-oa̍h.
Goá ê khai-gia̍p goân-chek, i-seng m̄ sı̄ sio̍k tı̄ te̍k-hióng kai kip, sı̄ sio̍k tı̄ pêng-hoân ê lâng, m̄ thang chū ko kiau gō͘, tio̍h khiam-pi.
Khai-gia̍p tē it jı̍t chiū hoat-seng toā thiau chiàn, chı̍t khui-mn̂g chiū chı̍t ūi ūi-chhut-hoeh ê hoān chiá hō͘ lâng chài lâi, sı̄ Kong-san chı̍t ūi lāi-kho bêng-i, Ko-toan-bô i-seng kài-siāu, pēⁿ chèng giâm tiōng su-iàu chhiú-su̍t, goá ê pēⁿ-ı̄ⁿ chí ū chı̍t ūi hō͘-sū, khı̀-hâi iā bô chiâu-pı̄, nā kū-choa̍t, it-tēng éng-hióng chiong-lâi, chı̀n-thoè-lióng-lân ê sı̂, sûi sı̂ èng-piàn, koat-tēng tùi Kong-san i-ı̄ⁿ chhiáⁿ goā-kho hō͘-sū-tiúⁿ í-kı̍p chioh-ēng put-chiok ê khı̀-hâi. Lēng-goā chhiáⁿ goá ê kū-á, Ko-hū-sán-kho i-su, Ko-bo̍k-bı̂n, koh ke goá ê hū-jı̂n-lâng lâi tng chō͘-chhiú, sui-jiân chin kín-tiuⁿ, chhiú-su̍t chêng kı̂-tó (tiūⁿ-ḿ hoan-hù) kiû Siōng-tè khoàⁿ-kò͘ chit pái chhiú-su̍t sêng-kong. Kám-siā Siōng-tè, “Ūi chhiat-tû” chhiú-su̍t it-chhè sūn-lı̄. M̄-nā án-ni, chhiú-su̍t āu tē sı̀ jı̍t, pı̄ⁿ-lâng thau cháu khı̀ thı̀-thâu, kap goá koè-khı̀ tı̄ pa̍t keng pı̄ⁿ-ı̄ⁿ teh kò͘ pı̄ⁿ-lâng ê chêng-hêng lóng bô kâng, boē siong-sı̀n thái-oē chiah-nih sūn-sū.
Só͘-í khai-gia̍p chiū bô tēng sı̂ khoàⁿ-pı̄ⁿ, sûi-sı̂ èng hoān-chiá ê hong-piān. Soè-kiāⁿ toā-kiāⁿ ê tı̄-liâu, lóng goá ı̄ⁿ-tiúⁿ chhin-sin tāng-chhiú, bô kiò pa̍t lâng lâi thè. Su-iàu X-kong kiám-cha ê sı̂, goá chiū chhin-sin toè khı̀. Só͘-í hoān-chiá ū an-sim kap sı̀n-jı̄m-kám. Bô joā kú pı̄ⁿ-ı̄ⁿ ê gia̍p-bū iā chiūⁿ kúi-tō, hoān-chiá iā cheng-ka. Khoàⁿ-tio̍h án-ni, Lô-pó-kio̍k iā lâi saⁿ pái khoàn-iú goá chham-ka te̍k-iok pı̄ⁿ-ı̄ⁿ. In-ūi tong-sı̂ Lô-pó-kio̍k kap te̍k-iok i-ı̄ⁿ lióng hong, sı̂-siông hoat-seng put jû-khoài ê tāi-chı̀, phı̀-jū kóng, ū kè-siàu, ah-sı̄ i-io̍h-hùi chi-hù, lóng boē tāi-hong (古祟).
Ū chı̍t ê kò͘-sū hoat-seng tı̄ goá sin-chiūⁿ: Chı̍t ūi pêng-iú (余林桃園哥) tùi goá kóng, “Lāu-hiaⁿ, lí bô chhiūⁿ bó͘ i-seng ēng chı̂ⁿ ah-sı̄ chhiáⁿ-toh pài-thok su-ki chài hoān-chiá lâi, lí chò án-ni chin tio̍h!” Jiân-āu koè chı̍t toāⁿ sı̂-kan liáu āu koh kóng, “Lāu-hiaⁿ, lí m̄-thang hiah-nih kheh-khı̀ lah, lâng choáⁿ-iūⁿ chò chiū o̍h in hó lah.” Koh koè chı̍t chām iū kóng, “Lāu-hiaⁿ, lí sı̍t-chāi chin gōng, sè-kan bô lâng chhiūⁿ lí án-ni, beh the̍h chı̂ⁿ hō͘ lí thàn, lí m̄ thàn.” Che piáu-sı̄ sè-siōng ê piàn-hoà. Chóng-sı̄ thâu boé it-koàn lóng kian-chhı̂ goá ê chok-hong, che chiah sı̄ goá sim-an-lí-tek ê choh-hoat.
Ta̍k jı̍t hoān-chiá chhut jı̍p khang-khoè bô êng, tı̄ kài-giâm-lēng chi-hā, sui-jiân piáu bı̄n siōng chū-iû, múi goe̍h ū chı̍t tiuⁿ phoe (戴笠), ài lí siá seng-oa̍h ê chêng-hêng, tùi siā-hoē ê kám-sióng, lēng-goā, ta̍k goe̍h jı̍t te̍k-bū-jı̂n-oân lâi thàm-hóng. Sim-chêng thái-oē tit-tio̍h khin-sang. Liân kàu-hoē mā m̄ káⁿ khı̀ lé-pài. Kài-giâm kái-tû liáu āu, ná-chhiūⁿ kong-bêng chiò tı̄ thâu-chêng, sim-heng iā khui-khoah, chhin-chhiūⁿ teh tı̄ heng-khám ê toā-tè chio̍h-thâu lak bô-khı̀, chiū khai-sí hoê-hok khı̀ kàu-hoē chham-ka lé-pài, chiām-chiām sı̍p-koàn liáu āu, chiū chham-ka chá-tó-hoē, tha̍k pe̍h-oē-jı̄ Sèng-keng.
Tùi bú-gí ê kak-chhéⁿ
Siūⁿ khí 1895 nı̂, ūi Kah-ngó͘-chiàn-cheng, Chheng-tiâu kā Tâi-oân koah hō͘ Jı̍t-pún, siū chı̍p-bı̂n thóng-tı̄ ngó͘-cha̍p nı̂, koh 1946 nı̂ tùi Tiong-kok tô-miā lâi Tâi-oân ê Kok-bı̂n-tóng goā-lâi-chèng-koân, ap-pek hā, keng-koè chiong-kūn ngó͘-cha̍p nı̂, lán bô hoat-tō͘ kong-khai sú-iōng ka-kı̄ ê bú-gí. Chin ka-chài ū sim ê sian-jı̂n, ūi-tio̍h pó-liû bú-gí iōng chióng-chióng hong-hoat, chhin-chhiūⁿ koa-á-hı̀, toā-hı̀, pò͘-tē-hı̀, kóng-kó͘ (三國誌, 山伯英台, 林投姐等), ah-sı̄ phah-kûn boē kô͘-io̍h ê hong-hoat, lâi pó-chûn lán ê bú-gí. Tâi-lâm jı̄-tiong (chit-má sı̄台南一中), chāi ha̍k tiong sian-poè, chiū giâm-keh kı̀m-chí siōng-khò sı̂-kan í-goā, tông-ha̍k-kan m̄-chún kóng jı̍t-gí, it-tēng tio̍h kóng bú-gí. Nā bô, sûi-sı̂ kiò khı̀ (槍器庫) āu-bı̄n, khiā tiàm tiong-ng, siōng-kip seng ûi-leh, chı̍t-kù lâi, chı̍t-kù khı̀, lâi chit-būn, nā tap liáu bô tú hó, chiū kā lí phah, kā lí that, hit chióng khı̀-hun chin sı̄ kín-tiuⁿ koh kiaⁿ-hiâⁿ. Sian-poè iōng-sim kè-kàu, lâi pó-liû lán ê bú-gí.
Chin khim-phoè tı̄ Jı̍t-pún kun-kok chú-gı̄ kap Kok-bı̂n-tóng ah-pà ê ap-pek hā, Tâi-oân ki-tok tiúⁿ-ló kàu-hoē bo̍k-su, iáu-kú bô sit-chı̀, bô hoe-sim, ûn-á iōng bú-gí teh káng-tō, pó-liû lán pē-bú oē ê miā-me̍h kàu hiān-chāi. He̍k sı̄ tı̄ kàu-hoē iā bô koán Kok-bı̂n-tóng ê kı̀m-chí, khoàⁿ Lô-má-jı̄ ê Sèng-keng, iā kè-sio̍k hoat-hêng kàu-hoē kong-pò, lâi kàu-io̍k m̄-bat jı̄ ê lâng siá, tha̍k, kóng, chin iōng-sim, hō͘ bú-gí m̄-thang boē kı̀-tit.
Kóng tio̍h bú-gí sı̍t-chāi chin bûn-ngá, iu-bí iā chin bûn-ha̍k.
Phı̀-jū kóng:
Pe̍h sut-sut, hı̄m-hı̄m háu
Khó͘ te̍h-te̍h, Súi tang-tang
Phı̂-phı̂ chhoah, haiⁿ-haiⁿ chhan
Koh ū ah-ūn, lē-jû
Siàu-liân lâng boē hiáu siūⁿ,chia̍h lāu m̄ chiâⁿ iūⁿ.
Sè hàn thau bán pû, toā hàn thau khan gû.
Toā kha ta̍h tē ún, sè kha ka-lún sún (khó͘-khǹg kó͘-chá-lâng m̄ thang pa̍k-kha)
Su-iàu hàn-jı̄ tâi-gí Sèng-keng
Oē kı̀-tit tha̍k tiong-ha̍k ê sı̂ (1935), siông-siông khı̀ kàu-hoē lé-pài, bo̍k-su lóng mā iōng bú-gí, só͘ tha̍k ê Sèng-keng sı̄ lô-má-jı̄ Sèng-keng, goán tı̄ ha̍k-hāu só͘ khoàⁿ sı̄ jı̍t-pún chheh, só͘ siū ê kàu-io̍k sı̄ jı̍t-pún kàu-io̍k, ná ū hoat-tō͘ ha̍k-sı̍p bú-gí, chí ū tı̄ kàu-hoē bián-kióng thiaⁿ bo̍k-su káng-tō í-goā, sı̄ bô chèng-sek lâi tha̍k bú-gí. Kan-ta jı̍t siông seng-oa̍h tiong ū kúi kù kóng lâi kóng khı̀ nā-tiāⁿ. Tāi pō͘-hūn lóng sı̄ iōng jı̍t-gú, só͘-í chin kám-kak kı̂-koài, ná oē bô hàn-jı̄ tâi-gú Sèng-keng, chí ū khoàⁿ tio̍h lô-má-jı̄ Sèng-keng, kám-kak chin put-khó-su-gı̄.
Kàu goā lâi Kok-bı̂n-tóng thóng-tı̄ hā, tâi-oân kàu-hoē pı̄-pek lóng tio̍h kái-iōng Pak-kiaⁿ gí Sèng-keng, koh khah cheng-ka liáu-kái ê khùn-lân.
In-ūi tu̍t-jiân chı̀n-jı̍p hoâ-gí sı̂-tāi, m̄ nā boē hiáu thiaⁿ, kóng, tha̍k, iah boē hiáu siá, thái-oē liáu-kái Sèng-keng ê ı̀-sù. Hut-jiân ta̍h jı̍p àm bo̍k-bo̍k ê khoân-kéng, m̄ chai án-choáⁿ chiah hó. Chit chióng bûn-hoà ê pak-lı̄ kap toān-choa̍t sı̄ goán che sı̂-tāi ê chı̍t toā thòng-khó͘. Koh khah kám-kak ū su-iàu chı̍t pún tâi-gú hàn-jı̄ Sèng-keng.
Hàn-jı̄ bú-gí chiah ū chhin-chhiat-kám. Siūⁿ tio̍h 130 nı̂ chêng, tong-sı̂ soan-kàu-su siū phài tùi Ka-na-tai lâi Tâi-oân, tı̄ bô kàu-su, lâi o̍h tong-toē ê gú-giân, 偕叡理 (George Leslie Mackay) Bo̍k-su só͘ tú tio̍h ê chêng-hêng. Tâi-oân kàu-hoē-kong-pò 1896 kı̂ ū án-ni siá: “...... sin thiaⁿ tio̍h ê jı̄ lóng kı̀ khí lâi, jı̄ kù iah kín cheng-ka .... bô khah hó ê jı̄-tián, beh jı̄n-bat chı̍t jı̄ ê ı̀-gı̄, siông-siông tio̍h hùi sò͘ siáu sı̂.”
Tı̄ chit chióng khùn-khó͘ ê chêng-hêng hā, só͘ phian-siá ê Lô-má-jı̄ Sèng-keng, í-keng iā sú-iōng 100 goā nı̂ kú, chóng-sı̄ goā-kok-jı̄, sı̄ tāu-chhài-gê iūⁿ jı̄ só͘ siá ê. Lán kiám bô kái ū bú-gí hàn-jı̄ pún ê Sèng-keng thang khoàⁿ? hō͘ lán koh khah oē ū chhin-bı̍t-kám kap chhin-chhiat-kám.
Kám-siā Siōng-tè sù goá tı̀-hūi kap khùi-la̍t 13 nı̂ chêng ta̍k jı̍t chham-ka chá-tó-hoē, tha̍k lô-má-jı̄ Sèng-keng, chin pek-chhiat kám-kak su-iàu chı̍t pún hàn-jı̄ tâi-gí Sèng-keng, hit chūn tha̍k I-sài-a-su 6 chiuⁿ 8 chat: “Goá tı̄ chia, thang chhe goá….”, koh tha̍k tio̍h chı̍t kù Má-khó 10 chiuⁿ 45 chat “In-ūi Jı̂n-chú kàu, m̄ sı̄ beh chhe-ēng lâng, sı̄ beh hō͘ lâng chhe-ēng ….” Goá chiū sim-ki-it-tōng, kiû Siōng-tè sù goá tı̀-hūi kap khùi-la̍t lâi hoan-siá hàn-jı̄ tâi-gí Sèng-keng. Āu lâi ná siá ná ū cheng-sı̂n, seng-oa̍h ia̍h chhiong-moá chhiong-sı̍t-kám. Sı̂-siông siá kàu poàⁿ-mı̂ 1~2 tiám iā boē ià-siān, chiah chai Siōng-tè sı̄ chiap-la̍p goá chit hō khang-khoè. Sui-jiân ū chit koá lô-má-jı̄, chhiú the̍h jı̄-tián hian lâi hian khı̀ iā tio̍h chhoē kàu ū jı̄, chin chiàⁿ thé-hoē tio̍h tong-sı̂ George Leslie Mackay Bo̍k-su ūi tio̍h chı̍t jı̄ siông-siông hùi sò͘ sió sı̂ ê khùn-kéng. Goá iā m̄ chai kúi pái tú tio̍h khùn-lân siá boē chhut jı̄ ê sı̂, chiū siūⁿ bô èng kai taⁿ chiah-nı̍h tāng ê tàⁿ lâi kan-khó͘, goá pún sı̄ chı̍t ê tha̍k i-ha̍k ê, pēng m̄ sı̄ siū koè sı̂n-ha̍k kàu-io̍k ê, tong-chho͘ nā m̄ sı̄ chı̍t kó͘ sū-hōng ê sim, m̄ chai ū kúi pái siūⁿ beh hòng-khı̀ chit ê sū-kang, chóng-sı̄ āu-lâi keng-koè 6 nı̂ goā ê nāi-sim chiah siá liáu 120 bān jı̄ sin kū iok.
Hoaⁿ-hí ta̍h chhut pún thó͘ hoà ı̀-sek
Chin hoaⁿ-hí 1996 nı̂ 2 goe̍h chhe 1 Tâi-oân sı̀ pah nı̂ lâi thâu chı̍t pún Tâi-gí-hàn-jı̄-pún Sèng-keng kap tāi-ke saⁿ kı̀ⁿ bı̄n, koh khah hoaⁿ-hí kāng nı̂ 2 goe̍h 23 jı̍t 4 pah nı̂ lâi Tâi-oân tē it jı̄m bı̂n-soán-chóng-thóng iā chhut-hiān, chit nn̄g hāng bô iok kāng sı̂ chhut-hiān, sı̄ chı̍t kiāⁿ toā sū. Chêng-chiá, pó-chhı̂ tâi-oân-lâng ê “Lêng-hûn”--bú-gí kap bûn-hoà, āu-chiá, piáu-sı̄ Tâi-oân sı̄ chú-koân to̍k-lı̍p ê kok-ka.
Kúi cha̍p nı̂ lâi bâi-ho̍k tı̄ ta̍k lâng sim lāi ê pún-thó͘-hoà ı̀-sek, iōng pún-thó͘ te̍k-iú ê bú-gí hoah-chhut lán ê sim-siaⁿ. Ūi kiông-hoà bú-gí kàu-io̍k lâi hoe-ho̍k tâi-oân lâng ê jı̄m-tông, chun-giâm kap chū-sı̀n-sim, koh hō͘ lâng jı̄m-sek tâi-oân lâng í-keng ióng-kám ta̍h chhut chı̍t toā pō͘.
Cha̍p saⁿ nı̂ chêng koat-sim hoan-siá Sèng-keng ê sı̂, tùi chhù-lāi lâng lóng m̄ káⁿ kóng chhut, kiaⁿ liáu poàⁿ-tô͘ choh-hùi ín-khí lâng thí-chhiò. Ia̍h ū lâng kóng: “Ná tio̍h chò chit chióng gōng-sū?” Ka-kı̄ siūⁿ, goá ê jı̍t-chí m̄ chai iáu ū joā kú, iú-seng-chi-jı̍t lâi êng-iāu Siōng-tè, lı̄-ek sè-jı̂n, sı̄ goá sim só͘ goān. Goá sui-jiân sı̄ chū-iû sin, m̄-kú tı̄ goā-lâi-chèng-koân ê thóng-tı̄ hā, sûi-sı̂ to ū sèⁿ-miā ê gûi-hiám.
1991 nı̂ Sèng-keng kong-hoē hù-chóng-kàn-sū, Kí-goân-hong Bo̍k-su tit tio̍h siau-sit, chai goá hoan-siá tâi-gí hàn-jı̄ Sèng-keng. Sui-jiân lēng-goā ū chı̍t ūi tiúⁿ-ló ia̍h ū siá, tān-sı̄ kàm-chhâ kiat-kó koat-tēng chhái-iōng goá ê goân-kó. Jiân-āu lâi lâm-pō͘ iau-kiû Si-phian chı̍t pō͘ hūn goân-kó, tı̄ Tâi-oân kàu-hoē kong-pò-siā ia̍h teng chhut Chim-giân chı̍t pō͘ hūn.
1992 nı̂ 11 goe̍h 11 jı̍t, Sèng-keng kong-hoē chóng-kàn-sū Loā-chùn-bêng Bo̍k-su, hù-chóng-kàn-sū Kí-goân-hong Bo̍k-su, nn̄g ūi bo̍k-su lâi hân-sià, chhiáⁿ Kong-san kàu-hoē Lí-put-ek Bo̍k-su kap bo̍k-su-niû lı̍p-hoe, lióng-hong chhiam ha̍p-iok-su liáu āu, choân pō͘ sin kū iok Sèng-keng goân-kó iáⁿ-ı̀n kau hō͘ Sèng-keng kong-hoē chóng-kàn-sū. Chhiam-iok ê sı̂ chóng-kàn-sū ū the̍h khí goá su-iàu sím-mı̍h tiâu-kiāⁿ sı̂, in-ūi tùi Siōng-tè sū-hōng tio̍h pe̍h-pe̍h hiàn-chhut, só͘-í lo̍k-ı̀ bô tiâu-kiāⁿ hōng-hiàn, chiah sı̄ goá ê goān-bōng.
Kám-giân
Chı̍t ê lâng chhut-sı̀ ê só͘-chāi kap sı̂-tāi sı̄ bô hoat ka-kı̄ lâi koat-tēng. Tı̄ sèⁿ-miā múi chı̍t ê kai-toāⁿ keng-koè tiong, óng-óng bô it-tēng kám-siū tio̍h sı̄ tı̄ keng-le̍k sı̂-tāi ê toā piàn-tōng. Sui-jiân iā bat ū siàu-liân eng-hiông ê chı̀-hiòng, hoê-siúⁿ ka-kı̄ ê it seng, goá ê sèⁿ-miā khiok sı̄ kap sı̂-tāi ū bı̍t-chhiat ê koan-liân. Sı̂-tāi ê pho-lōng chhiong-kek goá ê jı̂n-seng, thoàn-liān goá choē-choē.
Tān goá ka-kı̄ iā ū kian-siú ê ı̀-chı̀ kap goân-chek. Sui-jiân sı̂-tāi ê siong-jiah chhim-khek tı̄ goá chhián-po̍h ê sèⁿ-miā, tong-jiân iā lâu lo̍h siong-hûn lûi-lûi, tiàm tı̄ jı̂n-seng chit ê kai-toāⁿ, thiàⁿ-siong kap pi-hūn chiām-chiām piàn chò tùi sèⁿ-miā ê kèng-ùi kap kám-kek.
Tı̄ beh kiat-sok í-chêng, the̍h chhut kúi tiám chhim-oán éng-hióng goá, pang-chō͘ goá ê le̍k-liōng, che iā sı̄ goá it-seng pó-kùi ê chu-sán.
1. Lāu-bú tùi goá ê thiàⁿ.
2. Ki-tok sı̀n-gióng ê hû-chhı̂ kap oá-khò.
3. Choè ki-chân lı̂m-chhn̂g i-seng ê chek-jı̄m kap êng-ū.
4. Tùi Tâi-oân hiong-thó͘ éng bô piàn ê chhim-hō͘ kám-chêng.
5. Goá ê hū-jı̂n-lâng tiong-cheng bô piàn ê hu-chhe un-chêng, it-seng kun-toè bô hō͘-hoé, saⁿ-thiàⁿ kap chiàu-kò͘.
6. Goá lia̍h “Chhut-sı̀ m̄ sı̄ beh chhe-ēng lâng, sı̄ beh hō͘ lâng chhe-ēng.” chò chı̍t ê chū-ngó͘ bián-lē.
Oân.
1991.
