1. Sin-kū tō-tek ê toā cheng-chha. Kū-sek chiū-sı̄ Chi-ná-liû ê tō-tek, sı̄ chiong pē-kiáⁿ ê koan-hē chò ka-têng ê kin-pún; ēng ‘Hàu’--jı̄ chò thâu. Chóng-sı̄ ka-têng ê kin-pún-tek ê sū-sı̍t, khah m̄-sı̄ pē-kiáⁿ ê koan-hē; sı̄ hu-hū ê koan-hē. In-ūi ka-têng ê ki-chhó͘ sı̄ ‘sèng’ ê būn-tê, pē-kiáⁿ ê koan-hē sı̄ ‘sèng’ ê būn-tê ê iân-tiông nā-tiāⁿ. Chit ê kin-pún-tek ê sū-sı̍t nā m̄-chai-iáⁿ, tek-khak bē thang kái-koat ka-têng ê būn-tê--lah. Ēng pē-kiáⁿ ê koan-hē chò ki-chhó͘ lâi kiat-hun, só͘-í nā bô kiáⁿ chiū lı̂-bó͘; che sı̄ Khóng-chú-liû ê lûn-lí. Chhin-chhiūⁿ chit-khoán piān-gı̂ chú-gı̄, chèng-lio̍k chú-gı̄, ka-hong chú-gı̄ ê kiat-hun, jı̂n-seng chiū pı̀ⁿ-chiâⁿ chhin-chhiūⁿ ki-khı̀-tek, bô jia̍t, bô oa̍h-miā tı̄-teh. Só͘-í kı̄n-lâi bē-bián-tit ē seⁿ-chhut chū-iû loân-ài, hit khoán ê hoán-tōng; hō͘ ka-têng pı̀ⁿ-chò hūn-tūn, chhiong-tu̍t ê só͘-chāi.
Só͘-í Iâ-so͘ thâu chı̍t-pái kiâⁿ sı̂n-jiah ê sı̂, chiok-hok jı̂n-seng seng-oa̍h ê goân-thâu; ēng hu-hū chı̍t-thé ê lûn-lí chò Siōng-tè só͘ tiāⁿ-tio̍h ê kin-pún tō-tek. Chit ê ‘sèng’ ê sū-sı̍t, tı̄ nn̄g-chheng nı̂ chêng chiū í-keng khoàⁿ-phoà; chiong sin tō-tek ê ki-chhó͘ hē tı̄-chia ê, chiū-sı̄ sin-lûn-lí ê chhòng-chok-chiá Iâ-so͘. Só͘-í hiān-tāi lâng só͘ iau-kiû ê chiū-sı̄ chit-khoán sin ka-têng ê lûn-lí.
2.It-hu it-hū ê sin tō-tek. Nā ēng ‘sèng’ chò kin-pún lâi siūⁿ ê sı̂, it-hu to-chhe ê put-ha̍p-lí m̄-bián kóng; lâm chun lú pi ê phian-phiah tō-tek iā sı̄ bē thang boán-chiok. Siat-sú ka-tı̄ ū saⁿ-cha̍p ê hū-jı̂n-lâng, kiám lóng ē pêⁿ-téng khoán-thāi in? Iā saⁿ-cha̍p ê hū-jı̂n-lâng kiám ē chı̄n tiong-chiat? Só͘-lô-bûn iā ka-tı̄ thó͘-khùi, kóng, tı̄ chı̍t chheng lâng ê tiong-kan i bô thang hoat-kiàn chı̍t ê chin ê hū-jı̂n-lâng. Chhin-chhiūⁿ chū-iû loân-ài chú-gı̄-chiá, á-sı̄ siáu-soat-ka só͘ kóng hit khoán khong-sióng ê loân-ài (Romantic love), tı̄ kiat-hun chêng kiám-chhái chin sim-sek, chóng-sı̄ nā jı̍p tı̄ sı̍t-chāi ê seng-oa̍h chiū chin pi-chhám, kan-khó͘ moá-moá sio-soà lâi.
Chin ê loân-ài sı̄ it-hu it-hū ê cheng-chiat, kiat-hun āu só͘ oân-chiâⁿ ê ài. Phoà-pēⁿ, ióng-kiāⁿ, hó-gia̍h, sàn-hiong, lóng saⁿ-kap lâu-koāⁿ, lâu ba̍k-sái, chhı̀ khó͘-chiáⁿ gō͘-nı̂ á cha̍p-nı̂ ê loân-ài chiah sı̄ chin-sı̍t--ê. Chhoā sè-ı̂, iōng pō͘-le̍k lâi ap-pek, bô lí-khı̀ ê só͘-chāi, koat-toàn bē thang oân-chiâⁿ chin ê loân-ài; chí-ū kong-pêng, sêng-sı̍t, kap cheng-chiat ê só͘-chāi, Ai-tiân-hn̂g ê hoe chiah ē khui.
Só͘-í hiān-tāi ê sin-lâng só͘ iau-kiû ê m̄-sı̄ chhián-po̍h ê chū-iû loân-ài; chiū-sı̄ it-hu it-hū ê sı̂n-sèng loân-ài. Jı̍t-pún á-sı̄ Bí-kok, hit khoán kiat-hun koan-liām khah chho͘-ló͘ ê kok, chū-jiân lı̄-hun-sò͘ khah chē; chhin-chhiūⁿ Eng-kok khah tı̀-ı̀ tı̄ ka-têng ê koan-liām, só͘-í lı̄-hun-sò͘ hui-siông chió. Bô lı̄-hun ê hu-hū bô tek-khak lóng khah hēng-hok, kiám-chhái ū chin-chē pi-ke̍k ê sū; chóng-sı̄ pí chū-iû lı̄-hun--ê, ún-tàng ū khah hó-koè ê sū. Lí-khı̀ sûi-chāi lâng chò; chóng-sı̄ it-hu it-hū sı̄ sı̂n-sèng ê loân-ài tō-tek, chhiáⁿ bián sio-chı̀ⁿ.
3. Phoè-ngó͘ soán-te̍k ê lûn-lí. It-hu it-hū nā-sı̄ loân-ài ê ki-chhó͘, chiū phoè-ngó͘ ê soán-te̍k iā tio̍h chiàu ha̍p-ı̀ lâi kiâⁿ. Kan-ta ēng tē-ūi, châi-sán, ha̍k-le̍k kap hiat-thóng chò phiau-chún lâi soán-te̍k, sı̄ tùi-tiōng ka-cho̍k chú-gı̄ koè-thâu ê kiat-hun-koan khah ū ha̍h; chóng-sı̄ loân-ài sı̂n-sèng ê sin tō-tek, án-ni sı̄ bô kàu-gia̍h. Í-siōng ê phiau-chún, m̄-sı̄ kóng choân-jiân bô pit-iàu, in-ūi chiah-ê sı̄ hù-sio̍k-bu̍t, m̄-sı̄ kin-pún iàu-sò͘.
Kin-pún chú-gı̄, chiū-sı̄ chò lâng ê kiat-hun; pí tē-ūi, châi-sán, ha̍k-le̍k, koh-khah iàu-kín chiū-sı̄ jı̂n-keh. Ēng tē-ūi á-sı̄ châi-sán chò bo̍k-phiau ê kiat-hun, m̄-sı̄ lâng ê kiat-hun, chiū-sı̄ bu̍t-chit kap bu̍t-chit ê kiat-hun. Só͘-í chò lâng ê kiat-hun, pit-iàu ê lûn-lí-tek iàu-sò͘ chiū-sı̄: (1) Jı̂n-keh. (2) Lí-kái. (3) Seng-oa̍h ê ki-chhó͘. (4) Kiān-khong. Chiah-ê sı̄ beh chè-chō hēng-hok ê ka-têng, choa̍t-tùi-tek pit-iàu ê iàu-sò͘; kı̂-thaⁿ ka-thóng kap hiat-thóng ê koan-hē, chiàu iu-seng-ha̍k-siōng lâi khoàⁿ iā sı̄ put-chí iàu-kín, m̄-thang khoàⁿ-khin. Ūi-tio̍h chit ê bo̍k-tek, chheng-liân lâm-lú sı̀-chiàⁿ ê lí-kái chin pit-iàu; só͘-í nā ū tú-hó ê lâng lâi chí-tō, kiám-chhái ē thang khui chı̍t ê kau-chè lō͘. Lâm-lú kau-chè-lūn sı̍t-chāi sı̄ chin-chhim ê gı̄-lūn, koh sı̄ chin khùn-lân ê būn-tê; só͘-í tı̄-chia m̄-bián gı̄-lūn siuⁿ-chē; phah-sǹg nā ēng ka-têng chò tiong-sim, chhin-chhiūⁿ Ki-tok-kàu ka-têng chú-gı̄ chit-khoán ê hong-chiam chò thâu-chı̍t pō͘ lâi kiâⁿ; kiám-chhái ē thang chò chı̍t hāng kái-koat kiat-hun būn-tê ê pang-chān. Ǹg-bāng tāi-ke gián-kiù chiū-sı̄--lah!
4. Chò phoān-lū ê lûn-lí. Hu-hū-kan ê sin lûn-lí, chiū-sı̄ chò phoān-lū (partner) ê lûn-lí. Lâm chun lú pi ê lûn-lí sı̄ ēng sam-chiông ê kà-sı̄ choè kin-pún; Ki-tok-kàu lûn-lí sı̄ chiong chhin-chhiūⁿ chò chı̍t-thé ê phoān-lū chú-gı̄ choè ki-chhó͘. Chêng-chiá sı̄ chiong ho̍k-chiông chò hū-jı̂n-lâng ê hó-tek; āu-chiá chiū-sı̄ iau-kiû lí-kái, hia̍p-tông hit khoán chı̍t-thé ê chu-keh. Sin ka-têng ê lí-sióng chiū-sı̄ saⁿ lí-kái, tông-chêng, hia̍p-le̍k chit khoán ê saⁿ-thiàⁿ, ho̍k-sāi. Kiông--ê thun jio̍k--ê chit khoán kū-sek ê ka-têng sı̄ put-pêng, put-boán, kap giâu-gı̂ nā-tiāⁿ.
Sui-sı̄ án-ni, sin lûn-lí, m̄-sı̄ chhin-chhiūⁿ chū-jiân chú-gı̄, ēng hióng-lo̍k chò bo̍k-tek; sı̄ chiong bó-sèng lé-chàn chú-gı̄ lâi thê-chhiòng lūn “chò chú-hū,” “chò lāu-bó” ê lí-sióng. Hiân-bó liông-chhe chú-gı̄, ū-sı̂ kiám-chhái ē seⁿ-chhut lâm chun lí pi chò tōng-ki; chóng-sı̄ bó-sèng lé-chàn chú-gı̄ sı̄ ū sêng-jı̄n jı̂n-keh pêng-téng chit khoán ê ı̀-sek, só͘-í bô sio-siāng. Khut-ho̍k-tek chò bó͘ chò lāu-bó sı̄ chin siū khut-jio̍k; chóng-sı̄ hō͘ lâng sêng-jı̄n koh chun-kèng chò “bó͘,” chò “lāu-bó” ê kè-ta̍t; chit-ê sı̄ hū-jı̂n-lâng ê êng-kng koh hēng-hok. Sè-kan ū to̍k-sin khah-ha̍h ê hū-jı̂n-lâng; chóng-sı̄ hū-jı̂n-lâng ê thian-sèng sı̄ chāi tı̄ chò “lāu-bó,” chò “bó͘,” só͘-í nā bē thang hoat-hui hit ê pún-sèng kè-ta̍t ê hū-jı̂n-lâng, sı̍t-chāi bô hēng-hok. Só͘-í chiàu ka-têng lûn-lí, hū-jı̂n-lâng ê kin-pún-gı̄ chiū-sı̄ chò “bó͘,” chò “lāu-bó;” sio-siāng án-ni, ka-têng ê lâm-chú ê pún-gı̄ chiū-sı̄ chò “tiōng-hu,” chò “lāu-pē” chiah tio̍h. Kin-á-jı̍t ê kàu-io̍k ū kóng, “bó-tō,” bô kóng, “hu-tō;” ū kóng, “chhe-tō,” bô kóng, “hu-tō,” sı̍t-chāi sı̄ lûn-lí kàu-io̍k khoat-hām.
5. Hū-jı̂n chit-gia̍p ê lûn-lí. Seng-lí-ha̍k-siōng to̍k-sin khah-hó ê hū-jı̂n-lâng, á-sı̄ ko͘-put-chiong tio̍h to̍k-sin ê hū-jı̂n-lâng, iā ū. Ūi-tio̍h chiah-ê lâng, in ê chit-gia̍p sı̄ pit-iàu; che iā m̄-bián kóng. Sı̄ beh kiat-hun, iā-sı̄ í-keng kiat-hun liáu ê hū-jı̂n-lâng, iā-ū chit-gia̍p būn-toê; hū-jı̂n chit-gia̍p ê lûn-lí, chiū-sı̄ lō͘-bé só͘ kóng chit-ê.
Chit-ê būn-toê iā-sı̄ ū nn̄g-ê hong-bı̄n: (1) chit-gia̍p, seng-oa̍h siōng bô pit-iàu, chóng-sı̄ kàu-io̍k siōng tio̍h o̍h chit-gia̍p iah m̄-bián ê būn-toê. (2) Ūi-tio̍h chia̍h tio̍h chhoē chit-gia̍p, chit-khoán hū-jı̂n-lâng ê lô-tōng būn-toê.
Thâu chı̍t-khoán (1) )ê hū-jı̂n-lâng, nā siū phó͘-thong kàu-io̍k í-goā; koh hō͘ i siu-tit siong-tong ê chit-gia̍p, chiū-oē hân-ióng, chū-kak kap to̍k-lı̍p ê cheng-sı̂n, hoat-hui jı̂n-keh; chún-pı̄ choè ha̍h tı̄ in ê sú-bēng.
Hū-jı̂n-lâng beh kian-kò͘ jı̂n-keh kap chiat-chhau, m̄-nā chit-gia̍p-sèng ê chū-kak pit-iàu; chiū siā-hoē iā beh iàu-kiû hū-jı̂n-lâng ê chit-gia̍p kàu-io̍k, iā tio̍h cha̍p-hun ê khó-lū. Hū-jı̂n-lâng ê kiat-hun-kı̂ khah ū chit-khoán sı̂n-keng-pı̄ⁿ, kiám-chhái sı̄ sèng ê goân-in, chóng-sı̄ khah toā ê goân-in sı̄ teh chhau-sim thèng-hāu liông-iân, só͘-í nā ū tú-hó ê chit-gia̍p, chiū oē hō͘ i tit-tio̍h to̍k-lı̍p ê chū-kak; chit-ê choè cheng-sı̂n tı̄-liâu iā-sı̄ ū kè-ta̍t. Só͘-í khoàⁿ-khin hū-jı̂n-lâng, chit-khoán ê kheng-hiòng ài kiáu-chèng. In-ūi chit-ê kheng-hiòng, hū-jı̂n-lâng chū-sin kap siā-hoē lóng ū chek-jı̄n; só͘-í tāi-ke hoán-séng, lâi kiáu-chèng m̄-hó ê su-sióng; hō͘ hū-jı̂n-lâng chū-kak chit-gia̍p ê iàu-kín chiah oē ēng-tit.
Tē-jı̄ khoán, lô-tōng būn-tê m̄-sı̄ kan-ta hū-jı̂n, lâm-chú iā kiōng-thong; só͘-í m̄-bián tı̄-chia gı̄-lūn.
Í-siōng só͘ kóng chiah-ê, ǹg-bāng tāi-ke liáu-kái; iā ǹg-bāng chiah-ê chò kàu-io̍k-ka í-kı̍p hū-bó ê lâng koh-khah liû-sim, gián-kiù, chí-tō; chiū-sı̄ bān-hēng ê sū.
(Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 511 koàn,1927 nı̂ 10 geh
