Thoân-ı̂ⁿ
Aukele àn ka-moho-alii ê nn̄g-ki kha tiong-ng bùn koè-khı̀, thiaⁿ tio̍h pó͘-thâu phut tio̍h i goân-pún só͘ khiā ê só͘-chāi, “phia̍k!” chı̍t-siaⁿ chiok toā-siaⁿ, sûi-sı̂ Aukele ê nn̄g-ki kha ná piak-kó͘-tı̄--leh, iōng i siōng kín ê sok-tō͘ cháu lı̄-khui.
Aukele cháu-koè chı̍t-phı̀ⁿ chiâⁿ khoah ê pêⁿ-po͘, tı̄ beh keng-koè “Iā-hêng-lú” ê chhù ê sı̂, “Kā lia̍h khit-lâi!” Ka-moho-alii teh hoah, m̄-koh chit-ê cha-bó͘-lâng ná-chhiūⁿ bô thiaⁿ tio̍h ê khoán. I it-tı̍t chông lâi, chông kàu siōng kiā ê lō͘, jı̍p-khı̀ pōng-khang lāi-bı̄n, siōng boé-á lâi-kàu lama chhiū-nâ. I sūn tio̍h to̍k chhiū-nâ tiong-ng e̍h-e̍h ê sè-tiâu lō͘ it-tı̍t cháu, Ka-moho-alii iû-goân toè tı̄ i ê āu-piah, jiok kah chiok ân--ê.
“Kā lia̍h khit-lâi!” Ka-moho-alii kāng-khoán koh hoah chı̍t-pái. Tē-saⁿ-ê siú-ūi iōng i ê kùn-á hiòng Aukele mau koè-khı̀, m̄-koh mau bô tio̍h. Ka-moho-alii siū-khı̀ kah lia̍h-kông, iōng pó͘-thâu phut chı̍t-châng chhiū-á tú-siàu. In-ūi án-ne chı̍t-tui koé-chí soah liàn-liàn lo̍h-lâi,khian tio̍h Aukele ê thâu-khak, keng-kah-thâu kah kha-chiah-phiaⁿ. Chı̍t-chióng kóng bē chhut-lâi ê thiu-thiàⁿ, liam-mih kui sin-khu thiàⁿ thàu-thàu. I kám-kak ná-chhiūⁿ lú-lâi lú-bô-la̍t. Chit-ê sı̂-chūn thiaⁿ tio̍h Lono chiâⁿ sè-siaⁿ teh kóng: “Aukele, Sèⁿ-miā-chi-chúi! Kín chip chı̍t-chhùi!”
Iân-lō͘ cháu, iân-lō͘ kā hô͘-lô͘ that-á giú-khui, kā hô͘-lô͘ tu oá i ê chhùi-tûn, hō͘ chúi lâu jı̍p-khı̀ i ê nâ-âu. I ê thiu-thiàⁿ má-siōng lóng siau-sit khı̀, la̍t-thâu koh hoe-hok tńg lâi. I kā hô͘-lô͘ that-á that tó tńg-khı̀, koh kè-siok kiâⁿ. Beh kàu tek-nâ chı̀n-chêng, i it-tı̍t cháu tı̄ tò-chhiú pêng,siám-khui phiàn-lâng ê bê-hûn-tı̄n, chiàu i goân-lâi ê lō͘ kiâⁿ tńg-khı̀.
“Kā lia̍h khit-lâi!” Ka-moho-alii kāng-khoán koh hoah chı̍t-pái. Tē-jı̄-ê siú-ūi iōng i ê toā-ki kek siā àn Aukele,m̄-koh siā bô tio̍h. Chiok siū-khı̀ ê Ka-moho-alii iōng hit-ki kim-sih-sih ê pó͘-thâu hiòng Aukele phut lo̍h-khı̀. Aukele chı̍t-ē siám, hoat-kak lâng soah khiā tı̄ tek-nâ bê-hûn-tı̄n lāi-bı̄n. Tò-chhiú, chiàⁿ-chhiú thâu-chêng āu-piah pêng! M̄-koán i án-choáⁿ chông lóng sı̄ sí-lō͘, Ka-moho-alii í-keng lú-lâi lú-chiap-kı̄n i--a. Chit-ê sı̂-chūn i thiaⁿ tio̍h Lono sè-kah-siaⁿ teh kóng: “Aukele! Lí-ê sı̂n-kı̂ to-á! Iōng i lâi khui-lō͘!”
Iân-lō͘ kiâⁿ, iân-lō͘ poeh chhut hit-ki to-á khui-chhut chı̍t-tiâu lō͘. Beh kàu Lo͘lu chhiū-nâ chı̀n-chêng, i it-tı̍t kiâⁿ tı̄ chiàⁿ-chhiú pêng ê lō͘, phiah-bián khı̀ bong tio̍h chhiū-hio̍h.
“Kā lia̍h khit-lâi!” Ka-moho-alii chiok toā-siaⁿ khí-kông teh jiáng. Tē-saⁿ-ê siú-ūi iōng i-ê kahu, hiòng Aukele kòng lo̍h-khı̀, m̄-koh siòng-liáu bô chún, kahu lòng tio̍h thô͘-kha liáu-āu, soah thiàu tó tńg lâi. Chiok sit-bōng ê Ka-moho-alii kāng-khoán iōng i ê pó͘-thâu hiòng Aukele phut lo̍h-khı̀.
Chit-ê sı̂-chūn ê Aukele nā-sı̄ bô siūⁿ beh thâu-khak hō͘ lâng phoà chò nn̄g-pêng, i kan-taⁿ ū chı̍t-ê soán-te̍k! Kha-chhiú mé-lia̍h ê Aukele koáⁿ-kín thiàu jı̍p-khı̀ Lo͘lu iâ-chí chhiū-nâ--nih. Sui-jiân siám koè ka-moho-alii ê pó͘-thâu, m̄-koh i hoat-kak Lo͘lu chhiū seⁿ liáu chiok cha̍t--ê, kin-pún tō bô hoat-tō͘ thang se̍h koè-khı̀. I khı̀ hō͘ chhiū-á “lia̍h” tiâu--leh.
Tng-teh kan-sı̂n chhiò ê Ka-moho-alii, chiok hiâu-pai iô-iô-pái-pái chı̍t-pō͘ chı̍t-pō͘ àn i chit-pêng koè-lâi.
Kiông-beh chhun siōng boé-á chı̍t-kháu-khùi ê Aukele, sè-siaⁿ teh mn̄g: “Lono! Goá koh lâi beh án-choáⁿ?”
“Lí-ê hông-hoé ûi-kin! Húi-bia̍t chia-ê Lo͘lu iâ-chí-chhiū!” Lono bēng-lēng. Aukele kín kā i ê ûi-kin sa chhut-lâi se̍h. Soà lo̍h-lâi tō-sı̄ chı̍t-chūn chiok toā-pha ê hoé kah chı̍t-thoân ian-bū. Tng chia-ê ian-bū siau-sit ê sı̂,chhun lo̍h-lâi ê kan-taⁿ sı̄ chı̍t-koá hoé-hu niā-niā. Tông-sı̂ àn chit-tui hoé-hu āu-piah kiâⁿ--koè-lâi sı̄ --- Ka-moho-alii!
Aukele koáⁿ-kín cháu lı̄-khui. Ka-moho-alii kāng-khoán toè tı̄ āu-piah piàⁿ-miā tui. Aukele cháu kah ē-sái tit khoàⁿ-tio̍h àn pōng-khang chhiō--jı̍p-lâi ê jı̍t-thâu kng. Put-kò, Ka-moho-alii sı̄ lú-jiok lú-kín. Aukele piàⁿ i siōng boé chı̍t-kháu-khùi, hiòng pōng-khang chhiong khit--lih. Tng i peh khit--lih chiūⁿ-kiā ê lō͘ ê sı̂, bô sè-jı̄ soah chhū-tó. Ka-moho-alii hoah kah chiok toā-siaⁿ, thiàu hiòng Aukele sin-khu. Chit-kài, Aukele pēng bô mn̄g Lono beh án-choáⁿ chò. I kā i ê kha kiu khit-lâi, piàⁿ-miā ia̍t i ê chhiú-kut, lâng thoâⁿ poe khit-lâi. Lâng it-tı̍t phû khit-lâi, poe chhut o͘-àm. poe chhut “Àm-mê-chi-khut”. lâi kàu chiok iām ê jı̍t-thâu ē-bı̄n.
Toè tı̄ āu-piah ê Ka-moho-alii ba̍k-chiu hō͘ kng-soàⁿ chhiō kah thâu-hı̂n ba̍k-àm, toā-siaⁿ chhan chı̍t-ē tō koh kiu tó tńg-khı̀. Aukele kè-siok poe, poe lı̄-khui “Àm-mê-chi-khut” poe koè hái-bı̄n, poe hiòng chhù--nih.
Tng i poe kàu chá-chêng chûn pháng-kı̀ⁿ ê só͘-chāi, Aukele kā hô͘-lô͘ that-á giú-khui, kā “Sèⁿ-miā-chi-chúi”lâm tùi hái--nih.
I teh tán-thāi kı̂-chek chhut-hiān. it-tı̍t tı̄ hái-bı̄n téng-thâu se̍h lâi se̍h khı̀. Sı̂-kan tı̄ kı̂-thāi tiong chı̍t-hun chı̍t-bió koè, m̄-koh siáⁿ-mih tō bô hoat-seng, chham chûn-á tō bô khoàⁿ-kı̀ⁿ, mài kóng sı̄ a-hiaⁿ kah tı̂-á, kan-taⁿ thiaⁿ-tio̍h sûi hái-hong thoân lâi ê háu-kiò-siaⁿ.
“Aukele! Bē-sái!” he sı̄ Namaka ê siaⁿ, tng i teh poe ùi Aukele chit-pêng lâi chhoē i, “Kan-taⁿ goá ē-sái kiù lí-ê hiaⁿ-tı̄! “Sèⁿ-miā-chi-chúi” kám lóng iōng oân--a, Aukele?”
Aukele toā-la̍t iô hô͘-lô͘, kiat-kó kan-taⁿ thiaⁿ tio̍h chiok sè-siaⁿ ê chúi-siaⁿ: “Chhun chı̍t-sut-á niā-niā.” I chiâⁿ siong-sim teh kóng.
“Kā tò koè-lâi goá-ê chhiú--nih.” Namaka iân-lō͘ bēng-lēng, iân-lō͘ kā i ê chhiú-tê kiu chò chı̍t-ê té-chúi ê poe-á-hêng. Aukele chiàu i kóng ê khı̀ chò. Namaka kā chia-ê chúi phoah tùi ē-bı̄n ê hái--nih khı̀, koh ná bēng-lēng teh kóng: “Poe tńg-khı̀, m̄-thang oa̍t-thâu khoàⁿ!”
Sui-jiân chiâⁿ m̄ chêng-goān, Aukele mā-sı̄ khai-sí poe tńg-khı̀ chhù--nih. Chı̍t-bı̄n poe chı̍t-bı̄n teh siūⁿ:“sèⁿ-miā-chi-chúi” kám chin-chiàⁿ ū hāu? Kám ē in-ūi siuⁿ chió, soah bô hāu-kó--neh? Āu-piah chhin-chhiūⁿ ū chı̍t-ê chiok kiông ná khip-chio̍h ê le̍k-liōng teh kā giú, beh kiò i oa̍t-thâu khoàⁿ--i kiông-beh tòng bē-tiâu--a. “Lono, chhiáⁿ sù hō͘ goá le̍k-liōng.” Aukele chhùi--nih se̍h-se̍h liām.
I ba̍k-chiu lia̍h thâu-chêng kim-kim khoàⁿ, khoàⁿ-kı̀ⁿ sı̀-ê chiáu-hiaⁿ-tı̄ poe àn chit-pêng koè-lâi, koh hoah kah chiok hoaⁿ-hí. Iáu koh ū niáu-chhí-ché kah sı̄n-thâng-á-ché mā khiā tı̄ hái-kı̂ⁿ hiòng i ia̍t-chhiú. Che sı̄ sím-mı̍h só͘-chāi--neh? Peh-khui ba̍k-chiu kim-kim siòng: “Ah! He sı̄ cha-po͘ ê pn̄g-thiaⁿ, goá o̍h ē-hiáu poe ê só͘-chāi, he sı̄ Namaka ê chhù, goá bat hioh tı̄ i ê chhù-boé-téng koè! Tio̍h! Chia tio̍h-sı̄ goá kah Namaka kiōng-tông kiàn-lı̍p ê ka-hn̂g.” Siōng boé-á i khoàⁿ-tio̍h poe tı̄ ē-kha-bı̄n ê Namaka.
“Lí chit-má ē-sái oa̍t-thâu khoàⁿ--a.” Namaka tı̄ i ê hı̄ⁿ piⁿ kóng.
Aukele oa̍t-thâu khoàⁿ tó tńg-khı̀ hái--nih. Khoàⁿ-kı̀ⁿ hit-chiah sit-chong ê toā-chiah chûn sái àn hoāⁿ-kı̂ⁿ koè-lâi, Iku-lani kah “Chı̀-sèng” khiā tı̄ chûn-thâu teh hiòng i ia̍t-chhiú.
Aukele chiok hoaⁿ-hí--ê, se̍h-sin khoàⁿ Namaka.“kám-siā lí, Namaka! M̄-koh tán--chı̍t-ē!” I chiong tı̄ Namaka chhiú-thâu ê hô͘-lô͘ the̍h koè-lâi: “Kā lí-ê chhiú-tê thián-khui.”
Chiâⁿ kı̂-koài, Namaka kèng-jiân koai-koai-á chiàu i ê ı̀-sù. Sı̀-tih chúi tih lo̍h-khı̀ i ê chhiú-tê tang-tiong. I bô sáⁿ liáu-kái, tàu-té Aukele sı̄ teh pı̀ⁿ sáⁿ-mı̍h báng? Kan-taⁿ lia̍h in ang kim-kim khoàⁿ.
“Goá chai-iáⁿ lí kā Moela làu-kau khı̀--a.” Aukele kóng.
“Ô͘! Goá chai--a?” chhiò bı̂-bı̂ ê Namaka kā chit kúi-tih chúi tih lo̍h-khı̀ thô͘-kha, ia̍h tō-sı̄ Moela hō͘ Aukele pı̀ⁿ-chò hoé-hu ê só͘-chāi. “Máu” chı̍t-siaⁿ khoài-lo̍k ê káu-pūi siaⁿ, Moela iū-koh ē-tàng chē tı̄ Namaka ê sin-khu piⁿ--lò͘.
In chı̍t-ke-hoé saⁿ-ê, Aukele, Namaka kah Moela ---ang-sài, khan-chhiú kah kò͘-chhù ê káu-á --- hoaⁿ-hoaⁿ-hí-hí chò-tı̄n kiâⁿ khı̀ hái-kı̂ⁿ chiap-thāi tng-teh chū-hoē ê chhin-chiâⁿ.
