10. Hù Chú-jı̍t-o̍h kàu-oân lêng-siu-hoē (3)
“Tō-siōng-sek ê kàu-io̍k-hoat”
1. “Tō-siōng” nn̄g-jı̄ ê ı̀-gı̄
Lán í-keng chioh Pó-lô tı̄ Hui-lı̍p-pí só͘ kóng ê oē kóng, “Tı̀-ı̀ thâu-chêng ê sū, ǹg só͘ chhah ê pio lâi cháu, kàu tit-tio̍h Siōng-tè tı̄ Ki-tok Iâ-so͘, tùi téng-bı̄n tiàu lán ê siúⁿ.”
Tı̄ Hi-pek-lâi 12 chiuⁿ kóng, “Chiū tio̍h pàng-hē ta̍k-hō ê tāng-tàⁿ, kap khoài-khoài tı̂ⁿ-poàⁿ lán ê choē, ēng thun-lún lâi cháu só͘ an-pâi tı̄ lán thâu-chêng ê lō͘-chām. Tio̍h chù-sı̂n khoàⁿ Iâ-so͘, chiū-sı̄ choè sı̀n ê goân-thâu kap chhiâⁿ-boé ê.”
Tı̄-chia lóng chiong lán ê sı̀n-gióng seng-oa̍h pí-phēng choè cháu-pio, iā jı̂-chhiáⁿ kàu lán (1) tio̍h ǹg téng-bı̄n cháu, (2) tio̍h chù-sı̂n khoàⁿ Iâ-so͘, (3) tio̍h pàng-sak it-chhè ê tı̂ⁿ-poàⁿ, (4) kím-kı̂ siúⁿ-phín sı̄ Siōng-tè beh hō͘ lán--ê, (5) koh tio̍h ē kı̀-tit chı̍t-hāng, chiū-sı̄ teh cháu-pio ê lâng, m̄ sı̄ chhı̀n-chhái lâng lóng chāi-tiûⁿ teh cháu, chiū-sı̄ hiah-ê siū tiàu, siū kéng-soán--ê chiah teh saⁿ-kap cháu, (6) kah ū siúⁿ, chiū àm-sı̄ tô͘-tiong ū lo̍k-ngó͘-chiá, siúⁿ bô tio̍h ê, (7) koan-chiòng ê chèng-jı̂n sı̄ chhin-chhiūⁿ hûn ûi lán ê chē teh khoàⁿ, (8) hit-ê chhâi-phoàⁿ-chiá sı̄ Chú pún-sin, án-ni sı̄ ke̍k kong-tō koh giâm-chèng--ê.
Taⁿ tı̄-chia lán chiū chai “tō-siōng” kàu-io̍k ê ı̀-gı̄. Lán ê ha̍k-seng, pı̄ kàu-io̍k-chiá, pí-phēng in choè chham-ka cháu ê sió pêng-iú, in chiū-sı̄ ǹg téng-bı̄n teh cháu, ǹg-bāng beh tit-tio̍h téng-bı̄n ê siúⁿ--ê. Taⁿ lán choè lāu-su ê thang kóng chiū-sı̄ in sài-pháu ê tō-su. Lán chı̍t-bı̄n ná phoāⁿ in cháu, m̄ sı̄ thè in cháu, iā bē tit āiⁿ in cháu, sı̄ phoāⁿ in cháu, lâi kā in kà, chí-tō cháu ê hong-hoat, pún-sin iā cháu hō͘ in khoàⁿ, koh chō͘ in ê táⁿ, tùi piⁿ-á kó͘-lē kā in ka-iû, hō͘ in ke-thiⁿ jia̍t-sim lâi ǹg téng-bı̄n ê kím-kı̂ lâi cháu.
Cháiⁿ-iūⁿ kóng chong-kàu kàu-io̍k sı̄ “tō-siōng” kàu-io̍k hoat tē-it hó? Chhı̀-siūⁿ lí kiám ē ēng-tit ēng tô-iá ê hong-sek, lâi ngē chhı̍h ha̍k-seng hō͘ i chiâⁿ-choè chı̍t ê sím-mı̍h bô͘-hêng ê sı̀n-gióng-tek ê jı̂n-bu̍t, te̍k-pia̍t tùi tı̄ “sı̀n-gióng sı̄ chū-iû--ê.” Siōng-tè to͘ chun-tiōng lâng ê chū-iû soán-te̍k ê ı̀-chı̀, hōng-kiàm lāu-su, lí ū sím-mı̍h lêng-le̍k, thang tùi tı̄ sı̀n-gióng lâi kiông-chè tô-iá nih? Á-sı̄, lí kiám ē-tit tùi jı̂-tông ê lāi-bı̄n ēng khé-hoat, thiu chhut sím-mı̍h hó lâi chō͘-tiông hō͘ i khah sêng Chú, soà ē tit-tio̍h kiù. Sèng-chheh lāi kiám m̄ sı̄ kóng liân poàⁿ ê hó lâng to bô? Lí beh tùi ha̍k-seng, pı̄ kàu-io̍k-chiá ê lāi-bı̄n thiu chhut sím-mı̍h hó, lâi khé-hoat--i ah? Bô lah.
Lí tio̍h thiaⁿ Chú ê hoan-hù, chhı̄ I ê iûⁿ-á-kiáⁿ. Chiū-sı̄ lí o̍h Chú choè bo̍k-chiá chhoā I ê iûⁿ-á-kiáⁿ kàu I ê oa̍h-chúi-piⁿ, kàu chhiⁿ-chhùi ê chháu-po͘, hō͘ in tı̄ hia thang tùi Chú lâi hióng-siū I hong-sēng lêng-te̍k ê un-sù, che sı̄ tē-it hó ê.
Goá tı̄-chia beh koh kā chu-ūi kóng 3 hāng-sū, lín chiū chai kà Chú-jı̍t-o̍h tû-khı̀ “Tō-siōng kàu-io̍k” í-goā bô lō͘. Beh hō͘ lâng chiap-siū Iâ-so͘, hō͘ lâng chhin-kı̄n Siōng-tè, tek-khak m̄ sı̄ tùi lí ê tô-iá, koàn-chù, khé-hoat, thiu-chhut ê kang-hu só͘ choè ē kàu ê sū. Chhiáⁿ lí chù-ı̀ ē-bı̄n só͘ kóng.
(Goá m̄ sı̄ Sı̂n-ha̍k-chiá, só͘-í goá bē hiáu kóng chhim-chhim ê Sı̂n-ha̍k, kàu-lí, á-sı̄ sím-mı̍h cho͘-chit Sı̂n-ha̍k, hiah-ê chhiáⁿ niū choan-bûn ê ha̍k-chiá lâi kóng. Goá tı̄-chia bû-kò͘ ín kúi-kù Sèng-keng hō͘ lán khah bêng-pe̍k chiah-ê sū).
A. Siōng-tè kap lí
1. Siōng-tè sı̄ choa̍t-tùi ê tē-saⁿ-chiá. I m̄ sı̄ goá, iā m̄ sı̄ lí, I sı̄ éng-oán ê chûn-chāi, m̄ sı̄ thèng-hāu lí, goá sı̀n I, I chiah ū, chiah tı̄-teh. Lí m̄ sı̀n, goá m̄ sı̀n, I iā éng-oán chûn-chāi.
2. Tng lán iáu-boē chiâⁿ hêng tı̄ lāu-bó ê thai-lāi ê sı̂, I chiū í-keng bat lán, koh kı̀ lán ê miâ tı̄ chheh-nı̍h (Si-phian 139 phiⁿ). Lán it-seng ê ūn-miā tı̄ I ê chhiú-tiong, I lóng m̄-bián kap lí chham-siông, I sı̄ lí choa̍t-tùi ê chi-phoè-chiá.
3. Lí tùi Siōng-tè kiám ē-tit khòng-gı̄ mah? Bē lah. Lâng chí-ū sūn-ho̍k, khiam-pi, ēng iú-hàu ê sim-chêng lâi kèng-pài I, ǹg-bāng I lı̂n-bín si-un nā-tiāⁿ. Sio̍k-gú kóng “Sūn-thian-chiá chûn, ge̍k-thian-chiá bông”. Siōng-tè hō͘ lí bē bú-bān-tit.
Nā-sı̄ án-ni kiám-chhái lí beh siūⁿ Siōng-tè sı̄ chin chân-jím khok-hêng, chu-chu siūⁿ beh hêng-hoa̍t, lı̄-khui chin hn̄g. Pēng m̄-sı̄ án-ni I thiàⁿ sè-kan kàu chhe I to̍k-siⁿ ê kiáⁿ Iâ-so͘ lâi chhoē lán. M̄ sı̄ lán tāi-seng thiàⁿ I, sı̄ I tāi-seng thiàⁿ lán, koh kéng lán. Só͘-í chit-ê ò-biāu toā lah!
B. Lūn chín-kiù
(1) Chín-kiù sı̄ tāi-seng chhut-tùi Pē Siōng-tè só͘ tiāⁿ-tio̍h. Chham-khó ē-bı̄n.
A) “I só͘ tāi-seng pı̄-pān beh tit-tio̍h êng-kng ê, chiū-sı̄ lán chiah-ê hō͘ I só͘ tiàu ê.” (Lô-má 9:23-24).
B) “Goā-pang lâng thiaⁿ-liáu, chiū hoaⁿ-hí, o-ló Siōng-tè ê tō-lí; hoān-nā siū tiāⁿ-tio̍h beh tit-tio̍h éng-oa̍h ê lâng lóng sı̀n lah.” (Sù-tô͘ 13:48).
C) “Nā m̄-sı̄ chhe Goá ê Pē ín-chhoā i, chiū bô lâng oē chiū-kūn Goá.” (Iok-hān 6:44).
D) “Siōng-tè chhe I ê Kiáⁿ ê Sı̂n jı̍p lán ê sim, âu-kiò kóng, A-pa, Pē ah.” (Ka-lia̍p-thài 4:6).
Tùi téng-bı̄n kúi-chat Sèng-keng, lán chiū khó-í bêng-pe̍k lâng ê tit-kiù oân-choân sı̄ tùi Pē Siōng-tè ê ū-sian tiāⁿ-tio̍h ê chín-tiàu lâi chiâⁿ--ê.
(2) Chín-kiù sı̄ chhut tùi Kiáⁿ Iâ-so͘ ê thiàⁿ só͘ si-chhut ê.
A) “M̄ sı̄ lín kéng Goá, sı̄ Goá kéng lín, koh siat-lı̍p lín......”. (Iok-hān 15:16).
B) “Kiáⁿ só͘ ài beh chí-sı̄ ê í-goā, iā bô chı̍t ê bat Pē sı̄ chı̄-chūi.” (Lō͘-ka 10:22).
(3) Chín-kiù sı̄ tùi Sèng Sı̂n ê kang-chok.
A) “Kàu chin-lí ê Sı̂n lâi, I beh chhoā lín jı̍p tı̄ it-chhè ê chin-lí.......” (Iok-hān 16:13).
B) “Chú khui i ê sim, hō͘ i choan-sim ǹg Pó-lô só͘ kóng ê oē.” (Sù-tô͘ Hēng-toān 16:14).
Chóng-kóng tit-kiù m̄ sı̄ tùi lâng ê ló͘-le̍k, sı̄ tùi Siōng-tè ê pe̍h-pe̍h ê un-sù só͘ tit--ê.
Í-hut-só͘ 2:8 kóng, “In-ūi lín tùi un-tián tit-tio̍h kiù, sı̄ tùi sı̀n; che iā m̄ sı̄ chhut tı̄ lín pún-sin, sı̄ Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù.”
Liân “Sı̀n-gióng” to͘ sı̄ Siōng-tè siúⁿ-sù--ê, m̄ sı̄ kóng lí siūⁿ ài sı̀n chiū ē sı̀n. “Sı̀n” iā-sı̄ Siōng-tè siúⁿ-sù--ê.
Tùi í-siōng ê lí-iû goá toàn-tēng kóng, chong-kàu kàu-io̍k, beh chhoā lâng kàu tı̄ Iâ-so͘, hō͘ lâng ē chiap-siū Iâ-so͘, tùi Iâ-so͘ lâi bat Pē Siōng-tè, chit-ê sū tùi thâu kàu-boé lóng tio̍h oá-khò Sèng Sı̂n ê le̍k-liōng. Lán chí ū choè khı̀-kū hō͘ Chú ēng, lán chí ū thàn Chú ê bēng-lēng, chhoā sè-kiáⁿ lâi chiū-kı̄n I, ná-chún Hui-le̍k chhoā Ná-tàn-gia̍p kóng “Lâi khoàⁿ”, chiū-sı̄ chhoā ha̍k-seng chù-sı̂n khoàⁿ Iâ-so͘, poê-phoāⁿ ha̍k-seng saⁿ-kap cháu, pàng khı̀ āu-bı̄n tı̂ⁿ-poàⁿ, chí ū ǹg téng-bı̄n ê siúⁿ lâi cháu, chiàu Chú só͘ ūi-tio̍h lán só͘ thè lán an-pâi só͘ tio̍h cháu ê lō͘. Goá kiò chit-khoán ê kàu-io̍k choè “Tō-siōng” kàu-io̍k.
11. Hù Chú-jı̍t-o̍h kàu-oân lêng-siu-hoē (4)
2. Tō-siōng kàu-io̍k ê hong-hoat
Taⁿ lán í-keng chai beh hō͘ gín-ná tit-tio̍h sı̀n-gióng, hō͘ in ē chiap-siū Iâ-so͘, tùi Iâ-so͘ Ki-tok hō͘ sè-kiáⁿ ū koân thang ho̍k-kui chiâⁿ choè Siōng-tè ê kiáⁿ-jı̂, che lóng m̄ sı̄ tùi lāu-su ê tô-iá, koàn-chù, khé-hoat, á-sı̄ thiu-chhut ê só͘ ē thang chō-chiâⁿ ê. Chí ū chiū-sı̄ pò sè-kiáⁿ khoàⁿ Iâ-so͘, chhoā sè-kiáⁿ lâi chiū-kūn Chú, hō͘ Chú chhin-sin kā in hoāⁿ-chhiú chiok-hok in ,lán chí ū chiū-sı̄ chhoā in chiūⁿ kàu tı̄ Chú ê bı̄n-chêng.
“Chhoā in chiūⁿ kàu tı̄ Chú ê bı̄n-chêng” chit kù chiū-sı̄ “Tō-siōng” kàu-io̍k.
Taⁿ lí siūⁿ lán beh cháiⁿ-iūⁿ lâi chhoā ha̍k-seng chiūⁿ kàu Iâ-so͘.
1. Lí tio̍h ē tit tùi ha̍k-seng ná-chún Hui-le̍k tùi Ná-tàn-gia̍p kóng án-ni, kóng, “Mô͘-se kı̀-tit lu̍t-hoat kap chiah-ê sian-ti só͘ kı̀ ê, goán í-keng tú-tio̍h I, chiū-sı̄ ...... Iâ-so͘.” Tē-it pō͘ chiū-sı̄ lí pún-sin tio̍h seng tú-tio̍h Iâ-so͘. Pá-ak Iâ-so͘, lí tāi-seng jı̄n-bat Iâ-so͘, tit-tio̍h Iâ-so͘.
2. Tio̍h chhin-chhiūⁿ Pó-lô hó-táⁿ kóng, “Lín tio̍h o̍h goá, chhin-chhiūⁿ goá o̍h Ki-tok.” (I Lı̂m 11:1).
Lâng siông-siông ài kóng “Lín tio̍h chù-sı̂n khoàⁿ Iâ-so͘, m̄-thang khoàⁿ goá”, che sı̄ tô chek-jı̄m ê oē. Iâ-so͘ tı̄ tó-ūi? Lāu-su lí tı̄ ha̍k-seng ê ba̍k-chiu-chêng, Iâ-so͘ nā sı̄ hó, lí tāi-seng o̍h Iâ-so͘, hō͘ Iâ-so͘ kiù-tio̍h--ê to͘ bē hó lah, beh kiò goá sı̀n lí só͘ kài-siāu ê Iâ-so͘, che chin oh. Gín-ná lâi kàu-hoē, m̄ nā beh khoàⁿ lāu-su, bo̍k-su, tiúⁿ-ló, chip-sū, pē-bó, hiaⁿ-ché, liân pài-tn̂g it-chhè ê hêng-sū to͘ sı̄ in só͘ beh khoàⁿ, beh ha̍k-sı̍p ê tùi-siōng. Lí kóng Iâ-so͘ goā hó, thoân-kàu-chiá kap tióng-chip bē hô, hoē-iú tú hoē-iú oan-ke, Chú-jı̍t-o̍h kàu-sek-lāi lāu-su kóng sı̀n Iâ-so͘ sı̄ goā hó, che lóng pián--ê, bô hāu.
3. Choè-āu ê hong-hoat chiū-sı̄ “Thiàⁿ”, tı̄-chia só͘ kóng ê thiàⁿ m̄ sı̄ sio̍k-tek jı̂n-chêng ê thiàⁿ: Eros (E-lo͘-suh) ê thiàⁿ. Sı̄ kóng sio̍k-lêng, sèng-kiat, chù-sêng ê thiàⁿ: Agape (A-ka-pheh) ê thiàⁿ, chit-ê thiàⁿ ê hoat-goân chiū-sı̄ Siōng-tè. Iok-hān it-su kóng “Siōng-tè chiū-sı̄ thiàⁿ.” Siōng-tè ê thiàⁿ ê piáu-hiān chiū-sı̄ chāi tı̄ “chhe I ê kiáⁿ ūi-tio̍h lán ê choē choè bán-hoê ê chè.” (I Iok-hān 4:10). Só͘-í choè lāu-su ê eng-kai tio̍h ū Hui-lı̍p-pí 2 chiuⁿ só͘ kóng ê cheng-sı̂n, ēng Chú ê sim choè sim, chiū-sı̄ “Hoán-tńg piàⁿ-khang ka-kı̄, chhú lô͘-po̍k ê hêng-chōng, chiâⁿ choè lâng ê iūⁿ-siùⁿ, í-keng ū chhin-chhiūⁿ lâng ê khoán-sit, sūn-ho̍k kàu tı̄ sí, sı̄m-chı̀ sí tı̄ sı̍p-kè.” Che chiū-sı̄ thiàⁿ ê ke̍k-tı̀, seng-hoa, koh-khah hó bô lah, che chiū-sı̄ bû-siōng ê thiàⁿ.
Tō-siōng kàu-io̍k-hoat goá siūⁿ chiū-sı̄ án-ni: (1) Lí, choè lāu-su tio̍h ka-kı̄ tāi-seng pá-ak, tit-tio̍h Iâ-so͘. (2) Lí ē tit hó-táⁿ kiò ha̍k-seng, pı̄ kàu-io̍k-chiá o̍h lí, chhin-chhiūⁿ lí ū o̍h Ki-tok. (3) Chiū-sı̄ tio̍h thé-thiap Chú ê sim, kam-goān chiong lí ê sı̂-kan, cheng-sı̂n, tı̀-sek, seng-khu, sı̀ⁿ-miā, thó͘ oē kóng “hām-sin kap miā” lóng-chóng hiàn hō͘ Chú lâi ūi-tio̍h ha̍k-seng. Ēng chit khoán ê thài-tō͘ lâi léng-tō ha̍k-seng, in-ūi goá chhim-sı̀n beh chhoā lâng kàu tı̄ Chú, che m̄ sı̄ thâu-khak, hêng-jı̂-hā ê kàu-io̍k, sı̄ sio̍k tı̄ sim-lêng, hêng-jı̂-siōng ê kàu-io̍k, sı̄ í sim hoē sim, í sı̂n hoē sı̂n, jı̂n-keh-tek kau-liû ê kàu-io̍k, sı̄ tio̍h ū Chú ê Sı̂n, Sèng Lêng ê khé-sı̄, pang-chān chiah ē thang sêng-kong ê kàu-io̍k. Só͘-í nā m̄ sı̄ pún-sin ū chin-chiàⁿ tit-tio̍h tùi téng-bı̄n lâi ê le̍k-liōng kap thiàⁿ-sim iā ēng án-ni lâi choè chiah-ê kang, tû án-ni í-goā chiū i só͘ choè ê it-chhè sı̄ hōng-hêng kò͘-sū ê hu-ián nā-tiāⁿ. Pó-lô tùi Ko-lı̂m-to lâng kóng, “Tı̄ Ki-tok Iâ-so͘, goá bat tùi hok-im lâi siⁿ lín, só͘-í goá khǹg lín tio̍h o̍h goá.” (I Lı̂m 4:16). Ēng chit khoán ê sim-chêng, kap lô-khó͘ lâi seⁿ sı̀n-gióng ê kiáⁿ, chit khoán lāu-su chiah ē sêng-kong.
Só͘-í lāu-su, lán tio̍h ka-kı̄ tāi-seng chiâⁿ choè kı̂-tó ê lâng, m̄ nā sı̄ choè tha̍k Sèng-keng se̍k-se̍k ê lâng, kok-khah iàu-kín tio̍h chiâⁿ choè sı̍t-hêng Sèng-keng ê lâng, kán-tı̍t lâi kóng, lán tio̍h choè Iâ-so͘ ê chèng-jı̂n, tùi Iâ-so͘ lâi tit-kiù, chiâⁿ-sèng ê “Sı̂n-jı̂n”, lâi khiā tı̄ ha̍k-seng ê bı̄n-chêng. Hō͘ ha̍k-seng tùi lí ê bı̄n, kap hêng-ûi lâi khoàⁿ-kı̀ⁿ Chú ê êng-kng, án-ni chiah ū la̍t. Án-ni lí kù-kù ê oē chiah ē kha̍p-tio̍h ha̍k-seng ê sim-hiân, thó͘-oē kóng “Sim-koaⁿ íⁿ-á”, lâu chhim-khek ê ı̀n-siōng tı̄ ha̍k-seng ê sim-lêng siōng. Nā kan-ta hi-hi hoā-hoā, kóng kò͘-sū, chhiò-chhiò leh, liām b. ch. chh koa, bo̍k-koài ha̍k-seng kám-kak ta-sò bô bı̄, kàu chho͘-tiong ê nı̂-lêng, chiū khoàⁿ-khin Chú-jı̍t-o̍h, choè i khı̀ bô oa̍t-thâu lah.
Goá bat chiong chit khoán ê sū sió-khoá kài-siāu tı̄ bó͘ Tiong-hoē ê Chú-jı̍t-o̍h kàu-oân lêng-siu-hoē ê sı̂, bat hō͘ lâng ēng léng-chhiò lâi khoàⁿ-khin, phêng kóng he sı̄ m̄-bat jı̂-tông sim-lí ê kàu-siū hoat. Goá m̄-káⁿ ı̀n (in-ūi goá chū-hūn thè-sı̂ lah), chóng-sı̄ chiàu goá ê keng-giām chū ū Tâi-oân Chú-jı̍t-o̍h káng-sı̍p-hoē (lêng-siu-hoē) iok oá 40 nı̂ chêng khí, chiū-sı̄ chit khoán ēng khiam-hi-sim, hū-chek, thiàⁿ ha̍k-seng, chhoā in kàu tı̄ Chú ê hong-hoat sı̄ tē-it hó. Goá m̄ sı̄ kàu-io̍k choan-ka, tāi-ke nā ū siūⁿ-tio̍h koh-khah hó ê hong-hoat, tāi-ke saⁿ-kap lâi chham-khó chin hó, goá iā chin hoaⁿ-hí tùi tāi-ke lâi ha̍k-sı̍p sin-sin ê kàu-io̍k-ha̍k, kàu-siū-hoat.
Taⁿ chiàu í-siōng só͘ kóng, lán lâi oa̍t-thâu khoàⁿ lán hiān-chāi ê Chú-jı̍t-o̍h, kàu-hoē ha̍k-hāu ê kàu-io̍k sı̄ cháiⁿ-iūⁿ? Sêng-kong á-sı̄ sit-pāi ah?
(Hū-kı̀) Siàu-liām koè-khı̀ Tâi-oân choè chá ê Chú-jı̍t-o̍h kàu-oân káng-sı̍p-hoē: Tē-it hoê khui tı̄ Tâi-lâm, sió-tı̄ tú pit-gia̍p Sı̂n-ha̍k-hāu sı̄ A. D. 1921 nı̂, lı̄ chit sı̂ (1960 nı̂) sı̄ 39 nı̂ chêng. Tē-jı̄ hoê khui tı̄ Tang-káng, sı̄ 1922 nı̂, lı̄ kin-nı̂ 38 nı̂ chêng. Tē-saⁿ hoê khui tı̄ Tâi-lâm, sı̄ choân lâm-pō͘ Tāi-hoē, hit sı̂ bô kiò chò Tāi-hoē, sı̄ kiò choè 3 chiu (Tâi-tiong, Tâi-lâm, Ko-hiông) liân-ha̍p káng-sı̍p-hoē, sı̄ 1924 nı̂, lı̄ chit sı̂ 36 nı̂-chêng. Khoàⁿ hit sı̂ ê kı̀-liām siōng káng-su tūi-iông sı̄: Bān Êng-hoâ bo̍k-su, bo̍k-su-niû, (í-keng tò-khı̀ Eng-kok), koh lâi chiū-sı̄ Ko Kim-seng bo̍k-su, Lı̂m Iàn-sı̂n bo̍k-su, N̂g Sū-bēng bo̍k-su, Iûⁿ Sè-chú bo̍k-su, Tēⁿ Khe-phoàn bo̍k-su, Liāu Tit bo̍k-su, Lı̂m Kín-sı̄n bo̍k-su, kap sió-tı̄, kám-siā Chú tùi tē 2 hoê khí chiū hō͘ goá iā ū hūn tı̄ hit-ê boa̍t-se̍k. Taⁿ chiah-ê sian-poè choē-choē lóng tò khı̀ Thiⁿ-pē tau lah, á-sı̄ thè-chit kò-ló lah, nā-sı̄ hiān-chāi koh chhut chám-jiân chē kiat-chhut ê hō͘-poè, chin-chiàⁿ sı̄ kám-siā Chú.
12. Hù Chú-jı̍t-o̍h lêng-siu-hoā (5)
Lâi kiám-thó lán hiān-chāi ê kàu-hoē ha̍k-hāu (Chú jı̍t-o̍h) ê kàu-io̍k sı̄ cháiⁿ-iūⁿ?
1. Hiān-chāi ê kàu-io̍k sı̄ sêng-kong á-sı̄ sit-pāi?
Sêng-kong khah chió, sit-pāi khah chē, án-choáⁿ án-ni kóng? Kà chē-chē gín-ná ē-hiáu tha̍k Pe̍h-oē-jı̄, á-sı̄ thiaⁿ kò͘-sū chin se̍k. Tı̄ Sèng-tàn ē-hiáu chhiùⁿ-koa, pí iû-hı̀, choè ke̍k, che m̄ sı̄ lán Chú-jı̍t-o̍h ê bo̍k-tek, hiah-ê ha̍k-seng kàu tha̍k chho͘-tiong, ko-tiong ê thêng-tō͘, in chiū siūⁿ Chú-jı̍t-o̍h sı̄ pit-gia̍p lah, m̄ nā bô lâi Chú-jı̍t-o̍h, liân lâi lé-pài iā lóng se khı̀ lah. Lí khoàⁿ che sı̄ sêng-kong, á-sı̄ sit-pāi, goá kóng lán ê Chú-jı̍t-o̍h kàu-io̍k sit-pāi.
Kı̂-sı̍t Chú-jı̍t-o̍h sı̄ bô pit-gia̍p--ê, Chú-jı̍t-o̍h eng-kai tùi ka-têng kàu-io̍k-kho siat khí, chiū-sı̄ léng-tō ū sin-ı̄n ê hū-lú, tùi thai-jı̂ chong-kàu kàu-io̍k ê léng-tō, āu-lâi tio̍h chı̀n kàu iô-nâ kho, koh chı̀n kàu iù-tı̄-kho, koh lâi chiū-sı̄ kok-bı̂n ha̍k-hāu sı̂-tāi chiàu liân-lêng, tı̀-sek thêng-tō͘ lâi hun-kho, kàu chho͘-tiong, ko-tiong ê kho, choè āu tio̍h siat sêng-jı̂n-kho, lāu-lâng-kho, koh tùi chho͘ lâi ê gín-ná, á kiû-tō-chiá tio̍h siat hoan-gêng-kho, á-sı̄ tâm-tō-kho, èng sin lâi ê ha̍k-seng kap kiû-tō-chiá ê lı̄-piān, lāu-lâng-kho nā tha̍k liáu, goān Chú hō͘ lán jı̍p tı̄ thian-tông-kho, tı̄ hia tùi lán chı̀-toā ê bo̍k-chiá Iâ-so͘ chhin-sin chhoā lán kàu tı̄ oa̍h-miā chúi, oa̍h-miā chhiū ê ē-bı̄n, lâi tit-tio̍h Chú éng-oán ê iúⁿ-chhı̄, koh chá-àm kap chèng thian-peng sèng-sài, chá ê sèng-tô͘ saⁿ kèng-pài tı̄ bêng-kiong Pē ê bı̄n-chêng, chong-kàu kàu-io̍k sı̄ éng-oán bô pit-gia̍p ê, nā ū lâng siūⁿ kóng i pit-gia̍p lah, sı̄ chin toā ê chhò-gō͘.
Lán í-keng chai Chú-jı̍t-o̍h ê bo̍k-tek m̄ sı̄ ēng kà Pe̍h-oē-jı̄ choè bo̍k-phiau, kà Pe̍h-oē-jı̄ bû-kò͘ sı̄ choè ūi tha̍k Sèng-chheh ê kiô-niû, hong-piān nā-tiāⁿ, m̄ sı̄ ūi beh thoân-siū Sèng-keng kò͘-sū hō͘ gín-ná se̍k-se̍k, kóng kò͘-sū hō͘ gín-ná thiaⁿ, bû-kò͘ sı̄ ǹg-bāng tùi só͘ kóng ê kò͘-sū ē hō͘ gín-ná “Ín-bê jı̍p-ngó͘”, tùi m̄-bat chhoā in jı̍p kàu tı̄ chai-bat, chı̍t khoán ê chhiú-toāⁿ nā-tiāⁿ. Kà gı̂m-si, chhiùⁿ-koa, iû-hı̀, choè ke̍k, che lóng sı̄ ēng chı̍t khoán ê hong-piān lâi thê-chhéⁿ, á-sı̄ chō-sêng in tit-tio̍h chong-kàu siōng hó ê chêng-kám, pang-chān in lí-kái, chō-sêng kèng-khiân kèng-pài ê sı̍p-koàn, choè āu ê chóng bo̍k-tek, chiū-sı̄ tio̍h thàu koè it-chhè chhoā ha̍k-seng kàu chiap-siū Iâ-so͘ choè in ê Kiù-chú.
Siat-sú lâng hoaⁿ-hí chiap-siū Iâ-so͘ choè Chú ê kı̀-hō, nā ēng siū sé-lé, chiūⁿ Sèng-chhan lâi choè ûi-chún lâi kóng, án-ni lí só͘ kà ê ha̍k-seng, kàu-boé ū kúi ê chiūⁿ Sèng-chhan, kam-goān niá sé-lé jı̄n Iâ-so͘ choè in ê Chú, lí choè lāu-su tāi-khài m̄-bat koan-sim kàu hia iā bô tek-khak.
Chiàu sè-kài ê pêng-kin niá sé-lé siū chiap-chiūⁿ Sèng-chhan ê liân-lêng sı̄ 14-16 hoè siōng koân, hit sı̂ ê siàu-liân, kám-chêng tan-sûn, hiòng-siōng (eng-hiông chông-pài) chông-pài Chú ê sim jia̍t, koh lâi chiū-sı̄ 18-22 hoè, hit sı̂ chêng-tōng su-chhun tui-bō͘ ài-jı̂n, in thiàⁿ Chú ê sim chhiat, chit nn̄g chām sı̂-kı̂ nā koè khı̀, bó͘ chhoā, ang kè, ta̍h jı̍p siā-hoē m̄-bat--lí lah, nā m̄ sı̄ kàu tú-tio̍h chin toā ê táⁿ-kek, chin oh hoê-thâu, chiū-sı̄ sēng-hong to̍k-lōng, kap kó͘-kim ê lâng tâng phû-tı̂n tı̄ bêng-lı̄ tiong khı̀ lah.
Bo̍k-su, sian-siⁿ ah! Tio̍h pá-ak chheng-liân ê ki-hoē chhoā in lâi kàu tı̄ Chú. Lí choè Chú-jı̍t-o̍h kàu-oân chhoā kúi ê lâi chiū-kūn Chú lah, só͘-í goá kóng lán khoàⁿ chhin-chhiūⁿ sêng-kong, kı̂-sı̍t sı̄ sit-pāi.
2. Hiān-chāi ê kàu-oân ū kàu phiau-chún á-bô?
Goá kóng kàu phiau-chún ê chió, bô kàu phiau-chún ê khah chē, sió-tı̄ iā sı̄ tı̄ bô kàu phiau-chún ê pan-lia̍t tiong, ǹg khah koân ê phiau-chún lâi teh tui-kiû tiong.
Goá só͘ kóng ê bô kàu phiau-chún, m̄ sı̄ kóng hit-ê kàu-oân bô tha̍k koè jı̂-tông sim-lí-ha̍k, á-sı̄ kàu-siū-hoat, á-sı̄ sím-mı̍h Chú-jı̍t-o̍h ê keng-êng koán-lí hoat, á-sı̄ sím-mı̍h bô bêng-pe̍k Sı̂n-ha̍k chéng-chéng sio̍k-sè ê tı̀-sek, che ē-hiáu chin hó, khı̀-kū bô hiâm toā, Pó-lô ū Pó-lô ê lō͘-ēng, goá só͘ kóng ê sı̄ khiàm-kheh chin-chiàⁿ têng-thâu-siⁿ, chiâⁿ sèng ê lāu-su, káⁿ tùi ha̍k-seng kóng “Lí tio̍h o̍h goá, chhin-chhiūⁿ goá o̍h Ki-tok chı̍t-iūⁿ”, chit hō lâng, khiàm-kheh hū-chek chún-sı̂ lâi chhut-se̍k ê lāu-su, khiàm-kheh chin chiàⁿ hiàn-sin, hiàn-sim, hiàn lí ê it-chhè chin chiàⁿ oa̍h tı̄ tiàu-bēng-kám, ēng thiàⁿ lâi sı̍t-hêng “thiàⁿ ê kàu-io̍k” ê lâng. Lán eng-kai choè Chú Iâ-so͘ ê kng ê hoán-siā thé, hō͘ lâng tùi lán lâi khoàⁿ-kı̀ⁿ Chú ê bı̄n-iáⁿ, kap hêng-ûi, lán chiū-sı̄ Chú ê tāi-giân-jı̂n, tāi-hêng-jı̂n, m̄ nā ēng pêng-siông ê thiàⁿ lâi thiàⁿ Chú, Chú iau-kiû lán kóng, “Lí thiàⁿ Goá khah-iâⁿ chiah-ê mah?” Pí-tek ı̀n kóng, “Chú ah, sı̄, Lí chai goá thiàⁿ Lí!” Iâ-so͘ kā i kóng “Chhı̄ Goá ê iûⁿ-á-kiáⁿ”. Tio̍h ū pa̍t kûn (iâⁿ-koè chèng-lâng) ê thiàⁿ, lâi thiàⁿ Iâ-so͘. Chú chiah káⁿ kau-tāi lí chhı̄ I ê iûⁿ-á-kiáⁿ. Lán sı̄ Chú “thiàⁿ ê hoà-sin” lâi khiā tı̄ ha̍k-seng ê bı̄n-chêng á m̄ sı̄? Lí bat siūⁿ kàu lí hiān-chāi teh kà Chú-jı̍t-o̍h ê tōng-ki á m̄-bat?
3. Hiān-chāi ê Chú-jı̍t-o̍h kap ka-têng ê liân-hê, kap kàu-hoē chu ki-koan ê liân-hê ū kàu hó bô?
Goá kóng hó--ê khah chió, bái--ê khah chē, chı̍t lé-pài 7 jı̍t sı̄ 168 tiám-cheng, hit tiong-kan chı̍t-tiám-cheng á-sı̄ tiám-poàⁿ cheng kú lâi hù Chú-jı̍t-o̍h, kı̂-û 167 tiám cheng tı̄ chhù-nı̍h, á-sı̄ tı̄ kàu-hoē í-goā ê khoân-kéng lâi koè khı̀, lí khoàⁿ lāu-bó koh khùn oàⁿ bô kín pı̄-pān chá-tǹg, bô kín kā i oāⁿ saⁿ, sé-bı̄n, bô the̍h hiàn-kim chı̂ⁿ hō͘ i, bô iàu-kín tok-chek, gín-ná hō-lí hō-sō chiū bô lâi, á-sı̄ tı̂-khek, tı̄ chhù-nı̍h bô ka-kı̄ kà, chı̍t-sı̀-lâng b, ch, chh to sı̄ cháu bē lı̄.
Àm-sı̂ bô ka-têng lé-pài, lâi Chú-jı̍t-o̍h chı̍t-tiám-cheng, á-sı̄ tiám-poàⁿ cheng kú, hit tiong-kan iā beh liān koa, lé-pài, hun-pan, tiám-miâ, hiàn-kim, kóng kò͘-sū, iā beh tha̍k b. chi. chh chún choè cháu-bé-teng lâi hui to bô kàu sı̂-kan. Bô lâi, lāu-su bô êng thang khı̀ jiok, pē-bó iā pàng bô iàu-kín, toā lé-pài ê sı̂ eng-kai pē-bó tio̍h kâⁿ gín-ná tı̄ sin-piⁿ lâi lé-pài, bô pàng in lōng-liú-lian, chhūn-pān lí chit tāi pài Siōng-tè, koh koè kiáⁿ-sun liáu-jiân lah, iā nā kı̂-tó ê sı̂ chiū kóng “Siōng-tè ah! Goá kau-tāi Lí, ǹg-bāng Lí ka-kı̄ choè kang, ēng Lí ê Sı̂n kám-tōng goá ê hō͘-poè ē sı̀n Lí”. Lí khoàⁿ ū kai-sí á bô kai-sí, bē su sian-ti Í-lı̄ chı̍t iūⁿ.
Kàu-hoē choè kàu-hoē
Chú-jı̍t-o̍h kap Chheng-liân thoân-khè bô liân-lo̍k, Chheng-liân thoân-khè kap gı̂m-si pan bô liân-lo̍k, Lú-soan kap ka-têng lé-pài bô liân-lo̍k, pò͘-tō-tūi iā bô kap lâng liân-lo̍k, sı̄m-chı̀ ta̍k pō͘-hūn kok chú-tiuⁿ koân-lı̄, sui ê “tiúⁿ” sim bē hô, khn̄g-khn̄g, ah! Khó-lı̂n, eng-kai tio̍h liân-lo̍k, Chú-jı̍t-o̍h ê liân-lêng koè liáu (ká-tēng kàu 14 hoè), eng-kai tio̍h ū Siàu-liân thoân-khè, Chheng-liân thoân-khı̀, á-sı̄ Lú-soan, Sèng-koa-pan chéng-chéng ê kang-chok chiap-soà poê-iúⁿ chiah tio̍h, lán chin hán-tit án-ni, chiū án-ni pàng hō͘ khı̀. Bo̍k-su kò͘ siōng put kò͘ hā, kò͘ hā put kò͘ siōng, tióng-chip ū ê chin ē-hiáu pang-bâng, kám-kak kàu-hoē ka-kı̄ ê, khioh-khioh khí lâi choè, ū ê chin khêng-hun, kóng bo̍k-su ge̍h-hōng sǹg chheng chia̍h-pá êng-êng, sı̍t-chāi kàu khó-lı̂n, só͘-í bo̍k-koài lán ê Chú-jı̍t-o̍h, kàu-hoē ha̍k-hāu ê kàu-io̍k bē sêng-kong, chóng-sı̄ goá m̄-si kóng thong Tâi-oân lóng bô sêng-kong--ê, ū só͘-chāi pān liáu chin hó, goá ê gán-kài e̍h-e̍h chiàu goá só͘ chai Tâi-lâm ê Thài-pêng-kéng, Tâi-tiong ê Bı̂n-cho̍k-lō͘, chin chiàⁿ ū ta̍t-tit lán o̍h ê só͘-chāi, chiah-ê chú-pān jı̂n lóng sı̄ tiúⁿ-ló, in chin-chiàⁿ jia̍t-sim tó͘ in ê sin-miā lâi thiàⁿ Chú-jı̍t-o̍h, koh jı̂-chhiáⁿ kap Chheng-liân thoân-khè, gı̂m-si pan chin liân-lo̍k, ún-tàng iáu ū pa̍t-ūi pān liáu chin hó, chin sit-lé goá bē tit it-it lóng lia̍t-kı̀ tı̄-chia.
Chiàu í-siōng 3 tiám lâi khoàⁿ
M̄-chai goá ē koan-chhat m̄ tio̍h á-bē, goá m̄ sı̄ Chú-jı̍t-o̍h ê kàu-io̍k choan-ka, liân sió-sió--ê to m̄ sı̄, jı̂-chhiáⁿ hiān-chāi tı̄ Chóng-hoē ê Kàu-io̍k-chhù, goá lóng m̄-chai poàⁿ-hāng, só͘-í goá só͘ kóng--ê kiám-chhái lóng bô ha̍p hiān-chāi lán Tâi-oân kàu-hoē ê khiàm-khoeh, jı̂-chhiáⁿ só͘ phêng--ê iā m̄-tio̍h iā bô tek-khak, chóng-sı̄ bān-it nā ē tit choè sió-khoá ê chham-khó, ǹg-bāng lín hoaⁿ-hí chhái-iōng, nā kóng m̄ tio̍h, goá chin hoaⁿ-hí siū chí-chèng, goān Chú toā-toā chiok-hok lán Tâi-oân kàu-hoē ê kàu-hoē ha̍k-hāu(Chú-jı̍t-o̍h) ê kàu-io̍k sêng-kong. A-bēng. Chhéng-an chu-ūi ha̍k-oân, chiok tāi-ke tı̄ Chú tit-tio̍h khong-lo̍k pêng-an. Loā bo̍k-su káng-oân “Sèng-keng kàu-io̍k-ha̍k ê chin thê” liáu-āu, Siok-cheng tit-tio̍h chin toā ê kán-bêng, chhim-chhim hoán-séng i koè-khı̀ ê kang-chok.
