Ka-pi-tiàm

Siūⁿ beh kā hit-keng ka-pi-tiàm siá--lo̍h-lâi, m̄-chai beh tùi toh-ūi khai-sí, án-choáⁿ siá lóng kám-kak bô hó, kám kóng che tō sı̄ lâng teh kóng--ê hit-khoán “Kóng bē chhut-chhùi, siá bē lo̍h--lâi ê kám-kak” ? 7-goe̍h-chhoe Káu-pâi kong-ha̍k-hāu Tâi-gí-bûn té-kı̂ hùn-liān-pan kiat-gia̍p liáu-āu, goá koh lo̍h-khı̀ Tâi-lâm chham-ka 1-ê Chi-na-lâng pān-ê Tâi-oân-koa-iâu-gián-sı̍p-iâⁿ. Iâⁿ-tūi soah, tı̄ Ui-chı̀ in tau bih 3-kang hong-thai, liáu-āu chiah lı̄-khui hit-ê kó͘-chá ê to͘-chhı̄. Pún-lâi siūⁿ beh koh tùi Tâi-pak khı̀, chiah oat-tńg-lâi Hoa-liân, khiā kàu Hûn-lı̂m tō oat tùi Jı̄-chúi khiā soaⁿ-lō͘ se̍h khı̀ Chháu-tûn--a. Joa̍h--lâng khiā o͘-tó͘-bái chin kan-khó͘, Séng-tō ê tá-má-ka sio-thǹg-thǹg, thiⁿ-téng ê jı̍t-thâu chhiah3-iāⁿ-iāⁿ, kha-té ná teh kún-chúi, thâu-khak-téng ná hang-lô͘, Nā sı̄ khiā Séng-tō, iáu-bē kàu Sin-tek tō ē-sái tı̄ sin-khu-téng chhiat bah-koaⁿ chhı̀n-niú bē--lâng. Se̍h tùi Chháu-tûn koè, kiâⁿ 14-hō kong-lō͘ koè Po͘-lí, Bū-siā, tùi chhiau-koè 2000-bí ê『合歡山』peh-soaⁿ tńg-lâi Hoa-liân. Joa̍h--lâng lán pêⁿ-tē 30~40-tō͘, soaⁿ-téng chiah 20-goā-tō͘ niâ, lō͘--nih bô chhia ē kap lí chhiúⁿ, kui-lō͘ koh ū chiáu-á, chhiū-á phoāⁿ goá cháu chhian-lí. Koè Sai-lê toā-kiô, oat Jı̄-chúi kàu soaⁿ-kha chiūⁿ Chheng-peh- kheⁿ, khiā koè Chháu-tûn chiap 14-hō kong-lō͘. 14-hō kong-lō͘ tı̄ Lâm-tâu sǹg kài toā-tiâu, 2-pêng sı̄ soaⁿ, ùi Tâi-tiong thàng kàu Po͘-lí, it-tı̍t chiap kàu Lô͘-san, tiong-ng ū 1-tiâu lō͘ chhah tùi『合歡山』khı̀, ū chin chē toā Ba-suh, hoè-ūn kap kiāu-chhia teh cháu, liān o͘-tó͘-bái to 1-lián 40~50, goá mā tè in lú phe lú kín. Beh kàu Kok-sèⁿ ê sı̂, 2-pêng ê soaⁿ hō͘ tē-gû nǹg--koè, phê lak liáu-liáu. Koè Kok-sèⁿ, kiâⁿ-koè 2-ê pōng-khang, ùi tē-2-ê pōng-khang chhut--lâi, 14-hō kong-lō͘ khau chiàⁿ-pêng, goá kap o͘-tó͘-bái mā kha chhu-chhu khi chiàⁿ-pêng, hong siàn koè bı̄n--leh, tı̄ hı̄ⁿ-khang-piⁿ ong-ong-kiò. Tò-pêng ê soaⁿ mā thǹg-phê, lō͘-piⁿ lâng ka-kı̄ tèng ê chhâ-chhù, chhāi 1-tè khan-páng, “KA-PI” 2-jı̄ toā-toā-jı̄ chhāi tı̄ hia, ē-kha koh siá: “Hoan-gêng chah tńg-khı̀ lim!”, goá khoàⁿ 1-ē khí-ài-chhiò, nah ū lâng tı̄ pı̀n-piàng-kiò ê toā-lō͘-piⁿ khui ka-pi-tiàm, sı̄ beh bē hō͘ mô͘-sı̂n-á sı̄--bô? Khiā beh 1-khí-lò, chhia tòng tiàm lō͘-piⁿ, lâi lim khoàⁿ mài hó--a, khoàⁿ ē tú-tio̍h chhiūⁿ hit-ê ūi-tio̍h beh lim ka-pi, ka-kı̄ cháu-khı̀ thô͘-kha-té khui 1-keng “Châu-khut” ê siáu A-jı̂n--bô? 14-hō kong-lō͘ ê chhia lóng phe tàu kín--ê, lō͘-tiong-ng ū khǹg “an-choân-tó”, kiaⁿ lâng sái koè tùi-bı̄n chhia-tō khı̀. khiā chin kú chiah chhoē ē tio̍h 1-khang thang oat-hoan-thâu, tı̄ hia tán beh 10-hun-cheng, khoàⁿ bô chhia lâi chiah kín oat--koè, se̍h-tńg-khı̀ chhoē hit-keng ka-pi-tiàm. Goá kā iá-lông-á thêng tı̄ tiàm goā-kháu, lāi-té kan-taⁿ 1-ê cha-bó͘ chē tı̄ thang-á-mn̂g-piⁿ teh kò͘-tiàm, bô pat-ê lâng-kheh. Jı̍p--khı̀ liáu-āu, i mn̄g goá beh siáⁿ-mih ka-pi, goá ka-pi bô lim tiâu--ê, chhı̀n-chhái lóng hó, tō kéng Mé-niù téng-pâi siōng-thâu-chêng--ê. Kiò liáu goá khiā tı̄ pa-tâi thiaⁿ i kóng-oē, i kóng i tú-á ū khoàⁿ-tio̍h goá khiâ--koè, chit-keng tiàm sı̄ in pêng-iú-ê, i teh kā lâng tàu kò͘-tiàm, tiàm pún-lâi khui tı̄ Kok-sèⁿ koe-á, tē-tāng tó--khı̀ chiah khui tı̄ chia. In tiàm--nih kui-keng lóng sı̄ khioh lâng chhù boài tı̍h ê liāu tńg-lâi ka-kı̄ khí--ê, i koh kóng chin chē tē-tāng ê tāi-chı̀. I ká-ná choan-bûn teh tng goá chit-khoán- lâng lâi thiaⁿ in kóng in ê tāi-chı̀--ê. In tı̄ lō͘-piⁿ pâi 1-cho͘ toh-á, ka-pi chú-hó phâng-lâi hō͘--goá, kóng in lóng pàng lâng-kheh ka-kı̄ tiām-tiām chē tı̄ hia lim ka-pi. 14-hō kong-lō͘ toā-sè-tâi chhia ùi goá sin-khu-piⁿ phe--koè, tú-á goá mā kap in kāng-khoán piàⁿ-miā it-tı̍t chhui--khı̀, chit-má chē tı̄ lō͘-piⁿ kám-kak sió-khoá lâng-sóng, lim ka-pi bián khai cheng-sı̂n khoàⁿ-lō͘, bián liáu khùi-la̍t chhui-iû jı̍h tòng-á, chē lán-lán ta̍uh-ta̍uh-á lim. Ka-pi lim--lo̍h bâ goá ê sin-khu, soaⁿ-hong bâng goá ê sim-koaⁿ, bô-chhia ê sı̂, tiàm--nih hòng-sàng ê siaⁿ ē ùi lāi-té sô--chhut-lâi, tho-lá-kuh lâi tō kín kiu--tńg-khı̀, sè-tâi-chhia kap o͘-tó͘-bái lâi tō piàⁿ khoàⁿ siáⁿ-lâng khah toā-siaⁿ. Kui-tiâu lō͘ goá siōng êng. Thiⁿ-sek àm--a, in kā khan-páng ê tiān-hoé khui--khui, chit-chūn, goá chiah chai-iáⁿ chit-keng ka-pi-tiàm hō-chò “Thih-bō-á”, siá “Thih-bō-á” hit-tè pâi-á āu-piah ū 2-ki jı̍t-kong-teng, goā-kháu pau 3-hun--e ê thih-ki-á, sı̄ lâng chhù thiah-liáu chhio̍k chò kui-oân boài tı̍h ê hit-chióng. Lú àm lâng-kheh lú chē, ta̍k-ê kiâⁿ--lâi tı̍t-chiap jı̍p-khı̀ kiò ka-pi, koè 10-tiám tiàm--nih ê ūi lóng chē boán--a, ū 1-ê lâng khiā-khí-lâi kóng-oē, ta̍k-ê lóng teh thiaⁿ i kóng, chē tı̄ goā-kháu thiaⁿ bô in teh kóng siáⁿ, goá kā mı̍h-kiāⁿ siu-jı̍p-khı̀ kha-báng lāi-té, au-á phâng--leh mā beh jı̍p-khı̀ thiaⁿ. “Tē-tāng chı̀n-chêng hit-kang goá tı̄ hn̂g--nih thiaⁿ-tio̍h hong-hong-kiò ê siaⁿ, bô hong bô hō͘ nah ē ū chit-chióng siaⁿ, í-chêng lóng m̄-bat thiaⁿ--koè, nah ē chai, koè-tńg-kang tō tē-tāng--a…” “Goá khùn kah tng hó, kioh-sı̄ ū lâng teh hàiⁿ bı̂n-chhn̂g, goá ka-kı̄ 1-ê toà, nah ē ū lâng hàiⁿ goá ê bı̂n-chhn̂g? Siūⁿ-tio̍h m̄-tio̍h í-keng bē-hù--a…” “Hit-chūn kui-keng chhù lóng teh hàiⁿ, goá kiaⁿ kah m̄-káⁿ tín-tāng, mā m̄-chai beh án-choáⁿ, kā gún ang mo͘h tiâu-tiâu, it-tı̍t mn̄g i beh án-choáⁿ…” “Hàiⁿ liáu, 4-pêng àm-so-so khoàⁿ bô poàⁿ-hāng, goá ê kha hō͘ chiok tāng ê mı̍h-kiāⁿ teh-tiâu--ê, chiok thiàⁿ--ê, goá iōng chhiú khı̀ mo͘, toā-thùi tâm-tâm, it-tēng lâu chiok chē huih…” “Gún tau tı̄ soaⁿ-kha , chhù āu-piah hit-lia̍p soaⁿ pang--lo̍h-lâi, gún kui-keng lóng teh tı̄ lāi-té, goá hō͘ thô͘ teh kah bē chhoán-khùi, chhùi, phı̄ⁿ-khang kap hı̄ⁿ-khang lāi-té lóng choân thô͘, chiok kan-khó͘--ê…” “Chhù-thiāu tó--lo̍h-lâi kòng-tio̍h thâu, huih it-tı̍t lâu, soa-á cháu-jı̍p-khı̀ khang-chhùi, chiok sı̄ⁿ--ê, goá kā saⁿ thǹg--khí-lâi, iōng chhiú kā teh tı̄ thâu-khak-téng chí-huih, m̄-koh goá chhoē bô-lō͘ thang chhut--khı̀…” In 1-ê 1-ê it-tı̍t kóng, goá thiaⁿ kah chiok thiám, ba̍k-chiu-phê lú lâi lú tāng, kóng-oē ê siaⁿ jı̍p bē lâi hı̄ⁿ-á, in ká-ná tı̄ chiok hn̄g ê só͘-chāi teh khai-káng, bô gı̄-ngō͘ goá chin-chiàⁿ khùn--khı̀. Boé--á, thâu-ke kā goá kiò--khí-lâi, kóng beh hioh-khùn--a, tiàm--nih chhun goá kap thâu-ke, kò͘-tiàm ê sió-chiá tı̄ goā-kháu sio- kim-choá, hoé sio kah chiok ōng, koh ū chiok chē iáu-bē sio. Goá kā thâu-ke kóng “lim 1-au ka-pi chē hiah-kú, kám-kak chin pháiⁿ-sè” thâu-ke chhiò goá kó͘-ı̀, chio goá khı̀ goā-kháu kā in tàu sio-kim. Goá mn̄g in chiah oàⁿ sı̄ teh pài siáⁿ, i kóng teh pài tú-á ê lâng-kheh, in ta̍k-lé-pài lóng ē chhoē 1-àm lâi lim ka-pi, kā in ê kan-khó͘ kóng hō͘ lâng thiaⁿ, tē-tāng liáu kàu taⁿ, ta̍k-lé-pài lóng ē lâi, ū-ê ta̍k-pái lâi lóng ē kóng, ū-ê chē tı̄ hia tiām-tiām-á thiaⁿ lâng kóng, án-ne in ē khah khùiⁿ-oa̍h. Kim-choá sio liáu goá tō cháu--a , tı̄ 14-hō kong-lō͘ hn̄g-hn̄g khoàⁿ--tńg-khı̀, 4-pêng o͘-sô-sô khàm oá--lâi, ka-pi-tiàm ê khan-páng tı̄ àm-so-so ê soaⁿ-lāi bū-bū-á to̍h, chiah hn̄g khoàⁿ bē tio̍h tiàm-miâ, kan-taⁿ khı̀--koè ê lâng ē chai-iáⁿ. (TGB Thong-sı̀n tē 18 kı̂, 2001 nı̂ 3 goe̍h)