Tı̀-ı̀ chhéng-an tâng sio̍k Chú tı̄ Tâi-oân ê hiaⁿ-chí. Chit pang siū-tio̍h Chú ê un-hūi, tit-tio̍h lín lia̍t-ūi ê tı̀-ı̀m, tı̄ 3 ge̍h 20 hō, goá í-keng tùi Kiaⁿ-to͘ Tông-chı̀-siā Sı̂n-ha̍k-pō͘ chut-gia̍p, só͘-í ài kap tāi-ke saⁿ-kap kám-siā Siōng Chú, iā kèng-ı̀ kā lín seh-siā, ǹg-bāng chiong-lâi iû-goân oē tit-tio̍h lín ê chí-tō, khan-sêng, sı̄ goá ê bān-hēng.
Tùi 3 ge̍h 3 hō kàu 17 hō, Sı̂n-ha̍k-pō͘ ê chut-gia̍p-seng ū siū Sian-siⁿ ê chí-tō, khı̀ Kiú-chiu thoân-tō. Só͘ keng-kè put-chí choē-ūi, chóng-sı̄ choá-bı̄n iú-hān, tı̄-chia boē-tit thang kóng kàu siông-sè, só͘-í kán-tan ài siāu-kài kúi hāng khah ū koan-hē chong-kàu ê, chiū hó.
1.Tı̄ Hı̂m-pún ê só͘ kám ( 4 hō )
Kiú-chiu ê khı̀-hāu sio-lō, lâng ê sèng-chit sió-khoá chho͘-pō, giân-gú chho͘-ló͘, hò͘ⁿ piān-lūn, kò͘-chip kàu-ke̍k. Pu̍t-kàu chhiong-sēng, Ki-tok-kàu oh heng, tı̀-kàu lán ê kàu-hoē soè keng; tı̄ chá-sı̂ siū toā khún-pek, m̄-kú iā ū toā lı̄-ek. In-ūi tùi chia ê kàu-hoē ū chhut put-chí choē ê toā jı̂n-bu̍t, chhin-chhiūⁿ Tông-chı̀-siā Chóng-tiúⁿ Hái-ló-bêng, Tāi-pán Kàu-hoē ê Bo̍k-su Kiong-chhoan, á-sı̄ Kim-sim Sian-siⁿ chiah-ê, chiū-sı̄.
Tı̄ Bêng-tı̄ 24 nı̂ chia ê kàu-hoē toā heng-khí, hoē-lāi ê sı̀n-gióng kian-kò͘, lâm-lú chheng-liân ê ha̍k-seng tı̀n toā to-sò͘. Chiah-ê ūi-tio̍h kàu-hoē beh chín-heng ê iân-kò͘, ū-ê tǹg-saⁿ boē-khò͘, khiām-tn̂g liám-tō͘, chek-chū chı̂ⁿ lâi chhiáⁿ tı̄ Lûn-tun ê liû-ha̍k-seng Chông-goân Sian-siⁿ choè in ê Bo̍k-su. Siat-sú nā ū chhin-chhiūⁿ chit khoán iú-ûi ê lâm-lú chheng-liân tı̄ lán ê kàu-hoē, thái oē boē heng ?
Oá Hı̂m-pún chhia-thâu ū chı̍t ê soaⁿ kiò-choè " Hoe-kong-san. " Téng-bı̄n ū chı̍t châng chhêng-peh put-chí toā; chit châng tı̄ Jı̍t-pún le̍k-sú tiong iā chin iú-bêng. Chóng-sı̄ tı̄ chong-kàu-sú tiong koh-khah ū miâ, chiū-sı̄ chá-sı̂ Hái-ló-bêng Phok-sū, Kiong-chhoan Bo̍k-su, kap Kim-sim Sian-siⁿ téng, kúi-nā lâng, ūi-tio̍h sı̀n Ki-tok-kàu, m̄ hān-tiāⁿ siū goā-bı̄n ê khún-tio̍k, chiū in ê pē-bú iā sı̄ án-ni, m̄ jı̄n in choè kiáⁿ, koáⁿ-tio̍k in tio̍h chū-chı̄n, m̄-thang kap lâng choè lâng, só͘-í lâi bih tı̄ chit ê soaⁿ, kı̀m-chia̍h pek-chhiat kı̂-tó. Āu-lâi kap Chú lı̍p-iok, tiāⁿ tio̍h beh choè Chú ê lô͘-po̍k. Só͘-í tāi-ke kā chéng-thâu-á hō͘ i lâu-huih, lâi choè huih ê ı̀n, kap Chú lı̍p éng-oán ê iok.
2.Tı̄ Jı̂-gio̍k-tó ( 5 hō )
Chit só͘-chāi ê lâng kah-ná teh kóng Gô͘-lô, hoe-kô-kô, thiaⁿ lóng bô; chóng-sı̄ hó kéng-tı̀, put-chí choē lâng lâi-lâi khı̀-khı̀.
Lūn cheng-sı̂n siōng, á-sı̄ chong-kàu hong-bı̄n, peh-sı̀ⁿ lóng khùn-khùn, ū-ê iáu teh tuh-kā-chē. Sui-bóng tı̄ cha̍p goā nı̂ chêng, Siōng-tè ū chioh chū-jiân lâi hián-chhut I ê khùi-la̍t kap ui-giâm-chiū-sı̄ hō͘ Eng-tó͘ ( Sakurashima ) ū hùn-hé, só͘ hùn-chhut ê chio̍h-thâu hiān-sı̂ moá hái-kı̂ⁿ. Hit-sı̂ ê chōng-hóng sı̍t-chāi chhiⁿ-chhám kàu-ke̍k, chóng-sı̄ peh-sı̀ⁿ iáu-boē hiáu hoán-hoé koé-pı̀ⁿ lâi kui Chú, thang khó-lı̂n ah !
Nā-sı̄ Chú iáu teh thiàⁿ in, siúⁿ-sù in toā-lia̍p ê chhài-thâu, chha-put-to ū toā-táu ê toā; sui-bóng toā-kho͘, iáu-kú chin hó bı̄-sò͘, sio̍k koh ū kio̍k. Án-ni Siōng-tè ēng bān hong-hoat teh kiò-chhíⁿ in ê sim, m̄-kú in ê sim tēng chhin-chhiūⁿ hiah-ê chio̍h-thâu, thâu-khak cha̍t chhin-chhiūⁿ hiah-ê toā-kho͘ chhài-tahû.
3.Tı̄ Siáu-lı̂m Thoân-tō ( 6 hō )
Goá kap chı̍t ê pêng-iú tı̄-chia ê kàu-hoē ū khui Ki-tok-kàu ê Káng-ián-hoē, siū Bo̍k-su kap hiaⁿ-chí ê kóng-kò, chı̍t pài-tn̂g chē kàu bô lō͘, kàu-ke̍k ê hó ki-hoē, thang kan-chèng Chú ê tō-lí. Thiaⁿ-kı̀ⁿ goá sı̄ lán Pún-tó lâng, ta̍k-ê toā gông-ngia̍h, chù-sı̂n àⁿ hı̄-khang lâi thiaⁿ.
Tı̄-chia ê só͘-kám chiū-sı̄ ū chı̍t ūi ê sı̀n-chiá, chin jia̍t-sim. I ū chı̍t ê cha-bó͘-kiáⁿ teh tha̍k Lú-ha̍k-hāu, hut-jiân tio̍h tn̂g-á-pı̄ⁿ soà sí-khı̀, chóng-sı̄ i lóng bô sit-chı̀, hoán-tńg jú jia̍t-sim, ài siàu-liām i ê cha-bó͘-kiáⁿ . Só͘-í chiū kiàn-siat chı̍t keng Iù-tı̄-hn̂g choè kı̀-liām, chiong beh hō͘ in cha-bó͘ kiáⁿ lâi tha̍k-chheh ê chı̂ⁿ, chhiáⁿ sian-siⁿ lâi kà-sı̄ hiah-ê gín-ná. Nā khoàⁿ-kı̀ⁿ chiah-ê soè-kiáⁿ chiū siūⁿ-tio̍h i ê cha-bó͘-kiáⁿ. I só͘ kéng chit ê sū-gia̍p kàu-ke̍k hó, só͘-í koaⁿ-hú á-sı̄ chng-bı̂n beh kı̀-hù tàu pang-chān. Chóng-sı̄ i lóng m̄-ín, kiaⁿ-liáu oē siū sok-pa̍k, ta̍k-hāng ài ka-kı̄ phah-sǹg liāu-lí tam-tng lâi lı̄-ek tē-hng.
4.Tı̄ To͘-siâⁿ lé-pài soat-kàu ( 7 hō )
Kin-chá-khí sı̄ Lé-pài, só͘-í goá kap tâng-phoāⁿ lı̄-khui, ko͘-toaⁿ khı̀ hù lé-pài choè chú-lí. Lo̍h-chhia ê sı̂ m̄-bat poàⁿ lâng, chóng-sı̄ ū chhe chı̍t lâng lâi tán-chih, sûi-sı̂ chiū kap i khı̀. Kàu-ke̍k hoaⁿ-hí, thang khoàⁿ-kı̀ⁿ 79 ê Chú-jı̍t-o̍h ê ha̍k-seng teh tán-chih, ài thiaⁿ Chú ê tō-lí. Chiū sûi-sı̂ kóng poàⁿ-tiám cheng hō͘ in thiaⁿ, tāi-ke tı̀-ı̀ chù-sı̂n lâi thiaⁿ, chin tiām-chēng, kàu-ke̍k ê hó phín-hēng.
Āu-lâi soà-chiap lé-pài, goá chiū soat-kàu " Siōng-tè sı̄ Ài." Tāi-ke kèng-khiân thiàⁿ Siōng-tè, ia̍h thiaⁿ I ê chin-lí. Ta̍k-ê chin khiân-sêng, tn̂g-lāi kàu-ke̍k chēng, hoaⁿ-hí thiaⁿ-thàn Siōng-tè ê bēng-lēng, choan-sim siú lé-pài tiám-goā cheng.
Hit ē-tàu chē-toh tı̄ Ki-pún Bo̍k-su ê ke. I ū poeh ê kiáⁿ, chı̍t tı̄n kah-ná hı̀-pan chhiò-gı̄-gı̄, ka-têng chin oân-moá. In ê gâu kà-sı̄ kiáⁿ-jı̂, gâu khoán-thāi chhut-goā lâng; goá siū toā kám-kek. Che sı̍t-chāi sı̄ Chú chı̄n-tiong ê lô͘-po̍k.
5.Tı̄ Kiong-kiā Ián-soat ( 7 hō àm-sı̂ )
Kiú-chiu ê Kàu-hoē tiong, chia sǹg-sı̄ put-chí toā. Pài-tn̂g khí tı̄ siōng lāu-jia̍t ê seng-lí-tiûⁿ; sui-bóng sı̄ tı̄ chit ê só͘-chāi, m̄-kú sı̀n-chiá chin jia̍t-sim, boē su hiah-ê seng-lí-lâng. Kàu-hoē oa̍h-tāng, Mô͘-kúi beh hāi, chhē bô khàng-phāng.
Goán ū tı̄-chia khui toā Ián-soat-hoē. Káng-ián-chiá sı̄ goá kap chı̍t ê pêng-iú, chin hó ki-hoē; chhı̄-tiúⁿ, thâu-lâng á-sı̄ Tiong-ha̍k kap Lông-ha̍k-hāu ê sian-siⁿ kap ha̍k-seng put-chí choē lâi thiaⁿ. Tit-tio̍h Sèng Sı̂n ê pang-chān, tāi-ke kui êng-kng tı̄ Chú.
Chia ê Bo̍k-su sı̄ Eng-chíⁿ sàng. I sı̄ goán ê tông-chhong, put-chí siàu-liân, chin oa̍h-tāng, gâu liāu-lí kàu-hoē, tùi-tiōng Chú-jı̍t-o̍h, gâu chio-ho͘ chheng-liân-poè, tı̄ hoē-lāi ū bêng-bōng, tı̄ hoē-goā ū sı̀n-iōng; beh khóng-khoah Thian-kok put-chí iú-bōng.
6.Tı̄ Te-khū-goân Ko͘-jı̂-ı̄ⁿ ( 9 hō )
Chia sı̄ soaⁿ-lāi hong-po͘ ê só͘-chāi, tı̄ Bêng-tı̄ 27 nı̂ 4 ge̍h 16 hō, Chio̍h-chíⁿ Sian-siⁿ ū tùi Kong-san chhian-soá 60 goā ê ko͘-jı̂ lâi chia khiā-khí, kàu kin-á-jı̍t Ko͘-jı̂-ı̄ⁿ iáu tı̄-teh.
Chio̍h-chíⁿ Sian-siⁿ, chiū-sı̄ Ko͘-jı̂-ı̄ⁿ ê siat-lı̍p-chiá. I siàu-liân ê sı̂, tùi Kim-sim Sian-siⁿ siū soé-lé jı̍p sèng-hoē. Choè ha̍k-seng ê sı̂ gâu thiàⁿ tâng-phoāⁿ, gâu thé-thiap, khó-lı̂n pháiⁿ-miā kiáⁿ. I sı̄ Kong-san I-ha̍k-hāu ê ha̍k-seng; ná tha̍k-chheh, ná pang-chān bô i-oá ê soè-kiáⁿ.
I koat-sim chiong-lâi tiāⁿ-tio̍h beh hiàn-sin lâi chín-kiù ko͘-jı̂. Só͘-í kàu beh chut-gia̍p hit-sı̂, i chiū chiong la̍k-nı̂ kú só͘ tha̍k i-ha̍k ê chheh it-chı̄n pàng-hé-sio, choan-sim tı̀-ı̀ gián-kiù poê-ióng ko͘-jı̂ ê hoat-tō͘. Só͘-í i ê sū-gia̍p tit-chiâⁿ, miâ-siaⁿ thàng Kiaⁿ-siâⁿ, bān-lâng éng-oán teh siàu-liām bô soah. Chin eng-hiông chiàⁿ-sı̄ che lâng !
Tı̄-chia ê ko͘-jı̂ nā toā-hàn, chiū ēng lâm-lú ê ko͘-jı̂ kā in ha̍p-hun, hō͘ in chı̍t keng chhù kap chhân-hn̂g, hō͘ in chiâⁿ chı̍t ke to̍k-lı̍p lâi seng-oa̍h. Ta̍k-ê chin kut-la̍t choè kang, koh chin ū kui-kú. Chiū-sı̄ tı̄ soaⁿ-téng ū chı̍t ê toā-cheng; siat-sú chit ê cheng nā tân, bô-lūn tı̄ soaⁿ-nı̍h á-sı̄ tı̄ lāi-bı̄n, put-lūn teh choè sím-mı̍h kang, lóng hioh-khùn, chı̍t choê thâu-khak àⁿ-àⁿ lâi kı̂-tó kám-siā Siōng-tè. Kàu-ke̍k ū kui-kú, sêng-sim ê Ki-tok-tô͘. Ha-lé-lu-iah !
7. Tı̄ Iân-kong Káng-ián ( 10 hō )
Kin-ê-hng iû-goân sı̄ goá kap chı̍t ê pêng-iú beh káng-ián. In-ūi chit ê só͘-chāi put-chí khoah, só͘-í tio̍h hun choè nn̄g-tūi, tı̀-kàu goá soà ka-kı̄ tio̍h tı̄ chı̍t só͘-chāi lâi káng-ián. Chóng-sı̄ Chú ū siúⁿ-sù khùi-la̍t hō͘ goá, chin hó ki-hoē thang kan-chèng Chú ê chin-lí, hō͘ put-chí choē lâng thiaⁿ. Soàⁿ-hoē liáu, m̄ hān-tiāⁿ lâi seh-siā, koh tı̄ hit ê tiong-kan ū kúi-nā lâng siū kám-kek, sûi-sı̂ hoan-hù beh boé Sèng-keng kap Sèng-si, hoaⁿ-hí hoán-hoé lâi kui tı̄ Chú. Tit-tio̍h Sèng Sı̂n ê pang-chān, chit pang ê thoân-tō put-chí hó kiat-kó. Kám-siā Siōng-tè.
8.Tı̄ Pia̍t-hú hioh-khùn ( 12 hō )
Sui-bóng í-goā ū khı̀ kúi-nā ūi, ūi-tio̍h choá-bı̄n-siōng ê koan-hē, kan-ta siāu-kài téng-bı̄n hit kúi ūi chiū hó.
Āu-lâi goán ū khı̀ Pia̍t-hú hioh-khùn nn̄g jı̍t kú. Chiàu lán só͘ chai Pia̍t-hú (Beppu) thang kóng sı̄ sè-kài-te̍k ê bêng-só͘, in-ūi ū chū-jiân ê un-choâⁿ, tı̀-kàu óng-lâi ê lâng-kheh chin-choē, oán-jiân chhin-chhiūⁿ Thian-tông, m̄-kú khak-sı̍t sı̄ Tē-ge̍k khah chhut-miâ. Lán ê sio̍k-gú kóng ū 18 ê tē-ge̍k, nā-sı̄ tı̄-chia kiám-chhái iáu ū khah-choē ê. Taⁿ chiong khah iú-bêng--ê, siāu-kài nn̄g,saⁿ-ê chiū hó.
I.Huih-tı̂ Tē-ge̍k
Chiū-sı̄ chı̍t ê toā ê chúi-khut, choâⁿ-chúi pho̍k-pho̍k-chhèng, sio kàu-ke̍k. Chhiú boē bong-tit; koe-nn̄g hē--lo̍h-khı̀ liâm-piⁿ chiū se̍k. Hit ê chúi-sek oán-jiân chhin-chhiūⁿ huih, ēng chhiú-kun kā i hē--lo̍h-khı̀, sûi-sı̂ pı̀ⁿ âng-sek, khah soé to boē lut. Só͘-í kiò-choè Huih-tı̂ Tē-ge̍k.
II.Hái Tē-ge̍k
Iû-goân sı̄ chúi-khut, kàu-ke̍k sio ê choâⁿ-chúi tùi chia chhèng-chhut. Hit ê khoah ū 77 phiâⁿ, sio chúi bô lâng hiâⁿ, tiāⁿ-tiāⁿ 200 tō͘ Fahrenheit (Hoa-sı̄) í-siōng. Chúi ê sek chhiⁿ-lèng-lèng, chhin-chhiūⁿ hái-chúi. Só͘-í miâ kiò Hái Tē-ge̍k
III. Hê-siūⁿ-thâu Tē-ge̍k.
Chı̍t khut tú chhin-chhiūⁿ Hê-siūⁿ-thâu ê khoán. Tı̄ khut-toé sı̄ hé-hu-sek ê noā-ko͘-bê, kàu-ke̍k sio, puh-teh puh-teh, hit ê puh-khí-lâi ê khang-chhùi, iû-goân sı̄ chhin-chhiūⁿ Hê-siūⁿ-thâu, só͘-í kiò-choè Hê-siūⁿ-thâu Tē-ge̍k.
Chiàu só͘ liû-thoân kóng, tı̄ kó͘-chá ū chı̍t ê hê-siūⁿ toà tı̄-chia, tùi peh-sı̀ⁿ só͘ khioh ê chı̂ⁿ khí koân-lâu, ta̍k jı̍t chhia-hoa iàn-lo̍k. Sui-bóng peh-sı̀ⁿ sàn-hiong kan-khó͘, i bô iàu-kín, kan-ta kò͘ ka-kı̄ nā-tiāⁿ; sı̍t-chāi kàu-ke̍k bô-tō ê iá hê-siūⁿ. Só͘-í thiⁿ bô iông-ún i án-ni choè, tı̀-kàu ū chı̍t àm thiⁿ-toē o͘-àm, soaⁿ-thâu chhut-siaⁿ, lûi-kong sih-nà hū-hū kiò, toē-poâⁿ piak-lı̍h, chit ê hê-siūⁿ kap i ê koân-lâu choè chı̍t-ē bia̍t-bô. Āu-lâi hit ê só͘-chāi soà pı̀ⁿ-choè chı̍t ê khut, chiū-sı̄ hiān-sı̂ ê Hê-siūⁿ-thâu Tē-ge̍k.
Taⁿ tı̄-chia só͘ kám ê chiū-sı̄ chiah-ê tē-ge̍k, lóng sı̄ teh chí-sı̄ lán tio̍h chai chiong-lâi ê tē-ge̍k tek-khak boē bián bô; lán iáu oa̍h tı̄-teh, nā bô kín hoán-hoé koé-pı̀ⁿ kui Chú āu-lâi thái oē siám-pı̄ Tē-ge̍k ê hêng-hoa̍t......... ?
Kiat-kio̍k lâi kóng, tı̄-chiah-ê kàu-hoē só͘-kám ê chiū-sı̄:
(a)Tâng sio̍k tı̄ Chú ê lâng, bô-lūn kàu sím-mı̍h só͘-chāi lóng ēng ài saⁿ khoán-thāi; bô hun chong-cho̍k, bô pia̍t pang-kok.
(b) Bo̍k-su ê ke khah-choē lóng ū kiáⁿ hok. Ta̍k-ê to chı̍t koāⁿ kah-ná-chàng leh, lóng bô hiâm choē, tāi-ke lóng ū thang lı̄-ek kàu-hoē. Sui-bóng bu̍t-chit-siōng ê seng-oa̍h kiám-chhái khùn-lân, chóng-sı̄ sòng-hiong ná pù-ū ê khoán. Siat-sú ū iā ná bô ê khoán, bo̍k-su ê ke-têng seng-oa̍h sı̍t-chāi chin oân-moá. Lán thang kóng sè-kan it-poaⁿ ê lâng sı̄ teh seng-chûn, m̄-sı̄ teh oa̍h. Bo̍k-su í-goā chin chió lâng teh oa̍h.
(c) Ta̍k-ūi ê kàu-hoē chun-tiōng in ê bo̍k-su, o-ló i, sı̀n-iōng, kèng-thiàⁿ i; ia̍h bo̍k-su thiàⁿ kàu-hoē, un-jiû khiam-pi iúⁿ-chhı̄ Chú ê iûⁿ-kûn, lóng m̄-bat thiaⁿ-kı̀ⁿ lâng tâu in ê bo̍k-su ê sı̄-hui, á-sı̄ bo̍k-su hiâm sı̀n-chiá. Chin-chiàⁿ sı̄ Siōng-tè ê kiáⁿ !
Khún-kiû Siōng-chú sù-hok tı̄-chiah-ê kàu-hoē, iā chiok-hok lán Tâi-oân ê Kàu-hoē. Goān Chú Lí ê Kok lı̂m-kàu tı̄ goán, khóng-khoah Thian-kok bû-pian, sı̄ sim só͘ goān.
(Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 494~496 koàn,1926 nı̂ 4~6 ge̍h)
