Koâⁿ-jia̍t Lūn
Bô kúi-nı̂ chêng, chit ê koâⁿ-jia̍t ê pēⁿ i-seng lóng m̄ chai-iáⁿ án-choáⁿ khí. Ū-ê teh phah-sǹg sı̄ chia̍h bô chheng-khı̀ ê chúi, ū-ê teh phah-sǹg sı̄ tùi tâm-sip ê tē hoat khí-lâi, ū-ê teh phah-sǹg sı̄ tùi pha̍k-tio̍h jı̍t chiah khí, chóng--si bô lâng tek-khak chai. Taⁿ lūn chit hō pēⁿ goán put-chí chai-iáⁿ, pí bān-hāng pēⁿ khah siông-sè chai. Khiok sı̄ chin chē i-seng tâng chı̍t-iūⁿ teh giām hit-ê pēⁿ-chèng chiah chai, chóng--si in tiong-kan ū chı̍t ê khah gâu siūⁿ--ê, chiū-sı̄ hiàng-sı̂ ū bat toà tı̄ Kı̂-āu miâ kiò Bān I-seng ( Manson ). I teh khoàⁿ khí koâⁿ-jia̍t ê lâng ê hoeh-lûn-lāi ū chin sè ê to̍k-chu, hó lâng ê hoeh-lûn bô án-ne-seⁿ. Chóng--sı̄ chha-put-to siāng hit-chūn tı̄ Ìn-tō͘-kok ū chı̍t ê i-seng teh giām chiáu-á ê hoeh, khoàⁿ hoeh-lûn-lāi ū to̍k-chu chhin-chhiūⁿ khí koâⁿ-jia̍t ê làng ê to̍k-chu chı̍t-iūⁿ. Hit-ê i-seng miâ kiò Ló͘-su ( Ross ) giām chin kú chiah chai hit hō chiáu-á sı̄ hō͘ báng kā chiah khí hit ê pēⁿ, báng bô kā chiū lóng bē khí. Bān I-seng thiaⁿ án-ne chiah teh siūⁿ kiám-chhái koâⁿ-jia̍t ê pēⁿ iā sı̄ án-ne. Siūⁿ-tio̍h chiah siat chit ê chhı̀-giām ê hoat-tō͘.
Tı̄ Lô-má kok ū chı̍t ê só͘-chāi put-chí tâm-sip, iā put-chí pháiⁿ tē-thó͘. Tı̄ hia ta̍k lâng jiám-tio̍h koâⁿ-jia̍t ê pēⁿ, chin chē lâng tı̀-kàu sí; chin kú lóng sı̄ án-ne. Āu--lâi tı̄ hia ū siat-hoat khí chı̍t keng chhù, chit keng chhù sı̄ kap pa̍t keng koh-iūⁿ, chiū-sı̄ sı̀-bı̄n lóng ûi thih-bāng m̄ hō͘ báng-á chǹg-jı̍p khı̀. Iā tiâu-kang phài saⁿ ê lâng khı̀ toà hit keng chhù; chit saⁿ ê lâng lóng m̄ bat tú-tio̍h hit hō ê pēⁿ, nā sı̄ chiàu pêng-siông lâng toà hia bô kúi-jı̍t kú tek-khak ē khí koâⁿ-jia̍t. Chit saⁿ ê lâng iā tı̄ hit keng ûi-bāng ê chhù 2, 3 goe̍h jı̍t kú. Jı̍t-sı̂ chhut-khı̀ lām-sám chia̍h hia ê chúi, ku̍t hia ê thô͘ khí-lâi, pha̍k-tio̍h jı̍t ; in só͘-chò ê lóng sı̄ chiàu kū-té ê i-seng teh kóng nā án-ne ē jiám-tio̍h koâⁿ-jia̍t. Chóng--sı̄ ta̍k ē-po͘ jı̍t beh àm chiah tò-tńg-khı̀ hit keng bāng-á-chhù, mê-sı̂ lóng bô chhut-jı̍p iā lóng bô khui-mn̂g; toà hia 2,3 goe̍h-jı̍t bô-poàⁿ ê lâng jiám-tio̍h pēⁿ.
Chóng--sı̄ kiaⁿ-liáu che sı̄ bô kàu-gia̍h ê pı̂n-kù só͘-í tio̍h koh chhı̀-giām. Tı̄ hit tah lia̍h kúi-nā chiah báng hō͘ in kā ū koâⁿ-jia̍t pēⁿ ê lâng ; āu--lâi hiah-ê báng iáu teh oa̍h, chiah chng tı̄ a̍p-á-lāi kià iû-piān kàu Eng-kok. Hit-sı̂ tı̄ Eng-kok lóng m̄ bat ū lâng jiám-tio̍h koâⁿ-jia̍t, só͘-í tı̄-hia kéng nn̄g-ê siàu-liân lâng chiong tùi Lô-má kok kià-lâi ê báng kā in kā ; tiong-kan chı̍t lâng sı̄ Bān I-seng ê toā-kiáⁿ ; koè kúi-jı̍t chit nn̄g lâng hut-jiân teh koâⁿ jia̍t. Khoàⁿ in ê hoeh, hoeh-lûn-lāi ū hit hō to̍k-chu kap pa̍t kok ê koâⁿ-jia̍t-pēⁿ ê lâng tâng chı̍t-iūⁿ. Chiàu án-ne khoàⁿ ū kàu-gia̍h bêng ê pı̂n-kù thang chai chit ê pēⁿ-chèng sı̄ tùi báng kā-tio̍h chiah khí.
Tùi hit-tia̍p í-āu iā ū chin chē pı̂n-kù. Tı̄-chia, tı̄-hia lâng ēng chit hō thih-bāng lâi ûi in ê chhù, á-sı̄ ēng pa̍t hāng ê hoat-tō͘ báng lóng bē-tit oá-lâi, tùi án-ne chit hō pēⁿ lóng bô. Kiám-chhái lâng iáu teh giâu-gı̂ kóng, i-seng ê oē ū iáⁿ sı̄ ū iáⁿ, iáu-kú hia ê só͘-chāi chı̄n-hn̄g ; chit-ê Tâi-oân ê hái-sū kap hia bô siāng ; sui-jiân tı̄-hia ē án-ne, chóng--sı̄ tı̄ chia bô tek-khak. Nā án-ne piān-pok goán chia ê lâng iā ū bêng-bêng ê pı̂n-kù thang kéng-khí. Ta̍k-lâng chai Jı̍t-pún ê peng-iâⁿ chim-á ēng chit hō thih-bāng teh ûi, nā-sı̄ pún-jiân bô án-ni. Iū-koh tı̄ i-ha̍k ê sin-bûn-choá ū pò chı̍t chân-sū.
Tı̄ Chú-āu 1897 kàu tı̄ 1900 nı̂, peng-iâⁿ iáu-boē ûi thih-bāng, Jı̍t-pún-peng pēⁿ-sí--ê, 100 hūn ê tiong-kan 20 hūn sı̄ jiám-tio̍h koâⁿ-jia̍t sí.
Kàu 1901, kan-ta chı̍t-nn̄g só͘-chāi ûi thih-bāng só͘-í pēⁿ-sí--ê 100 hūn ê 11 hūn tùi koâⁿ-jia̍t sí.
Kàu 1902, pēⁿ-sí--ê 100 hūn ê tiong-kan 7 hūn tùi koâⁿ-jia̍t sí.
Kàu 1903, peng-iâⁿ lóng ûi-liáu, pēⁿ-sí--ê, 200 lâng ê tiong-kan kan-ta 1 lâng sı̄ tùi koâⁿ-jia̍t sí.
Chiàu án-ne khoàⁿ m̄-nā tı̄ goā-kok, chiū tı̄ Tâi-oân iā ū bêng-bêng ê pı̂n-kù thang chai chit ê chèng-thâu sı̄ tùi báng kā chiah khí. Nā-sı̄ hiah-ê báng ê tiong kan, kai-chài ū-ê kā-liáu bô tek-khak ē khí koâⁿ-jia̍t ; nā bô ta̍k lâng ún-tàng ē ta̍uh-ta̍uh khí chit ê pēⁿ. Báng ê tiong kan khah chē kā liáu bô sím-mı̍h siong-kan, nā-sı̄ ū chı̍t chéng kap kı̂-û ê khah koh-iūⁿ chiah ē án-ne. Hiah-ê lı̄-hāi ê báng sı̄ khah chió.
Chit-hō tāi-chı̀ tio̍h khah siông-sè kóng. Lâng ê hoeh ū hoeh-chu iā ū hoeh-lûn. Hoeh-lûn iā ū nn̄g khoán, chiū-sı̄ pe̍h-hoeh-lûn kap âng-hoeh-lûn. Nā khoàⁿ tú-tio̍h koâⁿ-jia̍t ê lâng ê hoeh, tio̍h ēng hián-bı̂-kiàⁿ lâi khoàⁿ, chiah ē khoàⁿ-tio̍h âng-hoeh-lûn ū-ê kap pêng-siông ê âng-hoeh-lûn tām-po̍h cheng-chha, chiū-sı̄ tı̄ hit tiong-kan ū chı̍t-lia̍p chı̍t-lia̍p ı̂ⁿ-ı̂ⁿ, khoàⁿ-liáu chin gâu tín-tāng ê khoán, chiah-ê chiū-sı̄ koâⁿ-jia̍t ê to̍k-chu. Chiah-ê to̍k-chu chiām-chiām hoat khah toā kàu lóng bô khoàⁿ-kı̀ⁿ âng-hoeh-lûn, kan-ta khoàⁿ-kı̀ⁿ to̍k-chu nā-tiāⁿ. M̄-nā án-ne koh pı̀ⁿ chı̄n-toā ê sı̂-chūn lāi-bı̄n ē pun chò chē-chē sè-lia̍p, ū-sı̂ 7, 8 ê, ū-sı̂ 20 goā ê. Kàu chiah toā bô loā-kú, sı̀-ûi ê mo̍͘h hut-jiân-kan phoà-khı̀, chiah-ê siāng-sè ê chu sı̀-kè kiâⁿ tı̄ hoeh-chúi ê tiong-kan. Hiah-ê tē-it sè-lia̍p ê chu kiâⁿ tı̄ hoeh-chúi ê lāi-bı̄n bô loā-kú ē koh jı̍p tı̄ pa̍t lia̍p âng-hoeh-lûn, chiàu-goân koh pı̀ⁿ toā lia̍p.
Taⁿ thang chai-iáⁿ chit-ê pēⁿ án-choáⁿ ū tiāⁿ-tio̍h ê sı̂-chūn teh hoat koâⁿ-jia̍t, kiám-chhái 2 jı̍t chı̍t pō͘, á-sı̄ 3 jı̍t chı̍t pō͘. Chiah-ê to̍k-chu sui-jiân put-chí to̍k, iáu-kú sı̄ toà tı̄ âng-hoeh-lûn ê lāi-bı̄n, koh ū mo̍͘h kā i pau-teh, só͘-í i ê to̍k bē-tit-thang hāi--tio̍h seng-khu, mo̍͘h nā phoà chiū to̍k lóng jı̍p hoeh chiah ē hāi--tio̍h seng-khu. M̄-nā án-ne chiah-ê to̍k-chu lóng ū tiāⁿ-tio̍h ê sı̂-kı̂, ū-ê tio̍h 2 jı̍t, ū-ê tio̍h 3 jı̍t, chiah ē pı̀ⁿ toā piak-khui, ta̍k lia̍p to̍k-chu lóng sı̄ tâng chı̍t sı̂ phoà-khui. In-ūi án-ne chin chē to̍k hut-jiân-kan jı̍p seng-khu hō͘ lâng koâⁿ á-sı̄ jia̍t. Ke̍k-sè ê to̍k-chu koh-chài jı̍p tı̄ âng-hoeh-lûn, to̍k bô liâm-piⁿ koh-chài jı̍p hoeh, tio̍h thèng-hāu mo̍͘h koh chı̍t-pái phoà chiah ē hāi tio̍h seng-khu. Tùi án-ne thang khoài-khoài chai chı̍t ê pēⁿ án-choáⁿ ē nn̄g-jı̍t chı̍t-pō͘, saⁿ-jı̍t chı̍t-pō͘.
Khah koân ê i-seng, sui-jiân bô chhin-sin khoàⁿ pēⁿ-lâng, iáu-kú nā ēng hián-bı̂-kiàⁿ giām i ê hoeh ē chai i ê jia̍t sı̄ sím-mı̍h khoán, iā ē chai sím-mı̍h jı̍t oá sím-mı̍h sı̂ ē khí. Koâⁿ-jia̍t ū saⁿ-khoán. Ū 2 jı̍t 2 pō͘, ū 3 jı̍t 1 pō͘, iā ū bô-sı̂ bô-chūn teh khí. Lō͘-boé hit khoán bô-tiāⁿ bô-tio̍h sı̄ khah gûi-hiám. Goán kiò-chò Ok-sèng ê koâⁿ-jia̍t (Malaria).
Lūn chit khoán Ok-sèng ê koâⁿ-jia̍t i-ê to̍k-chu khiok kap pa̍t-mı̍h to̍k-chu bô sím-mı̍h cheng-chha. Iáu-kú ū nn̄g-hāng cheng-chha: chı̍t-hāng chiū-sı̄ i-ê to̍k-chu pı̀ⁿ toā bô tâng chı̍t sı̂ phoà, só͘-í to̍k bô chò chı̍t-ē jı̍p hoeh, chiah bē chhin-chhiūⁿ 2 jı̍t 1 pō͘, 3 jı̍t 1 pō͘ hit-khoán hut-jiân khí: iáu chı̍t hāng koh khah iàu-kín chiū-sı̄ to̍k-chu pı̀ⁿ toā ê sı̂-chūn hoeh-lûn chiâⁿ-chò ē liâm ê khoán. Liâm tı̄ hoeh-kńg ê piah, khiok toā tiâu hoeh-kńg liâm bē tiâu, in-ūi hoeh khah kín lâu; m̄-kú nā liâm tı̄ bı̂-si-kńg, to̍k-chu nā chin-chē lia̍p ē that-tio̍h hoeh. Koh ū iàu-kín kap bô iàu-kín ê hun-piat, phı̀-jū to̍k-chu nā that tı̄ náu-chhoé ê bı̂-si-hoeh-kńg, chiū hō͘ hoeh bē-tit-thang iúⁿ-chhı̄ náu, ún-tàng ē sí. Chit khoán mo̍͘h nā phoà tē-it sè ê to̍k-chu jı̍p hoeh, chiàu-goân bô liâm, āu--lâi chiah ē koh kı̀ⁿ-tio̍h tı̄ pêng-siông ê hoeh-kńg.
Chêng só͘ kóng ê to̍k-chu bē-ē hun-piat kang--ê á-sı̄ bó--ê, sı̄ kan-ta chı̍t khoán nā-tiāⁿ. Sui-jiân lâng khí jia̍t chóng--sı̄ i ê sin-thé nā kàu-gia̍h ióng, bô loā-kú ē khah-iâⁿ to̍k-chu, chiū to̍k-chu lóng sí, lâng tek-khak bô koh-chài jia̍t. Koh chı̍t hāng, báng nā chia̍h chı̍t hō to̍k-chu tı̄ pak-tó͘-lāi ē sí bô koh koè pa̍t-lâng. Chóng--sı̄ siông-sè giām pēⁿ-lâng ê hoeh, thang chai pa̍t khoán ê to̍k-chu kap téng-bı̄n só͘ kóng ê lio̍h-á koh-iūⁿ. Án-ne thang chai báng kā-tio̍h pēⁿ-lâng m̄-bián keng-koè cha̍p goē jı̍t chiū ē hō͘ i khí koâⁿ-jia̍t ê chèng-thâu. Só͘-í thang chai nā hō͘ báng kā-tio̍h ê lâng khí phoà-pēⁿ sı̄ bô loā-chē, in-ūi to̍k-chu tio̍h tú-á pı̀ⁿ-toā tı̄ báng ê chhùi chiah ē hō͘ lâng jiám-tio̍h.
Chiàu goá teh kóng chit-hō jia̍t-pēⁿ sı̄ tùi báng kā chiah khí, nā bô báng tek-khak bē án-ne. Taⁿ tio̍h siūⁿ khoàⁿ ū sím-mı̍h hong-hoat thang lâi tı̂-hông i. Khiok ū kúi-nā ê hoat-tō͘; tiong-ng ē hun-piat nn̄g-khoán; thâu chı̍t-khoán chiū-sı̄ tio̍h chó͘-tòng báng hō͘ i bē-tit kı̄n-oá lán ê seng-khu; koh chı̍t khoán tio̍h bia̍t-bô seⁿ báng ê só͘-chāi, hō͘ báng lóng bô. Nā beh chó͘-tòng báng m̄ hō͘ i kı̄n-oá seng-khu, siāng-hó ê hoat-tō͘ tio̍h kui-keng chhù ûi thih-bāng-á-se; nā iōng chit ê hoat, sui-jiân chı̍t poàⁿ chiah báng ū-sı̂ ē jı̍p lâi, iáu-kú khah toā-bı̄n m̄-sı̄ hit-hō ū to̍k ê báng, nā ū hō͘ i kā-tio̍h iā bē khí koâⁿ-jia̍t.
Khó-sioh chit ê hoat-tō͘, tio̍h khai chin-chē chı̂ⁿ, kiaⁿ-liáu lâng chò bē kàu. Chóng--sı̄ nā ûi chı̍t nn̄g keng ê pâng iā sı̄ ū lō͘-ēng, koh m̄-bián khai siuⁿ chē-chı̂ⁿ. Hó kai-chài chit hō to̍k-báng jı̍t-sı̂ chin hán-tit chhut-lâi, lóng sı̄ mê-sı̂ chiah ū chhut-lâi, só͘-í lâng khah chá khı̀ khùn, chá-chá khí-lâi chiū bián-tit hō͘ i kā-tio̍h. Iáu ū chı̍t hāng khah iàu-kín chiū-sı̄ nā bô ûi kui-keng, bı̂n-chhn̂g eng-kai tio̍h koà tú-hó ê báng-tà chiah ē-sái-tit. Chiàu khoàⁿ Tâi-oân lâng ê báng-tà hán-tit ū tú-hó--ê, só͘ ēng ê báng-tà ū chhùi, nā chı̍t-pêng khui hō͘ lâng jı̍p, chiū báng toè i jı̍p-khı̀, nā beh kā i koáⁿ-chhut sı̄ chin oh-tit. Sı̍t-chāi bô lâu hit khang khah hó. Chóng--sı̄ m̄-nā tio̍h án-ne chiàu-kò͘ seng-khu, koh tio̍h ēng hoat-tō͘ báng khah chió.
Lán chai báng ē seⁿ nn̄g, nn̄g chiū pı̀ⁿ chò chhu, chhu chiū pı̀ⁿ chò háng; nā-sı̄ ū chúi ê só͘-chāi á-sı̄ tâm-sip ê tē chiah ē án-ne. Nā bô chúi á-sı̄ bô tâm-sip ê tē chiū lóng bô báng. Seⁿ nn̄g liáu tio̍h koè 3, 4 jı̍t kú chiah ē chiâⁿ chò báng. Koh chı̍t-hāng, chiū-sı̄ báng seⁿ liáu hán-tit poe khı̀ hn̄g ê só͘-chāi, siāng hn̄g ē poe khı̀ khah bô chı̍t-pah pō͘.
Tı̄ Tâi-oân lâng ê chhù hit ê chúi-kng siông-siông bô khàm-koà, tı̄-hia sûi-piān piàⁿ pùn-sò, á-sı̄ phoah chúi tı̄ thô͘-kha chhiâng-chāi tâm, tùi án-ne chı̄n gâu seⁿ báng. Chóng--sı̄ che sı̄ tùi lâng m̄ chai-iáⁿ. Lâng lāi-bı̄n ê tiâⁿ, goā-bı̄n ê khàng-tē nā khah chheng-khı̀ siông siông chheng-kiat báng tek-khak ē khah chió. Tùi pa̍t-ūi poe-lâi khiok sı̄ sió-khoá; báng khah chē sı̄ tùi ka-tı̄ ê só͘-chāi hoat--ê, m̄-sı̄ tùi goā-kháu lâi. Án-ne lâng nā khah sè-jı̄ chim-chiok ún-tàng khah bē jiám-tio̍h jia̍t-pēⁿ.
Koh chı̍t hāng tio̍h kóng. Sui-jiân ēng hiah-ê hoat-tō͘ lâi tı̂-hông, iáu-kú ū-sı̂ ē jiám-tio̍h koâⁿ-jia̍t, hit-sı̂ beh chia̍h sím-mı̍h io̍h, chí-ū chı̍t-hāng io̍h ū kong-hāu chiū-sı̄ kin-á-hún. Ū koâⁿ-jia̍t-pēⁿ ê lâng nā chia̍h kin-á-hún, koh bô kúi-tiám cheng kú nā giām i ê hoeh, chiū lóng bô khoàⁿ tio̍h hiah-ê to̍k-chu. Khó-kiàn kin-á-hún put-chí ē èng-hāu; m̄-nā án-ne, nā ta̍k-jı̍t lâi chia̍h, sui-jiân hō͘ to̍k-báng kā-tio̍h, iáu-kú hit hō to̍k-chu tı̄ hoeh-lûn-lāi bē hoat-seⁿ, chiah ē m̄-bián tú-tio̍h khí koâⁿ-jia̍t; iā ū lâng bat ta̍uh-ta̍uh án-ne chia̍h, thàu-nı̂ lóng bô thêng, múi jı̍t ū-ê chia̍h 7, 8 lı̂ tāng, kàu-boé lóng bô khí jia̍t-pēⁿ.
Chia̍h kin-á-hún ê hoat-tō͘ ē 3 hāng iàu-kín tio̍h chai :-
(1) Lâng khí-jia̍t ê sı̂-chūn khah-hó tio̍h chia̍h kin-á-hún-chúi. In-ūi kin-á-hún á-sı̄ oân khah bô kong-hāu; chit ê lí-khı̀ sı̄ chin khoài-bêng. Nā beh phàu kin-á-hún kan-ta ēng chúi sı̄ phû tı̄ chúi-bı̄n, kā i lā iā bē chiâu soàⁿ, tio̍h chham sng-chúi chiah ē lóng soàⁿ-khı̀. Taⁿ lán lâng ê ūi-lāi ū sng-chiap, kin-á-hún nā kàu tı̄ ūi-lāi hit ê sng-chiap ē hō͘ i soàⁿ, io̍h-khı̀ chiah ē kiâⁿ jı̍p tı̄ seng-khu. Chóng--sı̄ khí jia̍t ê sı̂-chūn ūi khah bô chhut sng-chiap, ū-sı̂ ia̍h lóng bô; só͘-í kin-á-hún chia̍h-liáu lóng bē soàⁿ, chia̍h lo̍h-khı̀ chiū án-ne pàng chhut--lâi sı̄ kan-ta phah-sǹg nā-tiāⁿ. Só͘-í khí-jia̍t ê sı̂-chūn khah hó tio̍h chia̍h í-keng phàu soàⁿ ê kin-á-hún-chúi.
(2) Lâng nā pı̀-kiat kin-á-hún sui-jiân phàu tú-hó lâi chia̍h iā khah bô kong-hāu. Chin-chē lâng bat lâi hō͘ goá khoàⁿ, tāi-seng khí jia̍t-pēⁿ ū hō͘ kúi-nā ê i-seng khoàⁿ, sui-jiân io̍h iā chhòng tú-hó, chóng--sı̄ bē-kı̀-tit ū pı̀-kiat á-bô, tùi án-ne jia̍t chiū lóng bô thè. Nā ēng sià-iâm hō͘ i chia̍h liâm-piⁿ thè jia̍t; só͘-í iàu-kín tio̍h ē-kı̀-tit, lâng tāi-piān bô ta̍k-jı̍t hā, ū-sı̂ hā bô kàu-gia̍h, eng-kai tio̍h chia̍h kin-á-hún-chúi kap sià-iâm.
(3) Lâng nā ta̍uh-ta̍uh thò͘ chia̍h kin-á-hún sı̄ bô lō͘-ēng. Chit ê chhián-hiān ê lí-khı̀ ta̍k lâng khoài-khoài chai, chóng--sı̄ siông-siông thiaⁿ-kı̀ⁿ lâng kóng, Bó͘ lâng ū jia̍t chia̍h kin-á-hún lóng bô hāu-giām. Siông-sè kā i mn̄g chiah chai hit ê lâng ta̍uh-ta̍uh thò͘, i só͘ chia̍h ê kin-á-hún lóng bô tiâu-pak, chū-jiân bô kong-hāu. Pēⁿ-lâng nā án-ne tio̍h chhiáⁿ i-seng lâi khoàⁿ; i-seng tio̍h ēng chuh-siā ê hoat-tō͘, hō͘ kin-á-hún jı̍p seng-khu chiah ē thè jia̍t.
(Tâi-lâm Kàu-hoē-pò tē 305~307 koàn, 1910 nı̂ 8~10 ge̍h)