Lú-koân-ūn-tōng koán-kiàn

e̍k (goân chok Ko Thian-hiong) Chit-má, Lú-koân ūn-tōng chit-kù-oē í-keng thong-lâng-chai, tān-sı̄, ū-ê-lâng tùi chit-ê miâ-sû kám-kak kiaⁿ-hiâⁿ, ū-ê hòⁿ-kı̂, ū-ê hô͘-lí hô͘-tô͘ toè lâng hoah, só͘-í, tı̄ chia goá beh kóng chı̍t-koá lâng khah ē gō͘-hoē ê só͘-chāi, têng-chheng chı̍t-koá gı̂-būn---- 1. Lú-koân ūn-tōng pēng-bô chú-tiuⁿ lú-sèng khı̀ toa̍t-chhú lâm-sèng ê koân-lı̄, m̄-sı̄ beh kap lâm-sèng saⁿ-chiⁿ, só͘ beh cheng-chhú--ê, sı̄ Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù hō͘ lú-sèng ê koân-lı̄, cheng-chhú múi chı̍t-ê lâng thian-seng kap lâng ū pêng-téng tē-ūi ê koân-lı̄. Jı̂n-lūi ê siā-hoē, it-hiòng tùi lú-sèng bô pêng-téng, bô-lūn lâm-lú, lóng-ū chek-jı̄m khı̀ siau-tû bô pêng-téng. 2. Lú-koân ūn-tōng só͘ hoán-tùi--ê m̄-sı̄ lâm-sèng á-sı̄ lâm-sèng ê koan-tiám, só͘ hoán-tùi--ê sı̄ siā-hoē-siōng bô-pêng-téng, sok-pa̍k lâng ê chè-tō͘, í-kı̍p chhò-gō͘ ê koan-liām kap phian-kiàn, kı̂-sı̍t, bô-hun lâm-lú lóng ū siū bô-kāng-khoán chhò-gō͘ ê siā-hoē koan-liām só͘ sok-pa̍k. (e̍k-chiá soeh-bêng: chhin-chhiūⁿ it-poaⁿ ê koan-liām kóng, cha-bó͘ gín-á m̄-bián tha̍k siuⁿ-choē chheh; cha-po͘ gín-á boē-sái khàu.) 3. Lú-koân ūn-tōng bô chú-tiuⁿ lú-sèng piàn-sêng kap lâm-sèng it-bô͘-it-iūⁿ, piàn-choè cha-po͘ khoán, i só͘ hoán-tùi--ê, sı̄ siā-hoē tùi lú-sèng, iàu-kiû in tio̍h hù-ha̍p chı̍t-ê kò͘-tēng ê lú-sèng ê hêng-siōng, kóng lú-sèng tō-sı̄ èng-kai án-ni án-ni chiah tio̍h, chiah sı̄ cha-bó͘-lâng khoán. Lú-sèng bô beh kiông-pek ka-kı̄ khı̀ hù-ha̍p hit-ê kò͘-tēng ê hêng, tān-sı̄, iā bô beh tiau-kang khı̀ bô͘-hóng lâm-sèng. Lâm-lú sui-jiân ū hun-pia̍t, tān-sı̄ bô koân, kē, hó, bái chi hun, m̄-bián in-ūi siⁿ-chò lú-sèng chiū kám-kak kiàn-siàu. Chí-iàu ē-tàng thoat-lı̄ siā-hoē kò͘-tēng ê chhò-gō͘ koan-liām ê sok-pa̍k, hoat-hui ka-kı̄ ê kò-sèng kap te̍k-tiám, chiū hù-ha̍p lú-koân ūn-tōng ê cheng-sı̂n. 4. Lú-koân ūn-tōng só͘ cheng-chhú--ê khah m̄-sı̄ gú-giân-siōng ê kái-piàn, m̄-sı̄ kóng ēng “lú-lám pêng-téng” lâi tāi-thè “lám- lú pêng-téng”; ēng lú-jı̄-pêng ê i lâi chheng-ho͘ Siōng-tè, chiū-sı̄ ū chhui-hêng lú-koân ah, kı̂-sı̍t che khah bô tiōng iàu, khah m̄-sı̄ kun-pún. Só͘ beh cheng-chhú--ê, sı̄ sı̍t-chit-siōng ê kái-piàn, m̄-sı̄ hêng-sek-siōng ê kái-piàn; sı̄ koan-liām kap thāi-tō͘ ê kái-piàn, m̄-sı̄ giân-gú ê kái-piàn. 5. Lú-koân ūn-tōng bô hoán-tùi hiân-chhe liông-bió. Tùi lú-koân ūn-tōng siōng-toā ê gō͘-kái, sı̄ siūⁿ-kóng lú-koân ūn-tōng hoán-tùi hiân-chhe liông-bió, só͘-í, ū-ê cha-po͘-lâng kám-kak in só͘ su-iàu--ê tı̄ chhù-lāi sûi-sı̂ ū lâng chiàu-kò͘ ho̍k-sāi ê an-choân-kám (á-sı̄ i-nāi-kám) siū-tio̍h ui-hia̍p; ū-ê ēng chò hiân-chhe liông-bió chò jı̂n-seng bo̍k-te̍k ê cha-bó͘-lâng kám-kak in ê chun-giâm siū-siong, kı̂-sı̍t, tùi hiân-chhe liông-bió, lú-koân ūn-tōng m̄-nā bô hoán-tùi, hoán-tńg piáu-sı̄ kèng-ı̀. Lú-koân ūn-tōng sı̄ hoán-tùi ēng hiân-chhe liông-bió chò chià-kháu lâi hān-chè lú-sèng tı̄ kı̂-thaⁿ hong-bı̄n ê hoat-tián. Lú-sèng chò lâng-ê-bó͘, lâng-ê lāu-bú sı̄ i jı̂n-seng-tiong ê nn̄g-ê kak-sek nā-tiāⁿ, m̄-sı̄ choân-pō͘. Tān-sı̄, kı̀-jiân chò lâng-ê bó͘ lâng-ê lāu-bú, tio̍h choè hó--ê bó͘ hó--ê lāu-bú, che sı̄ lí-só͘-tong-jiân, sı̄ múi chı̍t-ê lú-sèng só͘ èng-kai nó-le̍k--ê. Kāng-khoán ê tō-lí, múi chı̍t-ê lâm-sèng iā èng-kai chò hó--ê tiōng-hu, hó--ê lāu-pē, tān-sı̄ koè-khı̀ m̄-bat ū lâng thê-chhiòng “hiân-hu liông-hū”, liân chit-ê miâ-sû mā m̄-bat chûn-chāi--koè. Lâm-sèng kiám tio̍h m̄-bián chò hó-ang-sài, hó-lāu-pē? Á-sı̄ siā-hoē tùi lú-sèng ê iàu-kiû te̍k-pia̍t khah giâm, tùi lâm-sèng ê iàu-kiû khah sang? Kan-na iau-kiû hiân-chhe liông-bió, bô iau-kiû hiân-hu liông-hū, che sı̄ oai-ko hiān-siōng. Tùi taⁿ í-āu, lióng hong-bı̄n lóng ài thê-chhiòng kiông-tiau lâm-sèng tı̄ ka-têng-tiong ê tiōng-iàu. Téng-bı̄n ū kóng, chò bó͘ kap lāu-bú, sı̄ lú-sèng jı̂n-seng-tiong ê nn̄g-ê kak-sek nā-tiāⁿ, piáu-sı̄, tı̄ hun-in koan-hē siōng ê chek-jı̄m á-sı̄ bí-tek, tān-sı̄ m̄-sı̄ in ı̂-it ê jı̂n-seng, iā m̄-sı̄ in ı̂-it ê bí-tek. Nā siūⁿ kóng hiân-chhe liông-bió sı̄ lú-sèng ı̂-it ê jı̂n-seng kap bí-tek, án-ni chiū-sı̄ hó͘-jı̄n bô-kiat-hun ê lú-sèng tı̄ sè-kan chûn-chāi ê kè-ta̍t, hó͘-jı̄n koá-hū kap gín-á í-keng tióng-sêng ê lú-sèng tı̄ sè-kan kè-sio̍k chûn-chāi ê kè-ta̍t. Lú-sèng tı̄ siā-hoē-siōng hoat-tián kap chò hiân-chhe liông-bió pēng bô chhiog-tu̍t. Chit-gia̍p hū-lú chiàu-siông ē-tàng chò hiân-chhe liông-bió. Ū-ê lâng boē-tàng chò hiân-chhe liông-bió, goân-in chin-choē, boé-sái loā kóng lóng-sı̄ in-ūi lú-sèng tı̄ siā-hoē-siōng hoat-tián, chóng-kóng chı̍t-kù, lú-koân ūn-tōng chun-tiōng hiân-chhe liông-bió chit-ê bí-tek, tān-sı̄, hoán-tùi chiong i choa̍t-tùi-hoà. 6. Lú-koân ūn-tōng bô chú-tiuⁿ lú-sèng lóng tio̍h hòng-khı̀ ka-têng, iā bô chú-tiuⁿ só͘-ū ê lú-sèng lóng tio̍h khı̀ siā-hoē-siōng kiû hoat-tián chhoē chit-gia̍p. I só͘ beh cheng-chhú--ê sı̄ ki-hoē pêng-téng, lâm, lú ū kāng-khoán ê ki-hoē soán-te̍k ka-kı̄ ê sū-gia̍p kap chı̀-hiòng. Lú-sèng sı̄ m̄-sı̄ beh tı̄ goā-bı̄n hoat-tián, èng-kai i ka-kı̄ ē-sái soán-te̍k, iā kap tiōng-hu hia̍p-tiau. Lú-sèng khı̀ siā-hoē kiû hoat-tián, bô it-tēng chiū-sı̄ hòng-khı̀ ka-têng. Tiān-iáⁿ kap siáu-soat sı̂-siông ài kóng “sū-gia̍p kap ài-chêng, ka-têng boē-tàng lióng choân”, kı̂-sı̍t che sı̄ chin chió-sò͘ ê lē. Hu-hū nā hō͘-siōng thé-thiap pang-chō͘, lú-sèng tı̄ siā-hoē-siōng hoat-tián boē gûi-hāi ka-têng. Kı̂-sı̍t, ka-têng m̄-sı̄ kan-na sı̄ bó͘ ê, iā-sı̄ ang ê, sı̄ kiáⁿ ê, sı̄ ang, bó͘, chú-lú tāi-ke ê. Múi chı̍t-ê tı̄ ka-têng lóng ū i-ê kak-sek, koân-lı̄ kap gı̄-bū, sim-lí-ha̍k-ka kā lán kóng, gín-á tı̄ sêng-tióng ê koè-thêng-tiong, tùi pē-bú ê chiàu-kò͘ kap koan-hoâi, kāng-khoán lóng su-iàu. Chin-choē sim-lí bô kiān-choân ê gín-á, sı̄ in-ūi khiàm-khoeh lāu-pē ê chiàu-kò͘ kap koan-hoâi só͘ chō-sêng--ê. Só͘-í, kàu-ióng chú-lú, pē-bú èng-kai chò-hoé hū-khí ê chek-jı̄m. Koè-khı̀ ê siā-hoē, lâm-lú hun-kang ha̍p-chok, cha-po͘-lâng koán goā-bı̄n, cha-bó͘-lâng liāu-lí lāi-bı̄n, tān-sı̄ lán chit-má í-keng m̄-sı̄ seng-oa̍h tı̄ lông-gia̍p thiok-bo̍k-gia̍p ê sı̂-tāi, só͘-í chit-chióng hêng ê hun-kang, í-keng m̄-sı̄ choa̍t-tùi pit-iàu. Lú-koân ūn-tōng chi-chhı̂ lâm-lú ha̍p-chok, hu-chhe ha̍p-chok ê goân-chek, tān-sı̄ ha̍p-chok ê hêng-thài kap hong-sek èng-kai khah ū chhun-kiu--leh, èng-kai chiàu múi chı̍t-ê ka-têng ê chêng-hêng kap su-iàu lâi an-pâi, m̄-sı̄ ēng bó͘ chı̍t-chióng hêng-thài chò choa̍t-tùi. Lú-koân ūn-tōng chú-tiuⁿ lú-sèng kiâⁿ-jı̍p siā-hoē, m̄-sı̄ beh kóng tio̍h hòng-khı̀ ka-têng, tian-tò sı̄ beh thê-chhiòng chı̍t-ê pí koè-khı̀ koh khah pêng-hêng, koh khah kiān-choân ê ka-têng kap siā-hoē. Iā chiū-sı̄ kóng, ka-têng m̄-nā sı̄ lú-sèng--ê, iā-sı̄ lâm-sèng--ê; siā-hoē m̄-nā sı̄ lâm-sèng--ê, iā-sı̄ lú-sèng--ê lâm-lú tı̄ siā-hoē, tı̄ ka-têng lóng ài khan-chhiú ha̍p-chok, saⁿ pang-chān, saⁿ pó͘-chiok. Lú-koân ūn-tōng iā kiò-choè lú-sèng kái-hòng ūn-tōng, sı̄ beh tùi sok-pa̍k in ê chè-tō͘, sı̍p-koàn, hong-sio̍k, koan-liām, thāi-tō͘ kái-hòng chhut-lâi. (Hong-hiòng siang-ge̍h-khan tē 9 kı̂, 1991 nı̂ 3 ge̍h)