N̂g Bo̍k-su-niû ê Sió-toān

Tı̄ Chú-āu 1857 nı̂ N̂g Bo̍k-su-niû chhut-sı̀ tı̄ Ku-ı̂-chng, chiū-sı̄ oá tı̄ Tang-káng hit-tah. Sı̄-toā lâng khah kan-khó͘ só͘-í i khah chá chhut kè. Tı̄ 1884 nı̂, tiōng-hu N̂g Bo̍k-su ū thiaⁿ tō-lí sı̀n Chú. Khí-thâu Bo̍k-su-niû chin bô ài kap i kiâⁿ thiⁿ-lō͘; chóng-sı̄ àm-chēⁿ teh o̍h tha̍k pe̍h-oē-jı̄. Hit-sı̂ sui-jiân m̄-bat jı̍p lé-pài-tn̂g iáu-kú ē-hiáu tha̍k pe̍h-oē Sèng-chheh. Kàu 1887 nı̂ thâu chı̍t pái khı̀ lé-pài-tn̂g thiaⁿ tō-lí.

N̂g Sian-siⁿ khı̀ Hú-siâⁿ tha̍k chheh, āu-lâi siū phài khı̀ toà Phêⁿ-ô͘, sian-siⁿ-niû iā hoaⁿ-hí kap i khı̀. Chûn tú-tio̍h hong-thàu, in tāi-ke toā gûi-hiám, soà sit-lo̍h chı̍t ê hāu-siⁿ. Khí-thâu bô thang soè-chhù, nn̄g lâng keng-koè loā-chē hāng ê kan-khó͘. CHóng-sı̄ in chhut-la̍t pò-iông Chú ê tō-lí, toà Má-keng nn̄g nı̂ goā chiū í-keng chiâⁿ kàu-hoē.

Āu-lâi koh koè-lâi Tâi-oân toà tı̄ Tek-á-kha, Pi-thâu kap Lâm-á-kheⁿ, chin-chiàⁿ toā lı̄-ek chèng chí-moē í-kı̍p thong kàu-hoē. Bat i ê lâng lóng kan-chèng kóng, Hán-tit tú-tio̍h chı̍t lâng hiah-nı̍h gâu an-ùi, khó͘ khǹg, chû-sim ín-chhoā lâng sı̀n Chú.

Kàu kin-nı̂ 5 goe̍h ū jiám-tio̍h hui-siông ê pēⁿ, chia̍h io̍h, khı̀ Kı̂-āu i-koán lóng bô chhái kang. Beh khı̀ Kı̂-āu i-koán hit-tia̍p chē hoé-chhia kàu Kū-siâⁿ, chiū chin hoaⁿ-hí, in-ūi kóng nā tùi i-koán tò-lâi, chiah beh khah chhut-la̍t siat kàu tı̄ Kū-siâⁿ. Kàu beh tò-lâi, hoé-chhia kàu Kū-siâⁿ hit sı̂ i lâu ba̍k-sái, in-ūi siūⁿ-tio̍h taⁿ bē-tit-thang kap Kū-siâⁿ ê hoē-iú saⁿ-kı̀ⁿ bı̄n.

Tò-lâi Lâm-á-kheⁿ i ê pēⁿ ná siong-tiōng. Boē koè-óng ê saⁿ jı̍t chêng, Chú ê êng-kng ná-chhin-chhiūⁿ chiò i ê seng-khu. Hit-tia̍p i ê sim chin hoaⁿ-hí kàu ke̍k, kā kò͘ i ê chí-moē kóng, Goá kap lín tiàm bô kú-jı̍t, Chú beh ēng I ê pêng-an lâi oāⁿ goá ê kan-khó͘. Āu-lâi lâng beh kā i chò saⁿ-á-khò͘ i chiū hiâm kóng, Lín kiám sı̄ sè-sio̍k lâng? Kiám m̄ chai hiah-ê kap goá bô kan-sia̍p? Chú ê pe̍h-saⁿ teh thèng-hāu goá lah!

Kàu 9 goe̍h 11 jı̍t thiⁿ boē kng chiū koè-sin. Iáu-boē koè-óng i kiò in tiōng-hu lâi kap i saⁿ-sı̂ kóng, Pêng-an, Chú lâi lah! Iū-koh kap Kàu-hoē tng chit ê lâng í-kı̍p kò͘ i ê lâng saⁿ-sı̂ kóng, Chú lâi lah. Kúi-nā lâng gı̂m-si; tú-á gı̂m nn̄g choā i chiū koh kóng, Chú ah, lâi khı̀; liân kóng saⁿ siaⁿ bı̄n oa̍t tùi bı̂n-chhn̂g-āu khùi chiū tn̄g. Chı̍t-sı̀-lâng chò Chú chı̄n-tiong ê lú-pı̄, taⁿ í-keng tit-tio̍h i ê pò-siúⁿ. Soah i ê tio̍h-boâ, kong-lô iā toè i. Kàu 9 goe̍h 12 hō chiū chhut-soaⁿ. Kàu-hoē-lāi kap kàu-hoē-goā ê pêng-iú lóng toā kèng-tiōng i.

Jı̄-cha̍p-nı̂ ê tiong-kan i kài chhut-la̍t tı̄ kàu-hoē-tiong chò Chú ê kang-tiâⁿ. Chèng lâng toā o-ló i ê hó bô͘-iūⁿ; gâu chò lâng, gâu ín-chhoā lâng sı̀n Chú Iâ-so͘. Bat thiaⁿ-kı̀ⁿ kúi-nā-ūi thoân-tō sian-seⁿ teh tâm-lūn tı̄ chèng thoân-tō-niû ê tiong-kan tó chı̍t-ê tē it toā lı̄-ek kàu-hoē. Tāi-ke kóng bô chı̍t-ê ē pí-tit N̂g Sian-seⁿ-niû. I pún-sin sı̍t-chāi m̄ ài lán kóng sím-mı̍h o-ló ê oē; chóng-sı̄ lán thang siàu-liām i, iā ūi-tio̍h i só͘ chò ê kang chin-chiàⁿ thang kám-siā Siōng-tè. I ióng-kiāⁿ hit-sı̂ sı̍t-chāi ūi-tio̍h Chú gâu tio̍h-bô he̍k-sı̄ tı̄ Phêⁿ-ô͘, Pi-thâu, Tek-á-kha, á-sı̄ Lâm-á-kheⁿ. Bô lūn khı̀ tiàm sím-mı̍h kàu-hoē chèng hiaⁿ-tı̄ chí-moē ū toā-toā siàu-liām i. Kàu jiám-tio̍h toā chhi-chhám ê pēⁿ i iû-goân toā êng-kng Chú ê miâ. Tı̄ Tâi-oân ê kàu-hoē i chhin-chhiūⁿ “ chò Í-sek-lia̍t ê lāu-bó.”

Taⁿ i í-keng kàu tı̄ Siōng-tè ê bı̄n-chêng. I ê kan-khó͘ lóng soah; chóng-sı̄ lán bē-bián-tit thè Lâm-á-kheⁿ kàu-hoē hoân-ló, iā sı̍t-chāi tio̍h thè N̂g Bo̍k-su kap hiah ê sè-kiáⁿ kı̂-kiû Siōng-tè lâi an-ùi. Chú í-keng lâi tiàu i khı̀; chóng-sı̄ i só͘ chò ê kang, i ê hó phín-hēng, i ê jia̍t-sim, i ê jı̂n-ài tek-khak bē hoè-bô-khı̀. I ná chhin-chhiūⁿ iáu tı̄-teh kóng, “Lín tio̍h o̍h goá, ná chhin-chhiūⁿ goá o̍h Ki-tok chı̍t-poaⁿ-iūⁿ.”

“Soah i ê tio̍h-boâ; Kong-lô iā toè i.”

(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hoē-pò tē 249 koàn，1905 nı̂ 12 goe̍h)