Pêng-bîn ê Ki-tok-toān/Tē II Koàn/Tē-5 chiuⁿ

Tē-5 chiuⁿ: BA̍K-CHHIŪⁿ

Lán chit-tia̍p si̍t-chāi sī ài chìn-chêng lâi siūⁿ khah hn̄g khì ê sū. Tùi I tò-tńg-khì Ná-sat-le̍k liáu-āu, to í-keng kè-liáu cha̍p-poeh nî kú lah. Chóng-sī lán ài koh chi̍t-pái lâi khòaⁿ I ê kò͘-hiong Ná-sat-le̍k. Chit ê Sîn-tông Iâ-so͘ sī í-keng tōa-hàn sêng-liân. Iū-koh hit ê ba̍k-chhiūⁿ Iok-hán, mā-sī í-keng kè-óng. Só͘-í hit ê bô liâu ê kóaⁿ-hū Má-lī-a, chhiú kan-ta phō i sī thiàⁿ ê Kiáⁿ, put-sî to nâ-âu-kńg tīⁿ, tī-teh iu-chhiû. Ah! Si̍t-chāi Má-lī-a tiàm tī hit hō pi-siong ê sî, Iâ-so͘ ū thang tiàm tī i ê sin-piⁿ sī chin hok-khì, iā m̄ hān-tiāⁿ Tī chit-tia̍p nā-tiāⁿ, tī chiong-lâi i ta̍k pái ko͘-to̍k bô liâu ê sî, Iâ-so͘ ū thang tiàm tī i ê sin-piⁿ sī chin bān-hēng; in-ūi Iâ-so͘ sī chin gâu hōng-ióng I ê lāu-bú Má-lī-a. Lí khòaⁿ, I sui-jiân hō͘ lâng tèng Tī hit ê chhiⁿ-chhám ê Si̍p-jī-kè ê sî, iā-sī tì-ì lâi siāu-kài I ê lāu-bú hō͘ I sī chì-chhin ê ha̍k-seng Iok-hān, thang khòaⁿ-kò͘ i, kóng, “Hū-jîn-lâng ah, khòaⁿ, lí ê kiáⁿ! Koh tùi ha̍k-seng kóng, khòaⁿ, lí ê lāu-bú.”

chiàu-khòaⁿ, Iâ-so͘ sī ū chòe ba̍k lâi hōng-ióng I ê lāu-bú Má-li-a. Kiám-chhái I ê hiaⁿ-tī í-ki̍p chí-bē sī lóng í-keng ha̍p-hun liáu, sui-lâng lóng ū kiàn-siat in sui-lâng ê ka-têng. Hiah ê bat Iâ-so͘ ê Ná-sat-le̍k lâng ū kan-chèng kóng, “Chit ê kiám m̄-Sī ba̍k-chhiūⁿ, Má-lī-a ê kiáⁿ mah?” Chhin-chhiūⁿ án-ni, lán thang siūⁿ, Iâ-so͘ tī bē chhut-thâu thôan-kàu, siàu-liân ê sî-tāi, sī ū chiâⁿ-chòe chi̍r ê ba̍k-chhiūⁿ, lâi thàn chîⁿ hōng-ióng I ê chiú-kóaⁿ ê lāu-bú Má-lī-a.

Chhì-siūⁿ Siōng-tè ê Kiáⁿ, I ê un-jiû kap khiam-sùn kàu cháiⁿ-iūⁿ! Iâ-so͘ ū chiâⁿ-chòe chi̍t ê chòe kang lâng, lâi chīn pún-hūn tī i ê thâu-lō͘, chiâⁿ-chòe chi̍t ê ba̍k-chhiūⁿ, lâi thàn chîⁿ hōng-ióng I ê lāu-bú Má-lī-a. Lán kiám m̄-sī ài chai-iáⁿ Iâ-so͘ tùi chit-gia̍p kap kim-chîⁿ sī phāu sím-mih khoán ê ì-kiàn mah? Chhiáⁿ lâi siūⁿ chit ê ba̍k-chhiūⁿ ê tiàm, sī hián-chhut ê kúi-nā-hāng ê kà-sī. Iâ-so͘ sī ū chòe gû-lê-taⁿ. Lán thang khak-sìn, I sī chòe ê, sī put-chí hó. Hōan-nā ū him-bō͘ sêng-si̍t, ōe sìn-iōng tit ê chhiú-lō͘ ê choh-sit lâng, ún-tàng sī ài beh lâi chhē Iâ-so͘, tùi I bóe in sī khiàm-ēng ê mi̍h chiah tio̍h.

Chhin-chhiūⁿ án-ni, Iâ-so͘ ū kà-sī lán chai, tī Siōng-tè ê bīn-chêng, ū sêng-si̍t ê lô-tōng, si̍t-chāi sī éng-oán ū kè-ta̍t tī-teh. Chū-kó͘ ki̍p-kim, lâng lóng sī khòaⁿ-khin chho͘-kang. Iâ-so͘ ê chhù-piⁿ mā-sī thí-chhiò kóng, “Chit ê kiám m̄-Sī ba̍k-chhiūⁿ mah?” Chá-sî Ki-khé-loh (Cicero) ū kóng, “kun-bah lô-tōng ê thâu-lō͘ lóng sī chho͘-sio̍k, hā-chiān. Tī hit hō chho͘-kang ê só͘-chāi, bô ū sím-mi̍h ōe Ēng-tit kiò-chòe sī ko-siōng ê sū tī-teh.” Chhì-siūⁿ, chit ê chòe chho͘o-kang ê Iâ-so͘, ū cháiⁿ-iūⁿ hō͘ it-chhè ū sêng-si̍t ê kang lâi chiâⁿ-chòe ko-siōng ê sū! Si̍t-chāi hiah ê chē tī í-ni̍h teh chòe-ba̍k ê lâng, sī thang lia̍h Iâ-so͘ chòe in ê Chú lâi kap I kau-pôe.

Ài lán tī-chia lâi chim-chiok siūⁿ, Iâ-so͘ cháiⁿ-iūⁿ teh khòaⁿ kim-chîⁿ ê būn-tôe. I tek-khak sī ū kau-chiap kim-chîⁿ chiah tio̍h. I ún-tàng só͘ bat khì bóe chhâ-liāu, iā bat bōe I sī chòe ê mi̍h-kiāⁿ, koh mā-só͘ bat tī tiàm-ni̍h kap lâng-kheh bóe-bōe. Só͘-í Iâ-so͘ ū kà-sī lán chai, bô lūn sī chòe sím-mi̍h khoán ê seng-lí, kàu-gia̍h sī ōe thang hō͘ i chiâⁿ-chòe sèng ê sū. Chhiú the̍h kim-chîⁿ, to m̄-sī ū pí gia̍h ài-kok ê to-kiàm khah hā-chiān, iū-koh siàu-kūi mā-sī ōe thang chheng-khì, bô ū chhò-gō͘, thang chiâⁿ-chòe Siōng-tè ê sèng-tôaⁿ.

Chhiáⁿ koh iân-chhiân tiap-á-kú, lâi siūⁿ tī hit ê kang-tiûⁿ lāi ê chit-hāng ê sū-si̍t. Lán thang phah sǹg ū chōe-chōe sòe-sòe hàn ê gín-ná, lóng m̄-kiaⁿ, hó-táⁿ ji̍p-khì hit ê kang-tiûⁿ khioh khau-to-hoe, iā hiah ê gín-ná ún-tàng chin thiàⁿ Iâ-so͘. Tú-tú sī chiàu Hok-im-su só͘ kóng, “Siōng-tè kap lâng lóng thiàⁿ I.” Lán khak-sìn, gín-ná sī lóng chin thiàⁿ I. Iū-koh chit ê ba̍k-chhiūⁿ Iâ-so͘ ún-tàng mā-sī chin gâu thiàⁿ hiah ê sòe-sòe hàn ê gín-ná, ài in lâi chhē I chiah tio̍h. Bô giâu-gî, I ún-tàng kòaiⁿ-sì gâu kóng hó thiaⁿ ê kò͘-sū hō͘ in thiaⁿ; in-ūi tī āu-ji̍t lán to ū khòaⁿ-kìⁿ I siông-siông tùi sòe-hàn gín-ná kóng-khí hó thiaⁿ ê kò͘-sū, só͘-í lán oh-tit siūⁿ, I tī khah chá chit-tia̍p, lóng m̄-bat kóng-khí. Khak-si̍t ū chōe-chōe gín-ná lâi tī i ê kang-tiûⁿ ōe pí tī hōe-tn̂g-ni̍h Sī beh siū ê chong-kàu kàu-io̍k, sī koh-khah ū thang tit-tio̍h kà-sī, lâi chai-bat Siōng-tè ê thiàⁿ kap I ê chiàu-kò͘.

Iâ-so͘ ê ū-pī ê sî-kan, í-keng pek-kūn tī lō͘-bé, hit sî I ê sim-lāi ū chûn sím-mi̍h khoán ê tōa ê su-sióng, lán m̄-káⁿ chìn-chêng lâi chhui-sióng. Put-kò, lán kan-ta thang phah-sǹg, I tī ji̍t-sî sī chē tī í-ni̍h teh chòe ba̍k, kàu mńg-po͘, ji̍t beh àm ê sî, chiū peh-chiūⁿ khì Ná-sat-le̍k ê soaⁿ-lûn-á ê téng-bīn, tī hia thiâm-chēng lâi be̍k-sióng I ê ò-biāu ê chiong-lâi, kiám-chhái iā chhin-chhiūⁿ tī khah āu-lâi ê khoán-sit, ū tiàm tī soaⁿ-téng, “thong-mî kî-tó Siōng-tè.”

Lán thang sióng-siōng, I lóng bô teh koan-sim tī i pún-sin ê sū, lóng bô lâng chi̍t-khek kú, choan-choan ài kap I ê PĒ saⁿ-kap kau-pôe. Lán thang siūⁿ, I ta̍k-ji̍t lóng ū teh su-bō͘ hiah ê bat siū tōa ê kám-tōng ê bōng-sióng ka, si-ong, í-kip I ê tâng-cho̍k ê sian-ti lâng ê sū-chek. Tī chiah ê ji̍t, Iâ-so͘ lâi siūⁿ chit hō ê sū sī chin ha̍p-gî. Lán nā sī ū chhim-chhim lâi siūⁿ Iâ-so͘ cháiⁿ-iūⁿ ū chun-kèng Kū-iok ê Sèng-chheh, chiū chí-ū tùi án-ni lán thang it-hoat siⁿ-khí ài tha̍k Sèng-chheh ê sim. I sī chí-ū thang tha̍k hit pún hiān-kim chōe-chōe lâng sī ài khòaⁿ-khin ê Kū-iok ê Sèng-chheh. I ū chí-sī lán chai-iáⁿ sím-mi̍h só͘-chāi sī Kū-iok Sèng-chheh ê bô ôan-choân ê tiám, sòa ín-chhōa lán lâi bat hit ê khah ko-siōng ê ì-gī. Put-kò tī i ê it-seng, Kū-iok Sèng-chheh sī chòe I ê kàu-io̍k ê Sèng-chheh, iā-sī chòe I ê thôan-tō ê Sèng-chheh. I sī ū chàn-sêng hit tiong-kan ê kun-pún ê tō-lí. I sī ū chiap-la̍p Kū-iok Sèng-chheh, khòaⁿ-chòe sī teh ū-pī I pún-sin ê chheh, iā kà-sī ha̍k-seng tio̍h tùi Kū-iok Sèng-chheh lâi chhē-chhut I ê sū-si̍t. I sī ū ēng Kū-iok Sèng-chheh lâi piān-hō͘ I ê sú-bēng, sòa lâi chhián-bêng Si̍p-jī-kè ê ò-biāu. Put-tàn sī án-ni, I ū chiong hit ê lāi-bīn ê tō-lí lâi iúⁿ-chhī I pún-sin ê cheng-sîn seng-oa̍h, iā ta̍k-pái tī i ê seng-oa̍h ê tōa gûi-ki ê sî, Kū-iok Sèng-chheh sī ū chòe I ê khùi-la̍t lâi hû-chhî I; in-ūi I sī ū sêng-jīn Kū-iok Sèng-chheh sī Siōng-tè ê giâm-siok ê Ōe.

Chhin-chhiūⁿ án-ni, hit ê thiâm-chēng ū-pī ê sî-kan, sòa-chiap ti̍t-ti̍t kè--khì, kàu “Iâ-so͘ chhut-thâu ê sî, iok-lio̍k saⁿ-cha̍p hè.” Kiat-kio̍k I ê cheng-sîn ê choán-ki sī í-keng kūn lah, I ê sî-kî sī í-keng kàu lah!

Tng hit-sî tī choân Pa-le̍k-su-thèng ê lâng lóng ū tōa iô-choah, tōa siū kám-tōng. In-ūi hit ê thiâm-chēng ê gō͘ sè-kí í-keng kè-khì liáu, tī chit-tia̍p ū chi̍t ê sian-ti kiò-chòe Kiâⁿ sóe-lé ê Iok-hān ū koh heng-khí tī Í-sek-lia̍t ê tiong-kan. Chèng-lâng tāi-ke tōa-siaⁿ lóng teh mn̄g kóng, “Lí sī Í-lī-a mah?” In-ūi chiàu Ιû-thài lâng it-poaⁿ ê sìn-gióng, Í-lī-a sī tio̍h koh lâi, iā Í-lī-a nā lâi, hit-sî in sī teh thèng-hāu ê Bí-sài-a sī í-keng kàu tī mn̂g-kháu.

Kiâⁿ sóe-lé ê Iok-hān, ū chhim-chhim iô-choah hiah ê teh thèng-hāu, teh liâu-bāng ê kok-bîn, lâi tùi in kóng, “Lín tio̍h hoán-hóe! In-ūi Bí-sài-a beh lâi lah! Siōng--tè ê kok kūn lah! góa sī hōng-chhe Tī i ê bīn-chêng, lâi thòe I pī-pān lō͘.”

Hit ê siau-sit ū iô-choah thôan kàu tī iok-tàn gōa chhit-cha̍p eng-lí ê chiu-ûi. Chōe-chōe ê hiong-chhoan lâng lóng oe-oe khoeh-khoeh chū-chi̍p lâi thiaⁿ Iok-hān sī kan-chèng ê ōe, sòa tòa chōe-chōe siau-sit tńg-khì sûi-lâng ê só͘-chāi. Choân Ná-sat-le̍k ê lâng mā-sī lóng iô-choah khí--lâi. Tāi-ke lóng bô teh kóng pa̍t-mi̍h sū.

Iâ-so͘ mā ū thiaⁿ-kìⁿ, koh ū liáu-kái hit ê ì-gī. Tùi án-ni, I tī chi̍t-àm ū chòe-āu, éng-oán lâi pàng-hē chòe ba̍k ê khì-khū. Che chiū-sī hit ê tn̂g-tn̂g thiâm-chēng ê ū-pī ê sî-kî ê chiong-bé.

“Hit sî Iâ-so͘ tùi Ka-lī-lī kàu Iok-tàn, chiū-kūn Iok-hān, beh tùi i siū sóe-lé.”