Pêng-bîn ê Ki-tok-toān/Tē IV Koàn/Tē-2 chiuⁿ

Tē-2 chiuⁿ: HÁI-KÎⁿ Ê KA-PEK-LÔNG

Ka-pek-lông sī kūn tī Ka-lī-lī hái ê sin-piⁿ, sī chi̍t ê sòe-sòe ê thó-hî lâng ê koe-chhī, iā-sī Iâ-so͘ tē-jī ê kò͘-hiong, koh iā-sī tī hok-im-su tiong lán sī tē-it chhim-chai ê kò͘-sū ê (**pōe-kéng). Chit ê Ka-pek-lông sī chi̍t-sî kú tī tōe-bīn-chiūⁿ tē-it ū tit-tio̍h un-tián ê só͘-chāi. “Ka-pek-lông ah, lí kiám ōe tit-tio̍h kú-khí kàu thiⁿ mah? i̍.. in-ūi tī lí ê tiong-kan sī kiâⁿ chiah ê koân-lêng, nā kiâⁿ tī SĪ-to-má, chiū kàu kin-á-ji̍t i iáu tī-teh.”

Lán nā tè I kiâⁿ tī Ka-lī-lī ê thôan-to lú-hêng, lán tek-khak beh khòaⁿ-tio̍h Ka-lī-lī, iā tek-khak beh khòaⁿ-kìⁿ Ka-lī-lī ô͘, iā tek-khak beh khòaⁿ-tio̍h Ka-pek-lông.

Ka-lī-lī sī khiā-khí tī pak-pêng ê hong-bú(**bû) soaⁿ-kan ê só͘-chāi. Lâm-pêng Ιû-thài kap Pak-pêng Ka-lī-lī in tāi-ke khn̂g saⁿ iàm-ò͘ⁿ ê sim. Lâm-pêng Ιû-thài, khòaⁿ Pak-pêng Ka-lī-lī só͘ sio̍k tī hā-téng ê lâng. Só͘-í in chiah ū hit kù sio̍k-gú teh kóng, “Ná-sat-le̍k kiám ōe chhut sím-mi̍h hó mi̍h mah?” In Ιû-thài lâng sī khòaⁿ-khin biáu-sī Ka-lī-lī lâng, kóng in Sī bô siū kàu-io̍k, iā léng-chhiò in kóng, in ê hoat-im lóng sī chho͘-chho͘ ê âu-siaⁿ. Só͘-í tī lán ê Chú ê sî-tāi, nā ū chi̍t ê Ka-lī-lī lâng lo̍h--lâi Iâ-lō͘-sat-léng, lâng chiū chù-ì-tio̍h i só͘ kóng ê ōe. Chhin-chhiūⁿ in ū chek-sî khòaⁿ-chhut Pí-tek kóng, “Lí sī Ka-lī-lī lâng; in-ūi tùi lí ê khiuⁿ-kháu lō͘-chhut.”

Chóng-sī hiah ê khiā-khí tī soaⁿ-kan ê chū-iû ê Ka-lī-lī lâng, sī siū-khì in Ιû-thài lâng hit hō ê thài-tō͘. Ka-lī-lī lâng sī ū khn̂g kiau-ngō͘ ê thài-tō͘ teh khoán-thāi hiah ê khiā-khí tī pîⁿ-iûⁿ ê lâng. Khiok sī ū tām-po̍h ê lí-iû. In-ūi Ka-lī-lī lâng sī ū thiàⁿ kok ê sim, him-bō͘ ài hoán-pōan Lô-má ê chèng-hú, chóng-sī Ιû-thài lâng sò͘-siông sī koai-koai kam-gōan hâng-ho̍k gōa-kok lâng ê ap-pek. Ιû-thài lâng ê le̍k-sú-ka Iok-sek-hut (Josephus) ū kóng, “Ka-lī-lī ê tōe-hng koat-toàn m̄-bat bô khòaⁿ-kìⁿ hit hō ióng-kám ê lâng.” Ιû-thài lâng ê Keng-tián (Talmud) iā ū kì-chài kóng, “In kap lâm-pêng ê lâng sī cheng-chha ê tiám, chiū-sī in lóng koan-sim tī in ê miâ-siaⁿ, khah kè-thâu tī chîⁿ-châi.” Kiám-chhái to̍k-to̍k ūi-tio̍h án-ni, Iâ-so͘ chiah kéng-soán Ka-lī-lī lâi chòe Hok-im ê iô-nâ. I pún-sin sui-sī Ka-lī-lī lâng, iáu-kú tùi siū sóe-lé liáu-āu, I ū lo̍h-lâi lâm-pêng chòe kang. I sī ài chhì-giām Iâ-lō͘-sat-léng ê lâng. I ū tī kúi-nā ge̍h-ji̍t kú lâi chhut khì sì-kè kiâⁿ Tī Ιû-thài ê hiong-chhoan. Kiám-chhái I ê ì-sù sī ài koat-tēng chi̍t ūi, he̍k-chiá sī tio̍h tiàm lâm-pêng á-sī tio̍h tiàm pak-pêng, thang lâi khai-sí I ê sù-bēng. Āu-lâi I ê sim í-keng tiāⁿ-tio̍h, iā I ê sî-kî í-keng kàu, hit sî “Iâ-so͘ kàu Ka-lī-lī, thôan Siōng-tè ê Hok-im kóng, Ji̍t-kî móa lah, Siōng-tè ê kok kūn lah; lín tio̍h hoán-hóe lâi sìn Hok-im.”

Ka-lī-lī mā sī iû-goân ū thang khoa-kháu i ê thó͘-tōe sī khah hoat-ta̍t tī lâm-pêng ê só͘-chāi. Chhin-chhiūⁿ A-siat kap La̍p-tāi-lī ê tōe,” chúi sī put-chí chhiong-chiok; tùi LĪ-pa-loán sī ū chōe-chōe tiâu ê khoe, iā tùi soaⁿ-ni̍h sī ū chōe-chōe ê chúi-chôaⁿ ji̍t-ji̍t teh lâu--chhut-lâi, koàn-ak chit ê thó͘-tōe.

In ê thó͘-tōe sī ū khai-khún put-chí khoah, koh tī-chia tī-hia, ū chak-chū chōe-chōe ê hiuⁿ-siā. Chiu-ûi sī khòaⁿ ê thó͘-tōe sī hiah ê pù-ū ê Īⁿ-pang lâng ê léng-thó͘. Tī kó͘-chá sè-kài sī khai-khún ê tōa tiâu tō-lō͘, ū koàn-chhòan tī hit ê pûi-súi ê pîⁿ-iûⁿ. Hit-sî bē ū si-siat hit hō ian-bū ê thih-tō, lâi hòe-bô chá Tī chiah ê tō-lō͘ siōng sī ū le̍k-kè ê bí-tâm.

Ū chōe-chōe khoán sek-chhái ê lâng, óng-lâi put-chí lāu-jia̍t ê pe̍h-sek ê tōa-lō͘, ū put-chí hián-jiân tù-hiān tī tē-tô͘--ni̍h. Chhin-chhiūⁿ ū chi̍t tiâu hêng-siong ê tōa tō-lō͘, sī tùi Tāi-má-sek thàng kàu TĒ-tiong-hái, put-chí chhut-miâ, kiò chòe “Iân hái-kîⁿ ê lō͘,” chiū-sī chhin-chhiūⁿ Í-sài-a ê chheh sī ū kóng ê, “Iân hái-kîⁿ ê lō͘, Iok-tàn ê hô gōa, Gōa-pang ê Ka-lī-lī.” Lô-má lâng ū teh pó-hō͘, iā ū sî-siông teh siu-chéng, sòa teh khioh hit ê kè-lō͘ sè. Chit ê “Iân hái-kîⁿ ê lō͘” tú-tú beh keng-kè Ka-pek-lông ê sî, tī-hia ū chi̍t ê sòe-koan, chiū-sī Má-thài sī chē teh lâi koán-lí ê só͘-chāi. Tī tang-pêng-bīn koh ū chi̍t tiâu put-chí tōa tiâu, koh sī tùi A-lat-pek ti̍t-ti̍t thàng--lâi ê tō-lō͘. Koh tī lâm-pêng-bīn mā iáu ū chi̍t tiâu, iû-goân sī chīntoa tiâu, sī thàng kàu Ai-ki̍p ê tō-lō͘, chiū-sī chá Tī chit tiâu lō͘ ū Bí-tiân lâng khioh-tio̍h Iok-sek, sòa kā i bōe hō͘ Hoat-ló ê jîn-sîn sī-ōe-thâu Pho-thê-hoat; iā tùi A-pek-lia̍p-hán ê sî í-lâi, ta̍k ji̍t tī chit tiâu tō-lō͘ put-sî to ū chōe-chōe tūi-siong khan i ê lo̍k-tô bān-bān teh kiâⁿ, koh ū pō͘-peng, ū tōa-koaⁿ í-ki̍p tùi chōe-chōe só͘-chāi lâi ê chhut-gōa lâng teh khí-khí lo̍h-lo̍h.

Chiah ê tōa tiâu ê tō-lō͘ ū ín-chhōa Ka-lī-lī lâi kiat-liân tī gōa-bīn hiah ê sim-sek ê sè-kài. Kiám-chhái Iâ-so͘ teh-beh soán-te̍k Ka-lī-lī lâi chòe I ê o̍ah-tāng ê bú-tâi, hit-sî I iû-goân ū su-siúⁿ-tio̍h chit ê chêng-kéng. Kūn-tāi ū chi̍t ê chhut-miâ ê lú-hêng-ka Su-mi̍h-suh Phok-sū (G.A. Smith), tī i sī tù ê chheh, “Sèng-tōe tē-lí” ê tiong-kan ū kóng, “Góa khì tī Ka-lī-lī sī ū khòaⁿ-kìⁿ it-chhè ê sū ê tiong-kan, tē-it ū thang chòe góa ê kà-sī lâi kám-kek góa ê. chiū-sī hiah ê chū-kó͘ í-lâi sī ū ê tō-lō͘. Hit ê in-toaⁿ m̄-sī kan-ta ūi-tio̍h chá Í-sek-lia̍t lâng ê cho̍k-tiúⁿ, á-sī A-su̍t, í-ki̍p Lô-má ê bé-chhia bat kiâⁿ Tī hiah ê tō-lō͘, to̍k-to̍k sī ūi-tio̍h Iâ-so͘ ū tùi tī hiah ê chhut-chhut ji̍p-ji̍p tī chit tiâu lō͘ ê lâng, tit-tio̍h éng-oán ê si̍t-lĒ lâi chòe I ê phì-jū. Chiū-sī I ū khòaⁿ-kìⁿ ū seng-lí lâng óng-lâi tī chit ê tōa-lō͘ teh tui-chhē hó ê chu; iā ū ông beh khì hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi siū hong lâi tit-tio̍h kok, koh ū pêng-iú beh chhut-gōa khì gōa-kok lú-hêng; koh iā ū ke-chú hut-jiân tńg-lâi kìⁿ i ê chèng lô͘-po̍k ê bīn, mā ū lōng-tōng-chú tùi hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi teh tńg-lâi. Hit ê hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi! Lán nā lâi khiā tī Ka-lī-lī hiah ê tōa lō͘ ê chi̍t tiâu ê téng-bīn, hit-sî lán chiū ōe liáu-kái Ki-tok sī ūi-tio̍h sím-mi̍h in-toaⁿ chiah hiah-ni̍h chia̍p-chia̍p lâi kóng-khí hit ê hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi; in-ūi hiah ê tōa-lō͘ chiū-sī khòai-khòai ín-chhōa hit hō bín-chia̍t ê kha, lâi lī-khui A-siat, La̍p-tāi-lī ê kèng-khiân ê kò͘-hiong, kàu tī hui-nî-ki ê îm-lōan ê siâⁿ-chhī, koh hiah ê tōa-lō͘ mā ū liân-lo̍k tī lô-má, í-ki̍p Pa-pí-lûn ê sè-kài.

Só͘-í lán ài beh chhái-ōe Iâ-so͘ tī Ka-lī-lī thôan-kàu ê tô͘ ê (**pōe-kéng), hit-sî lán tio̍h ōe kì-tit Ka-lī-lī lâng sī khiā-khí tī soaⁿ-kan ê po͘-thâu, sī chi̍t ê khòai-lo̍k koh kng-bêng ê só͘-chāi, koh iā tio̍h ōe kì-tit in Ka-lī-lī lâng tī bô êng teh chòe kang ê sî sī teh chhiùⁿ ê koa, iā chū-jiân mā tio̍h sòa ōe kì-tit, tī ta̍k ji̍t ū ta̍k kok ê peh-sìⁿ teh keng-kè chit ê bú-tâi, ti̍t-ti̍t chìn-chêng khì kàu tī hit ê bô lâng chai ê sim-sek ê sè-kài, “hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi.” Nā-sī án-ni, lán ōe it-hoat liáu-kái tī ta̍k pái tōa ê choán-ki, ū cháiⁿ-iūⁿ ōe hiah tōa tīn, chióng-chióng ê sek-chhái ê kûn-chiòng lâi chū-chi̍p tī i ê sin-piⁿ.

Chóng-sī lán tek-khak tio̍h liáu-kái Ka-lī-lī ô͘ ê sū, in-ūi che sī chit ê (**pōe-kéng) ê tiong-sim, koh ia̍h tio̍h liáu-kái chit ê ô͘ piⁿ ê Ka-pek-lông, in-ūi I ū kéng-soán chia lâi chòe I tē-jī kò͘-hiong.

Chhiáⁿ tāi-seng lâi khòaⁿ Ka-lī-lī ô͘. Chip-tia̍p chhiáⁿ khòaⁿ hit tiâu put-chí chhim ê tiong-iong ê soaⁿ-khiⁿ, i ū tùi pak thàu kàu lâm lâi chhiat Pa-le̍k-su-thèng chòe nn̄g pêng, ia̍h chit tiâu soaⁿ-khiⁿ ū chi̍t tiâu Iok-tàn-hô ti̍t-ti̍t teh lâu chhut-lâi. Tī chit ê chhim-khiⁿ, koh sī kūn tī Ka-lī-lī ê chhut-hoat tiám ê soaⁿ-Ē; chiū-sī pí hái khah chhim, la̍k-pah poeh-cha̍p chhioh ê ē-bīn, ū chit ê pîⁿ-tōe, i ê chiu-ûi ū chiām-chiām kôaiⁿ khí-khì, kàu chiâⁿ-chòe chi̍t ê soaⁿ-giâm, soaⁿ-po͘ ê só͘-chāi; Tī hia ū lán sī ài beh khòaⁿ ê Ka-lī-lī ô͘. Chit ê Ka-lī-lī ô͘ sī kàu-gia̍h sòe ê mi̍h, tn̂g iok ū cha̍p-jī eng-lí, iā khoah iok ū la̍k eng-lí nā-tiāⁿ. Si̍t-chāi sī hō͘ lán chin oh-tit liáu-kái, àn-chóaⁿ Iâ-so͘ ōe lâi tī chit ê sió-sió ê ô͘ ê chiu-ûi, lâi ián-chhut chi̍t ê jîn-lūi ê tiong-sim ê kò͘-sū.

Chiàu kin-á-ji̍t ê lú-hêng-ka kan-chèng, chit-tia̍p sui-jiân iáu ū thang khòaⁿ-tio̍h hit ê pún-jiân ê soaⁿ-iá, hong-hòe ê bí-kéng, iáu-kú put-kò sī chi̍t ê léng-tām bû-liâu ê só͘-chāi nā-tiāⁿ. Tùi chá kàu taⁿ, sī chám-jiân ū piàn-ōaⁿ. In-ūi Thó͘-nî-kî lâng teh koán-hat hit kúi-nā sè-kí ê tiong-kan, ū siū-tio̍h in tōa ê sún-hāi. Ka-lī-lī hiah ê kian-si̍t ê peh-sèⁿ, ūi-tio̍h la̍p-sòe siuⁿ kè-thâu tāng, tì-kàu chha-put-to beh bia̍t-bô lah. Hiah ê choh-sit lâng tú-tio̍h in ê ap-pek, sòa bô sím-mi̍h ióng-kám thang koh chòe kang. Liân chōe-chōe chhiū-ba̍k mā-sī put-chí khó-lîn, lóng hō͘ in chhò liáu-liáu, koh ia̍h bô lâng beh têng koh chai. Siū ap-pek ê lâng ê só͘-chāi, bô chhiū-châng ê só͘-chāi, tiāⁿ-tio̍h sī ōe pìⁿ-chòe chhin-chhiūⁿ Ka-lī-lī chi̍t-poaⁿ.

Tī chi̍t-chheng nî ê tiong-kan, it-chhè ê Ki-tok-kàu kok, ū kám-kak-tio̍h chin kiàn-siàu, siūⁿ kóng, Siōng-tè ê kiáⁿ só͘ bat kiâⁿ ê Sèng-tōe Pa-le̍k-su-thèng, tio̍h lâi hō͘ hit hō bô sìn-gióng, chân-jím ê chhiú lâi koán-hat. só͘-í tī poeh-pah gōa nî chêng, ū chi̍t ê ún-sū, kiò chòe Pí-tek (Peter) ū chhut-thâu lâi piàn-piàn iû-sòe Tī it-chhè ê Ki-tok-kàu kok; chhut-la̍t kó͘-bú Ki-tok-kàu ê bú-sū, lâi heng-khí thâu chi̍t hôe ê Si̍p-jī-kun. Āu-lâi ū koh sòa-chiap lâi chhì-khòaⁿ kúi-nā pái. Chóng-kiōng liân-liân ū heng-khí chhit pái ê Si̍p-jī-kun. Chit ê sī tī jîn-lūi le̍k-sú tiong chi̍t ê tē-it eng-hiông ê kò͘-sū; chiū-sī ū chōe-chōe lán sī put-chí chhim-chai ê ióng-kám ê lâng, hián-chhut tī hit ê le̍k-sú, chhin-chhiūⁿ ū Hui-tek-lia̍t Pa-pa-lo̍k-sat (Frederick Barbarossa), Pau-ní-un (Baldwin), Sat-lia̍p-teng (Saladin), í-ki̍p Lí-cha (Richard). Iū-koh lán mā-sī ū thiaⁿ-kìⁿ kóng tī tiong sè-kí, liân hit hō gín-ná ê Si̍p-jī-kun; che khiok-sī chin hó thiaⁿ ê siau-sit, iáu-kú iā-sī chin khó-lîn ê sū, in-ūi káng kúi-nā bān ê jia̍t-sim ê gín-ná, ēng hoaⁿ-hí ê sim, tùi tī chèng-lâng tōa hat-chhái ê tiong-kan lâi chhut-hoat; chóng-sī kàu-bé ū ê tio̍h sí tī lō͘-ni̍h, ia̍h ū-ê tio̍h hō͘ A-kî-ní (Algiers) ê pak-pêng ê hái-chha̍t, lia̍h khì chòe lô͘-châi.

Tong-sî ê Si̍p-jī-kun, thang kóng in ê kiat-kio̍k sī sit-pāi. Thó͘-ní-kî lâng ê chhiú-thâu sī put-chí kian-kò͘. Chóng-sī góa tú-tú teh siá chit pún Ki-tok-toān ê sî, ū thiaⁿ-tio̍h chit chân put-chí thang chhiⁿ-kiaⁿ ê sū. Chiū-sī tē chhit hôe ê Si̍p-jī-kun, kèng-jiân sit-pāi liáu, kàu tī chi̍t chheng nî āu ê kin-á-ji̍t, Eng-kok ū koh chi̍t pái heng-khí tē poeh-hôe ê Si̍p-jī-kun. Chit-pang Eng-kok ū tek-sèng. Si̍t-chāi lán sī khiā-khí Tī chin kî-īⁿ ê sî-tāi. Kî-si̍t sī siuⁿ kè-thâu kî-īⁿ, tì-kàu lán sòa chha-put-to bô kám-kak-tio̍h kî-īⁿ ê khoán. Au-lô-pa ê tāi-chiàn chi̍t Ē soah, tek-sèng ê kok sī lóng teh hóaⁿhi in ū khah-iâⁿ; iā chiàn-pāi ê kok, i ê tó-hōai ê siaⁿ, iā-sī hui-siông chhám-chhoeh, ai-siong; tùi án-ni, lâng sòa chha-put-to bô chù-ì-tio̍h chit ê hui-siông tōa koh kî-īⁿ ê sū-si̍t. Chit ê chòe-āu ê Si̍p-jī-kun sī í-keng ū kau-chiàn lah. Sèng-tōe Pa-le̍k-su-thèng sī ū koh tit-tio̍h chū-iû lah. Pa-le̍k-su-thèng sī ū koh chi̍t pái thang tit-tio̍h i ê ki-hōe lah. Chī-chūi ōe thang kóng-bêng tùi tī chiong-lâi sī khàm-ba̍t ê ì-sù, sī sím-mi̍h khoán mah? Pa-le̍k-su-thèng kiám-Sī beh koh-chài hoán-hok Kū-iok sî-tāi ê le̍k-sú mah? Pa-le̍k-su-thèng kiám Sī beh koh-chài chū-chi̍p kó͘-tāi ê bîn-cho̍k mah? Pa-le̍k-su-thèng kiám Sī beh koh-chài éng-oán lâi khui-hoe chiâⁿ-chòe Iâ-so͘ só͘ bat hit ê Chú ê Hoe-hn̂g ê súi-súi ê tōe mah?

In-ūi tong-sî tī iâ-so͘ só͘ bat ê Ka-lī-lī kap hiān-kim ê Ka-lī-lī sī ū tōa-tōa ê koh-iūⁿ tī-teh. Iok-sek-hut (Josephus) í-ki̍p kî-thaⁿ chōe-chōe ê lú-hêng-ka lóng ū teh kan-chèng i ê chū-jiân ê súi-kéng. Chit-tia̍p hit hō lóng bô chhiū-ba̍k ê só͘-chāi, si̍t-chāi sī kó͘-chá súi-súi ê chhiū-nâ. Chit-tia̍p hit-hō khah kiâm-sip ê só͘-chāi, si̍t-chāi sī kó͘-chá ko-siōng ê hoe-hn̂g. Chit-tia̍p lán sī ū khòaⁿ-tio̍h hit kúi ūi thang pi-siong, tó-hōai ê hiong-chhoan, si̍t-chāi sī kó͘-chá kūn tī Ka-lī-lī ô͘ hiah ê lāu-jia̍t siâⁿ-chhī ê kó͘-chek. Kin-á-ji̍t ê lú-hêng-ka, chiah chí-ū thang khòaⁿ-kìⁿ kúi-chiah chûn-á bû-liâu bû-liâu teh phû Tī hit ê chúi-bīn, chóng-sī nā lâi kóng-khí tong-kî-sî lè, si̍t-chāi sī put-chí lāu-jia̍t, chiū-sī ū thó-hî chûn, ū ông ê iû-lám chûn; iū-koh mā ū tùi Thê-pí-lī-a hiah ê ông-chhin kap ô͘-piⁿ ê siâⁿ-chhī sī hoat lâi teh thit-thô ê chûn.

TĪ kó͘-chá, chia sǹg-sī chi̍t ê put-chí lāu-jia̍t, hoat-ta̍t chhut-sán hî ê só͘-chāi. Chit ê ô͘-ni̍h sī chhut-sán ê hî, i ê miâ-siaⁿ sī put-chí tháu kàu tī iâ-lō͘-sat-léng, í-ki̍p Sū-lī-a ta̍k ūi ê siâⁿ-chhī, put-tān án-ni, liân saⁿ-lī hn̄g-hn̄g ê Lô-má, iā-sī him-bō͘ chit ê ô͘ sī chhut ê hî. Chit ê ô͘-piⁿ ê hoe-ba̍k koh iā-sī chám-jiân súi, tì-kàu hō͘ lâng chha-put-to khòaⁿ-chòe sī chū-jiân-kài chi̍t ê sîn-jiah. Iok-sek-hut (Josephus) ū kan-chèng kóng, In-ūi tī chit ê só͘-chāi, chū-jiân ê sè-kài, ū chū-chi̍p ta̍k khoán khì-hāu ê si̍t-bu̍t tī-teh. Tī hit ê ē-bīn iām-jia̍t ê ô͘-hōaⁿ--ni̍h, ū thang khòaⁿ-tio̍h chōe-chōe jia̍t-tài tōe ê ké-chí; chi̍t-chàn kè chi̍t-chàn, ná ti̍t-ti̍t kôaiⁿ khí-khì; mā-sī ū chōe-chōe khoán khì-hāu ê hoe-ba̍k, tī chi̍t nî tiong thang kóng ū cha̍p ge̍h-ji̍t kú, put-sî to teh khui-hoe, teh kiat ké-chí. In ê lia̍p-pí ū kóng, Iâ-hô-hoa ū chhòng-chō chhit ê hái, chóng-sī chiông-tiong Ka-lī-lī hái sī I sī tē-it hoaⁿ-hí ê.

Hok-im-su kò͘-sū ê (**pōe-kéng), chiū-sī chit ê chhàn-lān ê chêng-kéng, m̄-sī kin-á-ji̍t ê hong-hòe ê Pa-le̍k-su-thèng.

Chit-tia̍p ài lán lâi siūⁿ chit ê tô͘ ê tiong-kan ê Ka-pek-lông ê ūi-tì. Chhiáⁿ lâi hôe-kò͘ lán ê Chú ê sî-chūn ê chōng-hóng. Lán nā khiā tī ô͘ ê lâm-pêng bīn ê Tha-lí-kí-a (Taricheae) ê só͘-chāi, tī-hia ū thang khòaⁿ-tio̍h Pek-ki-lī (Pickleries) ê hiong-chhoan, chit ê ô͘-ni̍h sī chhut ê hî lóng só͘ tiàm chia chng kui-siuⁿ-á kàu hó-sè, thang phòe kàu tī chōe-chōe tōa ê siâⁿ-chhī. Lán nā gia̍h-ba̍k chi̍t Ē khòaⁿ khah hn̄g khì, chiū thang khòaⁿ-kìⁿ tī pak-pêng bīn ū Hek-bûn soaⁿ, iā tī hit ê soaⁿ-bé-liu ū sng-seh put-chí chōe, kng nà-nà. Āu-lâi lán nā chē chûn sūn hit ê sai-pêng ê ô͘-hōaⁿ, ti̍t-ti̍t chiūⁿ-pak khí-khì. Keng-kè kúi-nā ê kap lán lóng bô koan-hē ê kng-liāng ê hiong-chhoan liáu-āu, koh chìn-chêng chha-put-to óa la̍k eng-lí lō͘, chiū thang kàu tī chi̍t ê súi koh pe̍h ê siâⁿ-chhī, kiò-chòe Thê-pí-lī-a. Chit ê só͘-chāi sī Hi-lu̍t ông ê kò͘-hiong, iā-sī Ka-lī-lī ê chèng-tī ê tiong-sim, koh iā-sī chi̍t ê chhia-chhí, khòai-lo̍k, pòaⁿ īⁿ-pang ê siâⁿ-chhī, sī put-chí ū kong-chhái tī-teh, in-ūi i ê pō͘-peng, í-ki̍p koaⁿ-ôan ū chéng-chôe; i ê tiâu-têng ū hùn-liān; i ê siā-hōe ū chū-iû, i ê chhiong-ki ū chng-thāⁿ, iū-koh Lô-má lâng ha̍p sî-sè ê chúi-e̍k-tiûⁿ, tī in hioh-khùn ê ji̍t ū giú chōe-chōe lâng ê sim, lâi siⁿ-chhut khòai-lo̍k, hú-pāi ê seng-oa̍h. Tī chit ê siâⁿ ê āu-bīn ū Í-má-ngó͘ (Emmaus) ê liāu-ióng-sī, tùi ta̍k kok ū chōe-chōe hó-gia̍h ê hōan-chiá lâi tī-chia teh liāu-ióng, sòa thang sóe un-chôaⁿ. siat-sú lán nā bat teh kî-kòai siūⁿ kóng, thái-thó Tī chit ê Ka-pek-lông ê kò͘-sū tiong, ū hiah-ni̍h chōe pái teh kóng-khí chōe-chōe pīⁿ-lâng ê sū, lán tek-khak tio̍h ōe kì-tit Í-má-ngó͘ ê liāu-ióng-sī, sī kap Ka-pek-lông saⁿ-lī chí-ū kúi lí lō͘ nā-tiāⁿ.

LĪ-khui Thê-pí-lī-a, koh n̂g-pak ti̍t-ti̍t khí-khì kàu tī ô͘ ê sai-pak kak ê só͘-chāi, hit sî lán beh ū khòaⁿ-tio̍h chōe-chōe soaⁿ-giâm chiām-chiām teh thè-khì tī lán ê āu-bīn, iā beh ū khòaⁿ-tio̍h chi̍t ê khoah-khoah ê thó͘-tōe. Chit ê thó͘-tōe chiū-sī Keh-nî-sat-le̍k ê pù-ū ê pîⁿ-iûⁿ. Tú-tú Tī hit ê beh lī-khui soaⁿ-giâm ê tē-tiám, ū chi̍t ê hiong-chhoan sī kiò-chòe Bo̍at-tāi-lia̍p; lán ōe kì-tit, tùi chit ê só͘-chāi ū chi̍t ê hū-jîn-lâng kiò-chòe Má-lī-a, lâi chhut-hiān tī chit ê kò͘-sū; iā tùi Bo̍at-tāi-lia̍p koh chìn-chêng tú-tú ū nn̄g eng-lí lō͘, lán chiū ū thang khòaⁿ-kìⁿ Ko-lia̍p-sìn, Pek-sài-tāi í-ki̍p Ka-pek-lông téng, lóng chak chòe-hé tī-teh. Chiah ê só͘-chāi miâ chha-put-to thang kóng, lán sī lóng siuⁿ kè-thâu chai. “Ko-lia̍p-sìn ah, lí ū chai-Ē! Pek-sài-tāi ah, lí ū chai-Ē! Ka-pek-lông ah, lí kiám ōe tit-tio̍h kú-khí kàu thiⁿ mah?”

Lán ê chûn kàu Ka-pek-lông, lâi pha Tī hit ê bé-thâu, lī ô͘ ê hōaⁿ óa ū kúi-nā bā ê hái-bīn, hit sî lán ōe khòaⁿ-kìⁿ chōe-chōe chho͘-lī tōa chiah ê thó-hái chûn, lóng sī tùi chia lâi chhut-hoat khì hái-ni̍h thó-hî; koh ū chōe-chōe chúi-siú tāi-ke saⁿ-kap chhut-siaⁿ teh saⁿ-kiò, mā-sī ū chōe-chōe chin hoaⁿ-hí ê gín-ná, tī soaⁿ-á téng khui siaⁿ ná teh chhiùⁿ-koa, ná teh khí soa-á siâⁿ. Lán chit-tia̍p tú-tú sī kiâⁿ kàu tī iâ-so͘ tong-sî bat khiā tī chûn-ni̍h siat iā chéng ê phí-jū, lâi kà-sī chèng-lâng ê só͘-chāi; chiū-sī I ū khah-siông tī-chia, “lâi chē Tī chûn-ni̍h, chhiáⁿ in chiong chûn pàng khah khui, bián hō chèng-lâng chak tī i ê sin-piⁿ, chiū tùi chûn-ni̍h lâi kà-sī chèng-lâng.”

Tī lán ê thâu-chêng bīn, lán ū khòaⁿ-kìⁿ hit-ê khiā-khí Tī chhiū-nâ, hoe-hn̂g ê tiong-kan ê Ka-pek-lông. Iā tī hit ê soaⁿ-phiâⁿ kôaiⁿ-kôaiⁿ ê só͘-chāi, ū khòaⁿ-kìⁿ chi̍t ê chèng-lâng sī iàm-hūn ê Lô-má lâng ê peng-iâⁿ put-chí hián-jiân. Hiān-sî chit ê peng-iâⁿ ê thâu-lâng khiok sī chòe peh-sìⁿ ê pêng-iú, i sui-sī Īⁿ-pang ê pé-chóng, iáu-kú sim-lāi ū tông-chêng Tī i ê chong-kàu, chiū-sī chiàu sī kì-chài kóng, “I thiàⁿ lán ê peh-sìⁿ, koh pún-sin thòe lán khí hōe-tn̂g.” Iā tī soaⁿ-kha ê koe-ni̍h, Iâ-so͘ bat sò͘ chiu-kan tī-hia thôan Hok-im hit keng pe̍h-sek ê hōe-tn̂g, chiū-sī i sī khí-chō ê. Koh tī soaⁿ-téng hit ê chhàn-lān ê hōe-tn̂g, chhiū-nâ āu ū hiah ê “iú-sán kai-kip” ê khiā-ke chhù tī-teh. Hit ê koán hōe-tn̂g ê Gâi-lī, í-ki̍p “ū ông ê jîn-sîn i ê kiáⁿ phòa-pīⁿ tī Ka-pek-lông ê,” chiū-sī khiā-khí Tī chit ê só͘-chāi. Iâ-so͘ mā bat ū chi̍t ji̍t ji̍p khì tī hit tiong-kan ê chi̍t keng chhù, lâi kap chi̍t ê hó-gia̍h ê Hoat-lī-sài lâng kiò-chòe Se-bûn saⁿ-kap chē toh, iā tī hit-sî tú-tn̄g siâⁿ-lāi ū chi̍t ê pháiⁿ ê hū-jîn-lâng chai-iáⁿ, chiū lâi khiā tī i ê bīn-chêng thî-khàu, “ū ba̍k-sái tih tâm I ê kha, chiū ēng i ê thâu-mn̂g chhit i.”

Chit-tia̍p sūn hit ê thê-hōaⁿ chhiáⁿ se̍h lán ê ba̍k-chiu, khòaⁿ tùi hit ê oan-khiau ê koe-chhī, hit ê thâu-chêng bīn khui-khui ê tiàm-thâu, í-ki̍p ū chōe-chōe chûn, in ê tê-sek ê phâng lóng kńg--khí-lâi hit ê sòe-sòe ê káng-kháu kè-khì. Āu-lâi lán chiū ōe khòaⁿ-tio̍h chi̍t ê só͘-chāi kiò-chòe Pek-sài-tāi, ì-sù sī thó-hî lâng ê siâⁿ; kî-si̍t chit ê só͘-chāi chha-put-to thang kóng só͘ sio̍k tī Ka-pek-lông ê chi̍t-pō͘-hūn. Hit ê nî-lāu ê Se-pí-thài, chiū-sī khiā-khí Tī chit ê só͘-chāi, i sī teh chòe thó-hî ê thâu-lâng, pún-sin mā ū chéng kúi-nā chiah chûn teh thó-hái, iā i ê kiáⁿ chi̍t ê sī kiò-chòe Ngá-kok, koh chi̍t ê sī kiò-chòe Iok-hān, iū-koh in lāu-bú chiū-sī kiò-chòe Sat-lô-bí; chit ê hū-jîn-lâng chiū-sī tī āu-lâi lán sī ōe thang khòaⁿ-tio̍h hit ê iá-sim ê “Se-pí-thài ê kiáⁿ ê lāu-bú,” in-ūi i ū thòe i ê kiáⁿ-jî tùi Iâ-so͘ lâi pín-kiû ài beh tit-tio̍h kôaiⁿ ê tōe-ūi tī i ê Sèng-kok.

Tī hit ê hōaⁿ téng, lán thang khòaⁿ-kìⁿ Se-bûn Pí-tek ê chhù, chiū-sī i kap i ê ka-cho̍k saⁿ-kap khiā-khí ê só͘-chāi. Pí-tek ê tiūⁿ-ḿ í-ki̍p i ê sió-tī An-tek-lia̍t sī lóng kap in saⁿ-kap tiàm tī-hia. Chhiáⁿ lán te̍k-pia̍t ōe kì-tit Pí-tek chit keng chhù, in-ūi tī i ê chhù ê thang-á āu, ū chi̍t keng sòe-sòe ê Sîn-sèng ê pâng-keng, chiū-sī ta̍k pái Iâ-so͘ lâi kàu tī Ka-pek-lông ê sî, sī teh hioh-khùn ê só͘-chāi. Iā tùi chit keng chhù-téng bat ū chi̍t ê piàn-sūi ê, hō͘ lâng ēng soh-á pa̍k i ê bîn-chhn̂g lâi lui-lo̍h-khì hē Tī iâ-so͘ ê bīn-chêng. Iū-koh tī hit ê mn̂g-kháu o̍eh-o̍eh ê só͘-chāi, bat ū káng tōa-tīn ê Ka-pek-lông ê peh-sìⁿ lâi chū-chi̍p chiū-kūn Iâ-so͘.

Iū-koh tī hit ê chiàⁿ-pêng, lán ū khòaⁿ-kìⁿ chi̍t tiâu khoah koh pe̍h ê Lô-má lâng ê tō-lō͘, sī kiò-chòe “Iân hái-kîⁿ ê lō͘,” chiū-sī tùi Tāi-má-sek thàng kàu TĒ-tiong-hái, iā tô͘-tiong ū se̍h tùi Ka-lī-lī ô͘ ê pak-pêng hōaⁿ kè-khì; Tī hit ê tō-lō͘ téng, thong ji̍t thang khòaⁿ-tio̍h chōe-chōe ê pō͘-peng, chhut-gōa lâng, í-ki̍p chōe-chōe ê Sū-lī-a ê tūi-siong ū chài Tang-iûⁿ ê hè-mi̍h beh chhut-hoat khì Au-lô-pa. Iā in teh kè hit ê lō͘ ê sî, ū Lô-má lâng teh tùi in thiu hit ê kè lō͘ sè. Tī hit ê tō-lō͘ piⁿ tú-tú beh kūn-óa Ka-pek-lông siâⁿ ê só͘-chāi, ū khòaⁿ-kìⁿ chi̍t keng Lô-má ê sòe-koan, i ê chhù-téng ū chi̍t chiah kim eng-chiáu ê phiau-hō, chit ê chiū-sī ū chi̍t ê lán só͘ bat ê lâng, A-lī-hoat ê kiáⁿ kiò-chòe Má-thài, chē Tī i ê hiòng-koan sī teh thiu-hiòng ê só͘-chāi.

Taⁿ chhiáⁿ o̍at kè lâi āu-bīn, sòa ti̍t-ti̍t khòaⁿ kè ô͘-chúi ê hit-pêng ê kéng-tì. Hit ê kéng-tì sī Pí-tek ta̍k-pái khui mn̂g ê sî sī khòaⁿ-kìⁿ ê, koh sī chèng ha̍k-seng sī teh hôe-sióng, lūn Iâ-so͘ tī Ka-lī-lī thôan kàu ê kò͘-sū ê (**pōe-kéng).

Kè-khì ô͘ ê hit pêng, lī ū la̍k eng-lí lō͘, ū khòaⁿ-kìⁿ Kek-lah-sim lâng ê khòng-iá ê tōe-hng; i ê soaⁿ-phiâⁿ, soaⁿ-po͘, sī ti̍t-ti̍t kôaiⁿ-kàu pòaⁿ-thiⁿ. Ta̍k pái Iâ-so͘ ū chiàu-siông kiò kóng, “Taⁿ lán kè-lâi khì hit pêng hōaⁿ,” hit-sî in chiū khui-chûn ti̍t-ti̍t chìn-chêng kàu tī chit ê só͘-chāi. I ū tiàm tī chiah ê soaⁿ-kan ê chi̍t só͘-chāi, thong-mî sòa-chiap lâi kî-tó Siōng-tè; iā lâi tú-tio̍h hit ê hō͘ siâ-sîn hū-sin teh tian-kông ê, ū sì-kòe khiā-khí tī hun(**hûn)-bōng tiong; iā tī chi̍t só͘-chāi, chiū-sī ū tōa-tīn ti lo̍h-khì hit ê kng-kng ê soaⁿ-phiâⁿ, ū “cháu-lo̍h soaⁿ-phiâⁿ, chông-lo̍h hái, iok-liōng ū nn̄g chheng chiah, tī hái-ni̍h kek--sí,” iā chèng-lâng lóng kóng sī hiah ê siâ-sîn ū ji̍p-Tī hiah ê ti. Tī lâm-pêng khah bé-bīn ū chi̍t ê Tī Ιû-thài ê le̍k-sú-tiong chhut-miâ ê soaⁿ-po͘, chá-chêng Se-se-lat khang-sin kóaⁿ-kín kiâⁿ kàu Ki-nî lâng Hi-pek ê bó͘ Ngá-ek ê pò͘-pîⁿ, lâi liâng i chhùi-ta ê nâ-âu, chiū-sī chit ê só͘-chāi. Tī pak-pêng khah bé-bīn, iû-goân ū chi̍t ê khòng-iá chiàu liû-thôan só͘ kóng, bat tī chi̍t ê an-hioh-ji̍t, Iâ-so͘ ū beh chhōa hiah ê ià-siān ê ha̍k-seng khì hioh-khùn, kóng, “Lín ka-kī kap góa lâi khì khòng-iá ê só͘-chāi, hioh-khùn (**tia̍p-á)-kú,” hit-sî ū gō͘-chheng lâng tè I lâi tit-tio̍h chia̍h piáⁿ, chiū-sī tī chit ê só͘-chāi.

Tī hit ê soaⁿ-phiâⁿ ê ē-bīn, hit ê ô͘-chúi sī chhin-chhiūⁿ kiàⁿ chi̍t-poaⁿ, ū hoán-chiò hit ê choân-kéng Tī hit ê chheng-chēng ê ô͘-chúi ê tiong-kan. Iâ-so͘ ê ha̍k-seng lóng sī tī chit ê ô͘-ni̍h, lâi thàn-chia̍h. Iâ-so͘ mā-sī koàn-sì tī chit ê só͘-chāi lâi chē Tī chûn-ni̍h kà-sī chèng-lâng, iā I ū ēng sîn-jiah lâi lia̍h-tio̍h chōe-chōe ê hî; iû-goân sī tī chit ê só͘-chāi; ha̍k-seng gū-tio̍h tùi-thâu hong, tāi-ke chhiⁿ-kiaⁿ; “kò-chiúⁿ kàu chin kan-khó͘,” hit-sî Chú ū tùi hit ê o͘-àm mî kiâⁿ hái-bīn lâi chiū-kūn in, iā sī tī chit ê só͘-chāi. Iū-koh Chú chiū-sī in sī ū khòaⁿ-kìⁿ siū tèng sí ê, tī i koh-o̍ah hit chá-khí, tùi hit ê hái-phiâⁿ ê chi̍t ê thó͘-kak lâi kiò in, hit-sî Iok-hān ū tùi i ê tâng-phōaⁿ kóng, “SĪ Chú lah,” Pí-tek chi̍t Ē thiaⁿ-kìⁿ sī Chú, in-ūi sī thn̂g pak-theh, chiū ēng i ê thó-hái saⁿ lâi hâ, thiàu lo̍h hái, ti̍t-ti̍t liâu chúi chông khì chiū-kūn I, mā-sī tī chit ê só͘-chāi.

Chhiáⁿ lán ōe kì-tit chit ê chêng-kéng. Chiū-sī ū chi̍t ê lāu-jia̍t ê thó-hái lâng ê koe-chhī, iā tī hit ê hái-hōaⁿ ū chōe-chōe chiah chûn, koh tī chū-jiân ê soaⁿ-kan ê chō-chok tiong, ū chi̍t ê lâm-sek ê Ka-lī-lī ô͘, iū-koh saⁿ-lī tī khah hn̄g ê só͘-chāi, ū Keh-lah-sim lâng ê khòng-iá ê tōe-hng; chhin-chhiūⁿ án-ni, lán chiū ōe thang liáu-kái tī hok-im-su tiong sī teh kóng-khí, lūn Iâ-so͘ tī Ka-pek-lông thôan-kàu ê tiong-sim kò͘-sū ê it-chhè ê (**pōe-kéng).