Pêng-bîn ê Ki-tok-toān/Tē IV Koàn/Tē-3 chiuⁿ

Tē-3 chiuⁿ: SÌ Ê HA̍K-SENG SIŪ KÉNG-TIÀU

Tī chit ê Ka-pek-lông ê kò͘-sū tiong, Má-khó ū tāi-seng kóng-khí hit ê chòe-chho͘ ê ha̍k-seng siū kéng-tiàu ê sū. Chiàu Pí-tek teh khòaⁿ che sī put-chí ū ì-sù tī-teh, i ū tùi Má-khó kóng, che chiū-sī chit ê Ka-pek-lông ê kò͘-sū ê khí-goân. Má-khó ū put-chí kán-tan koh kín-kín lâi sió-khóa siá hit ê chêng-kéng. Má-thài thang kóng sī chha-put-to sûi-jī sûi-jī koh lâi hok-su̍t i ê kì-sū ná-tiāⁿ. Iā An-thê-o ê kàu-hōe bêng-bêng sī ū tit-tio̍h khah siông-sè ê siau-sit tī-teh, chiū-sī chiàu LŌ͘-ka sī thôan-siū hō͘ lán ê. Só͘-í lán ài chiong Má-khó kap LŌ͘-ka ha̍p chòe-hé lâi siūⁿ hit ê chêng-kéng.

Khak-si̍t chāi hiah ê siàu-liân ê thó-hái ê pêng-iú, tng Iâ-so͘ ji̍p Ka-pek-lông ê sî, in ōe thang koh-chài siong-hōe in sī kèng-ài ê Sian-siⁿ, sī put-chí hoaⁿ-hí khòai-lo̍k ê sū. Iáu-kú in chit-tia̍p Sī bōe-thang kan-ta put-sî lâi hoaⁿ-hí in ê saⁿ-kap siong-hōe, iā bōe thang kan-ta beh lâi hó-lé chiap-thāi I, in-ūi in ê kang put-chí teh pek in. Kè chi̍t-nn̄g àm, lán phah-sǹg in ū kap in ê tâng-phōaⁿ saⁿ-kap chhut-khì hái-ni̍h thó-hî. Hit àm ô͘-ni̍h ê éng sī put-chí tōa, tùi án-ni tī hit àm tī in sī kòaiⁿ-sì teh thó-hái ê só͘-chāi lóng bô pòaⁿ bé hî óa--lâi; in put-tān sī choán bô chia̍h, bô lia̍h-tio̍h pòaⁿ bé, hoán-tńg in ê bāng lóng sī thô͘-soa, sòa phòa liáu-liáu. In-ūi lán ū khòaⁿ-kìⁿ Tī hit chá-khí ū nn̄g chiah siū hong-éng sī phah-hāi ê chûn, thoa óa lâi khn̂g Tī hit ê hōaⁿ-téng, ia̍h “thó-hî lâng lī-khui chûn teh sóe bāng.” Hit-sî Iâ-so͘ iā í-keng chhut-khì kiâⁿ Tī hōaⁿ-ni̍h. Tùi án-ni siâⁿ-ni̍h ê lâng chōe-chōe ū chū-chi̍p chiū-kūn I, koh lóng chin khiân-sêng hi-hán ê khoán “lâi oe-khoeh I, teh thiaⁿ Siōng-tè ê tō-lí.” In khiok sī iáu m̄-káⁿ iau-kiû ài beh khòaⁿ-kìⁿ I ê sîn-jiah. In khiok sī iáu put-chí kiaⁿ ê khoán, lâi khòaⁿ chit ê siⁿ-hūn lâng. Kî-si̍t Iâ-so͘ mā sī ài lâng chit ê khoán, in-ūi I sī beh hō͘ lâng ê hok-khì sī chám-jiân khah tōa, m̄-sī kan-ta beh i-hó lâng ê pīⁿ-chèng nā-tiāⁿ. Lán thang sióng-siōng Iâ-so͘ ū peh chiūⁿ khì tī hit tiong-kan ê chi̍t chiah, chiū-sī Se-bûn ê chûn, sòa chhiáⁿ i chiong chûn pàng lio̍h-á khah khui, iā chèng-lâng chiū lóng chū-chi̍p tī chúi-piⁿ, ba̍k-chiu khòaⁿ tùi hit ê kng-liāng ê Ka-lī-lī ô͘ chhut-khì, bīn n̂g hit ê Ka-tāi-lia̍p n̂g-sek ê soaⁿ-thâu; tùi án-ni I chiū chē Tī chûn-ni̍h lâi kà-sī chèng-lâng.

Iâ-so͘ kà-sī liáu, ū tú-tio̍h chi̍t-chân sū. I tī-teh chòe hit hō úi-tāi ê sū ê tiong-kan, mā-sī iû-goân ōe thang siūⁿ-tio̍h hit hō sió-khóa ê sū. I ōe thang siūⁿ-tio̍h hiah ê tio̍h-bôa ià-siān ê thó-hî lâng, í-ki̍p in thong-mî thó lóng bô ê chêng-hêng. I chai-iáⁿ hiah ê khó-lîn ê lô-tōng-chiá, lia̍h bô sī chin kan-khó͘. Só͘-í I chiū tùi Se-bûn kóng, “Pàng kàu chhim ê só͘-chāi, pha-bāng thó-hî. Se-bûn ìn kóng, Sian-siⁿ, goán thong-mî tio̍h-bôa, thó lóng bô; chóng-sī in-ūi Lí ê ōe, góa chiū pha-bāng.” Chit kù ōe m̄-sī hit hō tio̍h-bôa sit-ì ê lâng, chhut tùi bián-kióng lâi kóng ê. Kî-si̍t Se-bûn sī chaiⁿ-iáⁿ i ê Sian-siⁿ kàu-gia̍h ū khùi-la̍t thang chòe chit ê tāi-chì. Se-bûn sī ìn-tap hit kù ōe ê ì-sù, lán thang kóng sī chhin-chhiūⁿ án-ni, “Goán tī cha-àm to lóng bô tit-tio̍h sím-mi̍h, iū-koh kin-á-ji̍t goán khòaⁿ-liáu mā-sī bô ū sím-mi̍h hó ê ki-hōe ê khoán; chóng-sī nā-sī Lí sī chí-sī goán ê, che chiū-sī pia̍t būn-tôe lah.”

“In pha lo̍h-khì, chiū ûi-tio̍h hî chin chōe, bāng kàu beh li̍h; chiū ia̍t pa̍t chiah chûn ê tâng-phōaⁿ lâi tàu saⁿ-kāng, in chiū lâi, khiok hî móa nn̄g chiah chûn kàu beh tîm-lo̍h-khì, chóng-sī Se-bûn, Pí-tek khòaⁿ-kìⁿ án-ni, chiū phak tī iâ-so͘ ê kha-Ē kóng, Chú ah, lī-khui góa, góa sī ū chōe ê lâng. In-ūi Se-bûn kap tâng tī-teh ê lâng, ūi-tio̍h in chi̍t Ē pha-lo̍h-khì, sī lia̍h-tio̍h ê hî, bô m̄ gông-ngia̍h. Se-bûn ê tâng-phōaⁿ, Se-pí-thài ê kiáⁿ Ngá-kok, Iok-hān, iā-sī án-ni.

Chhiáⁿ lán ōe kì-tit, koàn-chhòan tī chit ê kò͘-sū tiong ê chú-iàu ê bo̍k-tek, chiū-sī ài hián-bêng Iâ-so͘ í-keng ū teh hùn-liān hiah ê Sī beh siū kau-tāi I ê tōa ê sū-gia̍p ê lâng. Iâ-so͘ sī í-keng ū teh hùn-liān in ê sìn-sim. Iâ-so͘ sī í-keng ū phah chhiⁿ-kiaⁿ in ê sim. Tī khah āu-lâi in ún-tàng beh it-hoat chhiⁿ-kiaⁿ chiah tio̍h. In-ūi iáu ū chin chōe koh khah tōa kî-kòai ê sū tī-teh. Chit-tia̍p in lóng iáu-bē chai-iáⁿ, chiū-sī in lóng iáu-bē chai-iáⁿ tú-chiah hit ê ēng I ê tōa ê khùi-la̍t, lâi chhiong-móa in ê bāng ê, chiū-sī bān-mi̍h ê Chú-cháiⁿ. I ū chhòng-chō hái-ni̍h ta̍k téng hō ê hî-lūi í-ki̍p sô Tī hái-tiong ê ta̍k téng hō ê mi̍h.

Hit-sî Pí-tek ū chhut-la̍t âu-kiò kóng, “Chú-ah, lī-khui góa!” chit kù sī put-chí chhin-chhiūⁿ i tī khah āu-lâi tī piàn iông-māu ê soaⁿ-téng, i só͘ kóng chhut hit ê bê-lōan ê ōe, sī chhut tùi i “m̄-chai i só͘ kóng ê,” iā chit-kù ōe kiám m̄-sī tú-tú chhin-chhiūⁿ Pí-tek sī beh kóng ê khoán mah? Chit kù sī i chòe-āu ê iau-kiû. In-ūi i ê sim-sîn ū chhim-chhim siū kám-tōng, siⁿ-khí kiaⁿ-ùi ê liām-thâu kám-kak pún-sin tī chit ê ū kî-īⁿ ê koân-lêng ê bīn-chêng, sī chi̍t ê chin loán-jio̍k ê lâng; Tī chit ê kia̍t-pe̍k sîn-sèng ê bīn-chêng, sī chi̍t ê ū chōe ê lâng. Pí-tek í-keng kàu-gia̍h bêng-pe̍k tī iâ-so͘ ê bīn-chêng, sī àn-chóaⁿ chiah ōe siⁿ-chhut hit hō ê kám-liām. Hit-ji̍t Pí-tek ōe lâi phak tī iâ-so͘ ê kha-Ē, to m̄-sī kan-ta ūi-tio̍h i ū khòaⁿ-kìⁿ lia̍h-tio̍h chōe-chōe hî ê sîn-jiah nā-tiāⁿ, kî-si̍t sī iáu ū pí chit ê koh khah tōa ê in-toaⁿ tī-teh.

Sui-jiân lán kóng, “Chú ah, lī-khui góa, in-ūi góa sī ū chōe ê lâng.” Iáu-kú khah-siông Iâ-so͘ Sī bô tú-tú èng lán ê kî-kiû lâi lī-khui lán, che sī lán ê lī-ek. Iâ-so͘ só͘ kóng “Bo̍h-tit kiaⁿ, tùi chit-tia̍p liáu-āu lí beh tit-tio̍h lâng.” Tùi I sī ìn chit kù ōe, hō͘ lán thang chek-sî chhui-chhek hit ê lí-khì, kàu-gia̍h thang bêng-pe̍k Iâ-so͘ kiâⁿ chit ê sîn-jiah, m̄-sī kan-ta beh pò-tap in tī cha-àm ê khang-khang ê tio̍h-bôa nā-tiāⁿ. Kî-si̍t sī ū pí chit ê koh-khah chhim ê bo̍k-tek tī-teh. Iâ-so͘ sī í-keng ū teh hùn-liān in ê sìn-sim, in-ūi in tī āu-lâi iû-goân beh ū tú-tio̍h sit-bāng ê ji̍t. In ōe thang lia̍h-tio̍h hiah-ni̍h chōe ê hî, si̍t-chāi sī in koat-toàn Sī bô teh liâu-bāng ê. Chóng-sī sī ūi-tio̍h Iâ-so͘ kap in saⁿ-kap tī-teh, só͘-í in chiah ū bāng-tio̍h hiah-ni̍h chōe kàu beh phòa-li̍h. I ài chiong chit ê sū-si̍t lâi kà-sī in. In tī āu-ji̍t, kiám bô beh lia̍h-chòe sī chi̍t ê teh kó͘-bú in ê phí-jū lâi hôe-sióng chit ê tāi-chì mah? “Tùi chit-tia̍p liáu-āu lí beh tit-tio̍h lâng.” Tī hit ê kî-īⁿ ê GŌ͘-sûn-choeh, Pí-tek ū tùi tī iâ-lō͘-sat-léng hiah ê chha-put-to bô thang ǹg-bāng ê chèng-lâng; chiū-sī tú chiah tèng i ê Chú tī Si̍p-jī-kè ê, lâi kóng-khí Ki-tok ê sū, hit-sî i ū tit-tio̍h chin thang chhiⁿ-kiaⁿ ê kiat-kó, in-ūi tùi tī chèng-lâng ê tiong-kan, “iok-lio̍k ū ke-thiⁿ saⁿ chheng lâng,” chhin-chhiūⁿ án-ni tī hit-sî Pí-tek in tāi-ke kiám ōe bōe kì-tit Iâ-so͘ só͘ kóng hit kù ê ōe mah? Ū tit-tio̍h saⁿ chheng lâng! Si̍t-chāi bāng lóng beh phòa-li̍h! Lán thang sióng-siōng in tāi-ke Tī hit àm, móa-sim kî-kòai, tōa siū kám-tōng kóng, “Ah! Lán ū thang tit-tio̍h án-ni, che kiám ū-iáⁿ, in-ūi I Tī Kin-á-ji̍t sui-jiân lán bô khòaⁿ-kìⁿ, mā iû-goân ū khiā tī lán ê sin-piⁿ mah? Pí-tek ah, lí ōe kì-tit lán tī Ka-pek-lông, tī bô àn-sǹg ū thang tit-tio̍h hî ê sî, lán chi̍t Ē pha lo̍h-khì, sī tit-tio̍h hit ê tōa ê siu-sêng ê sū mah? Hit-sî Iâ-so͘ ê bo̍k-tek, kiám m̄-sī ài chí-sī lán bat chit ê sū-si̍t mah? I bat kóng-khí, lán beh tit-tio̍h lâng, iā bat kóng-khí góa ji̍t-ji̍t kap lín tī-teh. Kiám sī I chin-chiàⁿ Tī Kin-á-ji̍t iáu khiā tī lán ê sin-piⁿ mah? Kiám sī koh chi̍t pái lâi hoán-hok khah-chá lán sī keng-giām ê mah.”

“Tùi chit-tia̍p liáu-āu, lí beh tit-tio̍h lâng.” Bián giâu-gî, Pí-tek chai-iáⁿ chit-kù ōe sī teh chí-bêng in sī teh liâu-bāng hit ê siū kéng-tiàu ê ì-sù. Khak-si̍t i ūi-tio̍h i ê chōe kan-khó͘ lâi phak-pài tī iâ-so͘ ê kha-Ē, āu-lâi koh peh--khí-lâi, hit-sî i sī chiâⁿ-chòe koh khah ha̍p gî ê lâng thang lâi chīn i ê sîn-sèng ê kang-tiâⁿ. Chit-tia̍p sī m̄ eng-kai lâi kéng-tiàu i lâi tam-tng hit ê chong-giâm ê kang. In siū kéng-tiàu, m̄ Sī beh chiâⁿ-chòe hit-hō lī-sè-kò͘ ê sèng-jîn, kan-ta êng-êng chē-teh lâi boán-chiok in ê cheng-sîn-siōng ê kám-chêng. In sī chho͘-sio̍k ê thó-hî lâng, tio̍h ài sòa-chiap lâi chīn in ê kang. In sī tio̍h ài sóe in ê chûn kàu chheng-khì. In tio̍h ài khoán, ài pó͘ in ê bāng kàu chin hó-sè. In sī tio̍h ài chng in sī lia̍h ê hî tī siuⁿ-ni̍h, lâi ūn-sàng khì hō͘ Thê-pí-lī-a, í-ki̍p Iâ-lō͘-sat-léng ê hî-hòan. Chhin-chhiūⁿ án-ni chiah ê kang chiām-chiām chòe kàu chheng-chhó, hit-sî Iâ-so͘ ū tùi Se-bûn kiò-chòe Pí-tek, kap i ê hiaⁿ-tī An-tek-lia̍t kóng, “Lâi tè góa, góa beh hō͘ lín tit-tio̍h lâng chhin-chhiūⁿ thó hî ê.” Iâ-so͘ koh tùi in ê só͘-chāi chìn-chêng khì, ū khòaⁿ-kìⁿ pa̍t chiah chûn tī-hia, iû-goân ū in ê tâng-phōaⁿ teh pó͘ in ê phòa-bāng, tùi án-ni “I liâm-piⁿ chio Se-pí-thài ê kiáⁿ Ngá-kok kap i ê hiaⁿ-Tī iok-hān, in chiū pài-pia̍t in lāu-Pē Se-pí-thài kap chhiàⁿ-kang lâng Tī chûn-ni̍h lâi tè Tī i ê āu-bīn.”

In chit-tia̍p sī siū kéng-tiàu lâi tiāⁿ-tio̍h beh tam-tng thôan-kàu ê kang, taⁿ in sûi-lâng m̄-sī kan-ta chòe chi̍t ê bûn-tô͘, á-sī ha̍k-seng nā-tiāⁿ, sī chòe chi̍t ê tâng-phōaⁿ lâi tiàm tī iâ-so͘ ê sin-piⁿ thang lâi pang-chān I it-seng ê sū-gia̍p. Tī la̍k ge̍h-ji̍t chêng in tī iok-tàn hô kap I saⁿ-kìⁿ bīn, hit-sî chiông-tiong nn̄g lâng chí-ū tī kúi tiám cheng kú to̍k-to̍k kap I saⁿ-kap lâi chē Tī i hit ê sòe-sòe ê chhù, tùi I lâi thiaⁿ-tio̍h I tùi tī chiong-lâi ê sè-kài sī phāu-hū jia̍t-jia̍t ê kè-e̍k, iā tī hit-sî thiaⁿ-liáu in ū piàn-ōaⁿ in ê jîn-seng. Chóng-sī hit-sî ê keng-giām sī put-pí chit-tia̍p; in tī chit-tia̍p sī keng-giām ê sī chám-jiân khah ū tōa ê chìn-pō͘ tī-teh.

Tī chit ê thôan-thé, lán thang khòaⁿ-tio̍h Siōng-tè kok ê hoat-goân lah! Chiông-lâi kiám iáu ū sím-mi̍h khoán ê ūn-tōng ōe pí chit ê koh-khah loán-jio̍k, koh khah bô thang ǹg-bāng ê hoat-goân mah? Chhì siūⁿ chit ê chêng-kéng chāi tong-sî ê sè-kài, hiah ê ū hiáu-lí, ū kiàn-sek ê lâng khòaⁿ-liáu cháiⁿ-iūⁿ. In chiah ū gō͘ lâng saⁿ-kap teh kiâⁿ, iū koh chiông-tiong chi̍t ê sī jia̍t-sim ka, ka-kī phah-sǹg I sī hōng-chhe beh lâi kiàn-siat Siōng-tè ê kok. Kî-thaⁿ hit sì ê lâng koh lóng Sī bô siū sím-mi̍h kàu-io̍k ê siàu-liân ê thó-hî lâng, in sī lóng m̄-chai sím-mi̍h, kan-ta tè I teh kiâⁿ. Iā hit ê sim put-chí jû-lōan ê lāu-Pē Se-pí-thài, í-ki̍p hiah ê chhiàⁿ-kang lóng sī chē Tī chûn-ni̍h, hàiⁿ in ê hiân-bêng ló-sêng ê thâu-khak, sòa teh giâu-gî i hiah ê gōng kiáⁿ, m̄-chai tio̍h (**jōa)-kú chiah beh chhíⁿ-gō͘, koh tò-tńg-lâi chīn in ê chit-hūn hò͘ⁿ!

Chóng-sī lán Tī Kin-á-ji̍t, chhiáⁿ koan-chiò tī kè-khì ê le̍k-sú, lâi hôe-sióng chit ê sū-si̍t khòaⁿ lè! Khak-si̍t “Siōng-tè ê gû-gōng sī pí lâng khah tì-hūi, Siōng-tè ê loán-jio̍k pí lâng khah ióng-chòng.”