Piān Sı̂n-chú Lūn 02

In nn̄g ê choè chı̍t-ē chhiò kóng, Kóng-liáu ta̍k kù chin thong, chin ū iáⁿ; in-ūi pı̄ⁿ siong-tiōng ê sı̂, chin-chiàⁿ liân tê-thng to boē lim; khoàⁿ sí-liáu khı̀ hàu thái-thó oē lâi chia̍h nı̍h? Chin-thong chin-thong. Chóng-sı̄ kóng chı̍t-kù khah tek-choē cheh; chiū-sı̄ goā-kháu ê lâng bô thiaⁿ-kı̀ⁿ sian-siⁿ khai-káng, m̄-chai ché tō-lí chiah thong; lóng-sı̄ kóng, Hoan-á-kàu teh kóng hoan-á-kó͘ nā-tiāⁿ; m̄-chai kóng-liáu to lóng-sı̄ chêng-lí liáu- liáu. Chiū hioh-khùn chia̍h hun.

In chı̍t ê siūⁿ-siūⁿ cheh, chiū koh kóng, Lūn kàu hàu chin-chiàⁿ boē chia̍h mı̍h; in-ūi hàu liáu, ta̍k hāng ê mı̍h lóng iáu tı̄-teh. Chóng-sı̄ chiàu goá teh siūⁿ, káⁿ ū lâi kàm-la̍p hit ê khı̀-bı̄; chhin-chhiūⁿ sio-hiuⁿ ū lâi kàm-la̍p hit ê hiuⁿ-ian chı̍t-iūⁿ.

Goá chiū kóng, Che lóng bô pı̂n-kù, put-kò sı̄ lâng ka-kı̄ phah-sǹg nā-tiāⁿ. Siat-sú ū lâi kàm-la̍p hit ê khı̀-bı̄, chiū chiú oē pı̀ⁿ choè chúi, hı̂-bah koe-ah oē pı̀ⁿ choè tāu-che chháu-phoh chı̍t-iūⁿ. Nā oē án-ni, chiū-sı̄ ū pı̂n-kù. Iáu-kú bē-bat khoàⁿ-kı̀ⁿ ū lâng hàu-liáu, lóng- chóng ê mı̍h oē pı̀ⁿ chhin-chhiūⁿ án-ni; chiok-kiàn lóng sı̄ bô-iáⁿ liáu-liáu.

In chı̍t-ê chiū koh kóng, Che put-kò sı̄ kè lán chı̍t-tiám sim nā-tiāⁿ.

Goá chiū kóng, Í-keng chai bô lâi chia̍h, thái-oē jím-tit pâi kàu moá toā toh ê mı̍h, lâi moâ lán ê chó͘-kong ah? Chó͘-kong chı̍t tiám chiú boē lim, lán kiò pêng-iú lâi lim kàu chùi; chó͘-kong chı̍t tè bah boē chia̍h, lán kap thong-ke ê lâng, chia̍h kàu pá-tiùⁿ boē iau. Chhin-chhiūⁿ án-ni, thái-thó oē kóng-tit sı̄ kè lán chı̍t-tiám-sim nı̍h? Chiàu-khí-kang, chó͘-kong kı̄-sı̂n nā kàu, hit-jı̍t tio̍h chia̍h khah chió, ia̍h tio̍h chia̍h khah bái ê mı̍h. Siat-sú bô án-ni, ia̍h m̄-thang tı̄ hit-jı̍t tiâu-tı̂ lâi lāu-jia̍t, chia̍h siuⁿ hó, chiah boē hoān-tio̍h put-hàu ê choē. In-ūi hit jı̍t chin-chiàⁿ sı̄ iu-būn ê sı̂, m̄- sı̄ hoaⁿ-hí ê sı̂; thái-oē kò͘-tit ím-iàn khoài-lo̍k ah?

In chı̍t ê chiū kóng, Lūn lí khiok chin-chiàⁿ m̄-thang án-ni lāu-jia̍t ím-iàn; in-ūi hit ê khı̄-sı̂n, sı̄ chá chó͘-kong kui- sian ê sı̂-jı̍t, chiàu-gia̍h tio̍h iu-būn boē chia̍h chiah ha̍p-lí. Chóng-sı̄ hiān-sı̂ sè- sio̍k ê lâng bô chı̍t-ê ū siūⁿ kàu chit chat; put-kò sı̄ saⁿ-thàn saⁿ-hán nā-tiāⁿ, éng-bô siūⁿ kàu hit-ê kun-goân cháiⁿ-iūⁿ. Chhin-chhiūⁿ goá nā bô thiaⁿ-kı̀ⁿ sian-siⁿ lí khai-káng, ia̍h bô siūⁿ kàu chit chat ê lí, éng-sı̂ chiông-sio̍k bı̄-sı̄, bô koán i liáu-liáu.

In koh chı̍t ê kóng, Thiaⁿ kàu sian-siⁿ khai-káng chiah-ê oē, chhāi bo̍k-chú chin-chiàⁿ bô lı̄-ek; hàu bo̍k-chú sı̍t-chāi bô chhái-kang; phah-sǹg ia̍h tio̍h lâi jı̍p-kàu khah hó; jı̍p-kàu ia̍h khah séng só͘-hùi. Chı̍t nı̂ chheng-chheng chiah-ê gûn-choá hiuⁿ-chek, ia̍h séng-tit joā- choē, chiū sı̂-nı̂ poeh-choeh, kong-pô sı̂- kı̄ nā kàu, ia̍h bián-tit peh-pak hoân-ló; lūn chin, chiū tio̍h lâi jı̍p-kàu pài Siōng-tè khah hó. Hit-ê pa̍t-ê ê ia̍h kóng, Thèng-hāu goá chiah-ê sū-lō͘ phah khah tiâu-tı̍t cheh, goá ia̍h beh lâi kap lín pài Siōng-tè lah. Tāi-ke saⁿ-sı̂, chiū chhut-khı̀ kóng, Lēng-jı̍t ū êng chiah koh lâi.

Kè kúi-nā-jı̍t, hit nn̄g-ê siùⁿ-kang chiū koh saⁿ-kap lâi, kóng, Sian-siⁿ ah, goán ài koh lâi chhéng-kàu kúi-kù, thang mah?

Goá chiū ı̀n i kóng, Khí-kám, he sı̄ chin hó. Tiong-iông ū kóng, “Sím-būn--chi, bêng-piān--chi;” chiok-kiàn hoān- sū tio̍h mn̄g, tio̍h piān, chiah oē bêng. Taⁿ jı̄ ūi siùⁿ-kang chhiáⁿ chē; khoàⁿ ài- beh koh gı̄-lūn sím-mı̍h?

In chı̍t-ê chiū kóng, Goán chêng-jı̍t tò-khı̀, koh teh saⁿ-kap siūⁿ, saⁿ-kap gı̄- lūn; phah-sǹg hit-ê hàu, chè, káⁿ m̄- thang hoè-bô; in-ūi tùi kó͘-chá chiū ū. Chhin-chhiūⁿ Lūn-gú kóng, “Chè jû chāi, chè sı̂n jû sı̂n chāi;” ı̀-sù sı̄ kóng, Lán nā ēng sêng-kèng ê sim, chiū chó͘- kong ê sı̂n oē lâi, chhin-chhiūⁿ kap lán tı̄-teh chı̍t-iūⁿ. Chiok-kiàn bô chè, chiū chó͘-kong ê sı̂n bô lâi; só͘-í goán siūⁿ tio̍h chè, m̄-thang bô chè.

Goá chiū kóng, Lūn-gú só͘ kóng hit- kù chè-sı̂n, sı̄ chè goā-bı̄n ê kúi-sı̂n, m̄- sı̄ chó͘-kong ê sı̂n. In-ūi chó͘-kong ê sı̂n í-keng kui im-kan, boē-tit-thang in-ūi lâng ê chè, chiū lâi iông-kan. Koh lūn kó͘-chá hit-ê chè, kap lán chit-sı̂ ê chè, ı̀-sù bô-tâng; khoán-sit ia̍h bô chhin- chhiūⁿ. Lūn kó͘-chá ê chè, sı̄ ēng Si, kap ēng Chú. Cháiⁿ-iūⁿ kóng sı̄ ēng Si; chiū- sı̄ chong-cho̍k tiong, kéng iú-bêng- bōng--ê chı̍t-ê; ia̍h tio̍h tông-sèng--ê, chiah oē ēng-tit; koh tio̍h ū tâng hiat- khı̀--ê, chiah oē choè--tit. Án-ni hō͘ i chhēng-ho̍k, tiāⁿ-tiāⁿ chē tı̄ tiong-ng, á- sı̄ chhù ê tang-pak kak; tāi-seng chiàu- lé chè Chú, āu-lâi giâ Si tı̄ chhù ê sai- lâm kak, chiah lâi chè--i. Ì-sù sı̄ beh hō͘ i-ê kiáⁿ-sun ûi-oá lâi siū in chó͘-kong ûi- thoân ê kà-sı̄ nā-tiāⁿ. Taⁿ hiān-sı̂ ê chè, lóng bô chiàu lé, koh bô ēng Si lâi chè; chiok-kiàn goân-pún ê ı̀-sù, hoat-tō͘, lóng bô saⁿ-tâng. Só͘-í lâi chè, sı̄ toā bô ha̍p tō-lí; toā bô ha̍p-lí, chiū-sı̄ tek-choē thiⁿ, nā “tek-choē thiⁿ, chiū bô só͘-chāi thang kı̂-tó.” Só͘-í chè bô chiàu lé, m̄- ta̍t bô chè, iáu khah-hó; in-ūi bô chè, boē tek-choē thiⁿ. Khoàⁿ Ông-sun-ká teh-mn̄g hit chı̍t-phiⁿ chiū chai.

Koh lūn kó͘-chá ê chè, ta̍k tiâu-tē ū oāⁿ khoán. Só͘-í kàu Chiu-tiâu chiah ū hun-pia̍t chun-kùi pi-chiān ngó͘-téng ê chè; chiū-sı̄ Thian-chú, Chu-hô͘, Tāi-hu, Tek-sū, Sū-sù, chí gō͘ téng-hō. Taⁿ lūn chí gō͘ téng-hō ê chè, chiū-sı̄ Thian-chú kap Chu-hô͘, chiah oē kham-tit ēng Chú lâi chè--tit nā-tiāⁿ. Kı̂-û--ê, lóng boē ēng Chú lâi chè--tit; nā ēng Chú lâi chè, sı̄ hoān-tio̍h chhiàm-koân ê choē. Hiān-sı̂ ê lâng bô káng-kiù, káⁿ lām-sám ēng bo̍k-chú choè Chú lâi chè; sı̍t-chāi bô hoat-tō͘ kàu-ke̍k; lūn choē-kò ia̍h sı̄ chı̄n- tāng. Koh lūn chá Thian-chú ê chè, sı̄ kàu chhit-tāi chiū soah, Chu-hô͘ kàu gō͘- tāi, Tāi-hu saⁿ-tāi, Tek-sū nn̄g-tāi, sió- koaⁿ kap peh-sı̀ⁿ chı̍t-tāi nā-tiāⁿ; chiū-sı̄ oē chè pē, boē chè chó͘-kong--tit. Khó- sioh chit-sı̂ ê lâng loān-loān chè; sı̍t-chāi toā poē lí. Chhin-chhiūⁿ án-ni lâi lūn, bô chè boē hoān-tio̍h put-hoat, poē-lí, chhiàm-koân chiah ê choē; kı̂-sı̍t bô chè hoán-tńg khah hó. In-ūi chè m̄-tio̍h, sǹg sı̄ thiám-bı̄ pa̍t-hō ê kúi-sı̂n; chhin- chhiūⁿ Khóng-chú kóng, “Hui kı̂ kúi, jı̂ chè chi, thiám iā.” Tong-kim ê lâng m̄-chai i-ê lām-sám chè sı̄ toā m̄-tio̍h, hoán-tńg lâi hiâm goán thàn tō-lí ê lâng bô chè sı̄ m̄-tio̍h, sı̍t-chāi sı̄ tò-péng kóng.

In chı̍t-ê chiū kóng, Nā beh chiàu án-ni lūn, chè, chin-chiàⁿ bô lō͘-ēng; bo̍k- chú ia̍h bián hàu. Chiū mn̄g hit-ê tē-jı̄-ê kóng, Chit-hō chheh lí ū bat khoàⁿ-kı̀ⁿ á bô? Hit-ê tē-jı̄ ê ı̀n i kóng, Khoàⁿ, ū bat khoàⁿ-kı̀ⁿ; chóng-sı̄ boē sím-mı̍h oē kı̀--tit.

Goá chiū kā in kóng, Kong-iông-toān, kap Gūi-su-lé-chı̀, ū kı̀ chı̄n bêng; Khó͘ Sı̄n, Tı̄ⁿ Goân, koh Tı̄ⁿ--sı̄ sek chè-hoat, Khóng Éng-ta̍t, Chhui Lêng-un, chiah- ê lâng lóng ū kóng-khí, liân Tāi-hu to boē ēng Chú lâi chè--tit; hô-hòng lán peh-sı̀ⁿ-ka sio̍k tı̄ bé-téng, thái-oē ēng bo̍k-chú choè Chú lâi chè--tit ah?

In chı̍t-ê chiū kóng, Goā ! tı̄-sı̂ sian-siⁿ kàu chiah phok? Lán Tiong-kok ê chu- chheh iáu-kú pí goán khah-se̍k, ia̍h khah chai-iáⁿ; chin-á ū-phā. Koh chı̍t-ê kóng, Nā kàu oē chhut-lâi kóng-kàu, chin-á m̄-sı̄ sió-khoá; èng tio̍h kù lâng jı̄m- khó-put-tó chiah oē ēng--tit.

Goá chiū kóng, Khí-kám, put-kò sı̄ lia̍t-ūi gâu o-ló nā-tiāⁿ. Chóng-sı̄ lūn chit-chat hàu chè bo̍k-chú ê tāi-chı̀, goá khiok ū káng-kiù hit-ê kun-goân; só͘-í m̄-káⁿ chiông-sio̍k, lâi hoān-tio̍h put- hoat poē-lí chhiàm-koân ê choē; ia̍h boē ngó͘-ge̍k tek-choē Siōng-tè. In-ūi bêng chai bo̍k-chú sı̄ chhâ-thâu, m̄-sı̄ pē-bú kong-má, tek-khak m̄-thang ho̍k-sāi kūi-pài, ia̍h m̄-thang lâu teh; ka-kı̄ án-ni, ia̍h ài khǹg pa̍t-lâng tio̍h án-ni. In-ūi ka-kı̄ ài tit-tio̍h kiù, ia̍h ài pa̍t- lâng thang tit-tio̍h kiù; só͘-í khǹg lâng m̄-thang ū bo̍k-chú.

Kiat-bé

[Ē-bı̄n chit-chām kiat-boé ê jı̄, chiū-sı̄ lūn í-keng phoe-phêng liáu, sio̍k-hē Chhah-lâi-hiaⁿ koh kià lâi thiⁿ--ê.]

Khoàⁿ téng-bı̄n chit phiⁿ só͘ piān-lūn ê tō-lí, chiū thang chai siat bo̍k-chú choè pē-bú kong-má, sı̍t-chāi toā put- thong, ia̍h bô chêng-lí; koh sı̄ phı̀-siùⁿ bú-bān, kap lām-sám jı̄m chhâ-thâu choè pē-kong; chiah-ê khoán-sit lóng-sı̄ hoān-tio̍h tāi put-hàu ê choē. Koh sı̄ hoān-tio̍h sèng-kài ê tē jı̄ tiâu, toā tek- choē Siōng-tè. Chhin-chhiūⁿ án-ni pau- hâm lâi kóng: tı̄ thiⁿ--nı̍h, tek-choē Siōng-tè; tı̄ toē--nı̍h, put-hàu pē-bú; sǹg-sı̄ sit-lo̍h thian-lûn kap jı̂n-lûn, só͘-í kóng, M̄-thang ū bo̍k-chú. Lūn lâng ài hêng-hàu, ū choē-choē hāng ê pún-hūn thang kiâⁿ, tāi-lio̍k lâi kóng. Chiū-sı̄ pē- bú oa̍h-taⁿ-sı̂, lán tio̍h kèng, ia̍h tio̍h thiàⁿ--i, koh tio̍h sūn-ho̍k--i; chiū-sı̄ i só͘ kā lán kóng ta̍k hāng hó ê oē, hó ê sū, lán lóng tio̍h thàn, hō͘ i hoaⁿ-hí. Koh tio̍h chiàu-kò͘ i ê chia̍h, chhēng, kap ēng. Koh tio̍h thiàⁿ hiaⁿ-tı̄ chí-bē, kap hô ka-kı̄ ê ke; án-ni hō͘ pē-bú sim hoaⁿ-hí. Koh tı̄ ke-goā tio̍h ū toā soè, kap lâng hô-hó. Koh tio̍h chiàu-kò͘ ka- kı̄ ê sin-khu; chiū-sı̄ m̄-thang ū pháiⁿ- kiáⁿ lōng-tōng, chia̍h chiú-chùi, chia̍h a- phiàn, kap ta̍k-hāng chau-that thí-jio̍k ka-kı̄ sin-khu ê sū; lâng nā bô chiah-ê pháiⁿ-sū, chiū-sı̄ chip-siú ka-kı̄ ê sin-khu lâi ho̍k-sāi pē-bú. Chiàⁿ chhin-chhiūⁿ Bēng-chú kóng, “Sū sio̍k ûi tāi, sū chhin ûi tāi, siú sio̍k ûi tāi, siú sin ûi tāi;” ı̀- sù sı̄ kóng, Beh hêng-hàu pē-bú, tio̍h kín-sı̄n chip-siú ka-kı̄ ê sin-khu sı̄ iàu- kín. Koh pē-kong chó͘-chiūⁿ kui-sian liáu-āu, tio̍h sûn-sı̄ chiàu-kò͘ i-ê hûn- bō͘; m̄-sı̄ tùi-tiōng bô-iáⁿ-chiah ê hong-súi, put-kò sı̄ beh chiàu-kò͘ lán pē, kong, chó͘ ê kut-thâu nā-tiāⁿ. Koh tio̍h ēng ka-phó͘ lâi kı̀-chài pē, kong, chó͘-ê kun- goân. Chiah-ê lóng sǹg-sı̄ hàu-hēng ê sim; lâng nā chiàu téng-bı̄n só͘ kóng chiah-ê khoán-sit lâi kiâⁿ, chiū-sı̄ chin- hàu, thiⁿ-téng toā Chú-cháiⁿ ê Siōng-tè hoaⁿ-hí. Án-ni thang kóng, ū thian-lûn ia̍h ū jı̂n-lûn; che sı̄ chı̄n-bí chı̄n-siān. Lūn kàu bo̍k-chú kiù-kèng sı̄ bô lō͘-ēng ū siong-hāi ê chhâ-thâu nā-tiāⁿ.

Taⁿ chhiáⁿ saⁿ-kap lâi khoàⁿ chı̍t chhiú bo̍k-chú lūn ê si :

1. Sè-sio̍k tē-it toā tùi-tiōng,
Chiū-sı̄ ám-píⁿ ê chhâ-siōng,
Ám-píⁿ chhâ-siōng ná mn̂g-chhoàⁿ,
Lāi-goā siá-jı̄ hō͘ lâng khoàⁿ.

2. Mn̂g-chhoàⁿ chhiàm-chheng miâ bo̍k-chú,
Hō choè kong-má kap pē-bú;
Bo̍k-chú bêng-bêng sı̄ chhâ-thâu,
Lia̍h choè chó͘-kong chin bô gâu.

3. Ché chhâ nā oē choè kong-chó͘,
Sí liáu kiáⁿ-sun mih-sái khó͘?
In-ūi kong-chó͘ kng khı̀ tâi,
Chhâ-thâu liâm-piⁿ thang jı̍p lâi.

4. Chó͘-kong kı̄-sı̂n chı̍t ē kàu,
Sio-hiuⁿ tiám-chek pâi teh hàu;
Kiáⁿ-sun kūi-lo̍h kho̍k thâu-hia̍h,
Ho͘-chhiáⁿ chó͘-kong tio̍h lâi chia̍h.

5. Bô siūⁿ chó͘-kong pı̄ⁿ tı̂m-tāng,
Hó mı̍h boē-oē chia̍h poàⁿ hāng;
Hô-hòng sí liáu tâi lo̍h thô͘,
Iáu-kú teh chhiáⁿ, chin hô͘-tô͘.

6. M̄-chai sı̂n-hûn kui im-kan,
Boē-oē koh lâi chia̍h sam chhan;
Sui-jiân toh pâi moá biō lāi,
Boē kàu im-kan hit só͘-chāi.

7. Ta̍k-pái choè-kı̄ miâ chè-chó͘,
Sı̍t hàu ka-kı̄ ê pak-tó͘;
Hàu liáu siūⁿ chia̍h siūⁿ lim-thı̂n,
Boē-kı̀ hit jı̍t sı̄ kı̄-sı̂n.

8. Ta-po͘ hū-jı̂n lóng án-ni,
Soè-kiáⁿ chia̍h kàu beh saⁿ-chiⁿ;
Sè-sio̍k chèng lâng siūⁿ m̄ kàu,
Choè-kı̄ khêng-chin sı̄ put-hàu.

9. Choè-kı̄ hàu-kèng kóng sı̄ lé,
Kı̂-sı̍t só͘ choè ta̍k hāng ké;
Siōng-tè tō-lí sı̄ chèng-tı̍t,
Ài lâng hàu-kèng ēng chin-sı̍t.

10. An-hūn siú-kí kiâⁿ toan-chèng,
Chit hō chiū-sı̄ chin hàu-kèng;
Sêng-sı̍t hàu-kèng, thiⁿ hoaⁿ-hí,
Tú ha̍p Siōng-tè chin tō-lí.

11. Khó͘-khǹg chèng lâng tio̍h hoán-hoé,
Káng-kiù sèng-keng ê kun-toé,
Chiah chai choè lâng ê pún-hūn,
Iàu-kín kèng thiⁿ kiâⁿ hàu-sūn.

12. Khó-sioh ū lâng m̄ lūn lí,
Kiau-ngō͘ kò͘-chip kàu tı̄ sí,
Khún-kiû Thiⁿ-pē toā lı̂n-bín,
Hō͘ lâng chhíⁿ-gō͘ oē khah kín.

13. Thiⁿ-pē, Lí ū toā koân-lêng,
Goán lâi kūi-lo̍h Lí bı̄n-chêng,
Kiû Lí toà-tio̍h goán Tiong-pó,
Kín-kín lâi thiaⁿ goán kı̂-tó.

14. Hut-jiân tùi thiⁿ kàng Sèng-sı̂n,
Kám-hoà kò͘-chip ê gû bı̂n,
Hō͘ i oē chai ū tāng choē,
Hoán-hoé, sı̀n Chú, jı̍p sèng-hoē.

Chit saⁿ-miâ ê Piān Sı̂n-chú lūn í- keng ı̀n bêng-pe̍k; ǹg-bāng ta̍k-lâng siū-tio̍h in ê lı̄-ek chin toā. Kı̂-û ê lūn goán teh siūⁿ m̄-bián chiong kui-phiⁿ lâi ı̀n; chóng-sı̄ khoàⁿ chiông-tiong ū sím- mı̍h khah iàu-kín thang lı̄-ek lâng, chiū chiong hit-ê tiah-chhut lâi ı̀n hō͘ lín chai.

(Téng-bı̄n ı̀n chit 5-ê hō ê ı̀-sù, chiū-sı̄ tı̄-chia ū chı̍t- chām bô ı̀n--lo̍h-khı̀. Pa̍t-ūi nā ū chit-ê hō, iā sı̄ án-ni.)

Lūn siat bo̍k-chú kap chè bo̍k-chú ê m̄-tio̍h. Taⁿ kó͘-chá lâng siat bo̍k-chú chè-sū, sui-bóng sı̄ beh hō͘ lâng kı̀-liām, iáu-kú ia̍h sı̄ m̄-tio̍h. In-ūi chè-sū sı̄ Siōng-tè só͘ siat, hō͘ lâng tit-tio̍h thang hiàn-chè lâi sio̍k choē. Lâng chí-ū thang chè tı̄ Siōng-tè; nā ēng chit-ê lé-sò͘ khı̀ chè thiⁿ-toē, kúi-sı̂n, bo̍k-chú, che sı̄ chhiàm-koân lām-sám, put-chí tek-choē Siōng-tè. Koh ia̍h sı̄ hoān-tio̍h Siōng-tè ê kài-lu̍t; Siōng-tè ê kài kóng, “Goá í- goā, m̄-thang ū pa̍t-ê Siōng-tè; bo̍k-tit tiau-khek ngó͘-siōng.” Lâng chhāi bo̍k- chú, sı̄ hoān-tio̍h chit-ê kài. M̄-tān-nā án-ni, ia̍h sı̄ hoān-tio̍h Tiong-kok ê kó͘- lé. Chiàu Tiong-kok ê kó͘-lé, to̍k-to̍k tio̍h Hông-tè kap chu-hô͘ chiah oē chhāi-tit bo̍k-chú, peh-sı̀ⁿ-lâng lóng boē tit-thang chhāi bo̍k-chú, ia̍h boē tit- thang khí chó͘-biō. Koh Hông-tè chiah oē chè tit chhit-tāi ê chó͘, chu-hô͘ oē chè tit gō͘-tāi ê chó͘; peh-sı̀ⁿ chí-ū oē tit-thang chè i ê pē-bú tiāⁿ-tiāⁿ.

Kàu Bêng-tiâu chiah koh tiāⁿ-tio̍h peh-sı̀ⁿ ia̍h oē tit-thang chè kàu saⁿ-tāi ê chó͘, nā-sı̄ chit-tia̍p ê peh-sı̀ⁿ-lâng, chhiàm-koân khí chó͘-biō, chhāi bo̍k-chú, chè kàu kúi cha̍p tāi; che m̄-tān-nā sı̄ bô chiàu tō-lí, ia̍h sı̄ bô chiàu lé-sò͘. Koh lâng chhāi bo̍k-chú, hoán-tńg sı̄ siat-to̍k--tio̍h chó͘-kong tiāⁿ-tiāⁿ. In-ūi bo̍k-chú sı̄ chhâ-pang, kap-choh-tiàm só͘ ēng chhiú siⁿ--ê; lâng chiong kúi-ê chı̂ⁿ chhı̀n-chhái khı̀ boé chı̍t-sian lâi, chiū hō-choè lán ê chó͘-kong. Siat-sú chó͘-kong oē chai, kiám m̄ put-chí toā siū- khı̀ mah? Chhiáⁿ ēng phı̀-jū lâi kóng. Cheng-siⁿ pí chhiū-ba̍k sı̄ khah kùi-khı̀; lâng lia̍h cheng-siⁿ choè lán ê chó͘-kong, chiū lán tek-khak toā siū-khı̀; ia̍h lán ka-kı̄ lia̍h chhâ-pang choè lán ê chó͘-kong, m̄-chai-kiò sı̄ lêng-jio̍k chó͘-kong, che-sı̄ toā chhò-gō͘. Chá ū chı̍t-chiah Tāi-Eng kok ê chûn khı̀ Ìn-tō͘ kok, chhàu-tú-khám ū chı̍t-chiah chiáu pe lâi, hioh tı̄ ûi téng; chûn-chú bóng ēng chhèng kā i phah--sí. Liâm-piⁿ Ìn- tō͘ ê lâng lóng ûi-lûi lâi, m̄ pàng i soah. Chûn-chú mn̄g sı̄ siáⁿ-sū; hia-ê lâng ı̀n kóng, “Lí tı̀ⁿ m̄-chai, lí tú-á phah-sí ê chiáu sı̄ goán ê chó͘-kong.” Chûn-chú ia̍h kiaⁿ, ia̍h hó chhiò; chiah siūⁿ chı̍t-ê kè ká-chià kóng, “Nā-sı̄ án-ni, chiū goá bô m̄-tio̍h; goá tı̄ goán kok nı̍h, goán chó͘ sí, khı̀ pı̀ⁿ choè hı̂, khit lín ê chó͘ teh khı̀ chia̍h. Só͘-í goá jı̍p kàu chia, thoè-goán chó͘ pò siû; án-ni, lín chó͘ chia̍h goán ê chó͘, goá phah sí lín ê chó͘, kiám m̄ ha̍p-gı̂ mah?” Hia-ê lâng bô oē thang ı̀n, chiah khı̀. Taⁿ m̄-chai Tiong- kok lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ chit-ê tāi-chı̀, phah- sǹg Ìn-tō͘ lâng sı̄ tio̍h á m̄-tio̍h. Goá phah-sǹg ta̍k-lâng lóng sı̄ chhiò i chò gōng, nā-sı̄ i sui-bóng sı̄ gōng, iáu-kú sı̄ lia̍h oa̍h chiáu choè i ê chó͘-kong; ia̍h lán koh sı̄ lia̍h sí-sí ê chhiū-chhâ lâi choè lán ê chó͘-kong, m̄-chai pí Ìn-tō͘ lâng khah tı̀-sek á-sı̄ khah gōng?

Lūn bo̍k-chú tek-khak bô-iáⁿ ū sı̂n. Chiàu Sèng-chheh ê tō-lí, lâng chhut-sı̀ Siōng-tè siúⁿ-sù i sı̂n-hûn; kàu sí chiū tio̍h hoán-pún, seng-khu iû-goân kui thô͘, sı̂n-hûn liâm-piⁿ kàu Siōng-tè tau siū sím-phoàⁿ; hó--ê éng-oán tiàm thian-tông, pháiⁿ--ê éng-oán kui toē-ga̍k; beh thái ū koh sím-mı̍h sı̂n-hûn lâi tiàm tı̄ bo̍k-chú--nı̍h, iā-sı̄ bōng--nı̍h? Chiū pún-kok ê keng-su iā kóng: “ Lâng sí chiū kui chiūⁿ thiⁿ, seng-khu kui toē; só͘-í hó sí choè chó͘-lo̍k.” Koh kóng: “Oa̍h sı̄ chhut-goā, sí sı̄ tó--khı̀;” Taⁿ í-keng kóng tó-khı̀, chiū tek-khak bô koh lâi tiàm tı̄ bo̍k-chú--nı̍h sı̄ bêng. Koh Si-keng kóng: “Bûn-ông sí-liáu, khı̀ tı̄ Siōng-tè ê sin-piⁿ.” Tùi án-ni khoàⁿ, Tiong-kok ê chheh iā ū bêng-bêng kóng, lâng í-keng sí-liáu sı̂n-hûn bô koh ū tiàm tı̄ sè-kan ê tāi-chı̀.

Koh ēng hiān-sı̂ ê lâng só͘ tùi-tiōng-- ê, lâi kan-chèng in. Chhin-chhiūⁿ choè kong-tek ê tāi-chı̀, sı̄ kóng, “Lâng lóng ū choē, sí tio̍h lo̍h tē-ge̍k; só͘-í chhiáⁿ hê-siūⁿ lâi choè kong-tek, phah tē-ge̍k, chhiau-tō͘ i-ê chó͘-kong khı̀ chhut-sı̀.” Taⁿ í-keng kóng i-ê chó͘-kong tı̄ tē-ge̍k-- nı̍h, chiū cháiⁿ-iūⁿ koh kóng ū tiàm tı̄ bo̍k-chú--nı̍h? Í-keng chhiau-tō͘ i khı̀ chhut-sı̀, chiū cháiⁿ-iūⁿ iáu-kú tı̄ chó͘- biō--nı̍h teh chè-sū? Che lóng sı̄ ka-kı̄ saⁿ mâu-tún ê tāi-chı̀, sı̄ lâng lóng bô siūⁿ, lām-sám gōng-gōng choè tiāⁿ-tiāⁿ. Ū lâng kóng, “Lâng ū saⁿ-tiâu sı̂n-hûn, chı̍t-tiâu tı̄ bōng--nı̍h, chı̍t-tiâu tı̄ bo̍k- chú--nı̍h, chı̍t-tiâu khı̀ chhut-sı̀.” Nā-sı̄ che sı̄ Hu̍t-kàu lām-sám ê oē, Tiong-kok ê keng-tián lóng bô kóng, tek-khak sı̄ bô iáⁿ ê tāi-chı̀. Taⁿ goá beh piān-lūn. Siat-sú lâng nā chin-chiàⁿ ū saⁿ-tiâu sı̂n- hûn, chiū siⁿ-chêng tek-khak toā boē pêng-an, ia̍h sí-āu tek-khak toā saⁿ-chiⁿ. In-ūi lâng teh choè tāi-chı̀, sı̄ sı̂n-hûn teh chú-ı̀; taⁿ ta̍k lâng nā ū saⁿ-tiâu ê sı̂n-hûn, chiū tâng-sı̂ chı̍t-tiâu chú-ı̀ beh khùn, chı̍t-tiâu chú-ı̀ beh thit-thô, chı̍t tiâu chú-ı̀ beh chia̍h; taⁿ beh cháiⁿ-iūⁿ? Siat-sú sí nā ū saⁿ-tiâu sı̂n-hûn, chiū tah-lo̍h chı̍t-tiâu beh khı̀ tâi tı̄ bōng-lāi, tah-lo̍h chı̍t-tiâu beh khı̀ siū tē-ge̍k ê hêng-hoa̍t? Tek-khak sı̄ saⁿ-chiⁿ beh khı̀ toà tı̄ bo̍k-chú--nı̍h, khah hù-kùi. Chit-hō kàu-ke̍k bô lí ê oē, lâng iáu-kú khı̀ sı̀n--i, sı̍t-chāi sı̄ khó-sioh.

Sè-sio̍k ê lâng siông-siông kiaⁿ nā-bô chhāi bo̍k-chú, bô chè-sū, chiū oē hō͘ chó͘-kong khiàn-chek, só͘-í goá ài koh gı̄- lūn chit chat. Taⁿ thiⁿ-toē bān hāng mı̍h lóng-sı̄ Siōng-tè chiáng-koán--ê, lâng ê sí, oa̍h, chai-ē, hok-khı̀, ia̍h lóng-sı̄ Siōng-tè só͘ liāu-lí--ê; nā m̄-sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀, chiū bô chı̍t-hāng mı̍h oē hō͘ lâng ê chai-ē, á-sı̄ hok-khı̀. Hô-hòng chó͘-kong í-keng sí, i-ê sı̂n-hûn éng-oán khı̀ tı̄ i só͘ eng-kai tiàm ê só͘-chāi, beh thài-thó oē koh lâi kàng chai-ē, á-sı̄ hok-khı̀? Chit-ê lí sı̄ put-chí bêng. Chhı̀-khoàⁿ thiⁿ-ē bān-kok, hia-ê bô chè kúi-sı̂n, to̍k-to̍k ho̍k-sāi Siōng-tè--ê, hia-ê kok sı̄ khah heng-ōng, lâng ia̍h khah châi-tiāu; ia̍h pài kúi-sı̂n--ê, i-ê kok sı̄ khah soe-lám, lâng ia̍h khah gû- chhún. Tùi án-ni khoàⁿ chiū thang chai chè-sū m̄-nā bô lı̄-ek, sı̄ hoán-tńg ū sún- hāi. Goá siông-siông khoàⁿ-kı̀ⁿ sòng- hiong ê lâng, nā kàu kı̄-sı̂n chè-sū ê sı̂, chiū peh-sim hoân-ló; siūⁿ nā beh hàu, chı̄n bô chı̂ⁿ, nā m̄ hàu, chiū kiaⁿ-liáu oē hō͘ chó͘-kong khiàn-chek. Bô-tâ-tit- oâ, chiū tǹg saⁿ, chioh lāi, lâi boé hiuⁿ-chek, pān chè-mı̍h, tı̀-kàu ná sòng-hiong, ná kan-khó͘. Siat-sú i-ê chó͘-kong nā ū siàⁿ, chiū cháiⁿ-iūⁿ kàu chiah put-chêng put-gı̄, beh chia̍h i-ê chè-sū, ia̍h lóng-bô pó-pı̀--i? Koh khah kı̂-koài--ê, sè-sio̍k ū chı̍t-hō ê bô-sû-tân; ia̍h ū lâng hō- choè chèng-kong-má-sû; tāi-seng lóng ū kiáⁿ-sun thang hàu, āu-lâi bô lâng, chiah hō͘ lâng chhiáⁿ lâi hiat tı̄ bô-sû- tân--nı̍h; chiū lâng iáu-kú jia̍t-sim teh- kèng-hōng, m̄-chai i siōng-chhiáⁿ boē oē pó-pı̀ i-ê kiáⁿ-sun, hō͘ i-ê kiáⁿ-sun sí kàu bô lâng, hô-hòng beh thái-oē pó-pı̀ pa̍t- lâng? Che sı̄ lâng chin gōng kàu ke̍k. Tùi án-ni khoàⁿ chè-sū boē-oē tit-tio̍h hok-khı̀ sı̄ hun-bêng.

Lūn sı̀n Chú ê lâng, i-ê chó͘-kong í- keng sí, taⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ, chiah boē-oē hō͘ sè-sio̍k lâng húi-pòng? Chiàu goá phah-sǹg, chó͘-kong pē-bú kı̀-jiân sí, sǹg-sı̄ sè-kan ê tāi-chı̀ í-keng bêng-pe̍k; lán choè kiáⁿ-sun ê pún-hūn ia̍h bêng- pe̍k, boē-oē koh ēng sím-mı̍h mı̍h lâi ho̍k-sāi--ê, hō͘ i tit-tio̍h lı̄-ek. To̍k-to̍k tı̄ siⁿ-chêng ê sı̂, tio̍h pí sè-sio̍k lâng ka- pē iú-hàu. Sui-bóng lâng lām-sám húi- pòng, sı̄ bô iàu-kín; nā-sı̄ thé-thiap i-ê chêng, ǹg-bāng khah oē ín-chhoā i, chiū tio̍h chhin-chhiūⁿ Pó-lô kóng, “Tı̄ hoat-goā ê lâng, goá o̍h--i lâi kiù hoat- goā ê lâng;” iáu-kú o̍h in chhāi bo̍k- chú lâi chè-sū, che tek-khak m̄-thang. Chóng-sı̄ ia̍h ū nn̄g-hāng ê hoat-tō͘ thang hián-bêng lán ia̍h ū tùi-tiōng chó͘-kong, hō͘ in khah bô oē thang húi- pòng. Chı̍t-hāng, chiū-sı̄ chiò pē-bú ê siōng, á-sı̄ ūi siáu-éng, ēng choá lâi pè, kùi tı̄ thiaⁿ-lāi, hō͘ āu-tāi ê kiáⁿ-sun tit-tio̍h thang khoàⁿ-kı̀ⁿ lâi siàu-liām. Nā-sı̄ ta̍k-nı̂ kàu i kè-sı̀ ê jı̍t, chiū ke-lāi ê sı̄-toā-lâng tio̍h chū-chı̍p i-ê kiáⁿ-sun, chiong chó͘-kong ê siōng hō͘ in khoàⁿ, chiong chó͘-kong ê só͘-kiâⁿ kā in kóng; che ia̍h thang choè siàu-liām chó͘-kong chı̍t-hāng ê hoat-tō͘. Chóng-sı̄ chit- hāng bô put-chí ún-tàng; in-ūi kiaⁿ- liáu āu-lâi ê kiáⁿ-sun bô chiàu tō-lí, chiū khı̀ ho̍k-sāi chit ê siōng.

Tē-jı̄ hāng; chiū-sı̄ hiān-sı̂ Tiong-kok í-keng ū cho̍k-phó͘ ê hoat-tō͘; sı̀n Chú ê lâng ta̍k-ke thang ka-kı̄ siat chı̍t pún cho̍k-phó͘, siông-sè kı̀ chó͘-kong siⁿ- chêng ê iông-māu, kiâⁿ-choè, chhut-sı̀ tı̄ sím-mı̍h sı̂, sí tı̄ sím-mı̍h sı̂, bâi-chòng tı̄ sím-mı̍h só͘-chāi. Ta̍k-nı̂ kàu i kè-óng ê jı̍t, ke-lāi ê sı̄-toā-lâng chiū chū-chı̍p i-ê kiáⁿ-sun, tāi-seng choè lé-pài, ho̍k-sāi Siōng-tè bêng-pe̍k, chiah tha̍k cho̍k- phó͘ hō͘ i-ê kiáⁿ-sun thiaⁿ.

(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hoē-pò tē 35~42 tiuⁿ,1888 nı̂ 5~12 ge̍h)