Puigcerda Noevo 04

Sı̀ Joan lo̍h-soaⁿ liáu-āu, chiap-tio̍h Oe-seng-pō͘ ê kong-bûn, kóng i ê àn-kiāⁿ í-keng tiau-cha kiat-sok--ah, ki-pún siōng in bô jı̄n-ūi Joan èng-kai ūi-tio̍h pēⁿ-lâng ê chū-sat hū-chek, i ē-sái koh khai-sí chı̍p-hêng i-seng ê gia̍p-bū, m̄-koh in hi-bāng Joan liáu-āu teh beh kā pēⁿ-lâng kóng sím-mı̍h oē ê sı̂, ài chai-iáⁿ chúi-pûn chhı̀n chiah lim. Joan bô sûi tńg-khı̀ goân-té chia̍h thâu-lō͘ hit-keng pēⁿ-ı̄ⁿ, i tı̄ keh-piah siâⁿ-chhı̄ soè chı̍t-keng chhù, pêng-siông-sı̂-á tû-liáu khui chín-só͘ thàng-chia̍h, tō-sı̄ teh chhui-sak “Ka-nn̂g i-tı̄ ūn-tōng”, i tı̄ pò-choá tiāⁿ-tiāⁿ hoat-piáu bûn-chiuⁿ soan-thoân i ê lí-liām, bô joā kú i tō chū-chı̍p chı̍t-tı̄n lâng chhòng-lı̍p ki-kim-hoē, sı̀-koè ián-káng thoân-lô. Ū chı̍t-kang Joan kàu keh-piah siâⁿ-chhı̄ ê tô͘-su-koán ián-káng, beh lı̄-khui ê sı̂, thiaⁿ-tio̍h ū-lâng teh kā hiàm. “Alonso!” Joan hoan-thâu chı̍t-khoàⁿ, goân-lâi sı̄ í-chêng ê tông-sū Alonso. “Joan, chiok kú bô khoàⁿ--tio̍h-ah.” Alonso chhiú chhun--chhut-lâi, kā Joan ê chhiú--nı̍h kah ân-ân. “Chit-chām-á hó--bô?” “Joan, lí lı̄-khui bô joā kú, goá tō sı̂-chit--ah, goá ū kā tāi-chı̀ tùi-thâu kah-boé siūⁿ--koè, goá kám-kak lí ê chò-hoat chiah sı̄ tio̍h--ê.” Alonso toè Joan ùi tô͘-su-koán ê ián-káng-thiaⁿ kiâⁿ--chhut-lâi, ná kiâⁿ ná kóng. “Hit-toāⁿ sı̂-kan goá it-tı̍t siūⁿ beh chhoē--lí, m̄-koh m̄-chai lí tı̄ toh-ūi, lí bē-su chı̍t-poe chúi choaⁿ-á siau-sı̍h--khı̀, chhoē lí bô tō-sı̄ bô.” “Goá tńg-khı̀ goá ê hiong-lí chı̍t-choā.” Joan kā ı̀n. “Joan, goá siūⁿ beh ka-jı̍p lín ê ki-kim-hoē hó--bô?” “He sı̄ tong-jiân hoan-gêng--ah!” Joan koh kóng, “Kı̂-sı̍t ki-kim-hoē ê tāi-chı̀ lú lâi lú chē--ah, goá chin su-iàu chı̍t-ê pı̀-su, lí nā bô khı̀-hiâm, kám ē-sái lâi goá ê pān-kong-sek kā goá tàu-saⁿ-kāng?” “Hó--ah!” ＊　　＊　　＊　　＊ A-tek koat-tēng beh tı̄ Puigcerda Noevo toà--chı̍t-chām ah, tû-liáu in-ūi chia ê lâng liông-siān, hō͘ i kám-sim, koh-lâi soaⁿ--nı̍h ê chit-ê tē-thâu, kéng-tı̀ chin lè-táu, bē-su sı̄ chı̍t-pak tô͘--leh, koh-khah tiōng-iàu--ê sı̄, A-tek khı̀ ài-tio̍h Milagros--ah, i m̄-chai chit-siaⁿ nā lı̄-khui, beh án-choáⁿ kap Milagros pó-chhı̂ liân-lo̍k, koh chū-chiông Joan lo̍h-soaⁿ liáu-āu, Milagros chı̍t-ê lâng toà, A-tek mā bē hòng-sim, i sı̄m-chí ū sı̂-chūn ē chhióng-pōng siūⁿ-kóng, kı̀-jiân nn̄g-ê lâng hō͘-siong ı̀-ài, kui-khı̀ kap Milagros kiat-hun, chı̍t-sı̀-lâng toà tı̄ chia, m̄-koh goā-kháu hong-siaⁿ kúi-háu, put-sı̂ lóng ū chı̍t-koá tùi Puigcerda Noevo chiâⁿ put-lı̄ ê hong-siaⁿ thoân tò-tńg--lâi, A-tek m̄ chai-iáⁿ chit-khoán khoài-lo̍k ê jı̍t-chí ē-tàng ı̂-chhı̂ joā kú? I lâi Puigcerda Noevo moá saⁿ-kò-goe̍h hit-àm, goe̍h-niû tō chhin-chhiūⁿ i tē-it-kang lâi-kàu chia ê hit chı̍t-àm kāng-khoán kng-kng-kng, i kā Milagros kóng i siūⁿ beh ka-tı̄ chı̍t-ê lâng chhut-khı̀ kiâⁿ-kiâⁿ--leh, i kiâⁿ-chhut mn̂g-chhùi, iân-tio̍h hit-kang Joan chhoā i kiâⁿ ê hit-tiâu lō͘, ná kiâⁿ ê sı̂, Joan kā i kóng--ê hiah-ê oē, tùi i ê kı̀-tı̂ lāi-té koh thiàu tò chhut--lâi, ná chhin-chhiūⁿ tı̄ i ê hı̄-khang piⁿ teh chhut-siaⁿ. ＊　　＊　　＊　　＊ “A-tek, lí chai-iáⁿ Puigcerda Noevo sı̄ án-choáⁿ lâi--ê 無?” A-tek tong-jiân m̄-chai, kan-taⁿ ba̍k-chiu kim-kim siòng Joan khoàⁿ, beh thiaⁿ i koh kóng--lo̍h-khı̀. “Saⁿ-cha̍p goā tang chêng, Espana ê chèng-hú liân-ha̍p chı̍t-koá kok-chè ê kho-ha̍k-ka, khai-sí chı̍t-hāng kè-oē, lín Tâi-oân ū chı̍t-ê kho-ha̍k-ka mā ū kau-chhap.” “Ū-iáⁿ?” A-tek ba̍k-chiu peh-kim金, “Bo̍k-koài...bo̍k-koài lí tùi Tâi-oân ū ı̀n-sióng, koh lí hit-chūn thiaⁿ-tio̍h goá sı̄ tùi Tâi-oân lâi ê sı̂ ē hiah gōng-gia̍h.” A-tek tùn-teⁿ--chı̍t-ê, “ah, hit-ê Tâi-oân ê kho-ha̍k-ka hō-choè sím-mı̍h miâ?” “Silvio Ngô, goá iáu ē kı̀-tit i ê Hàn-jı̄ ê miâ... Ngô... Kok... sêng...” Joan beh kóng chit-ê miâ ū khah ngē-táu, “i lâi Espana í-āu lóng ēng Silvio chit-ê miâ teh kiâⁿ-ta̍h.” A-tek kám-kak chit-ê miâ kan-ná bat tı̄ tó-ūi thiaⁿ--koè, “ah...goá siūⁿ--tio̍h-ah, Ngô͘ Kok-sêng, tō-sı̄ hit-ê goân-té tı̄ Bí-kok tō kài chhut-miâ ê seng-hoà-ha̍k-ka, āu--lâi in-ūi chı̍t-ê àn-kiāⁿ hō͘ kéng-chhat lia̍h--khı̀, tāi-chı̀ tı̄ chha-put-to saⁿ-cha̍p tang chêng nāu kah chin toā, gún pâ ū kā goá kóng-koè chit-kiāⁿ tāi-chı̀.” “I sı̄ chı̍t-ê chin ū châi-chêng ê kho-ha̍k-ka, i hoat-hiān lâng ê choē-ok-kám ki-in, koh ēng hòng-siā-sèng ê io̍h-bu̍t kā khòng-chè, āu--lâi in-ūi ûi-hoat ēng siàu-liân gín-á chò jı̂n-thé sı̍t-giām, khı̀ hông chang--tio̍h, choaⁿ-á thau-tō͘ chhut-kok, boé-chhiú sı̄ Espana chèng-hú àm-chēng kā siu-liû.” “Lín...lín ê chèng-hú tàu-té sı̄ teh pı̀ⁿ siáⁿ báng?” “In siūⁿ beh tùi kin-pún lâi kái-koat lâng ê būn-tê, in beh kā jı̂n-lūi kái-liông.” Joan án-ne ı̀n. “Hâⁿ...he sı̄ siáⁿ...?” A-tek lóng sa bo liâu-á-mn̂g. “A-tek, jı̂n-lūi ê le̍k-sú ū kúi-ā chheng nı̂, kú-tn̂g í-lâi, hoat-seng chiah-nı̍h chē tāi-chı̀, ûi-hui sám-chò ê lâng, nā m̄-sı̄ hāi-lâng lōng-ke soàⁿ-the̍h, bô tō-sı̄ chı̍t-lâng chò-chha̍t, chı̍t-kok siū-choē, koh-khah hāi--ê sı̄ hoé-sio-chhù, sio koè keng, kā choân sè-kài lóng thoa-lūi, lí siūⁿ, tùi lāi-lı̄-á lāi-té ê chhí-chha̍t, kàu Hitler chit-khoán thâi-lâng ba̍k-chiu bô tńg-lûn ê kiám-kháu-ông, hiān-chhú-sı̂, choân sè-kài lóng hō͘ he̍k-chú hui-toâⁿ tùi-chhian, chiah-ê bú-khı̀ tı̄ kúi hun-cheng lāi tō ē-tàng kā bān-hāng mı̍h sàu liáu-laiú, lí siūⁿ khoàⁿ-māi, chit-ê būn-tê ê pún-goân sı̄ sím-mı̍h?” A-tek siūⁿ chı̍t-khùn chiah ı̀n, “Lâng-sim ê būn-tê...goá siūⁿ sı̄ lâng ka-tı̄ lāi-té ê būn-tê...” “Lâng ê sim pí bān-mı̍h khah khúi-khia̍t, pháiⁿ kàu ke̍k-thâu; chı̄-chūi ē chai i--ah?” Joan koh kóng, “nā ē-tàng kā lâng lāi-té ê khiàm-tiám lóng kā siu-chéng hó-sè, án-ne chit-ê sè-kan chū-jiân tō-sı̄ lo̍k-hn̂g, tō-sı̄ sin ê thian, sin ê tē.” “M̄-koh lâng kóng soaⁿ khó ı̂, sèng put-khó kái.” A-tek án-ne kā ı̀n. “Bô m̄-tio̍h, che tō-sı̄ Ngô͘ Kok-sêng téng-téng chit-tı̄n kho-ha̍k-ka beh chhú-lí--ê.” “Goá chai-iáⁿ lí ê ı̀-sù--ah, Puigcerda Noevo tō-sı̄ sin ê jı̂n-lūi ê chhı̀-giām-tiûⁿ sı̄--m̄?” Joan toā-toā-la̍t suh chı̍t-kháu-khùi liáu-āu chiah tı̀m-thâu. “Chit-ê po͘-thâu goân-té í-keng pha-hng, in-ūi chı̍t-ê kè-oē chiah koh têng kā táⁿ-chéng--khí-lâi, tong-goân-chho͘ ū chham-chhap ê kúi-ê ka-têng lóng sı̄ tùi Puigcerda lâi--ê, só͘-í kā chit-ê só͘-chāi hō-chò Puigcerda Noevo, iā tio̍h sı̄ sin ê Puigcerda ê ı̀-sù.” A-tek siūⁿ chı̍t-khùn koh kóng: “Goá chai-iáⁿ ū chı̍t-koá ē-tàng éng-hióng lâng ê su-khó kap kiâⁿ-pàng ê hong-hoat, siōng ki-pún--ê tō chhin-chhiūⁿ chèng-tı̄ jı̂n-bu̍t lâi khòng-chè, siàn-tōng kûn-chiòng ê ián-káng-su̍t; khah hó chhiú-sè--ê, tō-sı̄ kā Pavlov ê káu ê chè-iok sı̍t-giām lâi chò kái-chı̀n, tı̍t-tı̍t ka-kiông sin-thé kap sim-lí ê ap-le̍k, hō͘ chı̍t-ê lâng cheng-sı̂n kiōng-beh pang-pāi, liáu-āu ēng beh kā sé-náu ê loē-iông kā àm-sı̄, án-ne chiah-ê loē-iông tō ē chiâⁿ-chò i kin-chhim ia̍p-ōng ê ki-pún koan-liām, chı̍t-sı̀-lâng lóng bô hoat-tō͘ kā choān-liàn-tńg.” A-tek tı̄ tha̍k tāi-ha̍k ê sı̂, ū khı̀ sim-lí-hē siu koè chı̍t-nn̄g ê ha̍k-hun, só͘-í tùi chiah-ê tāi-chı̀ mā ū lio̍h-sio̍k-á liáu-kái. “Hmh7, lí koh chin ū tı̀-sek, kho-ha̍k-ka ūi-tio̍h beh kái-ı̂ jı̂n-sèng, koh chhı̀-koè chin chē kı̂-thaⁿ ê pō͘-sò͘, pau-khoah Poetzl phok-sū ê ‘ba̍k-nih-á éng-hióng-ki’ (tachistoscope) ê lí-lūn, kap Theodore X. Barber, Milne Branwell téng lâng só͘ gián-kiù ê ‘khùn-bı̂n bê-hûn-hoat’, chóng--sı̄ chiah-ê pō͘-sò͘ lóng ū phoà-phah, nā m̄-sı̄ siuⁿ-koè chho͘-chhián, bô tō-sı̄ bô hoat-tō͘ pah-hun chi pah pau ún.” Joan kè-sio̍k teh kái-soeh. “Só͘-í lín chiah ē siu-liû Ngô͘ Kok-sêng, siūⁿ beh oá-phēng i ê hoat-bêng kap ki-su̍t, tio̍h--bô?” “Tio̍h, Ngô͘ phok-sū tı̄ gún chia keng-koè saⁿ-tang ê hùn-tàu, kā i ê ‘ki-in kiâⁿ-pàng kái-chō-che’(Genetic behavior modifier) chò kái-chı̀n, kā goân-té ê phoè-phah kái hō͘ hó, hō͘ ka-kiông lâng choē-ok-kám ê hòng-siā-sèng io̍h-che ē-tàng tı̄ lâng teh chò koat-tēng ê sı̂ lâi hêng-khùi, án-ne lâng chū-jiân bē siūⁿ-choah, mā beh choè pháiⁿ tāi-chı̀.” (Tâi-bûn Bóng-pò tē 100~102 kı̂, 2005 nı̂ 1~3 goe̍h)