e̍k
Chin chhut-miâ ê gín-á kò͘-sū “Ka-lí-bō iû-kı̀”, ū chı̍t-chām kı̀-chài, bó͘ chı̍t só͘-chāi, ū chı̍t-koá Put-sú (éng-oán boē sí) sian-jı̂n. Chit-chióng lâng, chı̍t-ē chhut-sı̀, thâu-hia̍h tò-pêng tō ū chı̍t-lia̍p ı̂ⁿ-pan. Lâng nā khoàⁿ tio̍h bó͘-lâng ū chit-lia̍p ı̂ⁿ-pan, sûi chai-iáⁿ chit-ê lâng éng-oán boē sí. Chit-chióng-lâng bô goā-choē, choân-kok chha-put-to 1100 ê.
Ka-lí-bō chı̍t-ē thiaⁿ tio̍h ū chit-khoán lâng, sûi-sı̂ piáu-sı̄ hui-siông ê him-siān. I chiū hoat-piáu ko-kiàn, nā i sı̄ chı̍t-ê put-sú sian-jı̂n, i beh án-choáⁿ án-choáⁿ, i beh phah-piàⁿ thàn-chı̂ⁿ, beh choan-sim gián-kiù kho-ha̍k kap gē-su̍t, beh chı̄n-sim, kong-chèng lâi kı̀-chài koè-khı̀ só͘ hoat-seng ê tāi-chı̀, án-ni i ē chiâⁿ-chò tı̀-sek kap tı̀-hūi ê oa̍h-pó-poè, chiâⁿ-chò choân-kok ê sian-ti. I beh poê-iúⁿ, chí-tō chheng-liân lâng ê sim-lêng, tı̄ keng-chè-siōng, iā beh chı̄n só͘-ē pang-chān lâng .......
Ka-lí-bō kóng liáu, hit-ê kok-ka ê lâng lóng tòng-boē-tiâu chhiò kah kı̄-kā-kiò. In chí chhut i-ê chhò-gō͘, i só͘ ká-sióng ê seng-oa̍h, m̄-nā bô ha̍p-lí, iā bô sek-tòng. In-ūi i só͘ siū--ê, sı̄ ká-tēng lâng ū éng-oán ê chheng-chhun, éng-oán kiān-khong, ēng-boē-chı̄n ê oa̍h-le̍k. Tān-sı̄, che sı̄ bô-khó-lêng. In chiū kā Ka-lí-bō soeh-bêng, chiah-ê put-sú sian-jı̂n sı̍t-chè ê chêng-hêng.
Put-sú sian-jı̂n, chı̍t-pah-nı̂ iā hán-tit ē chhut-sı̀ nn̄g-saⁿ-ê, in ê it-kí it-tōng kap phó͘-thong-lâng lóng kāng-khoán. 30 hoè í-āu chiū chiām-chiām iu-ut, sòng-chı̀, tı̍t-kàu 80 hoè. Tng in oa̍h kàu it-poaⁿ ê lâng siōng-koân ê nı̂-hoè 80 hoè ê sı̂, in m̄-nā ū it-poaⁿ lāu-lâng só͘-ū ê gû-gōng kap jio̍k-tiám, koh in-ūi in hoân-ló ka-kı̄ éng-oán boē-sí, só͘-í ū koh khah choē ê mâ-hoân. In piàn kah chin kò͘-chip, gâu siū-khı̀, tham-sim, iu-chhiû, cha̍p-liām, boē sı̍t-chāi, boē hó khoán-thāi pêng-iú ...... In siōng bêng-hián ê àu-náu chiū-sı̄, oàn-tò͘ kap bû-lêng. In oàn-tò͘ ê bo̍k-phiau ná-chhiūⁿ sı̄ it-poaⁿ siàu-liân lâng ê pháiⁿ-sı̍p-koàn kap it-poaⁿ lāu-lâng ê sí. In chek-pı̄ siàu-liân lâng ê sı̍p-koàn, ka-kı̄ toān-choa̍t it-chhè ê hióng-siū; tng in khoàⁿ pa̍t-lâng chhut-chòng, in chiū oàn-thàn chāi sim-té, kóng pa̍t-lâng ū phiah-hong-káng, kan-nā in jı̍p-káng bô-bāng. Tû liáu tı̄ chheng-liân kap tiong-liân ê sı̂ só͘ o̍h só͘ khoàⁿ--ê í-goā, in bô jı̄m-hô chheng-chhó ê kı̀-e̍k. Só͘-í, in tùi tāi-chı̀ ê liáu-kái, lóng lêng-khó thiaⁿ lâng kóng. In tiong-kan khah bô hiah chhi-chhám--ê, ná-chhiūⁿ sı̄ hiah-ê lāu kah oân-choân sòng-sit kı̀-e̍k ê lâng. In ē tit-tio̍h khah choē ê tông-chêng kap pang-chān, in-ūi khah bô pháiⁿ-phiah. In nā kàu 80 hoè, tı̄ hoat-lu̍t-siōng chiū sǹg chò sı̄ sí-lâng ah; in-ê kè-sêng-jı̂n chiū kè-sêng in-ê châi-sán, kan-nā lâu tām-po̍h-á chı̂ⁿ hō͘ in seng-oa̍h, chiah-ê khó-liân ê lâng tō ài khò kong-hùi lâi hú-ióng ah. Kàu chit sı̂-chūn, pa̍t-lâng chiū jı̄n-ūi in bô-hoat-tō͘ chiông-sū sı̀n-thok á-sı̄ thàn-chı̂ⁿ ê kang-chok. Bē-tàng bé, iā bē-tàng sêng-cho͘ thó͘-tē; bē-tàng ūi jı̄m-hô ê àn-kiāⁿ chò-chèng, m̄-nā bē-tàng ūi bı̂n-sū hêng-sū àn-kiāⁿ chò-chèng, liân siōng sè-hāng ê tāi-chı̀ to bô koat-tēng-koân.
Kàu 90 hoè, chhùi-khí lak-liáu-liáu, thâu-khak kng-lu-lu, í-keng boē hun-pia̍t kiâm-sng-khó͘-chiáⁿ, kan-nā chia̍h ē-sái chia̍h--ê, lim ē-sái lim--ê, bô sı̍t-io̍k, iā bô ūi-kháu. Kín kám-jiám--tio̍h ê pı̄ⁿ, iû-goân kám-jiám--tio̍h. In kı̀-boē-tiâu tāi-chı̀ kap pa̍t-lâng ê miâ, liân chı̀-chhin kap hó-iú ê miâ lóng boē-kı̀. Iā in-ūi chı̍t-kù-oē to chêng-āu kı̀-boē-tiâu, só͘-í, liân in chit-chūn ı̂-it ê siau-khián (chiū-sı̄ tha̍k-chheh) iā bô hoat-tō͘.
In-ūi kok-ka ê gú-giân put-toān teh piàn-chhian, só͘-í bô-kāng sı̂-tāi ê put-sú sian-jı̂n hō͘-siōng kóng-oē iā oh-tit liáu-kái, kap phó͘-thong ê lâng kóng-oē iā kāng-khoán. Án-ni, in-ê seng-oa̍h kèng-ka put-piān, in piàn-chò ná goā-kok-lâng leh.
Thiaⁿ tio̍h chiah-ê tāi-chı̀ liáu-āu, Ka-lí-bō má-siōng sit-khı̀ tui-kiû éng-oán boē-sí ê io̍k-bōng.
(Hong-hiòng Tē 16 kı̂, 1992 nı̂ 5 goe̍h)
