Sàu-chiú chheⁿ

Bô loā-kú tı̄ thiⁿ-téng teh-beh chhut chı̍t lia̍p siāng tē it toā ê sàu-chiú chhiⁿ. Tı̄ Sin-le̍k 5 goe̍h thâu ē khoàⁿ tē it bêng. Phah-sǹg hit-tia̍p lán ê ba̍k-sı̂n kim-kim khoàⁿ ē tio̍h. Chit lia̍p chhiⁿ ūn-choán chı̍t chiu-ûi tio̍h 75 nı̂ kú. Ta̍k mê-jı̍t só͘ kiâⁿ ê lō͘ 300,0000 ê Tâi-oân lí. Chiàu án-ni sǹg chı̍t hun kú só͘ kiâⁿ ê lō͘ sı̄ 2000 goā Tâi-oân lí. Chit lia̍p chhiⁿ chêng pái chhut-hiān tı̄ Iâ-so͘ kàng-seng 1835 nı̂. Lâng án-cháiⁿ-iūⁿ ē seng chai, tı̄ sím-mı̍h nı̂, sím-mı̍h goe̍h i ē hoat-hiān ? In-ūi tı̄ 1682 nı̂ ū chı̍t ê káng-kiù thian-bûn kài gâu ê phok-ha̍k su ēng chhian- lí-kiàⁿ siông-sè khoàⁿ thiⁿ ū toā lia̍p ê sàu-chiú chheⁿ, chhui-sǹg hit lia̍p chheⁿ ūn-choán thiⁿ-téng ê jı̍t, tio̍h ū 75 nı̂ tō͘ chhut-hiān chı̍t-pái. I chiū chhâ-khó ta̍k-kok chêng ê sú-kı̀; kó-jiân ē tit chai tı̄ 1607 nı̂, 1531 nı̂, 1456 nı̂, chí 3 nı̂ ke̍k toā ê sàu-chiú chheⁿ ū sio-soà chhut-hiān, 75 nı̂ tú-tú chı̍t tiân tō͘. Khó-kiàn bêng-bêng ê pı̂n-kù sı̄ siāng hit lia̍p chhiⁿ teh ūn-choán. I chiū chhàm-gú tı̄ 1758 nı̂ ē koh chhut-hiān. Kàu sı̂ kó-jiân ū iáⁿ. Taⁿ bô loā-kú chit lia̍p chheⁿ beh koh-chài lâi.

Chêng Tâi-oân lâng khoàⁿ chit hō chheⁿ lia̍h-chò kı̂-koài kóng, thiⁿ-ı̀ teh- beh hoán-loān. Chá-sı̂ pa̍t kok iā sı̄ bô koh-iūⁿ. Ū-ê lia̍h chò hó tiāu-thâu; chhin-chhiūⁿ chı̍t pái tı̄ 1066 nı̂, Au-lô-pa (Europe) chı̍t-ê tāi-sı̂n lia̍h chò sı̄ i bô loā-kú beh chò Eng-kok ê ông. Tı̄ 1456 nı̂ lióng kun ê peng tùi-bı̄n chat-iâⁿ beh sio-thâi, khoàⁿ-kı̀ⁿ chit lia̍p chheⁿ chiū kiaⁿ, chhong-hông tô-cháu. Kó͘ chá ê lâng nā khoàⁿ-kı̀ⁿ sàu-chiú chheⁿ, oân-à sı̄ lia̍h chò pháiⁿ tiāu-thâu, kóng sı̄ teh- beh sio-thâi, ki-hng, chai-ē, kok-ông sí, chiah ê tāi-chı̀.

Taⁿ lán tio̍h thàn chit sı̂ kia̍h-ba̍k khoàⁿ-thiⁿ, in-ūi tı̄ 1985 nı̂ lán chit poè ê lâng tāi-khài káⁿ chhoē bô kúi-ê tı̄ chit tē-bı̄n-chiūⁿ, thang koh-chài khoàⁿ chit lia̍p chheⁿ; í-keng kui tı̄ chhòng-chō chheⁿ-sı̂n ú-tiū bān-mı̍h ê toā Chú- cháiⁿ.

(Tâi-lâm Kàu-hoē-pò tē 299 koàn, 1910 nı̂ 2 ge̍h)