Sèng-chheh Kong-hoē Ê Pò-kò

Peh-sèⁿ teh siong-thong, nā bô lō͘ chiū bē ēng-tit. Chóng-sı̄ lō͘ ū kó͘ kim ê hun-pia̍t. Kó͘-chá--ê bô ha̍p chit-tia̍p; hiān chāi sè-kài toā siong-thong, peh-sèⁿ heng-ōng ê sı̂-chūn, tio̍h káng-kiù khah lı̄-piān ê hoat-tō͘, hō͘ tn̂g ê lō͘ ē kiu té, nā bô siat thih-lō͘ chiū bē-ē. Nā-sı̄ chit jı̄ “lō͘”--jı̄ ta̍k kok lóng ū kúi-nā ê ı̀-sù, ū tı̍t ēng--ê, ū chioh ēng--ê; chhin-chhiūⁿ lâng teh cháu ê lō͘, chhia bé teh kiâⁿ ê lō͘, í-kı̍p oa̍h-miā ê lō͘, ta̍k kok ê sèng-hiân sui ū chí-sı̄ lâng chai tio̍h jı̍p hó ê tē-pō͘, nā-sı̄ ka-tı̄ iáu m̄ chai chiàⁿ lō͘. In kà lâng ê tō-lí, sı̄ chhin-chhiūⁿ lō͘-nı̍h ê kha-jiah, chí-ū ē chhoā lâng kàu chng-siā, bē-ē chhoā lâng kiâⁿ tı̄ kap Siōng-tè siong-thong ê lō͘.

Taⁿ ū chı̍t lâng kap chèng lâng bô saⁿ-tâng, m̄-nā I só͘ kóng iâⁿ-koè pêng-siông lâng, chiū I ê tı̀-hūi, iā bô lâng kap I ē pí-tit. Chit lâng chiū-sı̄ Iâ-so͘ Ki-tok Siōng-tè ê Kiáⁿ. I chhim chai sè-kan lâng kiâⁿ bê-lō͘, só͘-í tı̄ 2000 nı̂ chêng kàng-seng tı̄ Iû-thài kok, ài pò lâng chai oa̍h-miā ê lō͘. Pún-sin ū kóng, Goá sı̄ lō͘, sı̄ chin-lí, sı̄ oa̍h-miā.

Beh siông-sè chai Iâ-so͘ ê tāi-chı̀, tio̍h tùi Sèng-chheh; lâng nā tha̍k, bô koh-iūⁿ chhin-ba̍k khoàⁿ I. Án-ni Sèng-chheh sı̍t-chāi sı̄ lâng-lâng só͘ eng-kai tio̍h ū ê iàu-kín chheh. Tāi-Eng Sèng-chheh Kong-hoē chai án-ni, chiah tı̄ 100 nı̂ chêng siat-lı̍p Kong-hoē, hoan-e̍k Sèng-chheh, hō͘ thiⁿ-ē ê lâng thang kong-ke tit-tio̍h lı̄-ek.

Chhâ-khó só͘ hoan-e̍k ê Sèng-chheh, lân-san pún í-keng ū 412 téng ê khiuⁿ. Tı̄ Tiong-kok ū hoan-e̍k chò bûn-lí, koaⁿ-oē, Kńg-tang oē, Kheh-oē, Soàⁿ-thâu oē, Ē-mn̂g oē, Hok-chiu oē, Lêng-pho oē. M̄-nā tı̄ Tiong-kok ū hoan-e̍k kúi-nā khiuⁿ, chiū-sı̄ Ìn-tō͘, A-hui-lı̄-ka, Lâm A-bí-lı̄-ka í-kı̍p Au-lô-pa iā-sı̄ án-ni. Iàu-kín beh hō͘ thiⁿ-ē ê peh-sèⁿ ē chiàu in ka-tı̄ ê thó͘-im khoàⁿ Sèng-chheh, lâi tit-tio̍h oa̍h-miā ê lō͘.

Sèng-chheh Kong-hoē, tû hoan-e̍k Kū-iok 39 pún, Sin-iok 27 pún í-goā, tio̍h koh ı̀n lâi hoat khı̀ ta̍k kok. Tı̄ Tiong-kok ta̍k séng teh pun bē Sèng-chheh kap kóng Sèng-chheh ê lâng ū 400, só͘ bē ê chheh-kè put-chí pān-gı̂. Tû chóng hoat-hêng-só͘ hoat-chhut--ê, kap ta̍k só͘-chāi ha̍k-hāu ê ha̍k-seng, í-kı̍p pēⁿ-ı̄ⁿ lāi ê lâng, kaⁿ lāi ê hoān-lâng èng-iōng í-goā, ū bē Sèng-chheh chı̍t-pah jı̄-cha̍p gō͘ bān pún khah ke. Jı̄-cha̍p nı̂ chêng, Tiong-kok lâng nā khoàⁿ tio̍h Sèng-chheh, pe̍h-pe̍h sàng i iā m̄ ài siu; taⁿ toā cheng-choa̍h; bé khı̀ tha̍k-ê, ū káng pah bān lâng.

Ū lâng mn̄g kóng, Kı̀ⁿ-nā khoàⁿ chit hō chheh ê lâng, kiám ka-tı̄ ē chhoē tio̍h oa̍h lō͘? Ìn kóng, Chheh-lāi sui-jiân ū chē-chē ūi oh bêng ê tō-lí, iáu-kú Iâ-so͘ ê tō-lí lâng nā tha̍k, bô lūn gâu-ê gōng-ê lóng ē hiáu-tit. Taⁿ chiong kúi-nā lâng tha̍k Sèng-chheh soà chhoē tio̍h chiàⁿ-lō͘ ê in-iû kı̀ tı̄ ē-té.

Tı̄ Lū-sòng kin-nı̂ chhun-thiⁿ ê sı̂, ū pang-chān hoan-e̍k Sèng-keng ê pún-tē lâng kóng i lâi thàn tō-lí, sı̄ tùi tha̍k Sèng-chheh. I khoàⁿ Iok-hān Hok-im toān 4:24 kóng, Siōng-tè sı̄ sı̂n, pài I ê lâng tio̍h ēng sı̂n ēng sêng-sı̍t, tùi án-ni chiah chhéⁿ-gō͘ pài pu̍t ê m̄-tio̍h, chiām-chiām chı̀n-pō͘ tı̄ chèng tō. Tng i siū kám-hoà ê khí-thâu, i ê pē kap i kóng oē. I chiū chiong Sèng-chheh chı̍t lâng chı̍t pún hō͘ in, kah in tio̍h tha̍k; āu-lâi i ê pē kap i ê hiaⁿ iā soà hoán-hoé lâi jı̍p kàu.

Bián-tiān ê kiaⁿ-siâⁿ ū chı̍t ê nı̂-ko͘, tit-tio̍h chı̍t pún Sèng-chheh, khoàⁿ chhin-chhiūⁿ pó-poè, in-ūi i hit lāi-bı̄n ê tō-lí thang tùi-tiōng. Lı̂m-chiong ê sı̂ i siàu-liām Sèng-chheh ê oē, sim-lāi put-chí tek-ı̀. Beh sí ê sı̂ chiū chiong hit pún chheh sàng i ê pêng-iú. Hit ê lâng ū khı̀ tha̍k, soà lâi pài Siōng-tè. I khoàⁿ Sèng-keng ê ı̀-sù put-chí sin kı̂, só͘-í siông-siông khı̀ chhù-piⁿ thoân tit-kiù ê tō-lí, kū-nı̂ soà tú-tio̍h hō͘ lâng phah. Āu-lâi pún hoē bē chheh ê lâng khoàⁿ i tı̄ pēⁿ-ı̄ⁿ teh tiau-ióng; pēⁿ hó, chiū chhoā i lâi kàu-hoē lāi, kà-sı̄ i chèng-tō lâi chiap-la̍p i.

Eng-kok chı̍t ê tng peng ê Ìn-tō͘ lâng miâ Tàn-nı̂-lân, kúi-nā nı̂ chêng tı̄ Tāi-kı̂-léng ê tē-hng, tit-tio̍h chı̍t pún Sèng-chheh, tùi-tiōng i chhin-chhiūⁿ sèng-ê hú-khò͘. In-ūi i kóng, Chheh-lāi ê oē sı̄ chhin-chhiūⁿ tiān-khı̀ ê la̍t hiah sio, ē ké-oāⁿ lâng ê liām-thâu, koh thang chò tı̂m-lûn tı̄ choē-ok tiong ê lâng ê hó kiù io̍h. Āu-lâi chit lâng kap i ê pêng-iú lóng sı̄ tha̍k chit pún Sèng-chheh, tı̄ Bián-tiān Bo̍k-bí-hā ê kàu-hoē jı̍p kàu.

Pún-hoē bē Sèng-chheh ê lâng bat tı̄ Hoat kok Lô-nı̂ soaⁿ-kok lāi ê kheh-tiàm hiah khùn, teh chia̍h pn̄g ê sı̂, ū tiàm-lāi ê hū-jı̂n lâng kap i teh tâm-lūn kúi-nā nı̂ chêng bē chheh hō͘ i ê sū. Kóng i kap in tiōng-hu in-ūi tha̍k Sèng-chheh chiah chai tit-kiù ê tō-lí, to̍k-to̍k tio̍h sı̀n Iâ-so͘, í-goā bô pa̍t mı̍h hoat-tō͘. Chóng-sı̄ in ang bó͘ tha̍k kàu poàⁿ-lō͘, hit chūn iáu-boē sı̀n chit tiâu chhián-hiān ê tō-lí, sim-lāi put-chí hoân-ló, chiū pàng hiat-ka̍k m̄ tha̍k, ǹg-bāng chit chân sū ē bē kı̀-tit, nā-sı̄ nn̄g lâng lóng tiāⁿ-tiāⁿ kı̀-tit. Tùi án-ni, tı̄ bó͘ ê-hng in tiōng-hu thiaⁿ-kı̀ⁿ ná-chún ū siaⁿ teh kā i kóng, Lí tio̍h khı̀ the̍h chheh lâi tha̍k, chiū lí ê lêng-hûn ē tit pêng-an. In tiōng-hu chiū the̍h Sèng-chheh lâi tha̍k, hut-jiân sim tit pêng-an. Só͘-í tùi hit tia̍p kàu taⁿ, in nn̄g lâng sim lāi chám-jiân khoài-lo̍k.

Soaⁿ-tang ê hū-jı̂n lâng lóng sı̄ tùi-tiōng pài pu̍t, nā ngiâ-sı̂n sài-hoē, á-sı̄ lo̍h-kı̂ ê jı̍t, hū-jı̂n lâng chū-chı̍p tı̄ chit só͘-chāi m̄-nā nn̄g saⁿ chheng. Beh khı̀ ê sı̂, ū-ê bat Sèng-chheh, in tiōng-hu the̍h khı̀ khoàⁿ, āu-lâi soà pı̀ⁿ chò sı̀n-tô͘. Hiah ê hū-jı̂n lâng bé chheh, goân-ı̀ sı̄ beh chò nge̍h ê chheh. Chit-tia̍p hia ū chı̍t chng kúi-nā lâng lâi sı̀n Chú, sı̄ tùi tha̍k-tio̍h in ê hū-jı̂n lâng só͘ bé ê Iok-hān Hok-im-toān.

Thoat-kok Siu-lu̍t-ı̄ⁿ ê úi-oân, Phı̂ Chiong-kun, tı̄ Kian-la̍p-su-pó khui Sèng-chheh hoē, ián-soat ê sı̂, tùi heng-chêng the̍h chı̍t pún pháiⁿ-pháiⁿ koh kū ê Sèng-chheh chhut-lâi. Chiū kóng, Chit pún chheh tı̄ kau-chiàn ê sı̂, iā toà tı̄ seng-khu--nı̍h, ê-hng sı̂ ū chò chím-thâu. Ū chı̍t pái sèⁿ-miā ē oa̍h sı̄ khò chit pún, in-ūi kau-chiàn ê sı̂, ū nn̄g lia̍p chhèng-chí tı̍t-tı̍t phah-tio̍h heng-khám, ka-chài tòng-tio̍h chit-pún chheh ê tâng-kak téng, phùn cháu khı̀; nā bô goá ê miā bô-khı̀ lah! Thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng, chit pún chheh sı̄ in lāu-bó hō͘ i, i khoàⁿ chò chhin-chhiūⁿ bô kè pó.

Ìn-tō͘ ê thoân-tō ū kóng-khí Bo̍k-tek-bí-lâi-an-bûn biō ê hoê-siūⁿ jı̍p kàu. Chit keng biō sı̄ tı̄ Kó͘-lân-kài-nı̂ ê tē-hng, Ìn-tō͘ lâm-hng káng-chheng káng bān ê lâng khı̀ hia kèng-pài. Chit ê hoê-siūⁿ tı̄ 1903 nı̂ khı̀ Ài-jı̂-hū-to ê lé-pài-tn̂g khoàⁿ tio̍h lâng pài Siōng-tè ê hoat-tō͘, put-chí siū kám-tōng, siông-siông kı̀ sim. Tò-khı̀ ê sı̂ kap kàu biō hit-tia̍p i pí khoàⁿ-kı̀ⁿ ê sı̂-chūn, koh khah siū kám-tōng, hit-sı̂ chiū bé Sèng-chheh khı̀ tha̍k. Kàu goá khı̀ hia thoân-tō, i chhut lâi ı̀n-tap m̄ sı̀n Iâ-so͘ ê lâng ê mn̄g-tê. Goá oa̍t-thâu lâi mn̄g i, i ı̀n kóng, i sı̄ Iâ-so͘ ê gín-ná, chiū ài beh siū sé-lé lâi jı̍p Sèng-kàu. Kū-nı̂ 12 goe̍h Ìn-tō͘ ê kam-tok mn̄g tō-lí ê sı̂, chit ê lâng í-keng pâi-lia̍t tı̄ him-bō͘ tō-lí ê lâng ê tiong-kan.

Tâi-chiu Ló͘ Bo̍k-su kóng Siōng-tè ê tō-lí oa̍h-oa̍h tāng-tāng ê chèng-kù kı̀ tı̄ ē-té:--

Goá khí-thâu khoàⁿ-tio̍h Chiúⁿ Hui-phiau sı̄ tı̄ 1870 nı̂, hit-tia̍p i ê kha hō͘ kún chúi thǹg-tio̍h, in lāu-pē āiⁿ i lâi goá chia beh i-tı̄. Nā-sı̄ goá sui-jiân bô ha̍k-sı̍p i-hoat, khiok ū chiong thn̂g kiáu sap-bûn chò ko-io̍h lâi kô͘, kô͘ liáu chiū hó, nā-sı̄ chit lâng kúi-nā nı̂ kú bô koh khoàⁿ-tio̍h.

Chia kiàn-tı̀ ı̀n chheh-pâng liáu-āu, in lāu-pē chhiáⁿ goá tio̍h chhiàⁿ i lâi ı̀n chheh. I put-chí bô hoaⁿ-hí chit hō kang, koh kap hok-im chò tùi-te̍k, só͘-í kúi-nā goe̍h jı̍t ê tiong-kan, ta̍k chá-khí goán teh kı̂-tó ê sı̂ i chin oàn-hı̄n. Nā-sı̄ goán it-hoat thè i kı̂-tó, ǹg-bāng i tit-toio̍h Sèng-sı̂n ê kám-hoà. Bô loā-kú chit lâng sim-sèng chiū oāⁿ-sin, in-ūi i teh khioh Tâi-chiu thó͘-im Sin-iok ê ı̀n-pán, só͘-í khoài siū kám-hoà. Hit-tia̍p liáu-āu, hoān chò kı̂-tó-hoē i pí pa̍t-lâng khah kèng-khiân; ta̍k an-hioh-jı̍t lâi lé-pài, chám-jiân ū khı̀ kū oāⁿ sin ê khoán. Tı̄ 1880 nı̂ ū niá sé-lí, i kā goá kóng i ê sim siū kám-tōng, sı̄ tùi khioh Sin-iok ê jı̄. Tiàm chheh-pâng chò-kang kúi-nā-nı̂, iā chin-sim o̍h tō-lí, jiân-āu phài i khı̀ pa̍t-ūi thoân-tō. Tùi hit-tia̍p kàu-taⁿ iáu ha̍p i ê chit-hūn, sui-jiân bô gâu káng-lūn, nā-sı̄ i ê kiâⁿ-chò khah-iâⁿ i ê kháu-châi. Nn̄g-nı̂ chêng hō͘ lâng kú i chò Tâi-chiu loē-tē-hoē thâu-jı̍t ê bo̍k-su. Só͘-í hoan-e̍k ı̀n Tâi-chiu ê Sèng-chheh, m̄-nā hō͘ chē-chē lâng ē tha̍k Siōng-tè ê tō-lí, koh tùi án-ni ke tit-tio̍h chı̍t-ê bo̍k-su. Chit lâng taⁿ chò chit só͘-chāi ê toā-pang-chhiú, chin tio̍h kám-siā Siōng-tè.

Tı̄ Lâm A-bí-lı̄-ka kı̄n Pa-se ê tē-hng, ū sè-tı̄n ê kàu-tô͘ chı̍t tı̄n, put-chí phoh-sı̍t. Peh nı̂ chêng bē chheh ê lâng tùi hia koè, ū bē chin chē chheh. Lâng bé khı̀ tha̍k lâi káng-kiù, chiū ū kúi-nā lâng chū-chı̍p tı̄ chı̍t só͘-chāi lâi chhâ-khó chit hō chheh, khoàⁿ i pí pa̍t mı̍h chheh khah iâⁿ. Chóng-sı̄ só͘ kóng ê tō-lí m̄ chai sı̄ sio̍k sím-mı̍h kàu, sı̄ Tek-kok kàu, Eng-kok kàu á-sı̄ Bí-kok kàu, bô tè thang hun-pia̍t. Nā-sı̄ chit khoán ê chheh tek-khak m̄-sı̄ Lô-má kàu, in-ūi in khoàⁿ-tio̍h chheh lāi ū húi-pòng Lô-má kàu ê hong-sio̍k, chiū-sı̄ in khoàⁿ-tio̍h Iok-hān kiâⁿ sé-lé bô the̍h lâng ê chı̂ⁿ. Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù bô thang bé ê tō-lí, in chhim-chhim kı̂-koài. Chit kàu iā tek-khak m̄-sı̄ Iâ-so͘ kàu, in-ūi in ê sı̂n-hū bat kóng, Iâ-so͘ kàu m̄ sı̀n Siōng-tè kap Ki-tok, m̄-kú chit chheh-lāi moá-moá kı̀-chāi Siōng-tè ê tāi-chı̀. Āu-lâi in khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê Iâ-so͘ kàu ê thoân-tō khı̀ hia, in chin gông-ngia̍h, in-ūi hit ê thoân-tō só͘ sı̀n ê kap in só͘ siú ê kàu sı̄ saⁿ-tâng.

(Tâi-lâm Kàu-hoē-poè tē 294 koàn, 1909 nı̂ 9 ge̍h)