Phêng-lūn Mô͘-bûn kàu kap Mô͘-bûn keng
“Iâ-so͘ Ki-tok Boa̍t-sè Sèng-tô͘ Kàu-hoē” iā kiò choè “Mô͘-bûn,” in-ūi tû-khı̀ Sèng-keng í-goā, in koh ēng “Mô͘-bûn keng” choè sı̀n-gióng ê kun-kù. Sū-sı̍t-siōng, Iâ-so͘ Ki-tok Boa̍t-sè Sèng-tô͘ Kàu-hoē chú-iàu ê sı̀n-gióng ê kun-kù sı̄ Mô͘-bûn keng, m̄ sı̄ Sèng-keng, nā bô ū Mô͘-bûn keng, in chiū bē thang sêng-lı̍p lēng-goā chı̍t-chéng ê sı̀n-gióng.
1. Mô͘-bûn kàu ê kun-goân kap le̍k-sú
Mô͘-bûn kàu ê chhòng-lı̍p chiá sı̄ Su-bı̍t Iok-sek, tùi i ê toān-kı̀ lán thang chai i sè-hàn seng-tióng tı̄ tiúⁿ-ló-hoē ê ka-têng. Tng-sı̂ tú-tú sı̄ Bí-kok chong-kàu toā ho̍k-heng. Tı̄ i khiā-khí ê Bān-chek-su-tek, ū tiúⁿ-ló-hoē, Bí-í-bí-hoē, Chı̀m-sı̀n-hoē --- tı̄ ta̍k só͘-chāi kú-hêng hùn-heng-hoē. Su-bı̍t Iok-sek jı̄n-tēng che sı̄ hun-pia̍t chong-phài ê kú-tōng, só͘-í i m̄ ka-jı̍p tı̄ jı̄m-hô chı̍t ê kàu-hoē, chóng-sı̄ Su-bı̍t khiok tùi sè-hàn ê sı̂ chiū ū hong-hù ê chong-kàu chêng-kám, i siông chı̄n só͘-oē chham-ka in kok-chéng chū-hoē, i chiām-chiām tùi Bí-í-bí-hoē ū tām-po̍h ê hó-kám, nā-sı̄ i iā lóng bô ka-jı̍p. Tùi i ê toān-kı̀ tiong, i kóng: “Chhin-chhiūⁿ goá chit khoán nı̂-khin ê lâng, koh tùi lâng, tùi sū lóng khiàm-khoeh jı̄n-sek, tàu-té tó chı̍t ê kàu-hoē sı̄ tio̍h, tó chı̍t ê kàu-hoē sı̄ m̄ tio̍h, bē-thang hun-pia̍t.” Tı̄ chit-khoán tiû-tû m̄ chai beh ho̍k-chiông sím-mı̍h khoán chong-phài ê sı̂, i tha̍k kàu Ngá-kok su tē 1 chiuⁿ 5 chat: “Lín tiong-kan nā ū lâng khiàm-khoeh tı̀-hūi, tio̍h tùi hit ê pe̍h-pe̍h hō͘ chèng-lâng, iā bô hiâm lâng--ê Siōng-tè kı̂-kiû, chiū beh hō͘ i.” Tùi án-ni,i chiū siông-siông kiû tı̀-hūi, “in-ūi kok chong-phài ê thoân-kàu-su tùi tı̄ tâng chı̍t-chat ê keng-chat ê kái-soeh, hō͘-siōng bô saⁿ-tâng, tı̀ kàu chó͘-gāi lâng, gióng-bōng Sèng-keng sit-lo̍h sı̀n-sim.”
1820 nı̂ ê chhun-thiⁿ, Su-bı̍t 16 hoè, i tē-it pái khoàⁿ-kı̀ⁿ ı̄ⁿ-siōng. Tùi toān-kı̀ tiong ê kı̀-chài, i khoàⁿ-kı̀ⁿ ê sı̄ Sèng-pē kap Sèng-kiáⁿ nn̄g-ūi, hoan-hù i m̄-thang ka-jı̍p jı̄m-hô kàu-hoē, āu-lâi tı̄ bô-ı̀-tiong, i chiong chit ê só͘ khoàⁿ-kı̀ⁿ ê ı̄ⁿ-siōng kā pêng-iú kóng. Tùi án-ni hit só͘-chāi ê chong-kàu léng-siù chiū khai-sí khún-tio̍k i, nā-sı̄ i bô lia̍h choè sím-mı̍h, khiok chı̍t-sim thèng-hāu Siōng-tè ê chí-sı̄.
Keng-kè 3 nı̂ (1823 nı̂) i koh chı̍t-pái khoàⁿ-kı̀ⁿ ı̄ⁿ-siōng, “hoat-hiān pâng-lāi ū kng, chiām-chiām kng-bêng, iâⁿ-kè jı̍t-tàu sı̂, hut-jiân khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê lâng chhut-hiān tı̄ chhn̂g-piⁿ.” Chit ūi chhut-hiān ê lâng sı̄ Mô͘-lô-nái, i sı̄ “Siōng-tè chhe lâi ê sù-chiá,”kiò Su-bı̍t kàu bó͘ só͘-chāi ku̍t ún-chhông ê su-che̍k í-kı̍p “Ou-lêng kap Thô͘-bêng” thang hoan-e̍k Sèng-chheh, chit khoán ê khé-sı̄ kap ún-chhông chheh ê tē-chí bat ū tı̄ it-liân 3 pái, ı̀n-siōng ke̍k chhim-khek.
Thiaⁿ kóng chit ê sı̂n-pı̀ ê chheh sı̄ kim-ia̍h, siū bâi-chòng tı̄ Niú-iok chiu Ang-thaⁿ-ò koān Bān-chek-su-tek chhoan lāi ê chı̍t-chō toā-soaⁿ nı̍h, Su-bı̍t chiàu ı̄ⁿ-siōng khé-sı̄ khı̀ ku̍t, tit-tio̍h í-āu it-tı̍t chhàng teh. In-ūi chia ê chí-ū chún Su-bı̍t khoàⁿ, m̄-chún the̍h chhut, keng-kè 4 nı̂, tı̍t-kàu 1827 nı̂ 9 ge̍h 22 jı̍t chiah ún-chún the̍h chhut-lâi, chóng-sı̄ iû-goân chí-ū kau hō͘ su-bı̍t pó-koán. Ūi-tio̍h beh chèng-bêng kim-ia̍h ê Mô͘-bûn keng khak-sı̍t ū chit ê sū, tı̄ Mô͘-bûn keng ê sū-giân tiong ū kı̀-chài 3 ê kiàn-chèng jı̂n, (Khó͘ Tek-lí, Hui-be̍h-ní, Ha-lı̄-su) ê chèng-giân, āu-lâi koh ka-jı̍p 8 ūi kiàn-chèng jı̂n ê chèng-giân, ū thê-khí in bat “chhin-ba̍k khoàⁿ-kı̀ⁿ koh ēng chhiú bong tio̍h.”
1829 nı̂ 2 ge̍h i kap Khó͘ Tek-lí hō͘-siōng kiâⁿ sé-lé, í-āu in kóng ū tit-tio̍h “Lı̄-bı̄ kiáⁿ-sun ê koân pèng,” chóng-sı̄ Mô͘-bûn kàu chèng-sek ê sêng-lı̍p chiū-sı̄ tı̄ Chú-āu 1830 nı̂ 4 ge̍h 6 jı̍t. Chit chı̍t nı̂ tùi Mô͘-bûn kàu hui-siông tiōng-iàu, in-ūi che sı̄ Ki-tok koh-oa̍h chiūⁿ-thiⁿ í-āu ê 1800 nı̂.
Su-bı̍t sian-siⁿ ê hêng-ûi kap i ê chú-tiuⁿ kap i ê hō-tiàu saⁿ kū-lı̄ chin hn̄g, thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng i bat chhe nn̄g ê Mô͘-bûn kàu-tô͘, hām-hāi chı̍t ê hoán-tùi i ê lâng, m̄-nā án-ni i koh chú-tiuⁿ to-chhe ka-kı̄ iā chhoā kúi-nā ê hū-jı̂n-lâng, i án-ni chú-tiuⁿ, iā án-ni sı̍t-hêng, ū siu-tio̍h hit só͘-chāi ê hoán-tùi, i chiū chhoā sı̀n-tô͘ tùi Niú-iok kàu Ou-hai-o͘, koh choán khı̀ Bı̍t-so-lí, Bı̍t-so-lí chiu chiū piàn-choè Mô͘-bûn ê toā pún-iâⁿ. Tı̄ Bı̍t-so-lí chiu ū chı̍t-sı̂ ū hō-tiàu 1000 goā lâng ê sı̀n-tô͘, in-ūi in kóng-oē bô sè-jı̄ ū siū-tio̍h ı̀-goā ê kong-kek sı̄m-chı̀ liân chiu-tiúⁿ iā bēng-lēng kun-tūi ēng bú-le̍k tùi-hù in ê ı̄ⁿ-toan kap lām-sám ê oē. Tı̄ sè-le̍k ê ē-bı̄n, i bô hoat-tō͘ tí-khòng, chí ū thè, chiū choán-ǹg Í-lı̄-lo̍k chiu chı̀n-tián. Tı̄ hia it-chhè ū khah sūn-sū, Su-bı̍t bat chı̍t-pái siūⁿ beh kèng-soán choè Bí-kok chóng-thóng, chóng-sı̄ ūi-tio̍h kap hit só͘-chāi ê pò-koán chhiong-tu̍t ū siáⁿ lia̍h koaiⁿ-kaⁿ. Tháu-pàng í-āu bô kú, in-ūi in ê ı̄ⁿ-toan, koh siū koaiⁿ tı̄ Í-lı̄-lo̍k chiu Ka-thài-ki kaⁿ-ga̍k.
1844 nı̂ 6 ge̍h 27 jı̍t, hoán-tùi Mô͘-bûn kàu-gı̄ ê kûn-chiòng chhiong-jı̍p hit ê kaⁿ-ga̍k, Su-bı̍t siū thâi. Su-bı̍t sí-āu Iúⁿ-hí-lı̍p-kan kè-sio̍k chiū-jı̄m choè kàu-tiong léng-siù. I sı̄ Mô͘-bûn kàu 12 sù-tô͘ tiong ê chı̍t ê, tı̄ i ê léng-tō-ē Mô͘-bûn kàu-tô͘ siū chhoā kàu Iâm-ô͘ siâⁿ. Hiān-chāi Iâm-ô͘ siâⁿ sı̄ Mô͘-bûn kàu ê tiong-sim.
2. Mô͘-bûn kàu ê Sèng-keng
Iâ-so͘ Ki-tok Boa̍t-sè Kàu-hoē só͘ sı̀n-hōng ê keng-tián, kun-kù in ê sı̀n-tiâu kı̀-chài “goán sı̀n hoan-e̍k chèng-khak ê Sèng-keng sı̄ Siōng-tè ê oē, goán koh sı̀n Mô͘-bûn keng iā-sı̄ Siōng-tè ê oē.” Mô͘-bûn keng kóng: “Goá kiò choè Mô͘-bûn, tùi Mô͘-bûn tē tit-tio̍h miâ ------- goá sı̄ sı̂n ê kiáⁿ, Iâ-so͘ Ki-tok ê ha̍k-seng, goá siū hō-tiàu chiong i ê tō soan-pò hō͘ i ê peh-sı̀ⁿ, tùi án-ni in thang tit-tio̍h éng-oán ê oa̍h-miā.” Lí-hái 3 su 5:12-13 (pún-bûn chok-chiá chí-ū Eng-bûn Mô͘-bûn keng só͘-í keng-bûn sı̄ chok-chiá ê hoan-e̍k).
Tû-khı̀ Mô͘-bûn keng í-goā, iáu-kú ū kı̂-thaⁿ 2 pún sı̂n-sèng ê keng-bûn, kı̂-tiong ê chı̍t-hāng sı̄ kàu-gı̄ kap chu-iok-su, koh chı̍t-hāng sı̄ kùi-tiōng ê tin-chu.
Mô͘-bûn keng lóng-chóng ū 15 koàn, hun chiuⁿ hun chat kap Sèng-keng sio-siâng, bûn-thé chı̄n-liōng bô͘-hóng Sèng-keng, chhau ê só͘-chāi te̍k-pia̍t chē, nā m̄ sı̄ tùi Sèng-keng chhau ê pō͘-hūn “(chiū-sı̄ Mô͘-bûn keng pún-sin choân-ū ê keng-bûn) bûn-thé pèng bô liû-lı̄, teh tha̍k ê sı̂ tiōng-ho̍k bô bı̄.”
Mô͘-bûn-keng ê chok-chiá ēng ke̍k-tō͘ ê sióng-siōng la̍t, bōng-sióng chá-kı̂ Bí-chiu le̍k-sú, goân-lâi “tı̄ Kı̀-goân-chêng 600 nı̂, ū chı̍t ê gı̄-lâng, miâ kiò choè Lı̄-hái, Sı̂n kéng-kài i, kóng Iâ-lō͘-sat-léng beh húi-bia̍t, Siōng-tè hoan-hù i kap i ka-cho̍k ê lâng lı̄-khui Iâ-lō͘-sat-léng kàu khòng-iá, Lı̄-hái chiàu Sı̂n ê hoan-hù kiâⁿ ----- In kàu hái-hoāⁿ, Sı̂n hoan-hù in chō chı̍t-chiah chûn keng-kè toā hái. In sūn-chiông Sı̂n ê hoan-hù, siū chhoā kàu Bí-chiu tāi-lio̍k, tı̄ hia kiàn-lı̍p chı̍t ê toā kok.” Ūi-tio̍h beh chèng-bêng Lı̄-hái chit ê chi-phài sı̄ Sı̂n só͘ kéng-soán ê, Su-bı̍t koh tı̄ Kū-iok Sèng-keng tiong chhoē tio̍h Ngá-kok tùi Iok-sek ê chiok-hok, in-ūi i kóng “Iok-sek ê hō͘-è beh tı̄ sin tē kiàn-lı̍p chı̍t ê toā-kok.” (Pún-bûn chok-chiá tı̄ Chhòng-sè-kı̀ 48 chiuⁿ Ngá-kok tùi Iok-sek ê chiok-hok, kap 49 chiuⁿ Ngá-kok choè koa ū ū-giân chiong-lâi ê khiok chhoē bô “Beh tı̄ sin-tē kiàn-lı̍p chı̍t ê toā-kok.”) Tùi chit tiám bē-bián chiong Sèng-keng lām-sám ké-soeh.
Tùi lán ê koan-tiám lâi khoàⁿ, Mô͘-bûn-keng sı̄ chı̍t-pún ká-thok Sı̂n ê khé-sı̄ lâi gūi-chō ê chı̍t-pún chheh, sui-jiân kim-ia̍h sı̄ Su-bı̍t ê kun-kù, koh kóng sı̄ Sı̂n siúⁿ-sù Ou-lêng kap Thô͘-bêng choè pang-chān hoan-e̍k ê kong-kū. Che hō͘ lán siūⁿ khí m̄ ài tha̍k-chheh ê ha̍k-seng ēng kim-phiò ê chiàⁿ-bı̄n kap tò-bı̄n lâi ioh sian-siⁿ ê chiàⁿ, hù, bûn-tē. Siōng-tè nā beh tı̄ Su-bı̍t sin-chiūⁿ oân-sêng chit-khoán tiōng-tāi ê sú-bēng, i oē ēng chhin-chhiūⁿ Pó-lô chit-khoán ê sù-tô͘ tı̄ Siōng-tè ê khé-sı̄ ê ē-bı̄n, oân-sêng I ê sú-bēng. Tı̄ Kū-iok ê sı̂, bat ēng Ou-lêng kap Thô͘-bêng, chóng-sı̄ Sin-iok ê sı̂, tng sù-tô͘ ēng iô-chhiam ê hong-hoat, iô-chhut Má-thê-a thè Iû-tāi ê sı̂, chiū bô tit-tio̍h Siōng-tè ê hoaⁿ-hí, nā sı̄ Siōng-tè khiok soán-te̍k Pó-lô choè sù-tô͘.
Tı̄ tha̍k Mô͘-bûn-keng ê sı̂, ū chı̍t ê ı̀n-siōng chiū sı̄ chhin-chhiūⁿ teh tha̍k Kū-iok chhù-keng kap Sin-iok chhù-keng, sı̄ bē thang chiâⁿ-choè kap Sı̂n ê tō saⁿ pí ê chok-phín, Mô͘-bûn-keng ê chok-chiá chiong Kū-iok tha̍k kàu chin se̍k, tı̄ Kū-iok tiong chhoē tio̍h kúi ê èng-ún, chhiong-moá hoán-sióng ê lêng-le̍k, ēng Sèng-keng ê pit-tiāu, siá chhut Bí-chiu ê le̍k-sú kap kı̂-thaⁿ i só͘ teh kóng ê “khé-sı̄”.
3. Mô͘-bûn te̍k-sek ê kàu-hùn
A) Koan-hē Sı̂n: Su-bı̍t bat tı̄ sı̀n-tiâu tiong siá bêng: “Lán sı̀n Sı̂n, éng-oa̍h ê Pē, sı̀n I ê Kiáⁿ Iâ-so͘ Ki-tok kap Sèng Lêng”, múi chı̍t ê Ki-tok-tô͘ lóng oē-thang tông-ı̀ chit-tiám, nā-sı̄ in iû-goân ū in ê te̍k-sek sı̀n-gióng, sı̄ kiàn-lı̍p tı̄ in te̍k-pia̍t ê le̍k-sú bûn-hiàn-nı̍h, koh chia ê le̍k-sú bûn-hiàn bē thang hō͘ chho͘-sı̀n chiá khoàⁿ-kı̀ⁿ. Mô͘-bûn-kàu jı̄n-tēng “ū chin choē sı̂n,” “sı̂n kè-khı̀ iā kap lán chı̍t-iūⁿ, sı̄ siū ko-kú ê lâng.” Koh lia̍h choè “A-tong sı̄ lán ê pē, kap lán ê sı̂n, che sı̄ ûi-it kap lâng hoat-seng koan-hē ê sı̂n, tı̄ thiⁿ-téng chí ū chı̍t-ūi sı̂n sı̄ ū kut ū bah ê. Koh lām-sám kóng chit ūi A-tong sı̂n sı̄ to-chhe. Só͘-í Mô͘-bûn kàu-tô͘ iā thang chhoā chē-chē ê bó͘, tng lán ê pē A-tong, chı̀n-jı̍p Ai-tiân hn̂g ê sı̂, ū sio̍k thiⁿ ê thé, tng-sı̂ tùi i só͘ chhoā chē-chē hū-jı̂n-lâng ê tiong-kan chio chı̍t ê saⁿ-kap jı̍p Ai-tiân-hn̂g i ê miâ kiò choè Hā-oa.”
Tı̄ Sı̂n-keh hit pún chheh ê lāi-bı̄n ū kóng: “Koan-hē sı̂n ê sèng-chit, ū chı̍t ê tē-it hó ê bē-thang chèng-bêng, tùi chhòng-chō tē kap tē-chiūⁿ ê lâng ê sū-chek tiong bē-thang chhoē chhut” In kóng Sı̂n chiàu ka-kı̄ ê hêng-chōng chō lâng, só͘-í Sı̂n kap lâng oân-choân chı̍t-iūⁿ. In koh kóng ū lâng nā ài chai-iáⁿ Sı̂n sı̄ sím-mı̍h khoán chiū tio̍h khoàⁿ lâng ê hêng-siōng sím-mı̍h khoán chiū thang chai, in-ūi lâng sı̄ chiàu I ê hêng-siōng chō ê.”
A-tong kı̀-jiân sı̄ siū-chō ê, cháiⁿ-iūⁿ sı̄ Sı̂n? Che sı̄ Ki-tok-tô͘ só͘ beh mn̄g ê būn-tê. To̍k-to̍k Mô͘-bûn kàu sêng-jı̄n to sı̂n, tong-jiân, che chiū chiâⁿ choè put-sêng būn-tê ê būn-tê lah.
B) Koan-hē Iâ-so͘ ê sū, hiān-chāi ín-iōng Mô͘-bûn keng lūn Iâ-so͘ ê chı̍t-toāⁿ, chiū oē khoàⁿ chhut in ê lām-sám. “Ki-tok sı̄ kap Pē chı̍t-iūⁿ, ū bah-thé, I sı̄ A-tong sı̂n ê kiáⁿ --- tı̄ Ka-ná ê iân-sia̍h, chiū-sı̄ Iâ-so͘ kap Má-lı̄-a Má-tāi ê kiat-hun, tı̍t-kàu tı̄ sı̍p-jı̄-kè chêng, Iâ-so͘ oē-thang khoàⁿ kàu ka-kı̄ ê hō͘-è” Sı̍t-chāi sı̄ pòng-to̍k! Liân Iâ-so͘ to piàn choè to-chhe! Lán m̄-sı̄ beh ūi ka-kı̄ ê sı̀n-gióng kap só͘ chong-pài ê Ki-tok kiông-piān, khak-sı̍t Sèng-keng bô chit-khoán ê kı̀-chài. Tùi Iâ-so͘ pêng-jı̍t ê giân-hēng tiong, iā khoàⁿ chhut I tek-khak bē-oē án-ni choè, Su-bı̍t sian-siⁿ nā tām-po̍h chai-iáⁿ chı̍t-tiám-á Sin-iok poē-kéng, chiū bêng-pe̍k tı̄ Iâ-so͘ ê sı̂-tāi, chiū liân phó͘-thong ê Iû-thài peh-sı̀ⁿ lóng í-keng sı̍t-hêng it-hu it-chhe ê chè-tō͘. I chiong A-pek-la̍h-hán chhoā kúi-nā ê bó͘ ê sū-chek poaⁿ lâi khǹg tı̄ Iâ-so͘ ê sin-chiūⁿ.
4. Koan-hē to-chhe
To-chhe ê chè-tō͘ í-keng tı̄ Mô͘-bûn kàu ê hun-in koan siū kiàn-lı̍p. In lia̍h choè lú-chú ê kiù-un sı̄ tùi tiōng-hu lâi ê, lú-chú ê koh-oa̍h kap bı̄-lâi ê siū ko-kú, lóng pá-ak tı̄ tiōng-hu ê chhiú-tiong. Só͘-í bo̍k-koài tı̄ lâm-chú khoat-hoa̍t ê sı̂, chiū ū to-chhe ê hiān-siōng. 1862 nı̂ Bí-kok kok-hoē bat thong-kè hoán-tùi chit khoán to-chhe chè-tō͘, chit ê hoat-lu̍t hō͘ Lı̂m Khéng Chóng-thóng chhiam-jı̄ liáu-āu, chèng-sek chiâⁿ choè hoat-lu̍t. Su-bı̍t tı̄ 1885 nı̂ kià hō͘ kàu-hoē jı̄m-chit-chiá kap hoē-iú ê kong-khai ê phoe iû-goân kian-koat chú-tiuⁿ to-chhe, jı̄n-tēng Lı̂m Khéng Chóng-thóng kap kok-hoē ê kú-tōng sı̄ hông-gāi chong-kàu chū-iû. Tı̍t-kàu 1890 nı̂, Mô͘-bûn tı̄ bêng-gı̄ siōng ū hòng-khı̀ to-chhe, nā-sı̄ in khiok bô hòng-khı̀ Iâ-so͘ sı̄ to-chhe ê chú-tiuⁿ, kun-kù Iûⁿ-hi-lı̍p-hàn ê khoàⁿ-hoat, m̄-nā Má-tāi kap Má-lı̄-a sı̄ Iâ-so͘ ê bó͘, liân Boa̍t-tāi-lia̍p ê Má-lı̄-a iā-sı̄ Iâ-so͘ ê bó͘.
5. Kā sí-lâng kiâⁿ soé-lé
Sí-lâng iā oē-thang tit-kiù, siat-sú ū kā sí-lâng kiâⁿ soé-lé chhin-chhiūⁿ kā oa̍h-lâng kiâⁿ chı̍t-iūⁿ chiū oē tit-kiù. Che sı̄ khiok-kái I Ko-lı̂m-to tē 15 chiuⁿ 29 chat ê kàu-hùn. (Pó-lô m̄-sı̄ chú-tiuⁿ thang kā sí-lâng kiâⁿ soé-lé, i put-kò sı̄ kun-kù Ko-lı̂m-to kàu-hoē chāi-lâi ê hong-sio̍k lâi chèng-bêng in pún-lâi ū sı̀n koh-oa̍h ê sū.
Su-bı̍t sí āu, kàu-hoē ê keng-chè khùn-lân, só͘-í in kui-tēng chí-ū hiàn cha̍p-hūn-chı̍t ê lâng chiah thang ūi-tio̍h sí-lâng chhéng-kiû kiâⁿ soé-lé, án-ni bô-hêng tiong cheng-ka chı̍t-tiâu châi-goân. Chit-khoán ê hoat-tō͘, kap Thian-chú-kàu lūn liān-ga̍k kap boē sio̍k-choē-kǹg ê hong-hoat sı̄ chha-put-to.
6. Kiat-lūn
Mô͘-bûn-kàu sı̄ hiān-kim teh sēng-hêng ê chı̍t ê chong-kàu, boē thang chiong in khoàⁿ choè sı̄ Ki-tok-kàu tiong ê chı̍t ê chong-phài, in sı̄ lēng-goā chı̍t ê bô saⁿ-tâng ê chong-kàu. In tùi tı̄ Cha̍p-hūn-chı̍t ê hōng-hiàn, soan-tō sū-gia̍p chheng-liân bô niá sin-súi lâi ho̍k-sāi Chú, pān hok-lı̄ sū-gia̍p kap kàu-io̍k oa̍h-tāng, in iā hui-siông jia̍t-sêng teh sı̍t-chiàn thui-hêng, chóng-sı̄ chia ê iā boē thang jia-khàm in ki-pún ê lām-sám ê lí-lūn.
In chheng-choè Mô͘-bûn kàu, in-ūi in sui-jiân ū Ki-tok Iâ-so͘ Boa̍t-sè Sèng-tô͘ Kàu-hoē ê bêng-chheng, sı̍t-chè siōng í-keng oân-choân lı̄-khui Ki-tok. In ê sı̂n-koan sı̄ bô chèng-khak, in tùi tı̄ Ki-tok ê sı̀n-gióng sı̄ khiok-kái, in tû-khı̀ Sèng-keng í-goā, kı̀-jiân lēng-goā ū “Sèng-keng”, tı̄ in khiáu-biāu ê kı̀-chài tiong, chai-iáⁿ Su-bı̍t ê “hoan-e̍k sú-bēng” oân-sêng āu, tı̄ 1838 nı̂ 5 ge̍h 2 jı̍t, sı̂n ê sù-chiá siu-hoê “kim-ia̍h,” lēng-goā chı̍t hong-bı̄n koh hù-lio̍k 11 ê kiàn-chèng jı̂n. Kı̂-sı̍t, siáⁿ-sū m̄ hō͘ “kim-ia̍h”chûn-chāi thang choè tē-it hó ê kiàn-chèng pı̂n-kù nih? Tı̄ in hoan-e̍k ê sı̂, sı̂n m̄ sı̄ “hō͘ ta̍k-hāng tı̄ goá chhiú-tiong an-jiân bô sū ”mah?
Tùi tı̄ in kàu ta̍k-hō͘ phah-mn̂g hóng-būn ê thài-tō͘, m̄ koán tùi-hong sı̄ m̄-sı̄ Ki-tok-tô͘, lóng beh koàn-ap Mô͘-bûn ê sı̀n-gióng, Mô͘-bûn kàu sı̄ lēng-goā chı̍t ê sin ê chong-kàu, chhin-chhiūⁿ Hoê-kàu siū Iû-thài kàu ê éng-hióng chı̍t-iūⁿ, sui-jiân siāng-khoán sı̄ A-pek-la̍h-hán ê kiáⁿ-sun, khiok chiâⁿ-choè lēng-goā chı̍t ê chong-kàu. Mô͘-bûn kàu thang pí-phēng choè Bí-kok ê “Hoê-kàu-tô͘.”
Sui-jiân án-ni, in sı̄ bat thiaⁿ-kè Iâ-so͘ ê miâ-jı̄, lán ǹg-bāng in chin-chiàⁿ oē chhin-chhiūⁿ sı̀n-tiâu só͘ kóng, sı̀n-gióng Sèng-pē, Iâ-so͘ kap Sèng Sı̂n. In kı̀-jiân sêng-jı̄n Sin Kū-iok sı̄ Sı̂n só͘ khé-sı̄ ê, iā chí-ū chit pún sı̄ Sı̂n só͘ be̍k-sı̄ ê sèng-keng, chiū tio̍h pàng-sak hiah ê bô chèng-keng ê keng-tián, lâi sı̀n Iâ-so͘ Ki-tok Kiù-chú, tùi sı̀n-khò I, lâng oē-thang kap Siōng-tè hô-hó.
(Oa̍h-miā ê Bí-niû tē 51 kı̂,1959 nı̂ 8 ge̍h)
