Sı̄ kū iáu-kú Éng-sin

Lâng ê hong-sio̍k bô saⁿ-chhin-chhiūⁿ; iáu-kú ū chı̍t hāng saⁿ-chhin-chhiūⁿ, chiū-sı̄ ta̍k kok ê peh-sèⁿ chin tùi-tiōng kū ê mı̍h, ia̍h sin-ê mı̍h iû-goân chin ài.

Ū sím-mı̍h kó͘-chek, kó͘-chá só͘ khí ê chhù, á-sı̄ phàu-tâi, chhèng-kūi, sui-sı̄ chit-tia̍p bô teh ēng, iáu-kú khah siông ài sè-jı̄ chiàu-kò͘, m̄ ài thiah. Á-sı̄ ū sím-mı̍h kó͘-tóng lâng chin ài khoàⁿ. Ū sím-mı̍h hong-sio̍k bān-kó͘ liû-thoân, lâng chiū ài thàn. Ū sím-mı̍h kó͘ lâng-giân chiū ài kóng; ū sím-mı̍h kò͘-sū, ài thiaⁿ.

Ū-sı̂ peh-sèⁿ tiâu-kò͘-ı̀ khí-keng beh khǹg kó͘-tóng hō͘ lâng khoàⁿ. Chhin-chhiūⁿ Jı̍t-pún kok ê Kiaⁿ-siâⁿ ū khí chı̍t keng toā lâu thang té ta̍k hāng ê kó͘-tóng, chiông-tiong ū Jı̍t-pún ê Hông-tè kó͘-chá só͘ chē ê kiō, chin toā téng, ia̍h ū kó͘-chá lâng só͘ ēng ê ke-si.

Eng-kok ū khí chin chē keng toā lâu lâi té kó͘-chá lâng só͘ ēng ê ke-si khı̀-hâi. Ū sím-mı̍h kó͘-chè ê saⁿ, chhèng, to, hoé-chhia, lóng khǹg tı̄ hit lāi-té; ia̍h ū kó͘-chá miâ-siaⁿ ê tha̍k-chheh lâng, chò si ê lâng, chhin-pit só͘ siá ê si-sû. Ū-sı̂ beh bē, hit-hō ê pit-chek ta̍t--tio̍h kúi-nā chheng kho͘, kúi-nā bān ia̍h káⁿ. Chhin-chhiūⁿ chêng-nı̂ ū chı̍t-pún sè-pún-á chheh, bē saⁿ cha̍p bān gı̂n.

Eng-kok ia̍h ū chin chē khám-tiàm choan-kang teh bē kó͘-tóng. Chhin-chhiūⁿ lán beh kià phoe hia-ê ang-á-thâu bô sím-mı̍h ta̍t-chı̂ⁿ ê mı̍h, chı̍t-tiuⁿ 3 tiám chı̂ⁿ nā-tiāⁿ; iáu-kú hiah-ê kū--ê hiān-chhú-sı̂ lán khah hán--tit khoàⁿ-kı̀ⁿ, ia̍h lâng chin ài khioh; chêng jı̍t Sin-bûn-pò teh pò 2 tiuⁿ bē $6000.

Kū ê mı̍h lâng ia̍h chin ài, sin ê mı̍h ia̍h sı̄ chin ài. mı̍h nā khah sı̂-kiâⁿ lâng ài ēng, saⁿ nā khah sı̂-sek lâng ài chhēng. Nā ū sím-mı̍h m̄-bat khoàⁿ ê mı̍h, put-lūn hoé-chhia, tiān-khı̀-chhia, to̍k-lián-chhia, khin-khı̀-kiû, chiū ū lâng saⁿ-cheⁿ beh khoàⁿ. Á-sı̄ ū sím-mı̍h hán--tit thiaⁿ ê sū sím-mı̍h sin ê siau-sit lâng iû-goân chin ài thiaⁿ.

Taⁿ lí nā ài kū ê mı̍h, tō-lí sı̄ chin kū, ài sin ê mı̍h, tō-lí sı̄ ke̍k sin. Ài thiaⁿ lâng kóng kó͘, tō-lí chiū-sı̄ ke̍k kó͘-chá ê sū, ài thiaⁿ sin ê tāi-chı̀ tō-lí sı̄ hó ê siau-sit, koan-hē lán tāi-ke hoaⁿ-hí.

Tō-lí sı̄ kóng Siōng-tè. Ū-sı̂ lâng teh mn̄g, Khóng-chú khah chá á-sı̄ Siōng-tè khah chá. Siōng-tè khah chá. Khóng-chú ia̍h ū kóng Siōng-tè. Siōng-tè pí Giâu Sùn iáu khah chá. Giâu Sùn ia̍h pài Siōng-tè. Siōng-tè pí Tiong-kok, pí Eng-kok, Jı̍t-pún-kok, ta̍k-kok, koh khah chá.

Thiⁿ-tē khah chá, á-sı̄ Siōng-tè khah chá? Siōng-tè khah chá; Siōng-tè sı̄ chhòng-chō Thiⁿ-tē, bān mı̍h ê Sı̂n.

Siōng-tè tı̄-sı̂ siⁿ-jı̍t? Siōng-tè bô seⁿ-jı̍t. I nā ū seⁿ-jı̍t chiū ū pē-bó, chó͘-kong; pē-bó chó͘-kong khah toā, khah chá. M̄-kú Siōng-tè kài tē it toā, siōng tē it chá, khí-thâu ê khí-thâu. Siōng-tè sı̄ bô khí-thâu ê Siōng-tè, tē it kó͘-chá chiū-sı̄ I.

Lí nā ài thiaⁿ lâng kóng kó͘, kóng Siōng-tè chiū-sı̄ kóng kó͘.

Kin-ná-jı̍t Siōng-tè tı̄ tó-ūi? Kin-ná-jı̍t Siōng-tè tı̄-chia. Chit-tia̍p goá teh kóng-oē sı̄ in-ūi Siōng-tè tı̄--teh teh pı̀-iū goá, I nā bô tı̄-chia, goá liâm-piⁿ sí khiàu-khiàu. Sím-mı̍h lâng chhoā lí lâi kàu chit tè? Chiū-sı̄ Siōng-tè chhoā lí lâi. Lán ta̍k-jı̍t teh chia̍h sı̄ chia̍h Siōng-tè, teh chhēng sı̄ chhēng Siōng-tè, teh ēng sı̄ ēng Siōng-tè.

Kin-ná-jı̍t ū sím-mı̍h siau-sit? Chiū-sı̄ kóng Siōng-tè tı̄ chia.

M̄-kú Siōng-tè tı̄-chia, tùi tó-ūi thang chai chin-chiàⁿ ū iáⁿ sı̄ án-ni? To͘ m̄ bat khoàⁿ--kı̀ⁿ.

Taⁿ ài beh bêng-pe̍k chit chân ê tō-lí, tio̍h tāi-seng kóng chit chân kò͘-sū. Chá-chá m̄-nā Tiong-kok lâng jı̄n thiⁿ-téng chı̍t-ê Chú-cháiⁿ, chiàu khoàⁿ pa̍t-kok, chhin-chhiūⁿ Thian-tek kok (Ìn-tō͘) iû-goân sı̄ án-ni jı̄n. M̄-kú tāi-ke khı̀-chin kui-siâ, kàu 2000 nı̂ chêng bô sím-mı̍h lâng jı̄n Siōng-tè, chí-ū chı̍t kok nā-tiāⁿ, chiū-sı̄ Iû-thài-kok. Siōng-tè ēng chē-chē hāng koh-iūⁿ ê hoat-tō͘, koh ēng Sèng-jı̂n chē-chē, kà-sı̄ in chai-iáⁿ, pa̍t-kok ná lı̄-khui Siōng-tè ê sı̂, in chı̍t-kok ná tit--tio̍h thang kian-kò͘ sı̀n, chin-chiàⁿ ū iáⁿ ū chı̍t-ê Siōng-tè. Tùi 2000 goā nı̂ chêng in lóng m̄-bat giâu-gı̂; hoán-tńg pài pu̍t, in kam-goān sí, tiāⁿ-tio̍h m̄ pài pa̍t-mı̍h ê sı̂n-bêng.

Iáu-kú peh-sèⁿ bô kàu-gia̍h bêng chai, só͘-í kàu sı̂ Siōng-tè chhe chı̍t ê Iâ-so͘ lâi, thang kà-sı̄ in, koh chhoā in kap Siōng-tè chhin-kı̄n.

Iâ-so͘ lâi loā kú? Kin-nı̂ sı̄ Bêng-tı̄ 42 nı̂, ia̍h sı̄ Soan-thóng goân-nı̂. Kàu kin-nı̂ Iâ-so͘ kàng-seng í-keng 1909 nı̂. Iâ-so͘ lâi Iû-thài kok chhut-sı̀, koh tiàm tı̄ sè-kan 30 goā nı̂ kú, sı̀-kè kóng tō-lí, kóng lín tio̍h pı̀ⁿ-sim, ia̍h tio̍h khò goá, goá chiū ē chhoā lín tńg--lâi-khı̀ thian-tông. Siōng-tè sı̄ goá ê Pē ia̍h sı̄ lín ê Pē, lín nā ài beh kàu tı̄ I só͘ toà ê só͘-chāi tio̍h khò goá; nā bô goá chiū bô lō͘. Iâ-so͘ ia̍h i-pēⁿ koáⁿ-kúi, kiò sí-lâng koh oa̍h. Ū lâng sı̀n, ia̍h ū lâng oàn-hı̄n, kā i lia̍h tèng sí tı̄ sı̍p-jı̄-kè, tâi lo̍h bōng, tâi saⁿ jı̍t chiū koh-oa̍h, jiân-āu chiūⁿ thiⁿ.

Chiūⁿ thiⁿ ê liáu-āu I ê ha̍k-seng chiū chhut-la̍t thoân: chı̍t-jı̍t ê tiong-kan ū 3000 lâng sı̀n. Ū ê iû-goân chò tùi-te̍k lia̍h ha̍k-seng lâi phah, koaiⁿ, thâi. Chiông-tiong ū chı̍t-ê koaⁿ chhut-goā 50 phò͘ lō͘ beh tui hiah-ê sı̀n Iâ-so͘ ê lâng lâi lia̍h koaiⁿ kaⁿ, nā-sı̄ lō͘--nı̍h jı̍t tiong-tàu ê sı̂ khoàⁿ kng pí jı̍t koh khah kng, koh khoàⁿ Iâ-so͘ hián-seng soà thiaⁿ I ê siaⁿ mn̄g, “Bó͘ lâng lí siáⁿ-sū ài hāi goá kàu án-ni?” Koaⁿ chiū ı̀n kóng, “Chú--ah, lí sı̄ sím-mı̍h lâng”. Ìn kóng, “Goá sı̄ Iâ-so͘”. Tùi hit jı̍t hit-ê koaⁿ lâi sı̀n Iâ-so͘, hó-táⁿ kan-chèng i ê miâ, sı̀-kè thoân-kàu tı̄ kúi-nā kok, sı̀n ê lâng ná chē, hoân-ló ê lâng tit--tio̍h hoaⁿ-hí, pháiⁿ lâng pı̀ⁿ chò hó lâng.

Án-ni kán-kán kóng chı̍t chân kò͘-sū; M̄-kú tō-lí m̄-sı̄ kóng kó͘ nā-tiāⁿ, sı̄ kóng kin-ná-jı̍t ê sū. Sı̄ kóng kin-ná-jı̍t lán put-lūn sím-mı̍h lâng nā sı̀n Iâ-so͘, chiū kin-ná-jı̍t lán ê choē ē tit--tio̍h sià-bián; koh kin-ná-jı̍t sı̀n, chiū kin-ná-jı̍t tit--tio̍h Siōng-tè ê hó Sı̂n lâi toà tı̄ lán ê sim kā lán ké-oāⁿ sèng-chêng, ké-kū oāⁿ-sin, khı̀-siâ kui-chèng; koh kin-ná-jı̍t sı̀n chiū ē-hng nā put-hēng sí liâm-piⁿ ē kàu thian-tông.

Chit ê tō-lí taⁿ í-keng thoân chin kú, beh nn̄g chheng nı̂ kú, iáu-kú sı̄ ná-chhin-chhiūⁿ sin-sin ê tō-lí; ta̍k-jı̍t ū kúi-nā pah lâng, kúi-nā chheng lâng ia̍h káⁿ, thiaⁿ-liáu chiū kóng, Kai-chài, kai-chài Iâ-so͘ lâi thè goá sí ! Tâi-oân ta̍k-jı̍t chhe-ûn ū chha-put-to 5 lâng lâi sı̀n Iâ-so͘. Jı̍t-pún iā sı̄ án-ni. Tiong-kok ta̍k jı̍t káⁿ ū nn̄g pah goā lâng lâi sı̀n Iâ-so͘. Tiong-kok ta̍k jı̍t ū lâng thiaⁿ a-phiàn, m̄-ài poa̍h-kiáu, m̄-ài chò pháiⁿ-kiáⁿ.

Eng-kok, Bí-kok, Tek-kok, Sūi-tián-kok, Hô-lân-kok, Tan-kok, Hoat-kok, Sūi-sū-kok, chā-hng ū lâng chin loé-chı̀ kin-ná-jı̍t thiaⁿ chit-ê siau-sit chiū hoaⁿ-hí kàu lâu ba̍k-sái. Chā-hng ū lâng siūⁿ beh kiâⁿ té-lō͘, tiàu ka-lé, chia̍h to̍k-io̍h, koah ām-kún, thiàu lo̍h chúi sí; boē-chêng-boē tùi pài-tn̂g-kháu koè, thiaⁿ lâng teh gı̂m-si, jı̍p-khı̀ thiaⁿ, thiaⁿ-liáu sı̀n; kin-ná-jı̍t moá-sim pêng-an kóng, Goá ū tit--tio̍h éng-oán-oa̍h!

Chā-hng ū lâng chia̍h chiú-chùi, chùi-thè chiū hoat-goān kóng, Goá m̄ koh chia̍h chiú; bô chhái-kang, hit-ê lâng hoat-goān m̄-nā 50 pái. Kin-ná-jı̍t i ū koh chia̍h chiú-chùi chhám--ah! Kiong-hí--ah! Kin-ná-jı̍t lō͘-boé pái; kin-ná-jı̍t i ū lâi khò Iâ-so͘, chı̍t-sı̀-lâng hit-ê lâng m̄ koh chia̍h chiú-chùi.

Chā-hng ū lâng chò chha̍t; kin-ná-jı̍t m̄-sı̄ chha̍t, sı̄ chò Iâ-so͘ ê peh-sèⁿ; chā-hng-àm i ū lâi sı̀n-khò Kiù-chú, ta̍k hāng lóng oāⁿ-sin.

Chā-hng tı̄ Lâm-iûⁿ ê hái-sū, chheⁿ-hoan ū kap chheⁿ-hoan teh sio-thâi, kā i thâi khı̀ chia̍h. Lō͘-boé pái, kin-ná-jı̍t ū thiaⁿ hó ê siau-sit, jiân-āu m̄ koh sio-thâi, ta̍k hāng lóng oāⁿ sin.

(Tâi-lâm Kàu-hoē-pò tē 289 koàn, 1909 nı̂ 4 ge̍h)