Sachuma Cheng-sı̂n

Saigo sàng: 2005 nı̂-té, goá lâi-kàu lí ê kò͘-hiong, Kagoshima, chı̍t-tah úi-tō͘ phēng Tâi-oân khah pak-pêng 10 tō͘ ê só͘-chāi, soah chhut-sı̀ chı̍t-ê ū lâm-tó bı̄n-iông ê lí. 12/23 chhím kàu Kagoshima ê sı̂, goá hiám-á kioh-sı̄ ka-tı̄ ē-tàng khoàⁿ-tio̍h 19 sè-kí ê Sachuma. Hit-kang, tı̄ lín chhut-sı̀ ê ke-á-lō͘ sàn-pō͘, sui-bóng hiān-chhú-sı̂ kan-taⁿ chhun chı̍t-ki pâi-á iah chio̍h-pi chhāi tı̄ hia, kı̀-liām lín tı̄ le̍k-sú chhut-hoat ê goân-tiám, m̄-koh Kagoshima kā chiah-ê pó-liû kah chin hó, hō͘ goá ē-tàng toè leh siàu-liām lín. Tı̄ lí chhut-sı̀ ê só͘-chāi, goá chē tı̄ kong-hn̂g ê toā-chhiū kha, hong chhoe-koè chhiū-oe teh tín-tāng, chhut-phoà lí bat chûn-chāi--koè ê iáⁿ-jiah. Chı̍t-ê 17 hoè tō chē kin-chio-chûn khı̀ Jı̍t-pún, mā toà koè Kagoshima ê lāu Tâi-oân-lâng, thiaⁿ goán kóng beh khı̀ Kagoshima chhit-thô, kā goán kóng chá-chêng Sachuma kóng ê oē lâng thiaⁿ bô, mā boài hông lām. Tē-hng chú-gı̄ kiông khak-sı̍t sı̄ Jı̍t-pún ê te̍k-sek. Goá khai-sí o͘-loān siūⁿ, kian-chhı̂ ka-tı̄ tē-hng ê khiuⁿ-kháu, boài kap lâng kâng ê te̍k-chit, chō-chiâⁿ Sachuma samurai (bú-sū) ê kò-sèng, hō͘ lín lı̄-khui ka-tı̄ khí-chō--chhut-lâi ê Meiji (Bêng-tı̄) chèng-hú, hòng-khı̀ toā-koaⁿ toā-ūi hām êng-hoâ hù-kùi, tńg-lâi Sachuma, beh iōng ka-tı̄ ê khùi-la̍t khui lēng-goā chı̍t-tiâu sin-lō͘. Chit ê o͘-jí-sáng koh kóng lí sı̄ lô͘-moâ-thâu, chhoā chı̍t-tı̄n bú-sū beh kap chèng-hú kiat, goá siūⁿ, lán tō kā che tòng-chò sı̄ chun-chhûn ê kóng-hoat--lah! Saigo sàng, 1873 nı̂ lí lı̄-khui Tokyo ê sı̂ teh siūⁿ siáⁿ? Tùi hit chūn ê Jı̍t-pún, kiám-chhái lí ū kui-poâⁿ ê su-khó hām chhek-lio̍k, “cheng Hân lūn” tùi lāi lí beh kái-koat bú-sū le̍k-liōng siuⁿ koè-thâu chhiaⁿ-iāⁿ ê būn-tê, tùi goā ū chiàm Hân-kok té-chè Russia kap China ê kok-chè chhek-lio̍k, bô chhut-kok liû-ha̍k, mā bô chih-chiap se-hng su-sióng ê lí, beh nah ē ū hiah khoah-bı̄n ê su-khó? M̄-koh sı̂-sè bô beh chiàu lí àn-sǹg--ê kiâⁿ, lí kám ē oàn-thàn? Toè lí sı̂-koaⁿ tńg Sachuma ê bú-sū, beh án-choáⁿ àn-nāi in ê put-boán, kám sı̄ hō͘ lí chı̍t-lia̍p thâu nn̄g-lia̍p toā? Tı̄ “Saigo Chiong-hián-koán” khoàⁿ lí hit su phēng phó͘-thong-lâng ê thé-hêng chiok-chiok toā nn̄g-poē ê saⁿ liáu-āu, goá tō it-tı̍t siūⁿ-tio̍h lí kóng beh sı̂-koaⁿ tńg Sachuma ê sı̂, ta̍k-ê lóng chhoah leh tán ê piáu-chêng, koh ū Sanjo Sanetomi(三條實美) kiaⁿ kah phoà-pēⁿ ê chêng-hêng, hit chūn ê khı̀-hun it-tēng sı̄ chiâⁿ kín-tiuⁿ koh chhı̀-khek. Lí bô beh án-choáⁿ, piⁿ--á ê lâng soah hoân-ló lí ē chhòng siáⁿ, tō ná-chhiūⁿ Trochky lō͘-boé bô khiā-ūi, bô la̍k-koân, sı̀-kè teh liû-bông, m̄-koh Stalin iáu sı̄ kiaⁿ i, tio̍h tui-sat kàu-té. Saigo sàng, lí bô beh “chō-hoán”, it-chài kū-choa̍t kok-tē hoán-chèng-hú sè-le̍k ê liân-hê, koh tio̍h an-tah hit-koá toè tı̄ lí piⁿ--á ê bú-sū ê hoán-chèng-hú chhóng-pōng. 1877 nı̂ ê Se-lâm Chiàn-cheng khak-sı̍t sı̄ lí soán-tek beh kiâⁿ ê lō͘, chı̍t-tiâu kiat-sok hoán-khòng sè-le̍k, kióng-kò͘ Meiji chèng-hú ê lō͘, chı̍t-tiûⁿ lí khiàm hiah-ê bú-sū ê chiàn-tàu, chāi goá khoàⁿ, hoān-sè mā sı̄ chı̍t-tiâu toān-choa̍t kek-bēng ki-hoē ê lō͘. Goá ùi “Su-hak-hāu jiah”, kiâⁿ-koè “Joyama”, “Saigo tōng-khut”, kàu “Saigo chiong-ian chi tē”, chhun kúi 10 ê lâng ê lín, chı̍t-lō͘ kiâⁿ ǹg chá tō khoàⁿ ē tio̍h ê sí-bông chi lō͘. Lí kā sèⁿ-miā kau hō͘ Sachuma bú-sū, beh sí chı̀n-chêng, lí kóng: “Goá kan-taⁿ ē-tàng kiâⁿ-kàu chia, goá ê sèⁿ-miā teh beh kiat-sok--a, goá bô beh iau-kiû jı̄n-hô miâ-siaⁿ.” Goá chı̍t-pō͘ chı̍t-pō͘ toè lín kiâⁿ, siūⁿ beh kám-siū chı̍t-koá mı̍h-kiāⁿ, goá iáu sı̄ bô hoat-tō͘ liáu-kái lín Jı̍t-pún-lâng, lín ê bú-sū cheng-sı̂n. Tı̄ “Lâm-chiu bōng-hn̂g”, lín tâi chò-hoé ê só͘-chāi, khoàⁿ lín chı̍t-ê chı̍t-ê bōng-pâi: Saigo Takamori (西鄉隆盛), Kirino Toshiaka (桐野利秋), Shinohara Kunimoto (篠原國幹), Murata Shinpachi (村田新八), Beppu Shinsuke (別府晉介), Nagayama Yachiru (永山盛弘), Ikegami Shino (池上貞固), Fuchibe Gunbei (淵邊高照), Henmi Jyurota (邊見十郎太), Hirano Sho͘suke (平野正介), Saigo Kohee (西鄉小兵衛), Kachura Hisatake (桂久武), Okura Tomocheka (小倉知周), Chushima Kyoshi (貴島清)......hit chūn ká-ná ū chı̍t-chióng chı̍p-thé ê cheng-sı̂n le̍k-liōng teh kám-tōng goá. Lâm-chiu bōng-hn̂g kiám-chhái sı̄ chun-chhûn lín, khéng-tēng lín, siōng tı̍t-chiap ê chò-hoat. Goá chiâⁿ kah-ı̀ chı̍t-ê pêng-iú kóng--ê: “Ūi-tio̍h sı̂-tāi lâi kiâⁿ i kai kiâⁿ ê lō͘, che èng-tong tō sı̄ kek-bēng-chiá ê cheng-sı̂n!” Saigo sàng, lí kap Sachuma ê chiàn-sū hō͘ ka-tı̄ ê sèⁿ-miā hām le̍k-sú jı̄n-bū chı̍t-ê siōng súi ê endeng. (TGB Thong-sı̀n tē 77 kı̂, 2006 nı̂ 2 goe̍h)