Sun-tı̂m-to

Tı̄ Tāi-tek-kok ê lâm-pêng Sat-khek-su-séng Tek-su-teng-siâⁿ, ū chı̍t lâng miâ Sun-tı̂m-to, i tı̄ Se-le̍k 1700 nı̂ chiū-sı̄ Tiong-kok Khong-hi ê sı̂-chūn chhut-sı̀. I-ê chó͘-chiūⁿ sı̄ chò Tek-kok ê toā koaⁿ-oân,jı̍p Kiù-sè-kàu ê lâng; i pún-sin chū sè-hàn chiū chin kèng-khiân jia̍t-sim pài Siōng-tè.

I iā sı̄ toā châi-tiāu phok-ha̍k ê lâng, jı̍p chhut-miâ Chu-ı̄ⁿ tha̍k-chheh chē-chē nı̂, bat kúi-nā kok ê bûn-jı̄ khiuⁿ-kháu; só͘ tha̍k ê chheh sui-jiân chin chē iūⁿ, nā sı̄ i tı̀-ı̀ choan-sim chiū-sı̄ chin-lí ê chheh . I-ê chhin-chhek chin ài i tio̍h ha̍k-sı̍p kok-hoat lu̍t-lē ê chheh, thang chhut-sin khı̀ chò koaⁿ lâi sè-sı̍p in sı̄-toā-lâng ê koaⁿ-chiok, tit-tio̍h hù-kùi miâ-siaⁿ. Nā sı̄ Sun-tı̂m-to lı̍p-chı̀ ài thoân-tō kiù lâng.

Kàu it-jı̄ cha̍p-hoè chiū chhut Chu-ı̄ⁿ, khı̀ Hoat-kok iû-le̍k; 21 hoè tò-tńg khı̀ in pún siâⁿ Tek-su-teng. Tng-sı̂ Mô͘-lia̍p-oá kàu-hoē ê lâng, ūi-tio̍h tō-lí siū toā khùn-tio̍k, in chiū tô-cháu lâi chhoē Sun-tı̂m-to; i lóng chiap-la̍p hó khoán thāi chiàu-kò͘ in. I siông-siông thoân tō-lí tı̄ Bōng-Chú-chng (ǹg-bāng Chú ê chng) , chit chng choân sı̄ pài Siōng-tè ê lâng khiā-khí; iā khı̀ chē-chē toā Chu-ı̄ⁿ thoân-kàu, hō͘ ı̄ⁿ-lāi ê ha̍k-seng thiaⁿ. Koh m̄-nā thoân tō-lí tı̄ in pún só͘-chāi, Iā khı̀ goā-séng kap pa̍t kok thoân.

Sun-tı̂m-to 31 hoè ê sı̂, tò--lâi in pún kok Pek-lêng kiaⁿ-siâⁿ . Mô͘-lia̍p-oá kàu-hoē ê lâng chiū siat-lı̍p i chò toā Kàu-su, lâi chiáng-lí kàu-hoē sū-bū. Ta̍k jı̍t thoân-kàu, lâi thiaⁿ ê lâng chin chē. I teh kóng tō-lí ke̍k kán-chhiat; tāi-khài kóng chiâⁿ-khek kú, chiū iàu-kín ê chin-lí hō͘ lâng thiaⁿ lóng bêng. Koh só͘ thoân ē hō͘ lâng jı̄n Iâ-so͘ chò in ê Kiù-chú.

Lūn i só͘ thoân chhiat-iàu ê tō-lí ū 4 tiâu. (1) Kiù-chú chin-chiàⁿ sı̄ Siōng-tè. (2) Sui-jiân sı̄ Siōng-tè, chin-sı̍t seⁿ chò lâng. (3) Lâng ài tit-kiù, tû-khı̀ kiû Téng-bı̄n, í-goā bô hoat-tō͘. (4) Lâng tio̍h tit-tio̍h tō-lí ê lı̄-ek .

Sun-tı̂m-to teh thoân tō-lí ê sı̂, put-lūn sàn-hiong, hó-gia̍h, gâu kap gōng, lóng siū kám-tōng. Ū lâng gia̍h-pit lâi kı̀ i só͘ kóng--ê; ū-ê ı̀n chò chheh, hō͘ thong-kok ê lâng bé khı̀ tha̍k . Ū lâng kia̍h-pit beh kı̀ ê sı̂, hut-jiân siū kám-kek kàu ba̍k-sái chhē-chhē tò, beh ài ēng pit kā kı̀ khí--lâi, soà ná-chún bē kı̀ tit.

Bat ū lâng mn̄g Sun-tı̂m-to kóng, Lí ēng sím-mı̍h biāu-hoat kóng tō-lí, tı̀-kàu ē kám-hoà lâng kàu án-ni leh? Ìn kóng, Bô pa̍t-hāng, to̍k-to̍k tı̄ boē kóng tō-lí ê tāi-seng, chı̍t tiám-cheng kú, ka-tı̄ chēng-chēng siūⁿ pún-sin ê choē-ok kap chèng-lâng ê choē-koà, sı̄ ke̍k-tāng ke̍k-chhim, sı̍t-chāi eng-kai tio̍h tı̂m-lûn tı̄ tē-ge̍k chhi-chhám; koh siūⁿ Siōng-tè ê toā in-tián chin-koân chin-khoah, thài-thó ē thang pò-tap. Chhin-chhiūⁿ án-ni lâi siūⁿ, chiū thang chiong lán pún-sin chò hoat-tō͘ lâi kóng hō͘ lâng thiaⁿ.

I it-seng hō͘ chèng-lâng chin toā kèng-tiōng, hióng-siū 60 hoè koè-sin tı̄ Bōng-Chú-chng, an-chòng ê jı̍t, lâi sàng-chòng ê lâng ū nn̄g-chheng goā lâng. Lâng sui-jiân í-keng sí kú-kú, m̄-kú hó miâ-siaⁿ bô húi-hoāi.

Che sı̄ tiah i-ê tāi-lio̍k lâi kóng nā-tiāⁿ. Lâng nā ài khah siông-sè; tio̍h-khoàⁿ (Kàu-sū-lia̍t-toān tē 3 chiuⁿ).

Taⁿ lán ū lâng chò thoân-tō sian-seⁿ kúi-nā nı̂ kú, tio̍h ka-tı̄ séng-chhat, khoàⁿ lán ta̍k-pái kóng tō-lí ū kám-kek lâng á-bô. Beh kóng hō͘ lâng hó chhiò m̄-bián saⁿ kúi-kù oē chiū ē. Nā beh kóng tō-lí hō͘ lâng sim-koaⁿ tín-tāng, siū tio̍h kám-kek kàu lâu ba̍k-sái, hián-bêng hoán-hoé choē; che m̄ sı̄ iông-ı̄ⁿ sū.

Só͘-í tng thoân-tō ê chit-hūn, tek-khak m̄-thang hō͘ ke-koàn su-khia ê tāi-chı̀, lâi hūn-cha̍p kiáu-jiáu. Tı̀-kàu bô sim-chiâⁿ thang káng-kiù Sèng-keng pı̄-pān tō-lí, iā bô tāi-seng choân-sim kı̂-tó; put-kò lı̂m-sı̂ thàn-lē chiūⁿ tâi-téng sûi-piān chiū kóng, só͘ kóng soàⁿ-soàⁿ loān-loān, hō͘ lâng thiaⁿ bē chheng-chhó, m̄-nā bô lı̄-ek, kiaⁿ-liáu ū sún-hāi.

Tio̍h chhin-chhiūⁿ Sun-tı̂m-to ū tāi-seng khiân-sêng pı̄-pān-sim, chiong só͘ pı̄-pān beh kóng ê tō-lí hiàn hō͘ Siōng-tè ēng. Chiū kàu-sı̂ teh kóng oa̍h-oa̍h tāng-tāng, ū koân ū la̍t, kàu-gia̍h thang kám-tōng chèng-lâng ê sim.

(Tâi-lâm Hú-siâⁿ Kàu-hoē-pò tē 150 koàn, 1897 nı̂ 5 ge̍h)