"Pêng-bîn ê Ki-tok-toān/Tē II Koàn/Tē-2 chiuⁿ" pán-pún chi-kan bô-kāng--ê tē-hng

刪去的內容 新增的內容
Astroviolinthó-lūn | kòng-hiàn
== Tē-2 chiuⁿ: CHHÙ-LÚ KÀNG-TÀN == Ūi-tio̍h chit ê būn-tôe, tī kūn-lâi ū chiâⁿ-chòe it-poaⁿ ê gī-lūn, iā siông-siông siⁿ-chhut put-an k… ê ia̍h í-keng kiàn-li̍p
 
Astroviolinthó-lūn | kòng-hiàn
 
Tē 21 chōa:
Chit-tia̍p lán ài chiàu sì-chiàⁿ ê sūn-sū lâi khòaⁿ ha̍k-seng ū cháiⁿ-iūⁿ lâi keng-giām I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t. Chèng ha̍k-seng chòe-chho͘ sī ū tit-tio̍h tōa ê khak-sìn lâi keng-giām--tio̍h Ki-tok ê Sîn-sèng. To̍k-to̍k lán ū jīn Ki-tok sī Sîn, sī Siōng-tè, hit sî lán chiah ū thang gī-lūn I ê Chhù-lú kàng-tàn ê būn-tôe. Lán nā-sī bô ū jīn Ki-tok sī Sîn, chū-jiân I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū, sī khòaⁿ-chòe bô ì-sù. Lán chí-ū ōe hiáu-tit lâi chông-pài hit ê seng-thian ê Ki-tok, lâi khòaⁿ I chòe sī Siōng-tè, hit sî chiah ōe tit-tio̍h cha̍p-hun ê khak-sìn, lâi bêng-pe̍k Má-lī-a sī ū thiaⁿ-kìⁿ hit ê Sîn-sèng, koh sîn-pì ê ōe, kóng, “Sèng Sîn beh lîm-kàu lí, Chì-kôaiⁿ ê, ê koân-lêng beh tì-ìm lí, só͘-í tùi lí siⁿ ê, beh chheng chòe Sèng, chòe Siōng-tè ê Kiáⁿ.” Tùi án-ni, chhin-chhiūⁿ só-sî ê hô-ha̍p tī só ê khoán-sit, hit sî I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t, lán chiah ōe khòaⁿ-chòe sī ū hô-ha̍p tī i ê Sîn-sèng, ū ôan-sêng I ê Sîn-sèng, chiâⁿ-chòe hō͘ lâng ōe thang sìn tit ê sū-si̍t.
 
TĪ-sî chit ê sū chiah hián-jiân? Chit ê sū m̄-sī keng-kè chōe-chōe nî kú, kàu ū sî-kan thang hoat-seng chōe-chōe thôan-soat ê sî, chiah hián-jiân. -sī! Chit ê sū sī tú-tú Tī chú koh-o̍ah liáu, sûi-sî hián-jiân. Tek-kok ū chi̍t ūi ha̍k-chiá, kiò-chòe Há-luh-ná-khuh (Adolf von Harnack), i sī tē-it chai-bat goân-sí Ki-tok kàu ê le̍k-sú, i pún-sin khiok-sī m̄-sìn Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t, iáu-kú ū sêng-jīn lâi chú-tiuⁿ kóng, chit ê Chhù-lú kàng-tàn ê sìn-gióng, sī óa tē-it sè-kí bé ta̍k só͘-chāi ê Ki-tok-tô͘ kiōng-thong sī sìn ê, só͘-í lán tio̍h sêng-jīn, chit ê Chhù-lú kàng-tàn ê sìn-gióng sī tùi tī chú koh-o̍ah liáu ê sî khí, kàu tī tē-it sè-kí bé ê tiong-kan, tī Pa-le̍k-su-thèng sī hoat-seng ê.
 
Ū sím-mi̍h lâng thang chòe lán ê kan-chèng? Chū-jiân sī khiā-khí tī hit sî-tāi ê lâng thang chòe lán ê kan-chèng. In-ūi hit sî-tāi ê lâng chiah ōe thang phòaⁿ-toàn hit sî-tāi ê le̍k-sú-tek ê sū-si̍t, í-gōa bô pa̍t tiâu lō͘. Taⁿ lūn I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū, lán chai hiah ê khiā-khí tī hit sî-tāi beh lâi phòaⁿ-toàn hit ê chèng-kù ê lâng, sī ū chhim-sìn, sīm-chì sòa siá hit ê sū-si̍t tī in ê chheh-ni̍h, lâi chiâⁿ-chòe ū koân-ui ê chheh, kóng-khí in ê Chú ê kò͘-sū. Chhin-chhiūⁿ án-ni, in khak-si̍t sī ū chhim-sìn, mā sòa ū siá bêng chit ê sū-si̍t.
 
Má-thài kap LŌ͘-ka ū sêng-jīn in, put-kò sī teh kì-su̍t hit sî ê kàu-hōe ê sìn-gióng, chiah ū siá chit ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū tī in ê Hok-im-su, sòa kā in chhut-pán, lâi sêng-jīn hiah ê Hok-im-su sī si̍t-chāi teh kì-si̍t in ê sìn-gióng ê chheh. Lán kan-ta tùi chit ê si̍t-chêng, chiū í-keng ū kàu-gia̍h ê chèng-kù tī-teh. Khó-sioh lâng chōe-chōe sī ū hut-lio̍k chit tiám. Che kî-si̍t sī ū tōa ê chho-gō͘ tī-teh. Lán nā tha̍k hit hō tī-teh hoán-tùi Chhù-lú kàng-tàn ê chheh liáu, kiám-chhái ōe siⁿ-khí giâu-gî ê sim, teh-beh siūⁿ kóng, cháiⁿ-iūⁿ kan-ta Má-thài kap LŌ͘-ka ū kan-chèng chit ê sū nā-tiāⁿ, iā ū sî ōe sòa siūⁿ kóng, in ê chheh sī kah ná chhin-chhiūⁿ teh siá in pún-sin ê ha̍k-soat, ǹg-bāng kàu-hōe thang kā in chiap-la̍p. Chhiat-chhiat ǹg-bāng lán bô ū chit khoán ê chhò-gō͘ tī-teh. Lán tio̍h khak-si̍t chai, kî-si̍t in put-kò sī teh kì-su̍t kàu-hōe ê sìn-gióng nā-tiāⁿ. Chhiáⁿ lán ōe ki-tit Ē-bīn chit kù ōe: -sī in-ūi Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t ū kì-chài tī hok-im-su, só͘-í kàu-hōe chiah sìn. Hoán-tńg sī in-ūi kàu-hōe ū sìn Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t, só͘-í in chiah ū kì-chài tī hok-im-su. Tī Má-thài kap LŌ͘-ka ê pòe-āu sī ū choân kàu-hōe tī-teh.
 
Siat-sú lán nā si̍t-chāi ōe kì-tit í-siōng só͘ kóng chit ê si̍t-chêng, ia̍h ōe chiàu lán ê siông-sek lâi phòaⁿ-toàn, lán chiū khah m̄-bián hùi-liáu sî-kan lâi siūⁿ, Ki-tok-tô͘ sī teh hôai-gî, sī khòaⁿ chòe tē-it khùn-lân ê būn-tôe. Ū Ki-tok-tô͘ só͘ bat teh piān-pok kóng, thài-thó Sin-iok kî-thaⁿ ê tù-chiá, tùi I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū, lóng bô kan-chèng sím-mi̍h?
Tē 33 chōa:
TĒ-it tāi-seng ài lán bêng-bêng ōe kì-tit ê, chiū-sī kàu-hōe ū chiap-la̍p Má-thài kap LŌ͘-ka ê Hok-im-su, ū sêng-jīn in ê Hok-im-su sī si̍t-chāi teh kì-su̍t in ê sìn-gióng ê chheh, só͘-í tùi chit ê si̍t-chêng lán thang chai, tī ta̍k só͘-chāi ê Ki-tok-tô͘, sī lóng ū sìn I ê Chhú-lú kàng-tàn ê sū-si̍t. Nā-sī án-ni, Má-khó àn-chóaⁿ bô kì-chài? Lán nā hian-khui Má-khó ê chheh, chiū chai i ê tōa bo̍k-tek, sī chí-ū teh kóng-khí Iâ-so͘ ê kong seng-gâi nā-tiāⁿ. Lí khòaⁿ! Má-khó tùi thâu chiū-sī kóng-khí Iâ-so͘ ê Sóe-lé, í-ki̍p I tī Ka-lī-lī thôan-tō ê sū. Má-khó sī koat-toàn bô kóng-khí khah chá ê sím-mi̍h siau-sit. Chóng-sī lūn LŌ͘-ka ê bo̍k-tek, sī cháiⁿ-iūⁿ? Tú-tú sī chiàu i pún-sin sī kan-chèng ê kóng, i sī beh kan-chèng i ê Chú “tùi khí-thâu lóng-chóng ê sū.” Che chiū-sī kap Má-khó ū tōa-tōa koh-iūⁿ ê só͘-chāi. Kî-si̍t Má-khó Sī bô beh tùi hit ê siāng khí-thâu kàu tī siāng lō͘-bé ê sū-si̍t, sûi chi̍t hāng lâi kan-chèng Ki-tok ê choân seng-oa̍h.
 
Taⁿ Iok-hān siáⁿ-sū bô kóng-khí? Lán m̄-chai. Chóng-sī lán tio̍h ōe kì-tit, i khak-si̍t sī ū siông-siông teh tha̍k Má-thài, í-ki̍p LŌ͘-ka ê Hok-im-su, iā i mā-sī chai tong-sî ê kàu-hōe to lóng ū chiap-la̍p I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t, iū-koh i ê bo̍k-tek chí-ū Sī beh pó͘-chhiong kî-û ê Hok-im-su, chiah lâi gia̍h pit lâi siá pa̍t lâng Sī bô siá-tio̍h ê sū-si̍t. Chit tiám lán sī í-keng kóng liáu. Siat-sú nā-só͘ kóng án-ni, iáu bē ū thang chòe cha̍p-hun ê ìn-tap, chhiáⁿ lán koh chù-ì chi̍t hāng. Iok-hān chiū-sī tùi thiⁿ-ni̍h ê hong-bīn, m̄-sī tùi tōe-ni̍h ê hong-bīn, lâi teh khòaⁿ Ki-tok ê chhut-sì. I khiok-sī iû-goân ū teh kì-chài Ki-tok ê chhut-sì, put-kò i sī bô kóng-khí Iâ-so͘ Ki-tok ū chhut-sì tī Ιû-thài ê Pek-lī-hêng, hoán-tńg sī ū kóng, Iâ-so͘ ū cháiⁿ-iūⁿ tùi hit ê khah kôaiⁿ ê sè-kài, lâi chhut-sì tī chit ê sè-kan. Che chiū-sī i ê thâu-sū sī teh káng-lūn Ki-tok ê chhut-sì ê, kî-si̍t tú-tú sī kap Má-thài í-ki̍p LŌ͘-ka ê thâu-sū saⁿ it-tì tī-teh. Iok-hān ū kóng, “TĪ khí-thâu ū Tō, Tō sī kap Siōng-tè saⁿ-kap tī-teh, Tō chiū-sī Siōng-tè…Tōtèi̍Tō ū chiâⁿ jio̍k-thé khiā-khí tī lán tiong-kan, koh goán bat khòaⁿ-kìⁿ I ê êng-kng.” Lán tùi chit kù ōe, kiám thang kóng Iok-hān sī chhin-chhiūⁿ ū teh hoán-tùi tong-sî ê kàu-hōe ê sìn-gióng mah?
 
Iā Pó-lô sī àn-chóaⁿ? Khó-sioh chōe-chōe lâng lóng bōe kì-tit thang siūⁿ kóng, lūn Ki-tok ê seng-gâi ê sū, to sī i í-ki̍p chèng sù-tô͘ ta̍k-ji̍t sī teh soat-kàu ê, siáⁿ-sū choân-jiân bô khòaⁿ-kìⁿ Pó-lô ū siá Ki-tok-toān lè? Kî-si̍t Pó-lô tùi Ki-tok ê seng-gâi sī ū i ê tiāⁿ-tio̍h ê phiau-chún tī-teh. I chheng-hō chit ê phiau-chún kóng, sī “Góa ê hok-im.” Chhin-chhiūⁿ ū thôan kóng, “Lín tio̍h ōe kì-tit tùi Tāi-pi̍t ê hō͘-è sī chhut ê Iâ-so͘ Ki-tok, I tùi sí-lâng tiong koh-o̍ah, tú-tú chiàu góa ê hok-im.”
 
I ta̍k-ji̍t to lóng sī teh thôan hit ê Hok-im, Ki-tok ê seng-gâi, iáu kú lán lóng bô khòaⁿ-kìⁿ i ū gia̍h pit lâi siá I ê toān-kì. só͘-í lán thang siuⁿ, i teh soat-kàu ê tiong-kan, sī lóng m̄-bat thôan Chhù-lú kàng-tàn ê tō-lí. Che sī bô thang giâu-gî ê sū. Chóng-sī tī chia iáu ū chi̍t-hāng chin tiōng-iàu, chin tù-hiān ê sū-si̍t, lán tio̍h ōe kì-tit. Sui-jiân Pó-lô Sī bô siá i ê Hok-im-su, iáu kú Pó-lô ê ha̍k-seng, i sī chhin-bi̍t ê tâng-phōaⁿ LŌ͘-ka, tng kap Pó-lô chòe-tīn ê sî, ū siá chi̍t pún Hok-im-su. LŌ͘-ka kap Pó-lô tāi-ke saⁿ chhin-bi̍t teh kau-pôe ê hit kúi-nî ê tiong-kan, i ū nn̄g koàn ê goân-kó tī-teh. Chi̍t koàn sī Pó-lô ê thôan-tō ê lú-hêng kì, chiū-sī āu-lâi i ū chhut-pán chiâⁿ-chòe Sù-tô͘ Hēng-toān. Koh chi̍t koàn, sī koh khah pó-pòe, tiōng-iàu ê, chiū-sī i tī āu-lâi ū chhut-pán, chiâⁿ-chòe i ê Chú ê toān-kì. Lán thang sìn, Pó-lô ū kéng-soán i lâi chòe hit ê kang; iā thang sìn, Pó-lô ū pang-chān LŌ͘-ka, ū kap i saⁿ-kap chòe hit ê kang; iā lán mā-sī chai chit-pún Hok-im-su ū hián-chhut Pó-lô ê kà-sī tī-teh. Só͘-í chho͘-tāi kàu-hōe ū chheng-ho͘ chit-pún kiò-chòe sī Pó-lô ê Hok-im-su. Tī-chia ū tē-jī sè-kí nn̄g-ūi ê kàu-hū, sī kan-cheng ê ōe; chi̍t ūi sī Gó͘-luh (Gaul) ê Î-lê-nî (Irenaeus), ū kóng, “LŌ͘-ka ū chiong Pó-lô sī thôan ê Hok-im lâi kì-chài tī chheh-ni̍h;” koh chi̍t ūi sī A-hui-lī-ka ê Tek-tō-liông (Tertullian) ū kóng, “LŌ͘-ka ê lūi-piat khah siông sī thàn Pó-lô ê.” Chhiáⁿ lán tio̍h ōe kì-tit, chit pún LŌ͘-ka Hok-im-su, chiū-sī te̍k-pia̍t ū tùi-tiōng Iâ-so͘ ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū-sit!
 
Lán tùi í-siōng só͘ kóng ê si̍t-chêng lâi khòaⁿ, thang chai sui-jiân chèng phoe-sìn ê tiong-kan, lóng tiām-tiām bô kóng-khí Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t, mā m̄-sī tiōng-iàu ê būn-tôe. Chèng phoe-sìn sī khah hán-tit lūn-khí Ki-tok ê seng-gâi, in-ūi chèng phoe-sìn lóng sī ūi-tio̍h te̍k-pia̍t ê sū-iû, teh gī-lūn tī hit-sî te̍k-pia̍t hoat-seng ê būn-tôe, lâi siá ê te̍k-pia̍t ê chheh. Lūn I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū, Sī bêng-bêng lóng m̄-bat chòe būn-tôe hō͘ lâng teh gī-lūn. Só͘-í Pó-lô chiah lóng bô kóng-khí chit ê sū-si̍t.
Tē 45 chōa:
Taⁿ chòe-āu lán ài lâi kóng-khí, bô pó-siú chit ê kà-sī tī lán Ki-tok-tô͘ ê sìn-gióng ê lāi-bīn, Sī bōe Ēng-tit ê lí-iû. Ū Ki-tok-tô͘, khiok-sī ke̍k sió-sò͘ bat teh iàu-kiû kóng, lán tio̍h tùi lán ê Sìn-keng lâi san-tû chit kù, “I tùi Sèng Sîn ê koân--lêng tâu-thai, tùi chāi-sek-lú Má-lī-a chhut-sì” ê ōe khí-lâi, ǹg-bāng ōe thang hō͘ hiah ê sêng-si̍t teh giâu-gî ê lâng khah pêng-an.
 
Lūn khí lâng ài giâu-gî I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū, khiok m̄-sī kūn-tāi sin-sin ê tāi-chì. Chit khoán giâu-gî sǹg-sī chū chá-chá siat-li̍p kàu-hōe ê sî, chiū í-keng ū lah. Chhin-chhiūⁿ chū chá-chá chiū í-keng ū chi̍t ê īⁿ-toan-chiá, kiò-chòe Khé-lín-sah-suh (Cerinthus), chiū-sī Iok-hān sī teh kong-kek ê, i sī í-keng ū teh giâu-gî chit tiám. Jî-hō͘ tī ta̍k sî-tāi mā-sī siông-siông ū khòaⁿ-kìⁿ hit hō lâng tī-teh. Hiān-kim chū-jiân mā-sī ū nò͘! Put-kò tī chit tiong-kan ū chi̍t hāng cheng-chha tī-teh. Chá-chêng lóng sī kàu-hōe gōa ê lâng, lóng sī hiah ê bô sìn Ki-tok sī Sîn ê lâng, tī teh giâu-gî piān-pok I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t. Só͘-í Ki-tok ê Sîn-sèng kap I ê Chhù-lú kàng-tàn ê sū-si̍t, in lóng sī saⁿ-liân chòe-hé teh piān-pok. In nā m̄-sī pîⁿ-pîⁿ chiap-la̍p, chiū-sī pîⁿ-pîⁿ kū-cho̍at. Chóng-sī hiān-kim sī khah ài pun-khui lâi siūⁿ. Ū ê lâng chi̍t-bīn sī ū sìn Ki-tok sī Sîn, ia̍h chi̍t-bīn sī chú-chhiòng Chhú-lú kàng-tàn ê sû, sī tio̍h pàng hē teh, khòaⁿ chòe sī bōe thang kái-koat ê būn-tôe.
 
Chit khoán chhin-chhiat ê kè-bô͘, choan-choan sī ūi-tio̍h thiàⁿ-thàng hôai-gî-chiá, chiah lâi siūⁿ ê, sī ǹg-bāng Ki-tok-tô͘ ê sîn-keng hō͘ lâng khah khòai thang sìn. Kî-si̍t che sī bōe-ōe ê sū. Ki-tok-tô͘ ê Sìn-keng sī koat-toàn bōe thang chhòng hō͘ i khah iông-īⁿ sìn. In-ūi Ki-tok-tô͘ sī sìn ê, chiū-sī choân ú-tiū kan chòe tē-it thang chhiⁿ-kiaⁿ, ûi-lân sìn ê sū, chiū-sī sìn kóng, Siōng-tè ū chiâⁿ-chòe lâng! Tō ū chiâⁿ jio̍k-thé!