Thiàⁿ Lêng-hûn ê Jia̍t-chêng
TĒ 1 CHIUNN
SAT-TÀⁿ Ê SIT-PAĪ
Sat-tàn ēng tiāu-cha ê piáu-chêng, gia̍h-thâu khí-lâi mn̄g kóng: “Oé! Ū sím-mı̍h siau-sit ê bô?”
Tú chiah jı̍p-lâi ê A-la̍h-su-ka ê chhin-ông ı̀n kóng: “Aih! Chin hó!”
Jia̍t-sim ê thâu-ba̍k, chù-ı̀ khoàⁿ chit ê tūi-lo̍h ê thiⁿ-sài mn̄g kóng: “Kiám ū sím-mı̍h Ai-su-ki-mô͘ lâng thiaⁿ-tio̍h Hok-im?”
Chhin-ông chhim-chhim kiâⁿ-lé ı̀n kóng: “Bô! Liân chı̍t ê iā bô thiaⁿ-tio̍h Hok-im”, i chhin-chhiūⁿ teh khoa-kháu choè-kı̄n ê sèng-lı̄ koh kóng: “Goá lóng m̄-bat khoàⁿ-kı̀ⁿ ū lâng thiaⁿ-tio̍h Hok-im.”
I ê chú-lâng ēng ū koân-le̍k ê siaⁿ-tiāu koh chı̍t piàn chim-chiok mn̄g kóng: “Koè-khı̀ kiám ū lâng kè-e̍k beh chiong Hok-im toà jı̍p lí ê khu-he̍k mah?”
Chhin-ông ēng tek-sèng ê kháu-khı̀ ı̀n kóng: “Ū, chóng-sı̄ in ê ló͘-le̍k tı̄ iáu boē khai-sí í-chêng chiū sit-pāi.”
Hiān-chāi Sat-tàn chin chù-ı̀ kóng: “Sím-mı̍h? Kā goá kóng, tàu-tí sı̄ sím-mı̍h tāi-chı̀?”
Chhin-ông chiū khai-sí kóng: “Ah! Goá tı̄ goá léng-thó͘ lāi kiâⁿ lâi kiâⁿ khı̀ ê sı̂, ū kiâⁿ kàu pak-ke̍k hit pêng khı̀ hóng-būn chit ê chin ko͘-toaⁿ ê chng-siā, hit sı̂ hut-jiân-kan ū thiaⁿ-kı̀ⁿ 2 ê soan-kàu-su tùi hái hit pêng lâi, in í-keng chiūⁿlio̍k koh chē káu teh thoa ê seh-chhia lâi, chı̀n-jı̍p goá ông-kok ê sim-chōng toē-tài, chiū-sı̄ A-la̍h-su-ka ê pak-ke̍k toē-tài Ai-su-ki-mô͘ lâng hia, goá thiaⁿ liáu hui-siōng tio̍h kiaⁿ.”
Hit sı̂ Sat-tàn chin ài chai hit ê kiat-kio̍k chiū chhap-chhùi kóng: “Ū iáⁿ, nā sı̄ án-ni lí cháiⁿ-iūⁿ siat-hoat?”
“Tāi-seng, goá chiū chū-chı̍p lóng-chóng o͘-àm ê kun-tūi lâi, tı̄ goá ê bēng-lēng, lâi khui hoē-gı̄, hit sı̂ ū tit-tio̍h chin choē ê kiàn-gı̄, chóng-sı̄ kàu boé tāi-ke lóng chàn-sêng chı̍t ê choè kán-tan ê hong-hoat, chiū-sı̄ chiong in tàng-sí tı̄ peng-seh tiong, tùi án-ni goán chiū khai-sí.”
“Goán thiaⁿ-kı̀ⁿ tùi in chhut-hoat ê só͘-chāi beh kàu tı̄ in ê bo̍k-tek-toē, tio̍h su-iàu chı̍t-kò-ge̍h ê sı̂-kan, in-ūi sı̄ chin hn̄g ê chng-siā, tı̄ chit-kò-ge̍h tiong in tio̍h keng-koè chı̍t ê peng-tàng ê khòng-iá chiah oē thang kàu bo̍k-tek-toē.”
“Toà thoân Hok-im ê sim-chı̀, in chhut-hoat lah, chin ióng-kám chē tı̄ seh-chhia chhut-hoat, chóng-sı̄ chı̍t lé-pài koè-khı̀ liáu-āu, ū chı̍t jı̍t hut-jiân-kan, hit tiuⁿ chài chia̍h-mı̍h ê seh-chhia tı̄ chin po̍h ê peng ê téng-bı̄n péng-koè, in-ūi chài chia̍h-mı̍h ê chhia koè-thâu tāng, po̍h-po̍h ê peng soà teh phoà, só͘-í chha-put-to só͘ ū ê chia̍h-mı̍h tı̄ chı̍t ba̍k-nih-kú lóng bô khı̀.”
“Hit sı̂ in loán-jio̍k koh ià-siān, chóng-sı̄ chin ióng-kám koh hùn-hoat chı̀n-chêng kiâⁿ, in chai thâu-chêng iáu ū 3 lé-pài ê lō͘-thêng, in tùi toē-hng chin chheⁿ-so͘, koh chài in ê sin-thé bô sek-ha̍p tı̄ chit khoán ê chōng-hóng, só͘-í in chin bêng-pe̍k in sı̄ tı̄ bô ǹg-bāng ê chêng-hêng.”
“Choè-āu, in ê chia̍h-mı̍h lóng bô lah, sin-thé loán-jio̍k koh ià-siān, kàu bô hoat-tō͘ thang kiâⁿ ê sı̂, goá chiū hoat bēng-lēng, tı̄ chin té ê sı̂-kan-tiong, hoat-seng chı̍t ê hong-thai, seh lo̍h kàu hō͘ lâng ê ba̍k-chiu m̄-káⁿ thí-khui, koh ū toā-hong thàu lo̍h--lâi, kàu tı̄ thiⁿ beh kng ê sı̂, oh! Goá ê chú, chin kám-siā, lí sı̄ khong-tiong choè ū le̍k-liōng ê ông, in lóng tàng-sí lah.”
Tūi-lo̍h ê Ki-lō͘-peng thiaⁿ liáu chin hoaⁿ-hí, i ê bı̄n moá-chiok kóng: “Chin gâu! Chin kong-êng! Lí ho̍k-sāi goá sı̍t-chāi chin hó.”
I kè-sio̍k tùi tı̄ hia teh thiaⁿ oē Se-chōng ê chhin-ông kóng: “Taⁿ lí ū sím-mı̍h thang pò-kò mah?”
Se-chōng chhin-ông èng-siaⁿ chhut-lâi kóng: “Oh! Goá iá ū chı̍t ê kò͘-sū thang hō͘ goá ê ông hoaⁿ-hí.”
Sat-tàn chin hoaⁿ-hí, mn̄g kóng: “Hā! Goá ê chhin-ông, in iā ū chı̍t ê kè-e̍k, beh chhim-hoān lí ê ông-kok mah?”
Chhin-ông ı̀n- kóng: “Sı̄, ū chı̍t ê kò͘-sū.”
Sat-tàn liâm-piⁿ bēng-lēng kóng: “Cháiⁿ-iūⁿ, kín kā goá kóng hit chân sū.”
Chhin-ông chiū khai-sí kóng: “Goá tı̄ Se-chōng ê tiong-sim toē-tài ho̍k-bū, hit sı̂ goá ū thiaⁿ-tio̍h siau-sit kóng, ū chı̍t ê thoân-thé beh chiong Hok-im thoân-jı̍p goá ê ông-kok, goá ê chú, lí tāi-khài í-keng chai, goá chiū koáⁿ-kín chhái-chhú hêng-tōng, goá tiàu-chı̍p só͘ ū ê kun-tūi, thó-lūn só͘ ū ê chêng-hêng, jiân-āu goán chin kín, chiū chàn-sêng chı̍t ê kè-e̍k.”
“Hit ê thoân-thé phài 2 ê lâng lâi Tiong-kok, in chin toā-táⁿ poâⁿ koè kéng, chı̀n-jı̍p tı̄ siū kı̀m-chí ê toē, goán ún-chún in kè-sio̍k kiâⁿ 3 jı̍t ê lō͘-thêng, jiân-āu kàu tı̄ hông-hun-àm, chiū ū chin choē chhâi-lông lâi, kı̂-tiong ê 2 chiah oá-lâi kong-kek, in piàⁿ-miā beh pó-hō͘ in ê oa̍h-miā, chóng-sı̄ kàu choè-āu, kı̂-tiong ê chı̍t ê soà hō͘ chhâi-lông kā-sí, lēng-goā chı̍t ê siū tio̍h lâng bô khoàⁿ-kı̀ⁿ ê kun-tūi pó-hō͘ tiâu-tiâu, goán bô hoat-tō͘ thang iâⁿ-koè, soà hō͘ i cháu-khı̀.”
Sat-tàn choè thang kiaⁿ ê piáu-chêng kóng: “Thau-cháu! Thau-cháu! I ū chiong Hok-im thoân tı̄ Se-chōng á-bô?”
Se-chōng ê chhin-ông ēng choa̍t-tūi ê siaⁿ-tiāu ı̀n kóng: “Bô, goá ê chú, tı̄ i iáu boē o̍h chı̍t-kù Se-chōng oē í-chêng, goán ê kun-tūi chiū kiò thó͘-lâng chiong i lia̍h khí-lâi, tong-jiân i chiū siū soan-kò sí-hêng. Oh! Hit-sı̂ ê chêng-hêng it-tēng oē hō͘ tāi-ông chhiong-moá hoaⁿ-hí chiah tio̍h. In chiong i thı̄ⁿ tı̄ tâm ê gû-phoê nı̍h, jiân-āu chiong i hē tı̄ jı̍t-thâu tiong hō͘ jı̍t-thâu poē, pha̍k, 3 jı̍t kú liáu-āu, i iáu teh oa̍h, chóng-sı̄ gû-phoê teh kiu ê sı̂, i ê kut-thâu bān-bān siū phah-chhùi, kàu choè-āu oa̍h-miā chiū kiat-sok lah.”
Se-chōng ê chhin-ông teh kóng-oē ê sı̂-chūn, pâng-keng lāi-bı̄n chin kín chiū chhiong-moá Sat-tàn ê pō͘-hā, kàu i pò-kò kiat-sok ê sı̂, chı̍t ê toā hoaⁿ-hí ê siaⁿ tùi choân-thé ê hoē-gı̄ tiong hoah chhut-lâi.”
Tāi-ke kiâⁿ-lé teh kèng-pài Sat-tàn ê sı̂, Sat-tàn ê bı̄n sui-jiân sı̄ siū choē thún-ta̍h, iáu-kú sı̄ chin chiàⁿ súi. Keng-koè tiap-á-kú, Sat-tàn gia̍h chhiú iô chı̍t-ē, hiah ê hoaⁿ-hí ê siaⁿ chek-sı̂ bô khı̀, pı̀ⁿ choè chin an-chēng.
Sat-tàn koh chài tùi lēng-goā chı̍t ê tūi-lo̍h ê thiⁿ-sài kóng: “Goá ê chhin-ông, lí iû-goân sı̄ A-hù-hān kok ê chú mah? Lí ū sím-mı̍h pò-kò bô?”
Siū mn̄g ê hit ê ı̀n kóng: “Tāi-ông, ū, sui-jiân goá ê pò-kò put-pí goá ê tâng-phoāⁿ, chóng-sı̄ iā ū tām-po̍h thang pò-kò.”
“Ah! Tı̄ lí ê toē-kài iā ū siāng khoán ê kè-e̍k mah?”
Chhin-ông ı̀n kóng: “Sı̄, goá ê chú, chhiáⁿ thiaⁿ, goá beh chiong kò͘-sū kā lí kóng”, i iô-chhiú kiò tāi-ke an-chēng, jiân-āu chiū khai-sí kóng: “Goán khoàⁿ-kı̀ⁿ ū 4 ê jia̍t-sim ūi Siōng-tè choè kang ê kang-lâng kiâⁿ oá lâi, goá ê chú, chiàu lí só͘ chai, tng in kiâⁿ oá lâi ê sı̂, in ū khoàⁿ-kı̀ⁿ, khiā tı̄ goá ê kok-thó͘ sı̀-ûi ê kò-sı̄-pâi, siá kóng, ‘Choa̍t-tùi kı̀m-chí lâng poâⁿ-koè chit ê kéng-kài chı̀n-jı̍p A-hù-hān’, in khoàⁿ-tio̍h, chiū kiū tı̄ hia kı̂-tó. Sui-jiân sı̄ án-ni goá ióng-kám ê kun-tūi iáu-kú sı̄ chiàm tı̄ khah hó tē-ūi. Lı̄ kò-sı̄-pâi 50 chhioh ê só͘-chāi, ū chı̍t ê A-hù-hān ê oē-peng, chhiú kia̍h chhèng chē tı̄ hia. In kı̂-tó liáu chiū toā-táⁿ kiâⁿ koè kéng-kài chı̀n-jı̍p kı̀m-chí ê toē. Oē-peng iông-ún in kè-sio̍k kiâⁿ 20 pō͘, jiân-āu chhin-chhiūⁿ ge̍h-kng siám chı̍t-ē. 3 lia̍p chhèng-chí phah chhut-lâi, 3 lâng èng-siaⁿ tó lo̍h-khı̀. Kı̂-tiong 2 lâng chek-sı̂ sí khı̀, koh chı̍t ê siū tāng-siong, i ê tâng-phoāⁿ koáⁿ-kín chiong hit ê siū-siong ê lâng hû-chhah kàu pian-kài ê só͘-chāi. Chóng-sı̄ bô kú hit ê siū tāng-siong ê iā sí-khı̀, só͘ chhun ê hit ūi kiaⁿ tio̍h chiū cháu khı̀ lah.”
Hoaⁿ-hí ê siaⁿ koh chài hoat-chhut-lâi, kàu kú-kú, toā hoaⁿ-hí chhiong-moá tı̄ chāi-chō múi chı̍t lâng ê sim, Sat-tàn ê hoaⁿ-hí iû-kı̂-sı̄ oh-tit piáu-bêng, in-ūi iáu ū chin-choē ê só͘-chāi Hok-im bô hoat-tō͘ thang thoân jı̍p-khı̀, koh teh chó͘-tòng Hok-im lóng tit-tio̍h tek-sèng, i chin kám-siā hiah ê bû-sò͘ ê kun-chiòng, in-ūi Hok-im iáu-kú siū chó͘-tòng, hit ê thang kiaⁿ ê miâ-jı̄ iáu boē kàu tı̄ sè-kài ta̍k só͘-chāi.”
“Oh! Toā khùi-la̍t ê, chhiáⁿ lí kā goán kóng, lí siáⁿ-sū hiah nih7 khoà-lū lán ê kok-ka tit-tio̍h Hok-im ê tı̀-sek nih? Lí kiám m̄ chai, Ìn-tō͘ chhin-ông, Tiong-kok chhin-ông, A-hui-lı̄-ka chhin-ôngê kok-ka í-keng siū chin kiông ê kun-tūi chhim-jı̍p, iā ta̍k-jı̍t ū chin-choē lâng teh sı̀n Ki-tok mah?”
Sat-tàn ı̀n kóng: “Ah! Sı̄, goá chin-chai-iáⁿ, chhiáⁿ lín thiaⁿ goá soat-bêng, goá siáⁿ-sū hiah-nı̍h jia̍t-sim tı̄ hiah ê Hok-im iáu bô thoân-jı̍p ê tē-hng.” Hit sı̂ tāi-ke lóng chin an-chēng beh thiaⁿ Sat-tàn kóng.
“Ū kúi-nā hāng ê chàm-gú, kiám-chhái oē thang chong-ha̍p choè chı̍t ê lâi kóng.” Chiū khai-sí kóng: “Chit ê chàm-gú chiū-sı̄ án-ni, ‘Chit ê thian-kok ê Hok-im beh thoân kàu thong thiⁿ-ē, chò kan-chèng tı̄ bān-pang; hit sı̂ boa̍t-kı̂ chiū kàu.’ (Má-thài 24:14).” I kè-sio̍k ēng khah kē ê siaⁿ-tiāu kóng: “Hiān-chāi chin hián-jiân, Siōng-tè teh hóng-būn goā-pang ‘tùi in tiong-kan chhú peh-sı̀ⁿ lâi kui tı̄ I ê miâ’ jiân-āukóng: ‘Í-āu Goá beh tńg-lâi’ (Sù-tô͘ Hêng-toān 15:14-16), chia ū àm-sı̄ úi-tāi ê tāi-chı̀, chiū-sı̄ beh hō͘ bān peh-sı̀ⁿ choè ha̍k-seng.”
Sat-tàn chin siū-khı̀ toā-siaⁿ kóng: “Hiān-sı̂, Iâ-so͘ Ki-tok nā bô kàu bān-kok lóng thiaⁿ-tio̍h Hok-im, i sı̄ boē-oē koh tńg-lâi toē-chiūⁿ chiáng-koân, in-ūi Sèng-keng kóng: ‘Goá khoàⁿ ū kui toā tı̄n ê lâng, bô lâng oē sǹg i ê siàu-gia̍h, chhut tı̄ ta̍k-kok, ta̍k-cho̍k, ta̍k-hō peh-sı̀ⁿ, ta̍k-iūⁿ khiuⁿ-kháu ê’. (Khé-sı̄-lio̍k 7:9) Só͘-í bô-lūn joā choē ê soan-kàu-su siū phài kàu ta̍k só͘-chāi thoân Hok-im, á-sı̄ í-keng tit-tio̍h joā-choē hoán-hoé ê lâng, Hok-im nā bô thoân kàu A-la̍h-su-ka, Se-chōng, A-hù-hān, á-sı̄ só͘ sio̍k tı̄ lán ê kı̂-thaⁿ iáu-boē ū Hok-im ê só͘-chāi, I chiū boē-oē koh tò-tńg-lâi chiáng-koân ê.”
Oa̍t-lâm ê chhin-ông chhah-chhùi kóng: “In-ūi án-ni, siat-sú lán nā oē-thang kò͘ lán ê só͘-chāi bô hō͘ soan-kàu-su jı̍p-lâi, án-ni lán chiū oē thang chó͘-tòng I tńg-lâi thóng-tı̄ toē-chiūⁿ, iā chiū-sı̄ oē tàng phò-hoāi chı̀-koân ê kè-e̍k lah.”
Kàn-po͘-chē chhin-ông hoah kóng: “Goán goān-ı̀ án-ni lâi choè, tit-kàu ū chı̍t-jı̍t hiah ê soan-kàu-su ka-kı̄ siá kóng: ‘Tı̄ chit sı̂ goán boē tàng khoàⁿ-tio̍h chı̍t ê Kàn-po͘-chē lâng jı̄n-bat goán ê Kiù-chú Iâ-so͘ Ki-tok chín-kiù ê tı̀-sek’ goán ê tāi-ông, goán tek-khak beh chı̄n-la̍t lâi choè, it-tēng lóng boē sit-pāi.”
Sat-tàn kóng: “Án-ni chin hó, lán tio̍h koh khah tı̀-ı̀, lâi phò-hoāi só͘ ū ê kè-e̍k, hō͘ Hok-im bô chı̀n-jı̍p iáu boē thoân ê só͘-chāi.”
In bêng-pe̍k úi-tāi ê kè-e̍k liáu-āu, chiū toā hoaⁿ-hí hán-hoah, koáⁿ-kín tò-tńg kàu in ka-kı̄ ê kok-ka, pí í-chêng koh khah giâm-bı̍t kò͘-siú, bô hō͘ chı̍t lâng ê lêng-hûn tô-thoat in ê chhiú-tiong.
Keng-koè 50 nı̂, Sat-tàn bô thêng-hioh teh kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khı̀, i ê bı̄n ū o͘-àm, chin choē liap-kéng, ū pháiⁿ-tāi ê piáu-chêng, i ka-kı̄ chai-iáⁿ, lâng iā khoàⁿ oē chhut, ū chin bô pêng-siông ê sū hō͘ i kám-kak chin kan-khó͘.
I ka-kı̄ tùi ka-kı̄ kóng: “Bô khó-lêng, iā bô lō͘-ēng”, i kè-sio̍k ēng chho͘ toā ê siaⁿ-im kóng: “Sı̄, múi chı̍t ê kè-e̍k, in chhin-chhiūⁿ ū chı̍t ê koàn-thiat kàu boé ê ı̄ⁿ-siōng. Chiū-sı̄ ‘Thoân hok-im’, goá bô ài thiaⁿ chia hê oē, in iā siá seng-bêng-su kóng: ‘Pún-hoē ê bo̍k-tek sı̄ tı̄ chit ê sı̂-tāi ho̍k-chiông Chú, thoân hok-im kàu tı̄ choân sè-kài koh tio̍h tùi bān-kok choè kan-chèng, chiàu I só͘ kóng, “Tùi in tiong-kan chhú peh-sı̀ⁿ lâi kui tı̄ I ê miâ”. Koh chhin-chhiūⁿ I só͘ kóng, “Lín tio̍h khı̀ phó͘ thiⁿ-ē thoân hok-im hō͘ bān peh-sı̀ⁿ thiaⁿ”. Bo̍k-tek sı̄ ài beh ū hūn tı̄ sè-kài pò-tō ê kang. Soan-kàu-su ê chèng-chhek sı̄ thoân-tō tı̄ iáu boē sı̀n Ki-tok ê kok-ka á-sı̄ peh-sı̀ⁿ ê tiong-kan, lâi ho̍k-bū.”
“Chhiau-oa̍t khu-he̍k” tı̄ bı̄-sı̀n ê kok-ka kap peh-sı̀ⁿ tiong choè khai-thok ê kang-chok kap tı̄ chit ê sı̂-tāi, ho̍k-chiông I ê kè-e̍k, “chhiok-chı̀n lán ê Chú koáⁿ-kín tńg-lâi”, iā phiau-gú sı̄ “Chhiáⁿ Ông kín lâi” “Ông!” “Ông!”, sı̄ put-khó-lêng ê sū, goá tek-khak phò-hoāi in ê bo̍k-tek!” “Ông!” Nā ū lâi ê sı̂, goá m̄-chai beh tú-tio̍h sím-mı̍h? Goá tek-khak tio̍h liâm-pı̄ⁿ tiàu-chı̍p hoē-gı̄.”
Kúi hun-cheng liáu-āu in chiū lóng kàu, sı̄ tùi tē-ke̍k lâi ê ----tūi-lo̍h ê thiⁿ-sài, ko-kip sı̂n-bêng, chhin-ông, thâu-ba̍k, chit sè-tāi o͘-àm ê thóng-tı̄-chiá, ----in ū sǹg boē liáu ê sò͘-bo̍k chū-chı̍p tı̄ in ê chú ê chiu-ûi. Sat-tàn ê sim-lāi chin siū-khı̀ khiā tı̄ in ê tiong-kan, hit sı̂ ê khong-khı̀ sı̄ chēng-chēng. Chhin-chhiūⁿ sí ê khoán-sit, hiān-chāi i khai-sí kóng-oē lah.
“A-la̍h-su-ka chhin-ông khiā chı̀n-chêng lâi!”
I phih-phih-chhoah, kiaⁿ-hiâⁿ koh lún-neh, kap 50 nı̂ chêng ê bı̄n-māu oân-choân bô saⁿ-tâng, kiâⁿ kūn i thang kiⁿ ê kun-ông bı̄n-chêng.
Sat-tàn mn̄g kóng: “A-la̍h-su-ka chhin-ông, in ū chı̀n-jı̍p lí hia bô?”
“Sı̄, goá ê chú, in ū kàu goá hia”, chhin-ông bān-bān ı̀n-tap, kiaⁿ-hiâⁿ ê ba̍k-chiu khoàⁿ ē-bı̄n, m̄ káⁿ kia̍h khí-lâi.
Sat-tàn toā siū-khı̀, boē thang khòng-chè ka-kı̄ kóng: “Sím-mı̍h! Sím-mı̍h! Siaⁿ-sū lí bô hó-hó lâi pó-siú goá ê kok-ka?”
“Goán í-keng chı̄n goán só͘ oē lah, tāi-ông, chóng-sı̄ lóng bô hāu-kó. Oē koh kóng tò-tńg--lâi; tāi-seng hit 2 lâng ê sin-si hō͘ lâng hoat-kiàn tio̍h, án-ni choân-thé ê kàu-hoē soà jia̍t-sim khí-lâi. Kı̂-thaⁿ ê lâng chiū kè-sio̍k lâi lah, goán phò-hoāi kúi-nā pái, chóng-sı̄ in jú-lâi jú-ióng-kám, jı̂n-sò͘ jú choē. Choè-āu, sui-jiân chı̄n goán só͘ ū lâi chó͘-tòng, chóng-sı̄ bô pān-hoat, lóng jı̍p-lâi lah. In tit-tio̍h thiⁿ-sài ê pó-hō͘, jı̍p-lâi koh tiàm tı̄ lāi-bı̄n, goán iā bô pān-hoat thang khoáⁿ in chhut-khı̀. Só͘-í hiān-chāi ū kúi-nā pah miâ ê Ai-sū-ki-mô͘ lâng í-keng chı̀n-jı̍p Siōng-tè kok, koh ū kúi-nā chheng lâng í-keng thiaⁿ-tio̍h hok-im lah.”
Koh lo̍h-khı̀ ê kong-kéng sı̄ chin oh-tit siá chhut lâi. Sat-tàn hui-siông siū-khı̀, oân-choân piáu-hiān i ê siū-khı̀, toā siaⁿ jióng khí-lâi, i ê chhin-ông tı̄ i ê bı̄n-chêng kiaⁿ-hiâⁿ ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah, siūⁿ ài lı̄-khui i thang kiaⁿ ê ba̍k-chiu.
Thêng chı̍t-sı̂-á, hoat siū-khı̀ ê Mô͘-ông toā-siaⁿ jióng kóng: “Se-chōng chhin-ông, khiā chı̀n-chêng lâi! Goá ǹg-bāng oē thang tùi lí tit-tio̍h khah hó ê pò-kò.” Hit ê siū kiò ê léng-siū kiâⁿ chı̀n-chêng lâi.
Chhin-ông an-chēng kóng: “Bô, goá ê chú, goá í-keng sit-pāi kàu liân chı̍t-sut-á iā bô.”
Sat-tàn toā siū-khı̀ kóng: “Sím-mı̍h! Oh, chhin-ông, tı̄ lí ê léng-thó͘ lāi iā ū lâng í-keng thiaⁿ-tio̍h I ê miâ?”
Chhin-ông ı̀n kóng: “Tı̄ goá só͘ ū ê koân-le̍k lāi sı̄ bô ū pān-hoat thang chó͘-chí, goán í-keng chı̄n só͘ oē lah. Só͘ ū ê kun-tūi jı̍t-mê ló͘-le̍k siūⁿ beh iâⁿ koè in. In ū hoat-khí chı̍t ê ūn-tōng, bo̍k-tek chiū-sı̄ beh kàu tı̄ bô lâng bat thoân hok-im ê só͘-chāi. Tiong-kok chhin-ông, ēng i ê kun-tūi ló͘-le̍k beh phò-hoāi in, nā sı̄ it-chhè ê ló͘-le̍k lóng bô lō͘-ēng lah, in-ūi in tit-tio̍h thiⁿ-sài ê kun-tūi pó-hō͘ tiâu-tiâu. Goán kiò só͘ ū ê chhâi-lông lâi kong-kek in, goán iā chiong toā ê oàn-hı̄n khǹg tı̄ hiah ê hoê-siūⁿ lâi oàn-hı̄n in, tı̄ ta̍k só͘-chāi siat hām-chéⁿ beh hām-hāi in, iā ū ēng iau-gō phoà-pēⁿ kong-kek in. Na-sı̄ chiah ê lóng bô hāu-kó, in tı̍t-tı̍t chı̀n-hêng in só͘ beh choè ê sū, kàu kin-ná-jı̍t, chin choē ê Se-chōng lâng éng-oán lı̄-khui lán lah, koh ū kúi-nā chheng ê Se-chōng lâng thiⁿ-tio̍h hok-im, in ê kiàn-chèng thoân kàu chin hn̄g koh khoah ê só͘-chāi.”
Hit-sı̂ Sat-tàn ê siū-khı̀ thang kóng sı̄ bô-hān ê, lóng bô iân-chhiân, i oa̍t-koè lâi hoat-chhut choè-āu ê bēng-lēng.
“A-hù-hān chhin-ông, khiā chı̀n-chêng lâi!”
Tiap-á-kú ê tiu-tû, siū kiò ê bān-bān kiâⁿ chı̀n-chêng lâi, khiā tı̄ tāi-ông ê bı̄n-chêng kiaⁿ-hiâⁿ ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah.
Sat-tàn khai-sí kóng: “A-hù-hān chhin-ông, lí tàu-tí ū hó-hó teh kò͘-siú goá ê léng-thó͘, á-sı̄ iû-goân ko͘-hū goá nah? Goá chai, í-keng bô só͘-chāi thang tńg-se̍h lah.”
I bô tit-tio̍h hoê-tap, só͘ ū thiaⁿ-chiòng chhin-chhiūⁿ hō͘ lâng liām-chiù sò boē kóng-oē êkhoán, chin an-chēng.
“Oé! Kóng mah! In ū chı̀n-jı̍p lí ê só͘-chāi bô?”
“Goá ê chú, in í-keng chı̀n-jı̍p goá ê só͘-chāi.”
Mô͘-ông toā siū-khı̀, thiàu chı̀n-chêng lâi toā-siaⁿ hoah kóng: “A-hù-hān chhin-ông, lí tùi goá ū tiong-sı̍t á-bô?”
“Sı̄, goá ê chú, goá ū, chóng-sı̄ bô pān-hoat, goán í-keng chı̄n só͘ oē lah, kàu tı̄ chı̍t-nı̂-chêng, goán hia iáu bô ū chı̍t ê lêng-hûn thiaⁿ-tio̍h hok-im, chóng-sı̄ ū 2 ê chheng-liân-lâng siū phài lâi.”
Sat-tàn chhah-chhùi kóng: “In eng-kai tio̍h siū chiù-chó͘.”
Chhin-ông kè-sio̍k kóng: “Só͘ ū ê kàu-hoē lóng teh ūi in kı̂-tó, in lóng chai-iáⁿ, hok-im nā bô thoân-kàu múi chı̍t ê só͘-chāi, múi chı̍t chióng giân-gú ê lâng, Iâ-so͘ sı̄ boē oē tńg-lâi, m̄ nā án-ni in ū thiⁿ-sài teh pó-hō͘, oh! sı̄, goán ū heng-chiàn, chóng-sı̄ tı̄ in ê bı̄n-chêng khiā boē-taiû. In lâi liáu-āu, lemg-koè chı̍t lé-pài chiū ū chı̍t lâng chiap-la̍p Ki-tok, iáu ū kı̂-thaⁿ chin choē lâng thiaⁿ-tio̍h hok-im lah!”
Sat-tàn toā-siaⁿ jióng, “Hiān-chāi, só͘ ū ê lóng sit-pāi lah, tı̄ Tiong-kok kap Ìn-tō͘ í-keng ū kúi-nā-chheng lâng tit-kiù lah, chóng-sı̄ tú-chiah só͘ thiaⁿ tio̍h ê siau-sit sı̄ tē-it bái, Ki-tok taⁿ chin khó-lêng hiān-chāi chiū oē lâi, chı̀-chió I lâi ê sı̂-kan boē-oē iân-chhiân lah, hiah ê lâng í-keng koat-sim tio̍h kàu só͘ ū ê bı̂n-cho̍k, só͘ ū kok-chióng giân-gú ê só͘-chāi, iā kàu tı̄ múi chı̍t ê kok-ka thoân hok-im. Ah! Taⁿ ū chai-ē, goá ū chai-ē!”
TĒ 2 CHIUNN
TĪ KOÂⁿ CHHIŪ-TENG2 CHOÈ KANG Ê LANG5
“Tı̄ koân chhiū-téng choè-kang” che sı̄ put-khó-su-gı̄ ê kı̄-su̍t, sı̄ bô pêng-siông, sı̄ boē thang pí-phēng ê kı̄-su̍t. Tı̄ Thài-pêng-iûⁿ hài-hoāⁿ ê só͘-chāi, ū chı̍t koá bô hoân bô ló ê chhò-chhâ kang-lâng. Tı̄ in ê jı̂n-seng tiong ū chı̍t-hāng hō͘ in choa̍t-tùi boē tàng boē-kı̀-tit ê keng-giām, chiū-sı̄ in teh khoàⁿ hit ê tı̄ koân ê chhiū-téng choè-kang ê lâng ê sı̂, in khoàⁿ-kı̀ⁿ hit lâng chhin-chhiūⁿ bô teh chù-ı̀, bô sı̂n-keng, bô kiaⁿ-hiâⁿ ê chōng-thāi, tı̄ toē-bı̄n kap khong-tiong teh kang-chok ê sı̂, in thè hit lâng chin kiaⁿ, kiaⁿ kàu khí-tiô khí-lâi.
Chêng chı̍t jı̍t só͘ kéng-tio̍h ê toā-chhiū sı̄ ---- 300 chhioh koân ê Tô-kek-lah-su chong-chhiū, chhiū-thâu ê tı̍t-kèng ū 5 chhioh, tı̍t chhun kàu chhiū-téng, chit khoán chhiū tı̄ Eng-sio̍k ê Ko-lūn-pí-a siông-siông ū khoàⁿ-tio̍h.
Ū chı̍t ê tāi-iok 19 hoè ê chheng-liân, sı̄ choan-bûn choè chit khoán ê kang ê, chiū-sı̄ peh-chiūⁿ hiah-nı̍h koân ê chhiū-téng choè-kang. Chı̀-chió tı̄ hit jı̍t i sı̄ chin khoài-lo̍k, bı̄n-māu ū an-choân thò-tòng. Í-keng kúi nā lé-pài-kú siū te̍k-pia̍t ê hùn-liān liáu-āu, chiū chiâⁿ-choè chit ê hái-hoāⁿ, tē-it gâu tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng. Hit jı̍t i ê kha, chhēng ū thih-teng ê oê, koh toà soh, pa̍k tı̄ io-nih, chiū thiàu chiūⁿ chhiū ê tiong-kut, tı̄ tē-bı̄n chı̍t toā kûn chhò-chhâ kang-lâng iáu-boē kám-kak ê sı̂, i chhin-chhiūⁿ phòng-chhí chı̍t-poāⁿ-iūⁿ peh-chiūⁿ 50 chhioh koân ê só͘-chāi lah, i chiong soh hiat chiūⁿ koân, pa̍k hó-sè, chiong thih-teng-oê chhah tı̄ chhiū ê tiong-kut, thâu-khak kia̍h koân, chı̍t-pō͘ chı̍t-pō͘ peh-chiūⁿ koân khı̀, i ê sin-thé í-keng chún-pı̄ beh èng-hù it-chhè ê tōng-chok.
Tı̍t-tı̍t peh, koân koh-khah koân, i it-tı̍t peh khí khı̀, in-ūi i ê tōng-chok, chhiū-téng chiū chêng-āu it-tı̍t iô-tāng. Ē-bı̄n ê lâng chiong in ê sin-thé hiàⁿ āu, thâu-khak ǹg téng-bı̄n khoàⁿ chiūⁿ koân khı̀, keng-koè hiah-nı̍h kú ê sı̂-kan, in ê ām-kún chiū sng koh thiàⁿ, ba̍k-chiu khoàⁿ siuⁿ kú iā soà bū khı̀. Tùi ta̍k só͘-chāi lóng oē-thang thiaⁿ-tio̍h hoaⁿ-hí kap o-ló hoah kiò ê siaⁿ teh kó͘-bú i, jia̍t-sêng ê siáⁿ-im ǹg khong-tiong thoân chiūⁿ-khı̀, i tı̄ chhiū-téng chin ló͘-le̍k kang-chok, chı̄n i só͘ oē tı̄ hia choè-kang.
Hiān-chāi i thêng-kha lah, hit só͘-chāi koân ū 200 chhioh! Sı̍t-chāi ū kàu-gia̍h koân, i chiū khai-sí kang-chok lah, chiong pó͘-thâu the̍h chhut lâi, khai-sí chhò chhâ, chiong chhiū ê chiu-ûi tı̍t-phut. I ê sin-thé hiòng āu-bı̄n jiân-āu ēng-la̍t phut lo̍h-khı̀, siāng-sı̂ chhâ-iù chhin-chhiūⁿ hō͘, lo̍h tı̄ ē-bı̄n hiah ê chhò-chhâ kang-lâng hia. Teh chhò ê sı̂ ū 2 hāng sū i tio̍h chin chù-ı̀, che 2 hāng sū chin ū khó-lêng hoat-seng gûi-hiám, i tek-khak tio̍h chı̄n-liōng siám-pı̄ chiah ê gûi-hiám. Thâu chı̍t-hāng chiū-sı̄ teh chhò ê sı̂ tio̍h chin sè-jı̄, nā chhò m̄-tio̍h só͘-chāi, chhò tio̍h pa̍k i ê sin-khu ê soh, án-ni it-chhè chiū oân lah. Chit-hāng sū tı̄ kúi nā lé-pài chêng tı̄ Un-ko-hoâ-tó ū hoat-seng, chı̍t ê kang-lâng bô chù-ı̀ loān-phut, i chhùi kô͘-kô͘ ê sin-thé hō͘ lâng bâi-chòng tı̄ chhiū-kha. Koh chı̍t hāng chiū-sı̄ i chhò-chhiū ê sı̂, tio̍h chhò hó-sè, nā bô, chhiū oē tó tùi i chit pêng lâi, chiong i ê sin-khu phoà choè 2 tè, chit khoán ê sū iā hoat-seng koè.
Nā-sı̄ chit-ê chheng-liân lâng, sı̄ chin oē hiáu pó-siú i ka-kı̄, só͘-í it-chhè ê keng-koè lóng chin sūn-lı̄. Chhiū téng hit pō͘-hūn siū chhò lo̍h-lâi, i kiò hiah ê tı̄ ē-bı̄n ê kang-lâng lóng tio̍h cháu. Chit sı̂ i oē tú-tio̍h chin gûi-hiám, chiū-sı̄ chhiū ê téng pō͘-hūn teh beh tn̄g ê sı̂, chhiū oē chêng-āu iô kàu chin lı̄-hāi, iô ê khoah ū 15-20 chhioh. Hit sı̂ tio̍h oē-hiáu sūn-sè kap chhiū saⁿ-kap choè-hoé iô, nā bô, bı̄n chiū oē hō͘ chhiū kòng-tio̍h, chiū pı̀ⁿ choè bah-chiùⁿ. Ū chin choē tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng, in ê bı̄n lóng hō͘ chhiū phah kàu pı̀ⁿ bah-chiùⁿ, in-ūi in iáu boē kap chhiū saⁿ-kap tín-tāng ê sı̂, hiah toā ê chhiū chı̍t-pái koh chı̍t-pái phah tò-tńg-lâi, bı̄n siū-phah kàu hui-siông lı̄-hāi.
Hut-jiân-kan i thêng-chí it-chhè ê kang-chok, sı̄ sím-mı̍h tāi-chı̀? In khoàⁿ-kı̀ⁿ i tháu-khui pa̍k tı̄ io ê soh, koáⁿ-kín thoa-khui i ê thih-teng-oê, liu lo̍h-khı̀ iok ū 12 chhioh ê só͘-chāi beh siám-pı̄ chhiū tó lo̍h-lâi. Āu-lâi koh chiong thih-teng-oê tèng tı̄ chhiū ê tiong-kut, chiong i ê soh pa̍k hó, koh pa̍k-ân i ê kha, teh thèng-hāu. Bô kú chhiū ê téng pō͘-būn 100 chhioh chiū tn̄g, tūi-lo̍h toé. In khoàⁿ-kı̀ⁿ i kap chhiū chêng-āu teh iô-tāng, i liân chı̍t-sut-á to bô tín-tāng, chhin-chhiūⁿ tâng-siōng, bô sı̂n-keng, bô khùi-la̍t kù-chāi chhiū teh iô, tı̍t-kàu chhiū ê iô-tāng oân-choân thêng.
Jiân-āu, i chiū chiàu “tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng” ê kui-kí, khai-sí i ê kang-chok, chiū-sı̄ tio̍h khan kǹg-soh tı̄ chhiū-téng, hit ê kǹg-soh tāng ū 400 kin, só͘-í tio̍h ēng thih-kau giú, lâi tiàu tı̄ chhiū-téng, chit-ê ū 1 chhùn chho͘ ê kǹg-soh, tùi chit châng chhiū tio̍h khan kàu lēng-goā chı̍t châng chhiū-téng, sı̄ beh ēng chit-tiâu ê kǹg-soh lâi ūn-poaⁿ toā koh chho͘ ê sam-kho͘.
Hiān-chāi, i só͘ chhò lo̍h-lâi ê chhiū hit só͘-chāi ê tı̍t-kèng tú-hó 2 chhioh, i thêng-khùn, in teh thèng-hāu, in kám-kak chin kı̂-koài sı̄ bı̂n-bāng tio̍h mah? In ê ba̍k-chiu sı̄ hō͘ i phiàn khı̀? Bô, i ê sin-khu thêng tı̄ poàⁿ khong-tiongm khiā tı̄ chiu-ûi chhioh khoah ê chhiū ê tiong-kut, lı̄ in ê thâu-khak téng-bı̄n 200 chhioh koân ê só͘-chāi.
Ǹg téng-bı̄n teh khoàⁿ ê chhò-chhâ kang-lâng ê tiong-kan ū tiap-á-kú ê an-chēng, in chù-ı̀ teh khoàⁿ hit ê ióng-kám tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng, chēng-kàu lóng bô siaⁿ-sè, choē-choē lâng ê sim-chōng chı̍t sı̂ thiàu kàu chin lı̄-hāi. In it-tı̍t khiā tı̄ hia, chhı̀n-koāⁿ tı̍t-tı̍t piàⁿ chhut-lâi, hō͘ in kám-kak kui seng-khu lóng bô la̍t, chóng-sı̄ chhiū-téng ê kang-chok sı̄ hiah-nı̍h ū khip-ín-la̍t, in boē-tàng bô khoàⁿ i ê kang-chok.
I khiā tı̄ chheⁿ-chheⁿ ê khong-tiong-nı̍h, oē liàn lo̍h-lâi boē? I kiám oē tàng hiah-nı̍h kú khiā tı̄ hia mah? Hiān-chāi i ê pó-thâu, tùi i só͘ khiā ê só͘-chāi hiat tùi 3 chhioh koân ê só͘-chāi khı̀, tàu-tí i sı̄ beh choè sím-mı̍h?
Chóng-sı̄ lí khoàⁿ! Pó-thâu ka-la̍uh lo̍h-lâi, chhiū-ki at-chı̍h, lak lo̍h toē, i oan-io, teh khoàⁿ ê lâng lóng m̄-káⁿ chhoán-khùi ēng kiaⁿ-hiâⁿ ê ba̍k-chiu chù-ı̀ teh khoàⁿ, i ê sin-thé bān-bān hoê-ho̍k an-tēng, 5 hun cheng āu, koh chài khiā tı̄ toē-bı̄n lah. Sûi-sı̂ ū toā o-ló ê siaⁿ tùi chin heng-hùn ê chhò-chhâ kang-lâng tiong hoat-chhut-lâi, iā tāi-ke chiong i pau-ûi khí-lâi.
“Tı̄ koân chhiū-éng chò-kang ê lâng,” tit-tio̍h chèng-lâng ê o-ló kap him-soān.
Hit mê i khùn boē khı̀, sı̂-kan tı̍t-tı̍t beh koè khı̀, nā-sı̄ i tı̄ chhn̂g-nı̍h hoan-lâi hoan-khı̀, boē tit-tio̍h hioh-khùn. Koè-khı̀ ê tāi-chı̀ chı̍t-bô͘ koh chı̍t-bô͘ chhut-hiān tı̄ i ê bı̄n-chêng. I ê chhù lāu-bú, siàu-laı̂n sı̂-tāi ê tâng-phoāⁿ, í-kip kı̂-tha chióng-chóng sı̂n-sèng ê kı̀-e̍k chhiong-moá tı̄ hūn-loān ê thâu-náu lāi.
I hoah kóng: “Án-ni beh án-choáⁿ, sím-mı̍h tāi chı̀ hō͘ goá kui mı̂ chiah-nı̍h kan-khó͘?”
I an-chēng peh-khí-lâi, chhēng-saⁿ, tiān-tiān khui-mn̂g chhut khı̀ goā-bı̄n.
Sı̄ chı̍t ê ge̍h-kng-mê, toā koh tn̂g ê chhiū-iáⁿ chin chheng-chhó chiò kàu toē-chiūⁿ, chin hn̄g só͘-chāi, múi chı̍t-tòng chhù, lóng oē khoàⁿ kàu chin bêng, bô chı̍t ê siaⁿ-im teh kiáu-jiáu àm-mê ê thiām-chēng, liân hiah-nı̍h toā ê chhiū-nâ pún sin iā tı̄ an-bı̂n tiong.
I chin kín chiū liu kàu chhiū-nâ lāi, kàu jı̍t-sı̂ piáu-ián thang kiaⁿ ê kı̄-sı̍t ê só͘-chāi. I siūⁿ àm-mê iá-goā ê khong-khı̀ it-tēng oē tû-khı̀ i boē khùn-tit ê goân-inm iā siau-bia̍t hiah ê hō͘ i kan-khó͘ chióng-choéng ê hoê-sióng.
Chı̍t tiám cheng āu i tńg-lâi, an-chēng koh-chài jı̍p i ê pâng-keng nı̍h. Hiān-chāi i bı̂-bı̂ teh khùn chóng-sı̄ i khai-sí khùn ê sı̂, chiū koh bı̂n-bāng, hit ê kı̂-koài ê bāng kiáu-jiáu i ê an-bı̂n. Bāng-kı̀ⁿ i koh chı̍t pái peh-chiūⁿ chhiū-téng, i ê cheng-sı̂n chin jia̍t, chin ǹg-abn̄g beh choè hit ê ióng-kám ê tāi-chı̀.
I the̍h pó-thâu, khai-sí ēng i bô pêng-siông ê khùi-la̍t, beh chiong chhiū ê téng pō͘-hūn kap chhiū pun-khui, tı̄ chin té ê sı̂-kan i choè oân, chhiū ê téng pō͘-hūn chiū tó lo̍h-lâi, chiong i ê thı̍h-têng-oê tèng-jı̍p chhiū ê lāi-bı̄n, ēng toà chiong ka-kı̄ pa̍k chin ân, thèng-hāu iô-tāng, in-ūi i kap chhiū ê iô-tāng bô kāng, só͘-í chin tāng ê chhiū tùi i ê bı̄n teh lo̍h lâi. Chhiū chêng-āu iô-tāng ta̍k-pái lóng phah-tio̍h i, i kám-kak liân kut tō phah-chhùi lah, chin sio koh âng ê huih lâu chhut-lâi, hit-sı̂ i chhéⁿ khí-lâi, bı̄n moá-moá sı̄ chhı̀n-koāⁿ, sı̂n-keng heng-hùn koh hūn-loān.
Koh chı̍t-pái i khùn-khı̀, chit pái i tiàm tı̄ chhiū-téng teh ēng pó͘-thâu, ēng toà pa̍k-tiâu leh, hut-jiân-kan chhò m̄-tio̍h, chı̍t-ba̍k-nih-kú toà tn̄g-khı̀, i chiū âu-kiò, i kám-kak tio̍h tūi-lo̍h khı̀ ê sı̂ hoah chhut-lâi, i siūⁿ beh giú chhiū-ki, chóng-sı̄ bô sêng-kong, hit ê thang-kiaⁿ ê kám-kak, chiū-sı̄ i tı̄ siàu-liân ê sı̂ siông-siông bāng-kı̀ⁿ ê hit ê tūi-lo̍h-khı̀ ê kám-kak, lı̂m-kàu, i siak lo̍h tı̄ thô͘-kha chin lı̄-hāi, hit-sı̂ i chhéⁿ khí-lâi, chiah chai sı̄ tùi bı̂n-chhn̂g poa̍h-lo̍h-lâi tı̄ thô͘-kha.
I chin kiaⁿ koh chài khùn khı̀, chiu koh chı̍t piàn lı̄-khui pâng-keng khı̀ chong-chhiū hia, tı̄ chhiū-nâ-lāi kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khı̀, hiah ê siūⁿ ài boē kı̀-tit ê kı̀-ek, koh chı̍t pái lâi lah.
Sı̄ chı̍t-nı̂-chêng ê tāi-chı̀, i tńg-khı̀ toā to-chhı̄ ê sı̂, tú-tú ū chı̍t ê toā ê chū-hoē tı̄ hia, liân-laı̂n khui-hoē chı̍t lé-pài-kú. Hit sı̂ i siu8-tio̍h hit ê ū khùi-la̍t ê káng-tō-chiá khip-ín, koh tú-tio̍h chı̍t chióng boē tàng kái-sek ê le̍k-liōng só͘ pek, chiū chham-ka chū-hoē. Ū chı̍t jı̍t i èng káng-tō-chiá ê ho͘-tiàu, chiū kàu thâu-chêng, chı̀-goān beh chò soan-kàu-su, hit sı̂ sı̄ i ê seng-gâi-tiong tē-it kám-kek ê chı̍t-sı̂, hiān-sı̂ iáu-kú bô boē kı̀-tit, hit-sı̂ ê lêng-sèng ū chı̀n-pō͘.
Ū iáⁿ, tng-sı̂ i chin chiàⁿ ū chit ê ı̀-sù, siūⁿ beh choè soan-kàu-su, chóng-sı̄ chū-hoē kiat-sok liáu āu hiah-nı̍h toā ê kám-tōng sûi-sı̂ siau-bô khı̀. siūⁿ kàu choè soan-kàu-su ê khùn-lân í-kip só͘ tio̍h hi-seng ê sū, chiām-chiām i ê kám-tōng iā siau-bia̍t, i sı̂n-sèng ê koat-ı̀ iā bô khı̀ lah. Sè-kài ê bê he̍k koh chı̍t pái chı̀n-jı̍p i ê sim, kúi lé-pài liáu āu, i oân-choân boē kı̀-tit tng-sı̂ sim-lāi ê lı̍p-iok. Chóng-sı̄ í-āu tı̄ te̍k-pia̍t chin an-chēng ê sı̂, i chiū koh-chài siū kám-tōng lâi siūⁿ chiah ê sū. I boē-tàng oân-choân boē kı̀-tit só͘-choè ê sū, ū chı̍t-jı̍t i kám-kak choa̍t-bāng, chē chhia tùi sai-pō͘ khı̀ chiâⁿ-choè Eng-sio̍k Ko-lûn-pí-a ê chhò-chhâ-iâⁿ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng. Hiān-chāi chı̍t-nı̂ koè khı̀ lah, i siong-sı̀n koè-khı̀ ê it-chhè lóng bô-khı̀ lah, chóng-sı̄ boē-oē, hiān-chāi i koh chı̍t-piàn kám-kak tio̍h chit ê sı̂n-sèng ê ho͘-tiàu.
2 tiám cheng-kú, i sim-lāi teh cheng-chiàn, i choè koân chhiū-téng kang-chok ê lâng só͘ tit-tio̍h ê miâ-siaⁿ, ài i koh tò-tńg kàu tı̄ chhiū-nâ lāi, i ài hit ê tı̄ chhò-chhiū kang-lâng tiong-kan ê chū-iû kap iá-goā ê seng-oa̍h.
I chiū siūⁿ beh siám-pı̄ Siōng-tè, nā-sı̄ i chai siám-pı̄ Siōng-tè sı̄ bô lō͘-ēng ê, in-ūi Iok-ná ūi-tio̍h án-ni chiū hō͘ Siōng-tè koán-kàu, só͘-í i nā án-ni choè sı̄ chin gûi-hiám ê sū.
Tùi án-ni i kūi tı̄ toē-chiūⁿ, thâu àⁿ tı̄ kha-thâu-u ê tiong-kan, teh háu. Hoán-hoé ê ba̍k-sái lâu chhut-lâi, kiû Siōng-tè sià-bián i bô sūn-ho̍k ê choē, koh chı̍t piàn tùi Siōng-tè sè-iok beh choè soan-kàu-su ê kang-chok. Chiah ê sı̂ koè khı̀ liáu-āu tı̄ i ê sim-lāi ū tit-tio̍h boē bat ū ê pêng-an.
TĒ 3 CHIUNN
SIḾ-MIH8 SĪ KAÙ-HOĒ CHÌ-SIONG7 Ê KANG-CHOK?
Chhiáⁿ lí khui Sèng-keng Í-se-kiat 3:17-19, goá beh chiong chit-toāⁿ Sèng-keng chat ê kúi-kù-oē kái-piàn tām-po̍h. Goá ài hō͘ i sek-ha̍p tı̄ lán, hiān-chāi tùi 17 chat lâi khai-sí. “Ki-tok-tô͘ ê kang-chok-chiá, goá siat-lı̍p lí choè Í-sek-lia̍t ke siú-bāng ê lâng, só͘-í lí tio̍h thiaⁿ Goá ê chhùi só͘ kóng ê, thoè Goá kéng-kài in, Goá tùi pháiⁿ-lâng kóng, Lí tek-khak oē sí; nā lí bô kéng-kài i, bô ēng oē kéng-kài i ê sı̀ⁿ-miā, chiū hit ê pháiⁿ-lâng beh sí tı̄ i ê choē; chóng-sı̄ Goá beh tùi lí ê chhiú thó i ê sı̀ⁿ-miā, siat-sú lí kéng-kài pháiⁿ-lâng, iā i bô oa̍t-tńg lı̄-khui i ê pháiⁿ só͘ kiâⁿ kap i ê pháiⁿ-lō͘, chiū i beh sí tı̄ i ê choē, chóng-sı̄ lí ū kiù lí ka-kı̄ ê sı̀ⁿ-miā.”
“Goá beh tùi lí ê chhiú thó i ê sı̀ⁿ-miā”, goá tha̍k-tio̍h chit-kúi-kù oē ê sı̂-chūn, goá khí chhoah khí-lâi. “Goá beh tùi lí ê chhiú thó i ê sı̀ⁿ-miā.”
Chit kúi-nı̂ lâi goá siū-tio̍h chı̍t kù soan-kàu phiau-gú ê kám-tōng. Hiān-chāi goá beh kā lí kóng chit ê, che sı̄ goá khoàⁿ choè pí kı̂-thaⁿ ê sū koh khah ū ı̀-gı̄ ê, chiū-sı̄ kóng: “Kàu-hoē chı̀-siōng ê kang-chok, chiū-sı̄ tùi choân sè-kài thoân hok-im”, Goá choân-sim siong-sı̀n chit ê phiau-gú, Iâ-so͘ Ki-tok ê kàu-hoē choè tiōng-iàu ê kang-chok chiū-sı̄ tùi sè-kài thoân hok-im.
SÈ-KAÌ
Goá tùi chit ê phiau-gú tiong ài the̍h 3 kù oē lâi, jiân-āu chı̍t-kù chı̍t-kù kā i kiông-tiau. Tē-it, goá ài the̍h choè-āu ê chı̍t-kù oē, chiū-sı̄ “Sè-kài” chit kù. Siōng-tè chin thiàⁿ sè-kài, chiū chiong I ê to̍k-seⁿ-kiáⁿ siúⁿ-sù hō͘ sè-kài. Iâ-so͘ Ki-tok ê sí, sı̄ ūi-tio̍h sè-kài, Siōng-tè só͘ teh siūⁿ ê, chiū-sı̄ sè-kài. I iā ài lán tio̍h ū chit khoán ê sim.
Lán choē-choē lâng teh siú-bāng, chha-put-to lóng sı̄ chí-ū siú chı̍t sió pō͘-hūn nā-tiāⁿ. Lán chí-ū khoàⁿ-kı̀ⁿ ka-kı̄ ê thoân-thé, ka-kı̄ ê hiong-chhoan á-sı̄ siâⁿ-tı̀n, lóng bô teh koan-sim kı̂-thaⁿ ê só͘-chāi. Ū choē-choē lâng chí-ū ūi-tio̍h in ka-kı̄ ê kàu-hoē teh siūⁿ nā-tiāⁿ, tùi kı̂-thaⁿ ê kàu-hoē só͘ teh choè ê sū lóng bô ū tām-po̍h ê koan-sim. Chóng-sı̄ ū ê lâng, ū khah toā ê ı̄ⁿ-siōng, in khoàⁿ-kı̀ⁿ só͘ toà ê choân-chhı̄ á-sı̄ choân-séng, in chin hoaⁿ-hí hiàn in ê kim-chı̂ⁿ lâi chún-pı̄ choân-chhı̄, choân-séng ê pò-tō tāi-hoē. In ê siú-bāng thang kóng, iā sı̄ chí-ū chı̍t sió pō͘-hūn nā-tiāⁿ, in tek-khak bô koan-sim in só͘ toà ê chhı̄, séng, í-goā ê toē-hng. Nā-sı̄ iáu ū chı̍t-koá lâng in ū koh khah toā ê ı̄ⁿ-siōng, in koan-sim tı̄ choân-kok, in hoaⁿ-hí chı̄n in ê le̍k-liōng teh chún-pı̄ choân-kok pò-tō ê kang-chok. Chóng-sı̄ chiah ê lâng iā chí-ū sı̄ chı̍t-pō͘-hūn ê koan-sim nā-tiāⁿ, in tek-khak bô koan-sim tı̄ pa̍t ê kok-ka. Ū lâng ū koh khah toā ê ı̄ⁿ-siōng, in hoaⁿ-hí ūi-tio̍h in só͘ toà ê tāi-lio̍k lâi chún-pı̄ it-chhè thoân-tō ê kang-chok, chiah ê lâng ê siú-bāng iā sı̄ chí ū kio̍k-pō͘-tek ê, in-ūi in bô koan-sim tı̄ in ê tāi-lio̍k í-goā ê só͘-chāi. Tàn-sı̄ iā ū lâng sı̄ koan-sim tı̄ choân sè-kài ê sū, in koan-sim Au-chiu, A-chiu, Lâm-pak Bí-chiu, choē-choē hái-sū, in ū Siōng-tè ê khoàⁿ-hoat, chiū-sı̄ Siōng-tè ài lán ta̍k-lâng tio̍h ū ê ı̄ⁿ-siōng.
Siáⁿ-sū hiah-nı̍h choē ê lâng chí-ū siú-bāng chı̍t-sió pō͘-hūn nih? Siōng-tè kan-taⁿ koan-sim n̂g-chéng-lâng bô koan-sim tı̄ o͘-lâng mah? Siōng-tè kan-taⁿ koan-sim pe̍h-lâng chiū bô koan-sim tı̄ hiah ê chhiah-sek ê lâng mah? Sı̄ lán ê ba̍k-chiu bô khoàⁿ tio̍h choân sè-kài, á-sı̄ kı̄n-sı̄ beh? Goá beh lı̄-khui Gê-bé-ka tó-sū chiūⁿ hui-ki ê sı̂-chūn, goá chí-ū khoàⁿ-kı̀ⁿ hū-kı̄n ê kong-kéng nā-tiāⁿ. Jiân-āu hui-ki pe khí-lâi chiūⁿ kàu koân ê só͘-chāi, hit ê goá ū khoàⁿ-kı̀ⁿ chin choē ê chhân-hn̂g kap chhù-the̍h. Chóng-sı̄ goán peh-chiūⁿ koh khah koân ê sı̂-chūn, chiū thang khoàⁿ tio̍h tı̄ hn̄g-hn̄g ê soaⁿ-kok kap choē-choē soaⁿ. Choè-āu goán ū khoàⁿ-kı̀ⁿ Gê-bé-ka tó-sū choân-pō͘ lah, i chhin-chhiūⁿ chı̍t-lia̍p ê pó-chio̍h tı̄ Ka-lek-pí hái ê tiong-ng. Siat-sú goán nā oē thang chiūⁿ koh khah koân, goán it-tēng oē thang khoàⁿ-tio̍h Se-ı̀n-tō͘ só͘ ū ê tó-sū lah.
Siōng-tè tùi I hia, siāng-sı̂ oē thang khoàⁿ-tio̍h choân sè-kài múi chı̍t ê kok-ka, tāi-lio̍k kap tó-sū. Siat-sú lán nā lı̄-khui lán ê só͘-chāi kàu koâiⁿ-koâiⁿ ê ūi, lán chiū oē thang khoàⁿ-kı̀ⁿ Iâ-so͘ só͘ khoàⁿ-tio̍h ê sè-kài. Chóng-sı̄ tı̄ lán tiong-kan, ū lâng m̄-bat chhut-goā, iā m̄-bat thiaⁿ lú-hêng-ka só͘ kóng ê sū, m̄-bat ha̍k-sı̍p toē-lí, koan-hē lı̄-khui lán chin hn̄g ê só͘-chāi ê sū lóng bô sím-mı̍h chai-iáⁿ.
Siáⁿ-sū lán ka-kı̄ siūⁿ lán sı̄ pí sè-kài pa̍t só͘-chāi ê lâng koh khah tiōng-iàu neh? Goá kàu ta̍k só͘-chāi, siông-siông thiaⁿ-kı̀ⁿ chit-khoán ê oē. Goá tı̄ Eng-kok ê sı̂, ū thiaⁿ-kı̀ⁿ hia ê lâng kóng, “Goán sı̄ chia ê peh-sı̀ⁿ”. Goá tı̄ Ò-tāi-lı̄-a, Niú-se-lân ê sı̂ iā thiaⁿ-kı̀ⁿ hia ê lâng kóng, “Goán sı̄ chia ê peh-sı̀ⁿ”, Goá khı̀ Bí-kok, iā tı̄ ta̍k só͘-chāi thiaⁿ-kı̀ⁿ, “Goán sı̄ chia ê peh-sı̀ⁿ”. Ū chı̍t-pái goá kàu tı̄ Thài-pêng-iûⁿ chı̍t ê sió-tó, hia ê thó͘-lâng iā teh kóng, “Goán sı̄ chia ê peh-sı̀ⁿ.” In siông-siông kā goá kóng, “Lín Bí-kok lâng, siáⁿ-sū toà tı̄ hiah-nih hn̄g, lı̄-khui bûn-bêng, kàu tı̄ pian-kài ê só͘-chāi nih? Siáⁿ-sū lín bô beh tiàm tı̄ khah kı̄n sè-kài tiong-sim ê só͘-chāi nih?” In ê ı̀-sù sı̄ ài kóng, Eng-kok lâng kap Bí-kok lâng sı̄ tiàm tı̄ chin hn̄g ê só͘-chāi, lı̄-khui bûn-bêng ê pian-kài hit pêng. Hiah ê thó͘-lâng sui-jiân toà tı̄ Thài-pêng-iûⁿ soè-soè ê tó-sū, chóng-sı̄ in siūⁿ, só͘ toà ê só͘-chāi sı̄ sè-kài ê tiong-sim. Taⁿ būn-tê sı̄ in só͘ koan-sim ê chí-ū in ka-kı̄ ê só͘-chāi nā-tiāⁿ, in lóng bô ū chı̍t ê sè-kài ê ı̄ⁿ-siōng, in siūⁿ in sı̄ sè-kài choè tē-it iàu-kín ê peh-sı̀ⁿ.
Siáⁿ-sū lán oē án-ni siūⁿ? Kiám-chhái sı̄ in-ūi lán teh siūⁿ, lán sı̄ choân sè-kài jı̂n-sò͘ tē-it choē ê. Goá chin kiaⁿ tı̄ lán tiong-kan iáu ū lâng bô bêng-pe̍k tı̄ sè-kài iáu ū kı̂-thaⁿ kok-ka ê peh-sı̀ⁿ sı̄ jı̂n-sò͘ pí lán koh khah choē, lán m̄ sı̄ hái-piⁿ soa-po͘ tiong chí-ū chı̍t-lia̍p ê sió ı̂ⁿ-chio̍h.
Goá tı̄ Ìn-nı̂ ê sı̂, ū chē chhia koè Jiá-oa tó-sū, goá ēng 12 tiám-cheng, tùi tang-pêng kàu sai-hêng, koh ēng 4 tiám-cheng tùi lâm kàu pak. Chóng-sı̄ goá nā kā lí kóng, Jiá-oa chit ê tó-sū sı̄ choân sè-kài jı̂n-kháu tē-it choē, lí kiám beh sı̀n? Tı̄ hit ê sió-sió ê tó nı̍h ū 5 chheng-bān ê jı̂n-kháu, goá thang chiong 15 ê Jiá-oa tó hē tı̄ Ka-ná-tāi, iáu oē koh chhun choē-choē só͘-chāi, chóng-sı̄ Jiá-oa tó ê jı̂n-kháu kap Bí-kok pí khí-lâi, sı̄ chí-ū Bí-kok jı̂n-kháu 3 hūn ê chı̍t-hūn. Siat-sú Siōng-tè nā koan-sim jı̂n-kháu ê chē-chió, án-ni Siōng-tè tek-khak khah koan-sim Jiá-oa chiah tio̍h! Tı̄ Ka-ná-tāi ê léng-thó͘ lâu chí-ū 1800 bān ê peh-sı̀ⁿ nā-tiāⁿ, nā kap Jiá-oa pí-kàu, sı̍t-chāi chin chió.
Siōng-tè nā kan-ta koan-sim tı̄ sò͘-jı̄, I it-tēng koan-sim Bí-kok khah iâⁿ-keò Jiá-oa, in-ūi Jiá-oa ê jı̂n-kháu 5000 bān, Bí-kok ê jı̂n-kháu 1 ek 8000 bān. I it-tēng khah koan-sim So͘-ngô͘ iâⁿ-koè Bí-kok, in-ūi Bí-kok ê jı̂n-kháu sı̄ 1 ek 8000 bān, nā-sı̄ So͘-ngô͘ ê jı̂n-kháu 2 ek. So͘-ngô͘ sı̄ pe̍h-lâng ê sè-kài tiong jı̂n-kháu tē it chē ê kok-ka. Koh kóng chı̍t-piàn, Siōng-tè nā kan-ta chhù-bı̄ tı̄ sò͘-ba̍k, I it-tēng khah koan-sim Ìn-tō͘ iâⁿ-koè So͘-ngô͘, in-ūi So͘-ngô͘ ê jı̂n-kháu 2 ek, nā-sı̄ Ìn-tō͘ ê jı̂n-kháu ū 4 ek, tú-tú sı̄ So͘-ngô͘ ê 2 poē. chóng-sı̄ choè-āu chı̍t-pái lâi kóng, siat-sú Siōng-tè nā tùi sò͘-bak7 chin-chiàⁿ chhù-bı̄, I it-tēng koh khah koan-sim tı̄ Tiong-kok iâⁿ-koè Ìn-tō͘, in-ūi Ìn-tō͘ ê jı̂n-kháu 4 ek, nā-sı̄ Tiong-kok ê jı̂n-kháu ū 7 ek. Tiong-kok tı̄ sè-kài thang kóng choè toā ê kok-ka, tı̄ sè-kài ū 4 ê eⁿ-á chhut-sı̀, kı̂-tiong ū chı̍t ê sı̄ Tiong-kok lâng. Só͘-í ū lâng kóng: “Siōng-tè it-tēng khah thiàⁿ Tiong-kok, in-ūi I chhòng-chō hiah-nih choē ê Tiong-kok lâng.”
Lūn kàu goá ê kok-ka Ka-ná-tāi, tı̄ toē-tô͘ put-kò chiàm chı̍t-sut-sut-á nā-tiāⁿ. Siat-sú Tāi-se-iûⁿ kap Thài-pêng-iûⁿ ê hái-chúi, nā tı̄ chı̍t-mê ê tiong-kan tiòng khí-lâi, im-moá choân-pō͘ ê Ka-ná-tāi, goá siong-sı̀n tı̄ keh-jı̍t chá-khí, Bí-kok ê pò-choá it-tēng ū chin choē pò kóng, “Cha-mê Ka-ná-tāi í-keng tùi sè-kài ê tiong-kan siau-bia̍t lah.” Nā ēng sò͘-ba̍k lâi sǹg, lán boē-tàng sǹg choè sím-mı̍h. Lán kı̀-jiân sı̄ án-ni, siáⁿ-sū ka-kı̄ teh siūⁿ, “goán sı̄ chia ê peh-sı̀ⁿ” neh? Siáⁿ-sū siūⁿ lán sı̄ pí sè-kài kı̂-thaⁿ só͘-chāi ê lâng koh khah iàu-kín nih? Siáⁿ-sū Siōng-tè it-tēng tio̍h pí pa̍t-lâng khah koan-sim lán nih? I ài lán ū sè-kài ê ı̄ⁿ-siōng, án-ni lán chiū thang ūi-tio̍h choân sè-kài lâi choè thoân hok-im ê kang-chok. Ki-tok sı̄ ūi-tio̍h sè-kài lâi sí ê, lán nā ū tùi choân sè-kài thoân-tō ê ı̄ⁿ-siōng, lán chiū oē thang khoàⁿ-kı̀ⁿ, I só͘ khoàⁿ-kı̀ⁿ ê sè-kài lah.
CHÌ-SIONG7
Hiān-tāi lán lâi khoàⁿ phiau-gú lēng-goā chı̍t-kù, chiū-sı̄ “Chı̀-siōng”. Chit kù oē “Kàu-hoē chı̀-siōng ê kang-chok chiū-sı̄ tùi sè-kài thoân hok-im.”
Tùi sè-kài ê thoân-tō nā-sı̄ lán choè tiōng-iàu ê kang-chok, soan-kàu hoē-gı̄ teh khui-hoē ê sı̂, lán eng-kai tio̍h pàng-sak it-chhè, khı̀ chham-ka múi chı̍t ê hoē-gı̄. Nā bô, lán chiū-sı̄ bô lia̍h chit ê choè tē-it, goá siong-sı̀n chit ê sū sı̄ pí it-chhè koh khah iàu-kín ê, tio̍h ēng lán ê hêng-tōng lâi piáu-sı̄, lán sı̄ chiong thoân-tō choè iàu-kín ê.
Tē 2 tiám, siat-sú lán nā chiong sè-kài ê thoân-tō choè tē-it, án-ni lán tio̍h chı̍p-tiong lán ê cheng-sı̂n, hōng-hiàn tı̄ kok-goā ê thoân-tō, hō͘ kı̂-thaⁿ bô ū ı̄ⁿ-siōng ê lâng khı̀ koan-sim kı̂-thaⁿ ê tāi-chı̀. Hiah ê lia̍h kok-lāi ê kang-chok thang choè iàu-kín ê lâng, sı̂-siông ū chin-choē kang-chok thang choè. Chóng-sı̄ tùi kó͘-chá kàu taⁿ chin chió lâng koan-sim tı̄ kàu-hoē chı̀-siōng ê kang-chok.
Siat-sú lán nā lia̍h goā-kok thoân-tō choè tē-it, lán eng-kai tio̍h pí kı̂-thaⁿ ê sū koh khah toā kòng-hiàn tı̄ kok-goā ê thoân-tō chiah tio̍h. Chhiáⁿ mn̄g, lí nā-sı̄ seng-lí lâng ū khah choē chı̂ⁿ, lí beh tâu-chu tı̄ tá-lo̍h? Tong-jiân sı̄ beh tâu-chu tı̄ tē-it iàu-kín ê seng-lí. In-ūi lí ǹg-bāng beh hoat-tián lí ê seng-lí tē-it iàu-kín ê pō͘-hūn. Tùi goā-kok ê thoân-tō eng-kai iā tio̍h án-ni. Tùi sè-kài thoân-tō sı̄ kàu-hoē choè iàu-kín ê kang-chok, lán eng-kai tio̍h chiong lán ê chı̂ⁿ, tâu-chu tı̄ chit ê choè iàu-kín ê pō͘-hūn. Nā bô, lán chiū m̄-sı̄ chiong goā-kok thoân-tō choè tē-it, in-ūi lán bô sı̀n che sı̄ kàu-hoē chı̀-siōng ê kang-chok. Goá kám-kak chin chió bo̍k-su, chin chiàⁿ teh sı̀n tùi sè-kài thoân-tō sı̄ in choè tiōng-iàu ê kang-chok.
Chit hāng sū goá ài kóng: “Múi chı̍t-keng kàu-hoē, ēng tı̄ goā-kok thoân-tō ê hùi-iōng tio̍h pí ēng tı̄ ka-kı̄ ê kàu-hoē koh khah choē chiah tio̍h. Che sı̄ chin ū ha̍p-lí ê, lán nā siong-sı̀n, tùi sè-kài thoân-tō choè tē-it, án-ni lán eng-kai tio̍h tâu-chu tı̄ goā-kok ê thoân-tō, pí ēng tı̄ lán ka-kı̄ ê kàu-hoē ê hùi-iōng koh khah chē.
Kū-nı̂ chiaⁿ-ge̍h tùi goá kàu-hoē cha-siàu ê lâng, goá mn̄g 2 ê būn-tê: tē-it, “Kū-nı̂ lán ūi-tio̍h ka-kı̄ ū ēng joā-choē chı̂ⁿ?” In tiau-cha siàu-phō͘ kā goá ı̀n kóng, “Sú-bı̍t-su phok-sū, lí kū-nı̂ ū sú-iōng 4 bān 5 chheng-kho͘ tı̄ lí pún kàu-hoē ê kang-chok”. Jiân-āu, goá chiū mn̄g tē-jı̄ ê būn-tê kóng, “Lán ū ēng joā-choē tı̄ goā-kok ê thoân-tō?” “Kū-nı̂ lí ū ēng 29 bān 8 chheng-kho͘ tı̄ goā-kok ê thoân-tō”. Goá kóng, “Chin hó”, tàn-sı̄ lín kiám bô khoàⁿ m̄ tio̍h? Sı̄ lán ka-kı̄ ēng 29 bān 8 chheng-kho͘, iā tùi goā-kok chiah ēng 4 bān 5 chheng-kho͘ nih? In kóng, “M̄ sı̄, goán bô m̄-tio̍h, lí ēng 29 bān 8 chheng-kho͘ tı̄ goā-kok, ēng 4 bān 5 chheng kho͘ tı̄ ka-kı̄ ê kàu-hoē”. Goá ı̀n kóng, “Chin hó lah, án-ni chiah eng-kai, tio̍h siông-siông án-ni chiah hó”. Siat-sú Bı̂n-chiòng kàu-hoē ê tióng-chip nā lâi tùi goá kóng, “Ēng tı̄ pún kàu-hoē ê hùi-iōng, eng-kai tio̍h pí goā-kok thoân-tō koh khah choē”. Án-ni in tek-khak oē liâm-piⁿ chiap-tio̍h goá ê sı̂-chit-su, chí-ū oē-hiáu ūi-tio̍h ka-kı̄ ēng choē-choē chı̂ⁿ, iā m̄ goān-ı̄ tùi goā-kok thoân-tō ēng khah choē chı̂ⁿ ê kàu-hoē, goá bô ài choè in ê bo̍k-su. Goá chin hoaⁿ-hí goán chí-ū ūi-tio̍h ka-kı̄ ēng 4 bān 5 chheng kho͘, iā tı̄ goā-kok thoân-tō ēng 29 bān 8 chheng kho͘.
Sò͘-nı̂ chêng goá khai-sí chhòng-siat Bı̂n-chiòng kàu-hoē ê sı̂, goá ū thiaⁿ-tio̍h choē-choē hāng sū, tàn-sı̄ ū chı̍t-hāng lâng bô kā goá kóng. Kàu tı̄ lé-pài-jı̍t, goá beh khai-sí thâu chı̍t-pái káng-tō ê sı̂, koè-kè bı̄n iu-chhiû lâi tùi goá kóng, “Sú-bı̍t-su phok-sū, tû-liáu chı̍t-hāng í-goā, goán í-keng chiong kàu-hoē it-chhè ê sū lóng kā lí kóng lah.” Goá thèng-hāu i tàu-tí beh kóng sím-mı̍h tāi-chı̀. Thêng chı̍t-sı̂-á i chiū kóng: “Chit keng kàu-hoē ū hū-chè, goán ū chı̍t-koá eng-kai tio̍h la̍p ê chı̂ⁿ, bē-tàng la̍p, tı̄ koè-kè ê chhiú lóng bô chı̂ⁿ”. I kóng liáu-āu it-tı̍t khoàⁿ goá, chhin-chhiūⁿ teh ǹg-bāng goá oē tùi lak-tē-á the̍h chı̂ⁿ, tùi i kóng, “the̍h chiah ê chı̂ⁿ khı̀ hêng chè.”
Nā-sı̄ goá bô án-ni choè, hoán-tńg oa̍t-tńg-sin, kiâⁿ khı̀ káng-tâi. Chóng-sı̄ goá teh kiâⁿ ê sı̂, kı̂-tó kóng, “Chú ah, goá beh tùi chı̍t ê sū lâi chai-iáⁿ Sèng-keng lāi-bı̄n ê ı̀-gı̄.” Goá siūⁿ kàu Sèng-keng kóng, “Lín tio̍h tāi-seng kiû I ê kok (ūi-tio̍h beh khok-tiong Siōng-tè ê kok kàu choân sè-kài), kap I ê gı̄, chiū chiah ê mı̍h lóng beh soà hō͘ lín”. Hit jı̍t goá ūi-tio̍h kok-goā ê thoân-tō lâi káng-tō.
Lé-pài-jı̍t àm lah, sı̄ goá tı̄ hia káng-tō ê thâu chı̍t ê lé-pài-jı̍t, goá eng-kai tio̍h thoân Hok-im ê tō-lí, chóng-sı̄ goá kám-kak tio̍h kóng goā-kok thoân-tō ê tō-lí, só͘-í goá chiū kóng chit toê-ba̍k. Hit mê goá chhiáⁿ hoē-chiòng tı̄ chit lé-pài tiong ta̍k-mê lóng lâi, in kó-jiân lóng-chóng lâi lé-pài, in koh-chài tùi goá thiaⁿ-tio̍h goā-kok thoân-tō ê tō-lí. Pài-jı̄ in ia̍h tùi goá thiaⁿ-tio̍h goā-kok thoân-tō ê tō-lí, pài-saⁿ in koh-chài thiaⁿ-tio̍h lēng-goā chı̍t phiⁿ koan-hē goā-kok thoân-tō ê tō-lí, pài-sı̀ àm goá iû-koh kóng goā-kok thoân-tō ê tō-lí. Pài-gō͘ thiaⁿ-chiòng cheng-ka, kiám-chhái sı̄ ūi-tio̍h hi-kı̂ ê in-toaⁿ lâi ê, chóng-sı̄ in só͘ thiaⁿ-tio̍h ê iû-goân sı̄ chı̍t-phiⁿ koan-hē goā-kok thoân-tō ê tō-lí.
Goá teh siūⁿ in tek-khak saⁿ-kap teh kóng, “Goán chit-ūi sin bo̍k-su, goán chin boē liáu-kái i, chhin-chhiūⁿ tû-khı̀ goā-kok thoân-tō í-goā bô ū sím-mı̍h tō-lí ê khoán. Taⁿ tē 2 lé-pài-jı̍t teh beh kàu lah, kiám-chhái i beh chin chiàⁿ khai-sí káng-tō.”
Tē 2 lé-pài-jı̍t kàu lah, goá oē-kı̀-tit hit jı̍t ná chhin-chhiūⁿ chā-jı̍t chı̍t-poaⁿ-iūⁿ, tı̄ chá-khí-sı̂ ê lé-pài, goá pò-kò kóng: “Kin-á-jı̍t lán beh kú-hêng 3 pái ê lé-pài, iā beh ūi-tio̍h kok-goā thoân-tō hōng-hiàn 3 pài, thâu chı̍t-pài sı̄ chá-khí, tē 2 pài sı̄ ē-po͘, tē 3 pái sı̄ ē-àm”. Ū chı̍t-pō͘-hūn ê lâng chhin-chhiūⁿ tio̍h-kiaⁿ ê khoán teh khoàⁿ goá, nā-sı̄ goá chiū khai-sí goá ê kang-chok lah. Goá tit-tio̍h chı̍t ê soan-kàu-su ê pang-chān kè-oē beh khui soan-kàu-su hoē-gı̄. Koat-tēng án-ni choè, hit chá-khí goá kóng koan-hē goā-kok thoân-tō ê tō-lí, iā chhiáⁿ hoē-chiòng tio̍h ūi-tio̍h kok-goā thoân-tō lâi hōng-hiàn. Hā-ngó͘ àm-sı̂ ê chū-hoē lóng saⁿ-tâng, goá tı̄ chia lóng bô kóng kàu ū ūi-tio̍h pún kàu-hoē lâi hōng-hiàn. Goá iā chiong só͘ hōng-hiàn ê chò goā-kok thoân-tō ê lō͘-ēng. Nā chhin-chhiūⁿ án-ni koh kè-sio̍k lo̍h-khı̀, oē cháiⁿ-iūⁿ.
In pı̀ⁿ-choè chin koan-sim kok-goā thoân-tō, chham-ka chū-hoē ê lâng-gia̍h jı̍t-jı̍t ke-thiⁿ. Choē-choē lêng-hûn tit-kiù, kàu-hoē lāi-bı̄n ê chē-ūi chin kín chiū chē moá, bô kú in iā tit-tio̍h ı̄ⁿ-siōng, só͘-í in chiū khai-sí hōng-hiàn, hōng-hiàn in koè-khı̀ só͘ m̄-bat hōng-hiàn ê. Tı̄ kúi lé-pài tiong, chin kín chiū chiong kàu-hoē ê chè-bū lóng hêng chheng-chhó͘, koh tùi hit jı̍t kàu kin-á-jı̍t, tı̄ goán ê kang-chok tiong, lóng m̄ bat koh khoàⁿ-kı̀ⁿ hū-chè chit ê jı̄, goán chai-iáⁿ goán chiong eng-kai hē tı̄ tē-it ê hē tı̄ tē-it ê sı̂, Siōng-tè pún-sin chiū ka-kı̄ kang-chok.
It-poaⁿ ê kàu-hoē só͘ tú-tio̍h ê khùn-lân, chiū-sı̄ chiong chhia hē tı̄ bé ê thâu-chêng, jiân-āu bo̍k-su siū bēng khui-chhia, chē tı̄ i ê ūi sái-chhia. Chóng-sı̄ lán nā chiap-la̍p Siōng-tè ê kè-oē, lán chiū chin iông-ı̄ⁿ khoàⁿ beh khı̀ tá-lo̍h chiū khı̀ tá-lo̍h, chhia chiū chin hó sái lah. Só͘-í tāi-seng tio̍h ló͘-le̍k chiong Siōng-tè kok khóng-khoah kàu choân sè-kài, jiân-āu Siōng-tè chiū oē chiong it-chhè ê khiàm-kheh siúⁿ-sù lán, in-ūi Siōng-tè ê kè-oē tek-khak boē oē sit-pāi.
Siat-sú goá nā siū phèng-chhiáⁿ kàu tı̄ lēng-goā chı̍t-keng kàu-hoē, iā hit keng kàu-hoē iû-goân ū hū-chè, goá tek-khak oē chiàu í-chêng ê choè-hoat khı̀ choè. Goá tek-khak beh khui chı̍t ê toā ê soan-kàu-su hoē-gı̄, āu-lâi kiû Siōng-tè lâi koan-sim toē-hng ê chè-bū. Siōng-tè tek-khak boē ko͘-hū goá. Só͘-í lán eng-kai tio̍h choè ê, chiū-sı̄ tio̍h tāi-seng khı̀ choè, jiân-āu sè-jı̄ khoàⁿ Siōng-tè ê kang-chok.
KAÙ-HOĒ
Tē 3 kù goá só͘ beh kiông-tiau ê chiū-sı̄ “Kàu-hoē” chit kù oē. “Kàu-hoē chı̀-siōng ê kang-chok chiū-sı̄ tùi sè-kài thoân hok-im”, goá só͘ teh kóng ê kàu-hoē chiū-sı̄ choân-pō͘ ê kàu-hoē. Phı̀-jū lâi kóng, tı̄ Bı̂n-chiòng kàu-hoē bô Lú-soan-tō-hoē. Goán koat-tēng bô ài chit khoán ê cho͘-chit, goá m̄-sı̄ hoán-tùi chit khoán ê thoân-thé, goá beh ūi-tio̍h múi chı̍t ê lú-soan ê thoân-thé chin kám-siā Siōng-tè. Ū sı̂ soan-kàu ê kng sı̄ tùi lú-soan thoân-thé hoat-chhut. Chóng-sı̄ goá ài ēng 2 hun-cheng kú ê sı̂-kan chiū beh hō͘ lí bêng-pe̍k, chı̍t-khoán ê cho͘-chit tùi goán sı̄ bô pit-iàu ê.
Ká-sú goá tı̄ lú-soan ê chū-hoē, tùi in kóng, “Hiān-chāi lín beh chiâⁿ chı̍t ê lú-soan-kàu-su-thoân, lín só͘ tio̍h choè ê kang-chok chiū-sı̄ chiong hok-im thoân kàu choân sè-kài, che sı̄ lín ta̍k ê só͘ tio̍h choè iàu-kín ê kang-chok”. Nā án-ni, í-āu goá beh tùi múi chı̍t lâng, á-sı̄ kàu-hoē lāi kı̂-thaⁿ chó͘-chit kóng-oē ê sı̂ m̄ chai beh án-choáⁿ kóng? Hit sı̂ goá kiám-chhái tio̍h kóng án-ni “Chit ê m̄ sı̄ kàu-hoē lāi choè iàu-kín ê kang-chok, put-kò sı̄ chı̍t sió pō͘-hūn ê sū, sı̄ kàu-hoē kang-chok chin choē tiong ê chı̍t pō͘-hūn nā-tiāⁿ, hō͘ hiah ê hū-jı̂n-lâng khı̀ koan-sim chiū hó, in oē koan-sim tı̄ sè-kài thoân-tō, só͘ chhun ê lán, ---- chiū-sı̄ lán chiah ê ta-po͘-lâng ---- lán tio̍h choè chin-sı̍t ū kè-ta̍t lán ta-pō͘-lâng só͘ tio̍h choè ê sū.”
Bô! Múi chı̍t lâng tı̄ goá ê kàu-hoē, lóng sı̄ soan-kàu-su hoē ê chı̍t hūn-chú. Goá chin kı̂-thāi, 80 miâ á-sı̄ koh khah choē ê sèng-koa-tūi-oân, choân-pō͘ lóng ū chiap-la̍p in ê chek-jı̄m, só͘ ū ê tiúⁿ-ló, chip-sū, hoē-iú, múi chı̍t ê chiau-thāi-oân, múi chı̍t ê Chú-jı̍t-o̍h kàu-oân, á-sı̄ sū-bū-oân, múi chı̍t ê ta-pō͘ gín-ná kap cha-bó͘ gín-ná lóng tio̍h kòng-hiàn tı̄ kok-goā thoân-tō. Goá bô ài pē-bú hōng-hiàn in kiáⁿ-jı̂, goán ài kà-sı̄ gín-ná tio̍h hōng-hiàn in ka-kı̄, tùi in 5 hoè á-sı̄ 6 hoè ê sı̂ in tit-tio̍h chit ê kà-sı̄, kàu tı̄ tióng-toā ê sı̂, m̄-bián koh tùi pa̍t-lâng lâi ha̍k-sı̍p cháiⁿ-iūⁿ lâi hōng-hiàn, á-sı̄ pang-chān lâng.
Chit ê kang-chok sı̄ pí sím-mı̍h chó͘-chit koh khah iàu-kín, in-ūi che sı̄ sio̍k tı̄ choân-pō͘ kàu-hoē. Múi chı̍t lâng lóng tit-tio̍h ı̄ⁿ-siōng ê sı̂, chiū lóng oē khai-sí kang-chok. Lán ê phiau-gú sı̄, “múi chı̍t ê Ki-tok-tô͘ lóng sı̄ soan-kàu-su”. Che chiū-sı̄ choân kàu-hoē ê kang-chok.
SĪ CHAINN2-IUNN7 CHOÈ-CHIANN5 Ê?
Bô-lūn goá khı̀ sím-mı̍h só͘-chāi, lâng lóng mn̄g goá chit ê būn-tê. “Lí sı̄ cháiⁿ-iūⁿ lâi tit-tio̍h chit khoán ê hōng-hiàn? Hiah ê chı̂ⁿ sı̄ tùi tá-lo̍h lâi ê? Lí ê kàu-hoē ū chin choē pah-bān pù-ong mah?” Ka-ná-tāi Thian-chú-kàu sin-bûn ê phian-chip, khoàⁿ-tio̍h goán ê pò-kò-pió só͘ kám-kak ê, i siá-phoe kā goá mn̄g kóng, “Lí ê kàu-hoē ū chin choē pah-bān pù-ong mah?” Goá kā i ı̀n-kóng: “Bô” i chin tio̍h-kiaⁿ, āu-lâi i tı̄ Thian-chú-kàu ê khan-bu̍t tiong ū siá chı̍t-phiⁿ chin tn̂g ê bûn-chiuⁿ kóng, “Chı̍t-ūi jia̍t-sim ê bo̍k-su léng-tō ê hōng-hiàn sı̄ pí tùi An-tāi-lio̍k kàu-khu só͘ ū ê Thian-chú-kàu kàu-hoē ê hōng-hiàn koh khah choē.” I kóng, “Lán sı̄ sı̀n-gióng ê chin-sı̍t ê koán-lí-jı̂n, chóng-sı̄ lán hō͘ chit ê sin-kàu ê kàu-hoē iâⁿ-koè lán, che sı̄ chı̍t kiāⁿ chin kiàn-siàu ê sū”. Tong-jiân i ê ı̀-sù sı̄ beh kek-lē Thian-chú-kàu ê sı̀n-tô͘ tùi hōng-hiàn koh khah jia̍t-sim. Bô, goán bô pah-bān ê pù-ong, kóng sı̍t-chāi oē, tı̄ goán kàu-hoē, bô ū chı̍t ê ū châi-sán ê lâng, goán ê hōng-hiàn sı̄ tùi chin choē pêng-siông ê hoē-iú lâi ê.
Ū chı̍t-pái chı̍t ê toā kàu-phài ê goā-kok soan-tō-kàu-sū mn̄g goá kóng, “Kiám ū sím-mı̍h pı̀-koat”. I ài chai, siáⁿ-sū in kàu-phài ê hōng-hiàn teh kiám chió. Goá kā i kóng, “Bó͘-bó͘ phok-sū ah, lí chiū-sı̄ chiong lí ê goā-kok thoân-tō hi-seng tı̄ ū-sǹg ê lāi-bı̄n, lí kiò hoē-iú ūi-tio̍h ū-sǹg lâi hōng-hiàn. Jiân-āu lí chiong só͘ tit-tio̍h ê chı̂ⁿ chiàu lí só͘ khoàⁿ choè su-iàu ê lâi hun-phoè. Án-ni choè sı̄ boē ēng-tit, lí boē ēng-tit chiong hiah-nı̍h iàu-kín ê sè-kài thoân-tō, hē tı̄ ū-sǹg tiong thiu chhut-lâi, hē tı̄ múi chı̍t ê lâng lóng khoàⁿ oē tio̍h ê káng-tâi téng. Chin choē lâm-lú chheng-liân siū kám-tōng beh chı̀-goān choè soan-kàu-su ê sı̂, hoē-chiòng só͘ su-iàu ê, pēng m̄ sı̄ ū-sǹg-pió, chiū-sı̄ Sèng Sı̂n ê kám-tōng”, i thiaⁿ goá kóng chiah ê oē liáu-āu, chiū chàn-sêng goá só͘ kóng ê.
Goán tùi tá-lo̍h lâi tit-tio̍h chiah ê? Kiám-chhái goá nā tùi lí kóng, it-tēng oē hō͘ lí ū pang-chān chiah tio̍h.
Goán tit-tio̍h chiah ê chı̂ⁿ, m̄ sı̄ tùi sèng-chhan, chû-siān-chhı̄ gı̄-hoē, im-ga̍k-hoē, cha̍p-hoè bé-bē lâi tit-tio̍h ê. Goá m̄ sı̄ hoán-tùi chiah ê lâi tit-tio̍h chı̂ⁿ, in-ūi hoē-iúbô ài chò chiah ê tāi-chı̀. Chı̍t ê seng-lí lâng teh choè i só͘ bô ài ê seng-lí, i kiám oē sêng-kong? Hiān-chāi goán teh chi-chhı̂ 350 miâ ê soan-kàu-su, múi kò-ge̍h goán tio̍h ài ū 2 bān kho͘, nā bô, hiah ê soan-kàu-su oē tú-tio̍h kan-khó͘. Chhiáⁿ mn̄g, lín chò seng-lí ê lâng ū kúi ê ū chiah nı̍h toā ê chek-jı̄m neh? Siat-sú lí múi kò-ge̍h nā it-tēng tio̍h ài ū 2 bān-kho͘, lí beh án-choáⁿ? Siat-sú nā ū 350 miâ ê kang-lâng, teh oá-khò lí lâi seng-oa̍h ê sı̂ lí beh cháiⁿ-iūⁿ? Goá ài kā lí kóng: “Siōng-tè tek-khak bô ko͘-hū lâng, bô-lūn goá tı̄ kok-lāi á-sı̄ kok-goā, tı̄ Eng-kok, Ò-tāi-lı̄-a khui pò-tō-tāi-hoē só͘ su-iàu ê kim-chı̂ⁿ lóng bô khiàm-kheh, chiàu siông tit-tio̍h iā chiàu siông chi-chhut”.
Hiān-chāi chhiáⁿ kā goá kóng, “Lí kiám bat tùi cha̍p-hoè ê bé-bē tit-tio̍h 2 bān kho͘? Nā-sı̄ bô, choè hit ê sū ū sím-mı̍h lō͘-ēng? Án-ni goá tio̍h cháiⁿ-iūⁿ choè? Tong-jiân tio̍h oāⁿ pa̍t-khoán ê hong-hoat, chiū-sı̄ oē-thang tit-tio̍h kàu-gia̍h ê kim-chı̂ⁿ ê hong-hoat. Choē-choē lâng ū chit-khoán ê siūⁿ-hoat chiū-sı̄, “Kiau-tı̄ Bō͘-le̍k sí-khı̀ ê sı̂, Kiau-tı̄ Bō͘-le̍k ê Siōng-tè iā sí-khı̀.” Chóng-sı̄ goá ài kóng Siōng-tè boē oē sí, Í-lı̄-a ê Siōng-tè hiān-chāi iáu teh oa̍h, I oē choè-chhut só͘ su-iàu ê sı̂n-jiah. “Goá kā lí kóng, lí nā sı̀n goá, lí kiám boē khoàⁿ-kı̀ⁿ Siōng-tè ê êng-kng? Sı̀n ê lâng hoān-sū lóng oē.”
Koè-khı̀ 30 nı̂ kú múi nı̂ goán lóng khui soan-kàu-su hoē-gı̄, kı̂-kan sı̄ 4 lé-pài kú, ū 5 ê lé-pài-jı̍t. Chū-hoē chı̍t jı̍t 3 pái, chá-khí-sı̂, ē-tàu-sı̂, ē-àm-sı̂, tāi-seng hō͘ chham-ka chū-hoē ê lâng ū kok-goā thoân-tō ê ı̄ⁿ-siōng liáu-āu, goán chiū kú-hêng khò sı̀n-sim ê hōng-hiàn, goán ê hoē-chiòng chiū piáu-sı̄ tı̄ beh lâi ê 12 kò-ge̍h tiong só͘ pē-thang hōng-hiàn ê sò͘-bo̍k.
Pho-su-tùn Kong-hn̂g-lō͘ kàu-hoē, ū chı̍t pái chhiáⁿ goá khı̀ khui pò͘-tō tāi-hoē, goá chiū khı̀. Hit sı̂ hoē-tiûⁿ lâng chē kàu moá-moá, chin choē lâng bô chē-ūi. Khiā ê toā-pō͘-hūn, lóng sı̄ chheng-liân lâng, lóng ū chiap-la̍p Ki-tok. Kàu-hoē ê bo̍k-su chhiáⁿ goá kàu i ê pān-kong-sek, kā goá kóng “Sú-bı̍t-sū phok-sū, chit keng kàu-hoē 135 nı̂ ê le̍k-sú tiong m̄-bat khui chı̍t pái ê soan-kàu-su hoē-gı̄. Goán chai lí tı̄ lí ê kàu-hoē múi nı̂ lóng ū khui chı̍t pái, lí ū hoaⁿ-hí ūi-tio̍h goán khui chı̍t pái hit-khoán ê hoē mah? Goá mn̄g i ê kàu-hoē tng-sı̂ chı̍t nı̂ tiong hiàn joā chē tı̄ goā-kok thoân-tō. I ı̀n-tap sı̄ chı̍t nı̂ 3 chheng 2 pah kho͘. Só͘-í keh nı̂ goá chiū toà chı̍t kûn ê soan-kàu-su kàu i ê kàu-hoē khı̀ khui soan-kàu-su hoē-gı̄, í-āu 6 nı̂ kú goá kè-sio̍k tı̄ hia khui chit khoán ê hoē-gı̄. Kū-nı̂ hit keng kàu-hoē ū hōng-hiàn 27 bān 6 chheng kho͘ choè goā-kok thoân-tō ê lō͘-iōng. Kám-siā Chú, tı̄ koè-khı̀ kúi-nı̂ kú ū tùi 3 chheng 2 pah kho͘ chı̀n-pō͘ kàu 27 bān 6 chheng kho͘, che lóng sı̄ soan-kàu-su hoē-gı̄ ê kiat-kó.
Koh chı̍t ê lē chiū-sı̄ goá ka-kı̄ ê kàu-hoē, 30 nı̂ chêng goá ū khui chı̍t pái soan-kàu-su hoē-gı̄, hit nı̂ ê hōng-hiàn sı̄ 3 chheng 5 pah kho͘, nā-sı̄ kin-nı̂ choè-āu chı̍t piàn, goán só͘ siu ê hōng-hiàn sı̄ 31 bān 4 chheng kho͘. Hiān-chāi goán só͘ ū ê kim-gia̍h sı̄ chhiau-koè 450 bān kho͘, che sı̄ soan-kàu-su hoē-gı̄ só͘ choè ê. Che sı̄ beh hō͘ hoē-chiòng tit-tio̍h ı̄ⁿ-siōng ê hoat-tō͘, in tit-tio̍h ı̄ⁿ-siōng ê sı̂-chūn, chiū khai-sí hōng-hiàn lah.
Che m̄ sı̄ chin khùn-lân ê sū, múi chı̍t keng ê kàu-hoē lóng thang choè. Lí tio̍h khoàⁿ ta̍k lâng ū tit-tio̍h ı̄ⁿ-siōng, lóng ū hūn tı̄ chit ê ı̄ⁿ-siōng ê kang-chok. Kúi-nı̂ chêng goán ta̍k-lâng ê hiàn-kim pêng-kin sı̄ 1 nı̂ 5 kho͘, chóng-sı̄ ū 3000 miâ ê hōng-hiàn chiá, só͘-í goán chiū tit-tio̍h goā-kok thoân-tō ê hōng-hiàn 1 bān 5 chheng kho͘. Choè kı̄n in chı̍t nı̂ pêng-kin ê hōng-hiàn sı̄ 10 kho͘, án-ni goán chı̍t nı̂ chiū oē-thang tit-tio̍h 3 bān kho͘ ê hōng-hiàn. Āu-lâi in chı̀n-pō͘ kàu 15 kho͘, goán chiū tit-tio̍h 4 bān 5 chheng kho͘. Chit khoán ê hōng-hiàn boē thang sǹg choè sím-mı̍h, chí-ū oē thang kóng sı̄ chhin-chhiūⁿ gín-ná teh thit-thô ê hōng-hiàn, in-ūi toā-pō͘-hūn ê ta-po͘ gín-ná chı̍t nı̂ chı̀-chió iā oē thàn 15 kho͘, nā án-ni chit kò-ge̍h chí-ū sı̄ chı̍t kho͘-gı̂n nā-tiāⁿ. Goá ê soè-kiáⁿ Pó-lô, tı̄ sò͘-nı̂ chêng, ū choè tām-po̍h ê mı̍h-kiāⁿ chhut khı̀ boē, chiong só͘ tit ê lóng hōng-hiàn. Goá ê ka-têng só͘ hiàn ê sı̄ Pó-lô só͘ hiàn ê 2 poē, lóng-chóng sǹg, goán hit nı̂ pêng-kin múi lâng ū 96 kho͘ ê hōng-hiàn. Lín só͘ tio̍h choè ê, chiū-sı̄ tio̍h hō͘ múi chı̍t ê hoē-chiòng ū ı̄ⁿ-siōng, múi chı̍t ê hoē-chiòng lóng chiâⁿ-choè ū kui-kú ê hōng-hiàn chiá, án-ni būn-toê chiū kái-koat lah.
Ū chı̍t ê kò͘-sū kóng, Iâ-so͘ tò-tńg khı̀ thiⁿ-téng, I tı̄ hia tú-tio̍h thiⁿ-sài Ka-pek-lia̍t. Chú kóng, I tı̄ toē-bı̄n chiūⁿ í-keng oân-sêng kang-chok.
Ka-pek-lia̍t mn̄g kóng: “Án-ni lí ê kè-oē sı̄ siáⁿ-khoán, cháiⁿ-iūⁿ chiah oē hō͘ hok-im thoân khui-khoah? Lí ū lâu chı̍t ê toā ê chó͘-chit kap hó ê kè-oē?”
Kiù-chú ı̀n kóng, “Bô, goá bô lâu sím-mı̍h khoán ê chó͘-chit; chí-ū chı̍t sió-khoá ê ha̍k-seng, in ê chhut-sin lóng sı̄ sàn-chhiah, in oē chiong hok-im thoân chhut-khı̀.”
Ka-pek-lia̍t kóng: “Siat-sú in nā bô án-ni choè, Lí kiám ū sím-mı̍h kè-oē?”
Kiù-chú pi-siong ı̀n kóng: “Goá bô kı̂-thaⁿ ê kè-oē.”
Chiong-lâi ū chı̍t-jı̍t, chhian-chhian bān-bān ê ı̄ⁿ-pang lâng beh tı̄ Chú ê pó-chō chêng, ēng chhiú chí lán, chek-pı̄ lán, in beh khàu chhut-lâi kóng: “Bô chı̍t ê lâng koan-sim goá ê lêng-hûn.” Lí kap goá beh chhut toā-siaⁿ, siūⁿ beh lâi piān-kái kóng, “Chú, goá kiám sı̄ teh kò͘-siú goá ê hiaⁿ-tı̄ mah?” Chú beh ı̀n lí kóng: “Lí hiaⁿ-tı̄ ê huih ū siáⁿ tùi A-hui-lı̄-ka, A-se-a, chèng hái-tó ǹg goá ai-kiò.” Lí hiaⁿ-tı̄ ê huih ê siaⁿ, sı̄, lí beh tit-kiù kàu thian-tông, chóng-sı̄ lí hiaⁿ-tı̄ ê huih tı̄ lí ê chhiú-nih, chiū-sı̄ hiah ê kap lí chiap-chhiok ê lâng ê huih.
Beh choè siú-bāng ê lâng sı̍t-chāi m̄-sı̄ chı̍t kiāⁿ khin-sang ê sū. “Goá beh tı̄ lí ê chhiú-tiong thó i ê huih.” Kàu-hoē chı̀-siōng ê kang-chok, chiū-sı̄ sè-kài thoân-tō, tùi chit-kiāⁿ sū, chhíⁿ mn̄g, lí beh cháiⁿ-iūⁿ lâi choè?
TĒ 4 CHIUNN
SIONG7-TÈ CHAINN2-IUNN7 KIÒ GOÁ CHOÈ SÈ-KAÌ THOÂⁿ-TŌ Ê KANG
Chhiáⁿ hian-khui Má-thài hok-im 9 chiuⁿ 35-38 chat “Iâ-so͘ piàn kiâⁿ chiah ê siâⁿ chiah ê hiuⁿ-siā...” chhiáⁿ chù-ı̀ I kàu ta̍k ê siâⁿ, ta̍k ê hiuⁿ-siā, I bô tiàm tı̄ chı̍t ê thoân-thé, Iâ-so͘ bô chò bo̍k-su, I sı̂-siông teh kiâⁿ. “Iâ-so͘ piàn kiâⁿ chiah ê siâⁿ chiah ê hiuⁿ-siā...... thoân thian-kok ê hok-im”.
“I khoàⁿ-kı̀ⁿ hiah ê chèng-lâng chiū khó-lı̂n in”. Sím-mı̍h sı̄ khó-lı̂n? Khó-lı̂n m̄-sı̄ tông-chêng, khó-lı̂n chiū-sı̄ thı̀ⁿ ê tōng-chok, lán ū khó-lı̂n ê sim á-bô? Nā ū, tio̍h choè Chú só͘ choè ê.
“Chiū kā I ê ha̍k-seng kóng, thang siu-sêng ê sı̄ choē, choè kang ê sı̄ chió”. Che sı̄ tng-sı̂ ê būn-toê, siāng-khoán I ê sı̂-tāi ê būn-toê iā-sı̄ lán kin-á-jı̍t ê būn-toê. Thang siu-sêng ê sı̂ choē, choè kang ê sı̂ chió, nā-sı̄ án-ni beh cháiⁿ-iūⁿ kái-koat chit ê būn-toê? Sèng-keng kóng, “Só͘-í lín tio̍h kiû hn̂g-chú pek kang khı̀ kā I siu-sêng.”
GOÁ KIAḾ THANG TIANN7-TIANN7 TOÀ KA-NÁ-TAĪ?
Kúi-nı̂ chêng goá chiong Sèng-keng tha̍k chin se̍k, bo̍k-tek sı̄ ài khoàⁿ goá tàu-tí thang tiāⁿ-tiāⁿ tı̄ Ka-ná-tāi, koh ū ho̍k-chiông Siōng-tè. Goá mn̄g ka-kı̄, goá sı̄ ài tiàm tı̄ Ka-ná-tāi choè khin-sang ê bo̍k-hoē kang-chok, án-ni choè, Siōng-tè oē moá-chiok á-boē?
Chóng-sı̄ goá tha̍k Sèng-keng ê sı̂, goá hoat-kiàn tio̍h chit khoán ê piáu-sı̄: Bān-kok, bān-bı̂n, bān-cho̍k, choân sè-kài, ta̍k-iūⁿ ê giân-gú, peh-sı̀ⁿ, kok-ka, toē-ke̍k. Oāⁿ chı̍t-kù oē lâi kóng goá só͘ hoat-kiàn ê chiū-sı̄, hok-im sı̄ beh siúⁿ-sù choân sè-kài, ta̍k ê pang-kok, bān-cho̍k, bān-lūi, ta̍k-khoán ê khiuⁿ-kháu, ta̍k-iūⁿ ê peh-sı̀ⁿ ê, só͘-í lâng-lâng lóng eng-kai tio̍h thiaⁿ.
Goá khoàⁿ tio̍h chiah ê Sèng-keng chat, goá chiū mn̄g chı̍t ê būn-toê, só͘ ū ê kok-ka lóng tı̄ Ka-ná-tāi? Nā-sı̄ goá chiū thang tiàm tı̄ goá ê kok-ka, tı̄ chia thoân hok-im, m̄ bián chhut-khı̀ kàu pa̍t ūi; chóng-sı̄ nā ū chı̍t ê kok-ka tı̄ Ka-ná-tāi kok-kéng í-goā, án-ni goá chiū ū gı̄-bū, tio̍h lı̄-khui goá ê kok-ka, chhut-khı̀ kàu kı̂-thaⁿ ê kok-ka. Goá nā boē thang khı̀, iā tio̍h phài lâng thè goá khı̀. Chit 2 hāng goá lóng bô khı̀ choè, án-ni goá tı̄ pò-siúⁿ ê jı̍t-chí oē sit-lo̍h só͘ ū ê pò-siúⁿ.
Goá ê pêng-iú, lí sím-mı̍h khoán? Lí í-keng chai hok-im tio̍h thoân kàu tı̄ bān-pang, bān-kok, choân sè-kài, bān-cho̍k bān-lūi, ta̍k khoán ê giân-gú tı̍t kàu toē-ke̍k. Chhiáⁿ mn̄g koan-hē chit ê sū lí ū choè sím-mı̍h? Lí ū kè-oē beh án-choáⁿ khı̀ choè mah? Lí beh ka-kı̄ khı̀ á-sı̄ beh phài lâng khı̀. Nn̄g hāng lóng oē ēng-tit, chóng-sı̄ lí nā 2 hāng lóng bô choè, lí sı̄ ū chai-ē, Siōng-tè ê bēng-lēng lí tek-khak tio̍h sūn-ho̍k, tek-khak tio̍h kiaⁿ Siōng-tè ê bēng-lēng, in-ūi bô lō͘ thang siám-pı̄ Siōng-tè ê bēng-lēng.
GOÁ SIUNN7 AÌ CHHUT-KHÌ
Goá 18 hoè hit nı̂, goá bat khı̀ Eng-sio̍k Ko͘-lûn-pí-a Ìn-tē-an lâng hia, toà tı̄ kı̄n A-lah-sū-ka ê Ìn-tē-an lâng ê chháu-chhù nih, lı̄ goá ê chhù ū 4000 lí ê só͘-chāi. Tiàm hia ū 1 nı̂ goā kú; āu-lâi goá kám-kak goá tio̍h koh siū kàu-io̍k, só͘-í choè-āu chiū koh tò-tńg kàu bûn-hoà toē-tài. Tha̍k 5 nı̂ kú ê sı̂n-ha̍k, pı̍t-gia̍p liáu-āu chiū siū hong-lı̍p choè thoân hok-im ê kang-chok, liáu-āu koh chài kè-sio̍k chı̍t nı̂ ê gián-kiù kang-chok.
Āu-lâi goá tùi Tiúⁿ-ló-hoē kok-goā soan-tō-hoē chı̀-goān beh kàu Ìn-tō͘ kang-chok. In chin siông-sè khó-lū goá ê chı̀-goān, goá iā kò-jı̂n khı̀ soan-tō-hoē chhoē in, kàu-boé bô ún-chún goá. Soan-tō-hoē khoàⁿ goá bô ha̍h tı̄ choè soan-kàu-su ê kang-chok. Goá tò-tńg kàu goá ê kò͘-hiong kang-chok, chiū choè To-lûn-to Ta̍t-lı̄ tiúⁿ-ló kàu-hoē ê bo̍k-su, āu-lâi choè soan-tō-hoē ê bo̍k-su. Chóng-sı̄ goá bô lia̍h chit ê choè moá-chiok, goá chai goá tek-khak tio̍h siūⁿ pān-hoat; in-ūi goá í-keng chin chheng-chhó͘ khoàⁿ-kı̀ⁿ ı̄ⁿ-siōng. Choè-āu, goá ka-kı̄ kàu Au-chiu ê So͘-ngô͘ soan-kàu-khu tùi chin khoah ê khu-he̍k, chiū-sı̄ Lia̍p-thoat-úi-a, Ài-so-nı̂-a, Pho-lân téng ê só͘-chāi kang-chok, kiat-kó ū tit-tio̍h chin-choe8 ê lêng-hûn kui Ki-tok. Goá thoân-kàu goá ê sin-thé phah pháiⁿ, chiū hūn-khı̀ lah. Só͘-í goá chiah tńg-lâi goá ê chhù.
Goá ū lú-hêng choân Bí-kok kap Ka-ná-tāi, khui pò͘-tō tāi-hoē, nā-sı̄ choè-āu goá koh kám-kak tio̍h chhut-kok. Só͘-í goá chit pái chiū kàu Se-pan-gâ, chóng-sı̄ goá iū koh phoà-pı̄ⁿ, put-tek-put koh tò-tńg lâi chhù-nih.
Āu-lâi goá tı̄ To-lûn-to chòng-siat Bı̂n-chiòng kàu-hoē, sı̄ Chú-āu 1930 nı̂ ê sū. 2 nı̂ āu goá koh chı̍t pái siū kám-tōng khı̀ Hui-chiu. Goá tit-tio̍h To-má Lan-pek phok-sū ê tâng-phoāⁿ, 2 lâng khiâ bé kàu Hui-chiu ê lāi-toē khı̀, chı̍t jı̍t kiâⁿ 30 lí, choè-āu koh tı̄ Hui-chiu chin toā ê chháu-nâ tiong tó lo̍h-khı̀, pēⁿ kàu chin lı̄-hāi. La̍k lé-pài chiah hó khí-lâi, só͘-í koh chı̍t pái tò-tńg kàu tı̄ bûn-bêng ê só͘-chāi.
Chit sı̂ goá chiah khai-sí kám-kak tng-sı̂ soan-tō-hoē ê koat-tēng sı̄ tio̍h, in-ūi goá bô sek-ha̍p tı̄ soan-kàu-su ê kang-chok. Chóng-sı̄ goá í-keng tit-tio̍h ı̄ⁿ-siōng, goá chai-iáⁿ kı̂-thaⁿ kok-ka ê peh-sı̀ⁿ chin su-iàu thiaⁿ hok-im. Só͘-í Chú-āu 1938 nı̂ goá chiū koh chài chhut-khı̀ goā-kok pò͘-tō, beh chı̄n goá só͘ eng-kai tio̍h ê kang-chok lâi chiâⁿ sè-kài thoân-tō ê bo̍k-phiau. Chit pái goá ū khı̀ Thài-pêng-iûⁿ, mı̂-jı̍t chē chûn 31 jı̍t kú, goá kám-kak tio̍h chiong hok-im thoân hō͘ hiah ê chia̍h-lâng ê bı̂n-cho̍k kap thó͘-lâng, kap Só-lô-bûn kûn-tó ê lâng, hō͘ in choè Ki-tok-tô͘. Chóng-sı̄ bô kú goá chiū hoān-tio̍h koâⁿ-jia̍t pēⁿ, i-tı̄ 3 nı̂ chiah hó khí lâi. Chit tiong-kan chı̍t pái koh chı̍t pái, chı̍t kò-ge̍h koh chı̍t kò-ge̍h goá ê phoà-pı̄ⁿ lóng boē hó khí-lâi, kàu bé i-seng kap kı̂-thaⁿ soan-kàu-su, chiong goá koh-chài sàng tńg-khı̀ To-lûn-to kang-chok.
Chóng-sı̄ goá boē thang thêng-chí, goá lóng-chóng ū hóng-būn 66 ê kok-ka, hiān-chāi goá iáu sı̄ teh siūⁿ ài khı̀ goā-kok thoân-tō.
GOÁ SANG3 TAĪ-LÍ Ê LANG5 CHHUT-KHÌ
Goá tú chiah khai-sí bo̍k-hoē ê sı̂, goá kám-kak ka-kı̄ boē thang chhut-khı̀, só͘-í goá chiū siūⁿ ài phài tāi-lí ê lâng chhut-khı̀. Ū chı̍t jı̍t goá tú-tio̍h Lâm-bí chiu Pò͘-tō liân-bêng ê Koa Bo̍k-su. Goá kā i kóng: “Lí ū beh phài sin ê soan-kàu-su chhut-khı̀ á-bô?” I ı̀n goá kóng: “Ū, goán í-keng ū 5 ê chún-pı̄ beh chhut-khı̀.” Goá koh kā i mn̄g, “Siáⁿ-sū bô beh koáⁿ-kín sàng in chhut-khı̀?” I ı̀n kóng: “In-ūi goán bô chı̂ⁿ.” Goá koh mn̄g i kóng: “Siat-sú goá nā oē thang kā in chún-pı̄ lú-hùi, lí beh ún-chún goán lâi kiong-kip in?” I chin hoaⁿ-hí lâi tah-èng.
Goá ū chhiáⁿ hit 5 ê soan-kàu-su khiā tı̄ bı̂n-chiòng kàu-hoē ê káng-tâi téng, iàu-kiû hoē-iú tio̍h chhe-phài in chhut-khı̀. In kó-jiân án-ni choè, í-āu siū chhe ê lâng 5 ê pı̀ⁿ choè 10 ê, 10 ê pı̀ⁿ choè 20 ê, 20 ê pı̀ⁿ choè 40 ê, 40 ê pı̀ⁿ choè 100 ê, 100 ê pı̀ⁿ choè 200 ê, 200 ê pı̀ⁿ choè 350 ê.Hiān-chāi goán í-keng ū ūi Chú choè kang ê kun-tūi, choè goán ê tāi-lí chiá kàu tı̄ 40 ê goā-kok soan-kàu-khu, tı̄ 35 ê thoân-thé ê soan-tō-hoē ê ē-bı̄n teh kang-chok, goán hū-chek in “kò-jı̂n-tek ê seng-oa̍h.”
Chóng-sı̄ goá iáu bô moá-chiok, goá siông-siông kı̂-tó kóng: “Chú ah, siat-sú nā-sı̄ Lí ê chí-ı̀, chhiáⁿ Lí hō͘ goá oa̍h kàu goán oē-thang chhe-phài 400 ê soan-kàu-su kàu tı̄ goā-kok khı̀.” Goá kám-kak Bı̂n-chiòng kàu-hoē eng-kai tio̍h phài 400 ê, nā bô goá sı̄ boē moá-chiok.
Che sı̄ goá oa̍h tı̄ sè-kan ê bo̍k-tek, goá choè bo̍k-su sı̄ tē 2 iàu-kín ê sū, goá siūⁿ choè soan-kàu-su sı̄ tē-it iàu-kín, goá tù-chok sèng-si sı̄ tē 2 iàu-kín ê sū, goá siūⁿ beh chhut-khı̀, sı̍t-chè siōng, goá ka-kı̄ ū chhut-khı̀, chóng-sı̄ ta̍k pái lóng put-tek-put tio̍h tńg lâi. Só͘-í goá chai-iáⁿ eng-kai tio̍h chò chı̍t hāng sū; chiū-sı̄ sàng pa̍t-lâng chhut-khı̀, che iā sı̄ goá khı̀ choân Bí-kok, Ka-ná-tāi, Ò-tāi-lí-a, Niú-se-lân, Lâm Hui-chiu, Eng-kok ê bo̍k-tek. Goá khı̀ khui soan-kàu-su hoē-gı̄, kò͘-lē chheng-liân lâng, tek-khak tio̍h chı̄n lán só͘ oē khı̀ chhoē koh chhe tāi-lí chiá chhut-khı̀.
KOH LAÎ Ê HIONG-TÌⁿ
Tú-chiah goá ū tha̍k Sèng-keng hō͘ lí thiaⁿ, Iâ-so͘ cháiⁿ-iūⁿ piàn-kiâⁿ ta̍k ê só͘-chāi, lí iáu oē kı̀-tit boē? Chú Iâ-so͘ tı̄ bó͘ chı̍t ê siâⁿ-tı̀n khui pò͘-tō-hoē liáu-āu, hit mı̂ hut-jiân-kan bô khoàⁿ-kı̀ⁿ lah. Keh chá-khí chin chá, I ê ha̍k-seng chin chiàⁿ tio̍h-kip koáⁿ-kín kàu ta̍k só͘-chāi chhoē I, āu-lâi chhoē tio̍h Iâ-so͘ tı̄ soaⁿ-téng ê só͘-chāi teh kı̂-tó.
In chiū kiò kóng: “Chú ah, chèng-lâng lóng teh thèng-hāu lí, ū ê phoà-pı̄ⁿ lâng ài Lí i-tı̄, tò-tńg lâi khı̀ oân-sêng Lí ê kang-chok, ia̍h ū ê cha-hng thiaⁿ Lí tō-lí ê lâng, iû-goân tı̄ siâⁿ-tı̀n teh thèng-hāu Lí, ài thiaⁿ Lí ê oē.”
Sı̄ Goá thang sióng-siōng hit sı̂ Chú cháiⁿ-iūⁿ kā in ı̀n-tap, I ê ba̍k-chiu hn̄g-hn̄g teh khoàⁿ soaⁿ-kok hit pêng, koh khoàⁿ hn̄g-hn̄g hit pêng ê soaⁿ, jiân-āu kóng: “Goá tek-khak tio̍h khı̀ pa̍t ê siâⁿ-chhı̄ thoân-tō, in-ūi goá ūi-tio̍h án-ni siū chhe-khiàn ê” I siông-siông teh siūⁿ pa̍t ê siâⁿ-chhı̄, keh-piah ê siâⁿ-chhı̄, koh lâi ê siâⁿ-chhı̄, I siông-siông teh siūⁿ hiah ê I iáu boē khı̀ thoân hok-im ê hiah ê siâⁿ-chhı̄; I chin ài kàu hia, hō͘ lâng thiaⁿ-kı̀ⁿ hok-im. I siông-siông teh siūⁿ kàu “kı̂-thaⁿ ê iûⁿ”.
Pó-lô iā ū siāng khoán ê ı̄ⁿ-siōng, i iā siông-siông kóng, “Khah hn̄g ê só͘-chāi”, iáu boē ū hok-im thoân-kàu ê só͘-chāi, i kóng i ài khı̀ Se-pan-gâ, i iā chai hok-im tio̍h thoân kàu choân sè-kài.
Lí kiám chai-iáⁿ bat ū chı̍t sı̂ hok-im ū thoân kàu tı̄ choân pak-pō͘ Hui-chiu ê só͘-chāi mah? Hia bat ū kúi-nā-pah keng ê kàu-hoē, lí kiám chai-iáⁿ chá-sı̂ ê toā sı̂n-ha̍k-ka ū choē-choē sı̄ tùi pak-pō͘ Hui-chiu chhut-lâi? Chóng-sı̄ āu-lâi pak-pō͘ Hui-chiu soà pı̀ⁿ-chiâⁿ choè Hoê-hoê kàu kok. Koè-khı̀ kúi-nā-pah nı̂ tiong-kan, Ki-tok-kàu tı̄ hia chin khùn-lân thoân chhut-khı̀. Chhin-chhiūⁿ la̍h-chek ê hoé jú lâi jú sió, choè-āu soà hoa khı̀, koè-khı̀ ū chı̍t sı̂ hui-siông ê kng-bêng, nā-sı̄ hiān-chāi soà hoa khı̀. Chit khoán ê tāi-chı̀ beh choáⁿ-iūⁿ kái-sek nih? Chhiáⁿ iông-ún goá kā lí kóng.
Pak-pō͘ Hui-chiu ê léng-tō-chiá kap sı̂n-ha̍k-ka, tı̄ í-chêng bat ū chı̍t ê sı̂-kı̂, bô teh thoân hok-im, tāi-ke teh oan-ke, chin lı̄-hāi. In khai-sí tùi sı̂n-ha̍k thó-lūn, iā saⁿ-kap piān-lūn koan-hē Ki-tok-kàu ê tō-lí. In eng-kai tio̍h khı̀ lâm-pêng pa̍t ê siâⁿ-chhı̄, koh kàu pa̍t ê siâⁿ-chhı̄ khı̀ thoân-tō chiah tio̍h. Siat-sú in nā án-ni choè, tek-khak tı̄ té ê sı̂-kan oē chiong hok-im thoân kàu Khai-phó-tun, āu-lâi kàu tı̄ choân-pō͘ Hui-chiu. Án-ni Hui-chiu chiū chin khó-lêng tı̄ kúi-nā-pah nı̂-chêng lóng tit-tio̍h hok-im, kiám-chhái oē sàng soan-kàu-su lâi Bí-kok, Au-chiu ê só͘-chāi.
Hiaⁿ-tı̄ ah! Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê sū chin khó-lêng oē hoat-seng tı̄ lán ê só͘-chāi. Kim-jı̍t tı̄ Bí-kok, Ka-ná-tāi, Eng-kok, Ò-tāi-lı̄-a, Niú-se-lân ê kàu-hoē chin chē lóng pı̀ⁿ-chiâⁿ choè siā-hoē ê khu-lo̍k-pō͘. Iâ-so͘ Ki-tok ê kàu-hoē nā bô chhíⁿ khí-lâi, koáⁿ-kín chiong hok-im thoân kàu tı̄ choân sè-kài, án-ni hoat-seng tı̄ Hui-chiu ê sū iā oē hoat-seng tı̄ lán.
SÈ-KAÌ SĪ CHOÈ-KANG Ê SOÚ-CHAĪ
Kiám-chhái lí beh mn̄g, “Chóng-sı̄, lán chia ê lâng, lóng iáu boē tit-kiù, siáⁿ-sū tio̍h ài chhut-khı̀ nih? Tı̄ lán chia iáu ū choē-choē ê kang-chok tio̍h ài choè, iáu boē ū chhut-khı̀ goā-kok kang-chok í-chêng siáⁿ-sū bô teh chiong kok-lāi ê kang-chok oân-sêng nih?” Goá nā kàu tı̄ ta̍k só͘-chāi, lâng lóng án-ni kā goá mn̄g. Hiān-chāi iông-ún goá ēng 3, 4 ê būn-toê lâi ı̀n-tap chit ê būn-toê.
Tē-it ---- siáⁿ-sū múi chı̍t ê So͘-kek-lân lâng lóng-chóng iáu boē choè Ki-tok-tô͘ ê í-chêng Tāi-pı̍t Lí-bûn-su-tun (David Livengston) chiū khı̀ Hui-chiu? Iáu ū chin choē So͘-kek-lân lâng lóng iáu boē sı̀n Ki-tok, chóng-sı̄ Lí-būn-su-tun chiū lı̄-khui i ka-kı̄ ê só͘-chāi, kàu tı̄ o͘-àm ê Hui-chiu, goá ài mn̄g lí ---- che sı̄ sím-mı̍h iân-kò͘?
Tē 2, siáⁿ-sū múi chı̍t ê Eng-kok lâng lóng iáu boē chiâⁿ choè Ki-tok-tô͘ í-chêng Ūi-liâm Khia-lí (William Carey) chiū khı̀ Ìn-tō͘ nih?
Tē 3, siáⁿ-sū múi chı̍t ê Bí-kok lâng lóng iáu-boē chiâⁿ-choè Ki-tok-tô͘ í-chêng, Já-tek-sun (Judson) chiū lı̄-khui Bí-kok khı̀ Biān-tiān nih? Sı̄ sím-mı̍h iân-kò͘? Kiám m̄-sı̄ iáu ū chin choē Bí-kok lâng lóng iáu boē chiâⁿ-choè Ki-tok-tô͘ mah?
Choè-āu chit ê būn-toê, siáⁿ-sū Pa-lek-sū-tàn iáu boē lóng-chóng thiaⁿ-tio̍h hok-im í-chêng sù-tô͘ Pó-lô chiū khı̀ Au-chiu nih? Pó-lô ū keng-koè siong-tong ê khó-lū liáu-āu, chiah lı̄-khui i ê kok-ka kàu Au-chiu, beh chiong hok-im thoân-piàn, siáⁿ-sū? I kiám m̄-sı̄ eng-kai tio̍h tı̄ Pa-lek-sū-tàn, chı̀-chió tio̍h hō͘ hiah ê lâng lóng thiaⁿ-kı̀ⁿ hok-im?
Goá ê pêng-iú, chia chí-ū chı̍t ê ı̀n-tap, chiū sı̄ Sèng-keng ê chı̍t kù oē, “sè-kài chiū-sı̄ choè kang ê só͘-chāi”, Bí-kok m̄-sı̄ sè-kài, Eng-kok iā m̄ sı̄ sè-kài, kang-chok ê só͘-chāi sı̄ choân sè-kài. Lí m̄-bat thiaⁿ-tio̍h chı̍t ê choh-sit lâng chí-ū tı̄ i chhân-hn̂g sió-sió ê chı̍t kak teh choè-kang. Choh-sit lâng sı̄ tı̄ chhân-hn̂g ê ta̍k só͘-chāi choè-kang. Bí-kok sı̄ sè-kài ê chı̍t kak, Ka-ná-tāi put-kò iā-sı̄ sè-kài ê chı̍t ê sió kak nā-tiāⁿ. Choân sè-kài tio̍h lóng tit-tio̍h hok-im, lán iā chai ‘sè-kài sı̄ choè-kang ê só͘-chāi’, it-tēng tio̍h kàu tı̄ sè-kài ê ta̍k só͘-chāi khı̀, kang-chok chí-ū chı̍t hāng, chiū-sı̄ chit kak kàu hit kak, tông-sı̂ tı̄ choân sè-kài lâi choè.
Hun-chháu kong-si tı̄ chin hn̄g ê só͘-chāi iā ū in ê tāi-lí-tiàm, ū kúi-nā-pah bān ê hun sàng kàu ta̍k só͘-chāi teh hō͘ lâng chia̍h. Che m̄-sı̄ kóng tı̄ kok-lāi í-keng ū kàu-gia̍h ê hun, chhun ê chiah sàng tùi goā-kok khı̀, tı̄ kok-lāi hit ê su-iàu sı̄ koh-khah choē ê ---- te̍k-pia̍t hiān-sı̂ ê hū-jı̂n-lâng khai-sí teh chia̍h hun ---- in-ūi án-ni kok-lāi ê su-iàu sı̄ koh khah choē. Chóng-sı̄ hun-chháu kong-si í-keng phài in ê lâng khı̀ goā-kok, in-ūi in su-iàu sin ê chhı̄-tiûⁿ. In pí lán koh khah ū tı̀-hūi, ūi-tio̍h beh sı̍t-hêng Siōng-tè ê kè-oē, tek-khak tio̍h chı̄n-liōng ha̍k-sı̍p in. Lán beh tı̄ kok-lāi thèng-hāu kàu kok-lāi ê kang-chok oân-sêng liáu-āu chiah chhut-khı̀, che m̄ sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀, I ài lán khı̀ choân sè-kài, siâng-sı̂ tı̄ ka-kı̄ ê só͘-chāi khai-sí kang-chok.
Lí m̄ siong-sı̀n tio̍h khı̀ goā-kok thoân-tō, chiū-sı̄ teh kóng, Pó-lô só͘ choè ê m̄-tio̍h, Pó-lô m̄ eng-kai kàu Au-chiu lâng hia khı̀ thoân-tō, i eng-kai tio̍h tı̄ i ê kok-lāi, thoân hok-im chiah tio̍h. Nā sı̄ án-ni, lí khó-lêng iáu boē sı̀n Siōng-tè. Lí nā m̄ siong-sı̀n tio̍h khı̀ goā-kok thoân-tō, lí chiū-sı̄ bô ài tit-kiù ê lâng.
PAÎ TĪ AŪ-BĪⁿ Ê LANG5
Lí kiám oē kı̀-tit, Chú Iâ-so͘ Ki-tok chhı̄ 5 chheng lâng ê kò͘-sū mah? Lí oē kı̀-tit, I cháiⁿ-iūⁿ kiò in chē lo̍h-khı̀, chı̍t-pái chı̍t-pái chē hó-sè tı̄ chhiⁿ-chhùi ê chháu-pō͘. I the̍h piáⁿ kap hı̂, chiok-siā liáu-āu chiū peh hō͘ I ê ha̍k-seng. Ha̍k-seng the̍h piáⁿ kap hı̂, kàu tı̄ choè thâu-chêng hit pâi, khai-sí chiong piáⁿ kap hı̂ lóng pun hō͘ hit pâi ê lâng. Āu-lâi in koh tò-tńg kàu Iâ-so͘ hia the̍h piáⁿ kap hı̂, tē 2 pái koh pun hō͘ choè thâu-chêng siâng hit pâi ê lâng.
Bô! Lóng m̄-sı̄ án-ni. In nā án-ni choè, āu-bı̄n hiah ê lâng tek-khak oē khiā-khí lâi kóng: “Chhiáⁿ the̍h kàu goán chia lâi, goán lóng bô tit-tio̍h sím-mı̍h, goán tı̄ chia teh iau, goán iáu bô tit-tio̍h thâu chı̍t pâi í-chêng, siáⁿ-sū hiah ê choè thâu-chêng pâi ê lâng chiū tit-tio̍h tē 2 pái nih?”
In só͘ kóng ê chin tio̍h, lán tiàm tı̄ kok-lāi sı̄ teh hióng-siū tē 2 pái ê hok-khı̀. Chóng-sı̄ iáu ū choē-choē goā-kok lâng liân thâu 1 pái ê hok-khı̀ to iáu-boē tit-tio̍h. Lán hiān-chāi teh kóng-khí Iâ-so͘ Ki-tok tē 2 pái koh lâi ê sū, chóng-sı̄ iáu ū chin choē lâng liân Iâ-so͘ thâu 1 pái lâi ê siau-sit to iáu boē thiaⁿ-tio̍h. Siáⁿ-sū ū lâng iáu boē thiaⁿ-tio̍h thâu chı̍t pái í-chêng, lán chiū tı̄ chia thiaⁿ chin choē pái nih? Lí chai-iáⁿ goá só͘ teh choè ê sū, chiū sı̄ ta̍k lâng iáu boē tit-tio̍h thâu chı̍t pái ê pang-chān í-chêng só͘ ū 5000 lâng tiong ê tó chı̍t ê, bô-lūn hū-jı̂n-lâng, gín-ná, lóng m̄ eng-kai tit-tio̍h tē 2 pái ê pang-chān.
Niû-sı̍t ê hun-phoè eng-kai tio̍h choa̍t-tùi kong-tō, chóng-sı̄ chin kong-pêng ê sū, sı̍t-chāi chin chió, ū ê kàu-hoē lóng bô teh án-ni choè. In bô khoàⁿ-tāng goā-kok ê thoân-tō chhin-chhiūⁿ khoàⁿ-tāng ka-kı̄ ê kàu-hoē chı̍t-iūⁿ.
Goá m̄-bat thiaⁿ-kı̀ⁿ, ū chı̍t ê bo̍k-su tùi āu-bı̄n hiah ê lâng tú-tio̍h būn-toê, só͘ ū ê būn-toê lóng sı̄ tùi thâu-chêng hiah ê lâng lâi ê. Chiah ê thâu-chêng ê lâng lóng í-keng chhı̄ liáu siuⁿ choē, in hoān-tio̍h lêng-sèng siau-hoà put-liông chèng. In kā i kóng, “Lí tio̍h chhı̄ in joā-choē”, “sím-mı̍h sı̂ tio̍h chhı̄ in”, āu-lâi i nā bô chiàu in ê ı̀-sù khı̀ choè, in chiū khí put-pêng, choan-bûn iah khang-phāng. Siat-sú chit ê bo̍k-su, i nā ū kám-kak, tek-khak oē chiām-sı̂ lı̄-khui thâu-chêng pâi hō͘ in tı̄ seng-oa̍h tiong iáu chit-è, kàu āu-bı̄n ê só͘-chāi khı̀ pang-chān āu-lâi koh tò-tńg lâi ê sı̂, in chiū oē chin hoaⁿ-hí chún-pı̄ chiap-la̍p i ê bo̍k-iúⁿ, hit sı̂ chiū bô koh-chài nga̍uh-nga̍uh liām lah.
Goá ê pêng-iú, goá í-keng kàu āu-bı̄n hit pâi lah, goá í-keng khoàⁿ-kı̀ⁿ āu-bı̄n hiah ê sǹg boē liáu ê lâng, teh ūi-tio̍h oa̍h-miā ê bí-niû iau-gō, lán chí-ū chı̍p-tiong cheng-sı̂n tı̄ thâu-chêng hit pâi, án-ni kiám tio̍h? Lán eng-kai tio̍h hùn-liān thâu-chêng pâi ê lâng koan-sim āu-bı̄n pâi ê lâng, chiong hok-im toà kàu hiah ê iáu boē tit-tio̍h ê lâng hia!
Lí kiám chai-iáⁿ kàu-hoē só͘ tio̍h choè ê chı̍t-hāng choè úi-tāi ê sū, chiū-sı̄ chhe-phài in ê bo̍k-su kàu goā-kok kang-chok mah? I chhut-khı̀ liáu-āu chiū oē chiâⁿ-choè chı̍t ê sin ê lâng tńg-lâi, che tùi i pún-sin iā ū lı̄-ek, i it-tēng ū chin choē oē thang kóng, i it-tēng oē pí í-chêng châiⁿ-choè koh khah ū khùi-la̍t ê bo̍k-chiá.
TAT-HOK PHOK-SŪ Ê KANG2-TŌ
A-le̍k-san-tāi Tat-hok phok-sū sı̄ Ìn-tō͘ úi-tāi soan-kàu-su, i thè-hiu tńg-lâi So͘-kek-lân, khiā tı̄ Tiúⁿ-ló-hoē Chóng-hoē ê bı̄n-chêng, kóng chhut i ê iau-kiû, chóng-sı̄ bô tit-tio̍h sím-mı̍h hoán-èng. Kàu-hoē i tı̄ káng-tō ê tiong-kan soà hūn lo̍h khı̀, lâng chiū chiong i kng chhut káng-tâi, i-seng kàu, khû lo̍h-khı̀ kiám-cha i ê sim-chōng, bô loā-kú i thé-khui i ê ba̍k-chiu, kóng: “Goá sı̄ tı̄ tá-lo̍h?” I-seng kā i kóng: “Chhiáⁿ an-chēng, lí ê sim-chōng í-keng phoà-pı̄ⁿ lah, chhiáⁿ an-chēng tó teh.”
Chóng-sı̄ Tat-hok phok-sū kóng: “Goá ê káng-tō iáu boē choè-oân.” I-seng koh kóng: “Chhiáⁿ an-chēng, tı̄ lí sèⁿ-miā gûi-hiám ê sı̂ lí m̄-thang khı̀.”
Sui-jiân ū i-seng ê chó͘-chí, lāu chiàn-sū iáu beh khí--lâi, só͘-í choè-āu i-seng chhah chı̍t pêng, chóng-hoē gı̄-tiúⁿ chhah chı̍t pêng, i koh-chài chı̍t piàn kiâⁿ chiūⁿ káng-tâi ê lâu-thui, tng-sı̂ múi chı̍t ê gı̄-oân lóng khiā khí-lâi chun-kèng i, in chē lo̍h-khı̀ liáu-āu, i chiū kè-sio̍k lâi káng-tō, i kóng: “Tng Úi-to-lı̄-a lú-ông teh bō͘-chı̍p Ìn-tō͘ chı̀-goān peng ê sı̂, ū chin-choē ê chheng-liân lâng lóng khı̀ chı̀-goān, nā-sı̄ hiān-chāi Chú teh chio-ho͘ kang-lâng ê sı̂, bô chı̍t lâng beh khı̀ lah.”
I thêng-khùn chı̍t-sı̂-á, bô ū thiaⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê siaⁿ im, i koh chài kóng: “So͘-kek-lân ê pē-bú ah! Lín kiám bô koh ū kiáⁿ-jı̂ thang khı̀ Ìn-tō͘ mah?”
Koh chı̍t piàn i thêng-khùn, iû-goân bô ū chit ê siaⁿ-im.
“Án-ni hó” i kiat-sok lah “sui-jiân goá í-keng nı̂-lāu chóng-sı̄ goá beh koh lâi khı̀ Ìn-tō͘, goá beh sí tı̄ Hēng-hô-piⁿ, goá sí tı̄ hia hō͘ in oē-thang chai-iáⁿ So͘-kek-lân ū chı̍t ê lâng thiàⁿ in, kam-goān ūi-tio̍h in lâi sí.”
Hit sı̂ chóng-hoē lāi só͘ ū ê chheng-liân lâng lóng thiàu khí-lâi, toā siaⁿ kóng: “Goá beh khı̀! Goá beh khı̀!”. Chit ūi pe̍h thâu-mn̂g ê chiàn-sū, kè-sin liáu-āu, chiah ê chheng-liân lâng tùi ha̍k-hāu pit-gia̍p chiū kàu Ìn-tō͘ khı̀, tı̄ hia choè i ê tāi-lí chái, ūi Chú Iâ-so͘ Ki-tok phah-piàⁿ.
Goá ê pêng-iú, lí kiám hoaⁿ-hí khı̀? Siōng-tè kiám bô teh tùi lí kóng oē? Lí ū thiaⁿ-kı̀ⁿ i ê chio-ho͘ mah? Ū hoaⁿ-hí ı̀n Chú kóng, “Chú, goá tı̄ chia, chhiáⁿ chhe-phài goá.” Siat-sú lí nā boē tàng khı̀, Lí goān-ı̀ chhe-phài tāi-lí-chiá khı̀ mah?
Lí tek-khak tio̍h kái-koat chit ê būn-toê.
Siáⁿ-sū ū lâng oē tàng thiaⁿ-tio̍h hok-im 2 pái, iā tı̄ sè-kan ū lâng liân chı̍t pái to m̄ bat thiaⁿ-tio̍h nih?
TĒ 5 CHIUNN
HOK-IM IAÚ BOĒ THOÂⁿ KAÙ CHOÂⁿ SÈ-KAÌ Í-CHENG5 IÂ-SOU KIAḾ OĒ KOH LAÎ
Chhiáⁿ hian-khui Má-khó hok-im 13 chiuⁿ 10 chat, “Chóng-sı̄ hok-im tek-khak tāi-seng thoân tı̄ bān-pang.” Koh hian-khui Má-thài hok-im 24 chiuⁿ 14 chat, lí chiū oē khoàⁿ-tio̍h siāng-khoán ê kóng-hoat, chóng-sı̄ ū ke tām-po̍h oē tı̄ lāi-bı̄n kóng: “Chit ê thian-kok ê hok-im beh thoân kàu thong thiⁿ-ē, choè kan-chèng tı̄ bān-pang, hit sı̂ boa̍t-kı̂ chiū kàu.”
Iáu boē khai-sí kái-sek chit toāⁿ Sèng-keng í-chêng, goá ài hō͘ goá ê tê-ba̍k bêng-liâu. Goá pēng m̄-sı̄ teh mn̄g, “Ki-tok beh tò-tńg kàu khong-tiong. Goá ê būn-tê sı̄ “Ki-tok ū beh tò-tńg lâi toē-chiūⁿ bô? I ū beh lâi kiàn-siat thóng-tı̄ I ê ông-kok á-bô? Hok-im iáu boē thoân kàu choân sè-kài í-chêng I chiū tò-tńg lâi toē-chiūⁿ mah?
Goá thâu chı̍t pái tha̍k-tio̍h tú chiah chhiáⁿ lí chù-ı̀ hiah ê SÈng-keng chat, te̍k-pia̍t tı̄ Má-khó hok-im ê hit chat ê sı̂, goá kám-kak bô sím-mı̍h bêng-liâu, goá mn̄g ka-kı̄, “Siáⁿ-sū, Iâ-so͘ ēng “tāi-seng” chit ê jı̄? Siáⁿ-sū I bô kóng, “Hok-im tek-khak thoân tı̄ bān-pang?” Án-ni sı̄ pí-kàu-tek khah ū ı̀-gı̄, koh hō͘ goá khah iông-ı̄ⁿ lí-kái. Chóng-sı̄ I bô kóng án-ni, I chhah jı̍p chit kù oē “tāi-seng”. Siōng-tè kóng, “hok-im tek-khak tāi-seng thoân tı̄ bān-pang”. I ê ı̀-sù sı̄ sím-mı̍h? Siáⁿ-sū I ēng “tāi-seng” nih?
THAÛ CHIT8 Ê LÍ-IÛ
Khí-thâu goá siūⁿ I sı̄ beh kóng khı̀ kang-chok ê iàu-kín, I sı̄ beh kóng, lán iáu boē choè sím-mı̍h í-chêng, tek-khak tio̍h tāi-seng chiong hok-im thoân kàu choân sè-kài.
Chit tāi chí-ū oē tàng thoân tı̄ chit-tāi, chit-tāi boē tàng thoân kàu chêng ê sè-tāi, in-ūi chêng sè-tāi ê lâng lóng sí lah, chêng sè-tāi ê Ki-tok-tô͘ tio̍h hū-chek chêng sè-tāi ê lâng. Chit sè-tāi ê lâng boē-thang chiong hok-im thoân kàu āu sè-tāi ê lâng, in-ūi āu sè-tāi ê lâng iáu boē seⁿ chhut-lâi í-chêng chit-tāi ê Ki-tok-tô͘ lóng sí-khı̀ lah. Lán só͘ oē-thang thoân ê, sı̄ chí-ū lán chit sè-tāi nā-tiāⁿ, só͘-í lán nā bô tı̄ chit sè-tāi chı̄n-la̍t lâi thoân, chit sı̂-tāi ê lâng chiū boē thang tit-tio̍h hok-im lah.
Tı̄ Ka-ná-tāi ê se-pak hng, ū chı̍t ê chin toā thang siu-sêng ê chhân-hn̂g. Múi nı̂ kàu tı̄ chhiu-thiⁿ, chiū ū te̍k-pia̍t ê hoé-chhia, chài-moá beh khı̀ siu-sêng ê lâng khı̀ chit ê chhân-hn̂g. Siáⁿ-sū bô beh khah bān? Siáⁿ-sū bô thèng-hāu pa̍t ê sı̂-kı̂? Siáⁿ-sū tio̍h koáⁿ-kín choè? In-ūi hiān-chāi nā bô chò, éng-oán chiū boē tàng chò lah, in-ūi siu-sêng sı̄ boē ēng-tit thèng-hāu ê. Kiám-chhái iáu ū kı̂-thaⁿ ê siu-sêng, chóng-sı̄ nā bô koáⁿ-kín, chit pái ê siu-seng oē sit-lo̍h, koh sı̄ éng-oán ê sit-lo̍h, tı̄ chit ê siu-sêng sı̂-kı̂ ê kài-hān lāi tio̍h siu-jı̍p chhng-khó͘-lāi, nā bô oē pháiⁿ khı̀, só͘-í tio̍h koáⁿ-kín. Tùi Chú ê siu-sêng iā-sı̄ án-ni, kiám-chhái āu-lâi ê lâng ū ê oē thoân kàu tı̄ chiong-lâi ê sè-tāi, chóng-sı̄ chit sè-tāi ê lâng oē sit-lo̍h-khı̀, hiah ê iáu bô thiaⁿ tio̍h hok-im ê lâng sı̄ oē bia̍t-bô ê, só͘-í thoân hok-im sı̄ chin iàu-kín ê sū.
Ū chı̍t ê sı̂-tāi sı̄ tek-khak tio̍h oân-sêng sè-kài thoân-tō, siáⁿ-sū tı̄ lán chit ê sı̂-tāi bô beh khı̀ choè nih? Siáⁿ-sū tio̍h lâu kàu tı̄ āu sè-tāi nih? Chêng sè-tāi ê lâng nā bô chò, āu sè-tāi ê lâng khó-lêng iā boē chò, só͘-í chit hāng sū tek-khak tio̍h oân-sêng. Goá kóng, “Tio̍h tı̄ chit sè-tāi tiong oân-sêng”. Siáⁿ-sū lán ka-kı̄ tùi chiah ê sū lóng bô teh koan-sim nih? Siat-sú lán nā goān-ı̀, lán chiū oē thang choè chit ê sū.
Kiám-chhái lí beh kóng tı̄ koè-khı̀, 2 chheng nı̂ ê thoân-tō chí-ū tit-tio̍h 100 hun chi 35 ê jı̂n-lūi chiap-siū hok-im, án-ni lán beh cháiⁿ-iūⁿ tı̄ té-té ê kúi-nı̂ tiong oē thang tit-tio̍h kı̂-thaⁿ 100 hun chi 65 nih? Kiám m̄ sı̄ tio̍h koh ēng lēng-goā ê 2 chheng nı̂ chiah oē oân-sêng kang-chok mah? Chóng-sı̄ goá siūⁿ, chiàu hiān-chāi lán só͘ sú-iōng thoân hok-im ê hong-hoat, lán chiū oē thang koáⁿ-kín thoân chhut-khı̀. Só͘-í chit ê tāi-chı̀ tı̄ lán chit sı̂-tāi chiū khó-lêng oân-sêng, nā ēng hiān-chāi só͘ hoat-bêng ê ki-khı̀, chit ê sū sı̄ chin ū khó-lêng.
HIĀⁿ-CHAĪ Ê HONG-HOAT
Kim-jı̍t lán sú-iōng bô-soàⁿ tiān-tâi, lán ū chiong tiān-tâi siat tı̄ choân sè-kài, thong koè chiah ê tiān-tâi lán thang chiong hok-im thoân chhut-khı̀, án-ni lán tı̄ té-té ê sı̂-kan lāi chiū oē thang ta̍t kàu tı̄ kúi-nā nı̂ kú chiah oē thang kàu chin hn̄g ê só͘-chāi.
Lán ū tāi-chiòng thoân-pò͘ ê hong-sek. Chı̍t ê tı̄ Hui-chiu pak-pō͘ ê soan-kàu-su, thang chiong khòng-siaⁿ-ki hē tı̄ i ê chhù-téng, jiân-āu chiong hok-im thoân kàu tı̄ choân-pō͘ siâⁿ-tı̀n. Tùi kò-jı̂n lâi kóng, i choa̍t-tùi boē thang chiong hok-im thoân kàu tı̄ Hoê-hoê-kàu ê hū-jı̂n-lâng, in-ūi in siông-siông koaiⁿ tı̄ chhù-lāi, iā boē thang pek Hoê-hoê-kàu ê ta-po͘-lâng lâi thiaⁿ hok-im. Chóng-sı̄ i tùi chhù-téng só͘ hoat-chhut ê hok-im, oē thàu-jı̍p só͘ ū ê mn̂g kap piah, kàu choân-pō͘ ê siâⁿ-tı̀n múi chı̍t ê só͘-chāi, ēng chit ê hong-hoat oē thang chiong hok-im thoân kàu ta̍k só͘-chāi, iā oē thang chin kín chiū chiong hok-im thoân chhut khı̀.
Kim-jı̍t lán iā ēng lio̍k-im ê hong-sek. Ū kúi-nā chheng chióng ê khek-poâⁿ, sı̄ tùi kok toē-hng ê lâng lâi lio̍k-im ê, bô ū bûn-jı̄ thang siá ê só͘-chāi iā oē thang án-ni choè. Chı̍t ê oân-choân m̄-chai hit só͘-chāi ê giân-gú, iā thang chiong chit ê khek-poâⁿ toà kàu tı̄ choè hn̄g ê só͘-chāi, chı̍t pái koh chı̍t-pái ēng khek-poâⁿ lâi chhiùⁿ, thang hō͘ kúi nā pah jia̍t-sim ê thiaⁿ-chiòng thiaⁿ tio̍h ēng in ê oē só͘ gı̂m ê si kap hok-im. Khek-poâⁿ chiong siāng chit khoán ê si kap tō-lí, iā chhiùⁿ iā kóng, hō͘ thiaⁿ-chiòng chiong tō-lí lóng kı̀ tı̄ sim-lāi. Tùi án-ni in chiū thang thó-lūn hok-im ê sı̄, jiân-āu in chiū thang ka-kı̄ koat-tēng sı̄ beh chiap-siū á-sı̄ beh kū-choa̍t.
Kim-jı̍t lán iā sú-iōng hui-ki. Ū chin choē só͘-chāi sı̄ koân soaⁿ, nā bô ēng hui-ki, chı̍t ê soan-kàu-su beh kàu hia, kiám-chhái tio̍h su-iàu 6 lé-pài-kú, chóng-sı̄ nā ēng hui-ki chiū oē tàng tı̄ 2 tiám cheng kú chiū kàu. I tı̄ hia chiū oē thang ēng chin sin-sian ê khı̀-hun lâi chún-pı̄ kang-chok. Tı̄ chhiū-nâ, koân-soaⁿ, soaⁿ-kok tiong chin ià-siān ê lú-hêng sı̄ í-keng chiâⁿ choè sio̍k tı̄ koè khı̀ ê sū lah. I hiān-chāi oē-thang ēng kúi tiám cheng ê sı̂-kan chiū tùi i ê pún-kok kàu tı̄ i só͘ beh khı̀ ê só͘-chāi, siat-sú i nā tı̄ hia phoà-pı̄ⁿ, chin kín chiū siū sàng tò-tńg lâi, siū kín-kip ê chhiú-su̍t, hui-ki ūi-tio̍h soan-kàu-su kái-koat chin choē ê būn-toê.
Goá ǹg-bāng chiong-lâi ū chı̍t ê sı̂-kı̂, oē-thang ūi-tio̍h soan-kàu-su chò chı̍t-koá soè-soè liâng-léng ê pâng-keng, jiân-āu sàng khı̀ jia̍t-tāi toē-hng ê soan-kàu-khu. Án-ni in chiū thang tı̄ hia gián-kiù, hioh-khùn, thang siám-pı̄ koè-thâu ê jia̍t-khı̀. Chit khoán ê pâng-keng it-tēng oē ke-thiⁿ soan-kàu-su ê kang-chok hāu-kó í-kı̍p kiān-khong chiah tio̍h.
Nā ēng chiah ê hong-hoat chiong hok-im thoân chhut khı̀, án-ni chin ū khó-lêng tı̄ lán chit ê sı̀-tāi tiong chiong hok-im oân-choân thoân kàu choân sè-kài. Sui-jiân hiān-sı̂ iáu ū 2000 ê bı̂n-cho̍k iáu-boē tit-tio̍h hok-im, iā bô sím-mı̍h būn-tê chiah tio̍h. Só͘-í lán tio̍h koáⁿ-kín chhái-chhú hêng-tōng, siat-sú kàu-hoē nā bêng-liâu chit tiám ê iàu-kín, chit sè-kài chá chiū lóng tit-tio̍h hok-im lah.
Chit ê ı̀-sù sı̄ kóng, kàu-hoē choè tiōng-iàu ê kang-chok, chiū-sı̄ chiong hok-im chı̄n-liōng tı̄ choè té ê sı̂-kan lāi thoân kàu tı̄ choân sè-kài. Siat-sú kàu-hoē nā chiong chit ê kang-chok choè oân, Chú chiū sûi-sı̂ oē tò-tńg lâi kiàn-lı̍p I ê ông-kok. Kan-taⁿ thó-lūn sian-ti ê chhàm-gú, sı̄ boē thang chhiáⁿ I tńg-lâi, sı̄ tio̍h koáⁿ-kín choè-kang chiah oē tàng chhiáⁿ I tńg-lâi.
TĒ JĪ Ê LÍ-IÛ
Tē 2 tiám goá siūⁿ I ài beh kóng khí, I ka-kı̄ beh tńg-lâi thóng-tı̄ í-chêng, hok-im tio̍h thoân kàu choân sè-kài.
Lí nā tha̍k choân-chiuⁿ, lí chiū oē chai-iáⁿ choè hiān-sı̂ un-tián sı̂-tāi, n̂g-kim sı̂-tāi ê léng-tō-chiá só͘ tio̍h ài choè ê sū. Tng I chı̍t-hāng chı̍t-hāng teh kóng ê sı̂, hut-jiân I hioh-khùn, āu-lâi kóng chiah ê oē, “Chóng-sı̄ tāi-seng tı̄ chiah ê sū iáu-boē lâi í-chêng, chit ê sı̂-tāi iáu boē liáu, sin ê sı̂-tāi khai-sí í-chêng, chit ê hok-im tek-khak tio̍h thoân piàn thiⁿ-ē.” Má-thài ū ke chı̍t kù kóng, “Jiân-āu boa̍t-kı̂ chiū kàu”, chiah-nih chheng-chhó͘, chit ê ı̀-sù sı̄ boē m̄-tio̍h ê. Chit ê hok-im nā thoân kàu tı̄ choân sè-kài, chit ê sı̂-tāi chiū kiat-sok lah.
Oāⁿ chı̍t-kù oē lâi kóng, tı̄ Iâ-so͘ Ki-tok iáu-boē lâi kàu toē-chiūⁿ, tı̄ I ê khùi-la̍t, êng-iāu ê chheng-hí-nı̂ thóng-tı̄ ê í-chêng, I ê hok-im tek-khak tio̍h kàu tı̄ toē-bı̄n-chiūⁿ múi chı̍t ê bı̂n-cho̍k, khiuⁿ-kháu, kok-ka. Chiàu Khé-sı̄-lio̍k ê kı̀-chài, thian-kok ê lāi-bı̄n tek-khak tio̍h ài ū ta̍k só͘-chāi ê ta̍k-khoán lâng. Lán choè toā ê bo̍k-phiau chiū-sı̄ tio̍h chiong I ê hok-im thoân kàu tı̄ choân jı̂n-lūi. Sù-tô͘ Hêng-toān 1 chiuⁿ 8 chat kóng, “Chit ê sı̄ tek-khak beh sêng-choân.”
Goá chai Má-thài sı̄ teh kóng khí Thian-kok ê hok-im, goá iā sı̂-siông teh kóng Siōng-tè un-tián ê hok-im kap Thian-kok ê hok-im. Siōng-tè un-tián ê hok-im chiū-sı̄ Iâ-so͘ ūi-tio̍h choē sí ê hó siau-sit. Thian-kok ê hok-im sı̄ Chú Iâ-so͘ beh tò-tńg-lâi thóng-tı̄ ê hó siau-sit, nn̄g ê hok-im tek-khak tio̍h thoân chhut-khı̀, bô-lūn sı̄ Siōng-tè un-tián ê hok-im, á-sı̄ Thian-kok ê hok-im, lóng m̄ eng-kai ū hun-pia̍t, nn̄g ê lóng sı̄ hok-im, lóng sı̄ hó siau-sit, iā chit ê hok-im tio̍h tı̄ sı̂-tāi kiat-kio̍k í-chêng lóng thoân chhut-khı̀.
Oh! Lán ê chèng-tı̄-ka chai-iáⁿ it-chhè ê tia̍t-sū, in teh siūⁿ it-chhè ê hong-hoat beh lâi tû-khı̀ chiàn-cheng kap lâu-huih ê sı̂, sàn-chhiah kap pēⁿ-thiàⁿ, iā chı̄n-liōng beh hō͘ sí hoè-bô. In teh khui hô-pêng ê hoē-gı̄, chhiam-jı̄, ēng in ê chı̂ⁿ tı̄ kiù-chè, in siūⁿ in oē-thang oân-sêng bo̍k-phiau, nā-sı̄ in só͘ chai ê sı̍t-chāi chin chió.
Siat-sú in nā chai-iáⁿ Siōng-tè ê kè-oē, in tek-khak oē phài soan-kàu-su ê toā kun-tūi chhut-khı̀, in tek-khak oē hō͘ Ki-tok-kàu ê thoân-thé pān-lí bô-soàⁿ-tiān-tâi, in oē ēng in ê pò-choá lâi thoân-pò hok-im. Án-ni tı̄ kúi-nı̂ kú chiū oē-thang chiong hok-im thoân kàu tı̄ múi chı̍t ê lâm-lú ló-iù tı̍t-kàu choân sè-kài lóng tit-tio̍h hok-im.
Āu-lâi Ki-tok beh lâi, thóng-tı̄ I ê ông-kok, chiàn-cheng chiū kiat-sok, phoà-pı̄ⁿ kap pı̄ⁿ-khún iā beh siau-bia̍t, iā bô lâng oē sí, in-ūi lâng-lâng lóng tit-tio̍h éng-oa̍h, chheng-hí-nı̂ kok chiū siat-lı̍p, lâng ê thóng-tı̄ tı̄ hit jı̍t beh kiat-sok. Ki-tok beh ēng kong-gı̄ lâi thóng-tı̄ chit ê sè-kài, hit sı̂ chiū ū toā hoaⁿ-hí.
Chóng-sı̄ chin khó-sioh, sè-kan ê thóng-tı̄-chiá lóng m̄ chai chiah ê sū, chí ū kàu-hoē ūi-tio̍h chit ê sū teh hùn-tàu, sè-kài iû-goân teh thèng-hāu hok-im, Ki-tok iáu-boē tńg-lâi. O̍h, sím-mı̍h sı̂ lán chiah oē-thang khoàⁿ tio̍h Siōng-tè ê kè-oē sı̍t-hiān nih? I tio̍h thèng-hāu lán joā-kú chiah oē thang oân-sêng só͘ eng-kai tio̍h choè ê kang nih?
GUÎ-HIAḾ Ê LÍ-LŪⁿ
Chóng-sı̄ goá chai ū lâng teh kóng “Che m̄-sı̄ kàu-hoē só͘ tio̍h choè ê kang, chiū-sı̄ Iû-thài lâng tio̍h chò ê, lán pı̄-thê í-āu, lán tio̍h chiong chiah ê kang-chok lâu hō͘ in choè.” Goá tı̄ ta̍k só͘-chāi lóng thiaⁿ lâng án-ni teh kóng.
Goá chai bô ū chı̍t ê lí-lūn oē-thang chhiat-tn̄g soan-kàu-su ê jia̍t-chêng, goá iā chai-iáⁿ tı̄ Sèng-keng bô chı̍t ê koat-tēng ê chú-tiuⁿ, oē hō͘ goá siong-sı̀n hit-khoán ê lí-lūn. Siat-sú ū ê lâng siūⁿ tı̄ sè-kài tú-tio̍h toā hoān-lān ê sı̂, chú ū Iû-thài-lâng tio̍h chò sè-kài thoân hok-im ê kang-chok, goá bô tit-tio̍h Sèng-keng ê kun-kù, siat-sú goá nā sı̀n chit-khoán ê lí-lūn, án-ni goá chiū boē koh khı̀ choè sím-mı̍h lah.
Lí ê ı̀-sù sı̄ beh kóng, kàu-hoē kiat-sok ê sı̂, Sèng Sı̂n lı̄-khui liáu-āu, I iā beh hō͘ kàu-hoē saⁿ-kap lı̄-khui? Lí ê ı̀-sù sı̄ beh kóng, Iû-thài-lâng oē-thang bô Sèng Sı̂n ê pang-chān, tı̄ 7 nı̂ lāi lâi oân-sêng chit ê kang-chok mah? Chiū-sı̄ lán tı̄ 2000 nı̂ ê tiong-kan, tit-tio̍h Sèng Sı̂n ê pang-chān iā boē-thang oân-sêng ê kang-chok. Che sı̄ bô ha̍p-lí, koh sı̄ put-khó-lêng ê sū!
Lí ū ūi-tio̍h chit sè-kài ê lâng teh siūⁿ? Pó-lô ê gı̄-bū sı̄ chí-ū ūi-tio̍h tē 1 sè-kài ê chho͘-tāi kàu-hoē sı̂-kı̂ thoân hok-im nā-tiāⁿ, hiān sè-kài ê chek-jı̄m lí goá eng-kai tio̍h hū-chek.
Siat-sú lí só͘ kóng ê sı̄ tio̍h, goá iā-sı̄ beh khı̀ choè goá só͘ oē-thang chò ê, in-ūi chit ê kang-chok kín-bān lóng tio̍h ài choè, ta̍k-lâng lóng chàn-sêng chit ê kóng-hoat, “Goá só͘ choè bô liáu ê, chiah lâu hō͘ Iû-thài lâng khı̀ choè.” Chóng-sı̄ lí só͘ kóng ê nā-sı̄ chhò-gō͘ nih, án-ne che tāi-chı̀ sı̄ loā toā pi-chhám! Lí chiū beh ko͘-hū lí eng-kai tio̍h choè ê, thoân hok-im tı̄ sè-kài ê kang-chok, nā án-ni Siōng-tè tek-khak beh tùi lí tui-kiû chek-jı̄m, nā-sı̄ goá beh sı̀n chit ê kang-chok tio̍h ài tı̄ hiān-sı̂ khai-sí choè.
CHÍ-Ū CHIT8 HANG7 SŪ
Tāi iok tı̄ 2000 nı̂-chêng Iâ-so͘ chiūⁿ thiⁿ lı̄-khui I ê ha̍k-seng, hit sı̂ I chí-ū chiong chit hāng ê kang-chok kau-tāi I ê ha̍k-seng tio̍h choè; chiū-sı̄ tùi sè-kài thoân hok-im. Goá oē-thang sióng-siōng I tùi I ê ha̍k-seng kóng, “Hiān-chāi goá beh lı̄-khui lín lah, Goá nā khı̀, tio̍h keng-koè chı̍t-toāⁿ chin-tn̂g ê sı̂-kı̂ chiah oē koh lâi, goá bô tı̄-teh ê sı̂-chūn, goá ài lín kā goá chí-ū chò chı̍t hāng tāi-chı̀, chiū-sı̄ tio̍h chiong Goá ê hok-im thoân kàu choân sè-kài, hō͘ bān-pang bān-cho̍k, kóng ta̍k-khoán giân-gú ê lâng lóng oē-thang thiaⁿ-tio̍h.”
Chiah ê chiū-sı̄ I ê chí-sı̄, che chiū-sı̄ I kiò in tio̍h choè ê, chí-ū chit hāng ê sū, in thiaⁿ liáu-āu oân-choân bêng-pe̍k I ê ı̀-sù. Chóng-sı̄ I bô tı̄-teh ê tiong-kan, tàu-tí kàu-hoē ū choè sím-mı̍h sū mah? Lán ū sı̍t-hêng I ê bēng-lēng á-bô? Lán ū ho̍k-chiông I?
Sū-sı̍t siōng, tû-khı̀ I kā lán kóng só͘ tio̍h choè ê hit hāng sū í-goā, lán ū chò chin-choē hāng ê sū, Chú Iâ-so͘ bô kóng, tio̍h kiàn-siat ha̍k-ı̄ⁿ, tāi-hak7, Sı̂n-ha̍k-ı̄ⁿ, chóng-sı̄ lán lóng ū choè, I iā bô kóng tio̍h kiàn-siat pēⁿ-ı̄ⁿ, io̍k-iù-ı̄ⁿ, ióng-ló-ı̄ⁿ, I iā bô kóng tio̍h kiàn-tio̍k lé-pài-tńg, á-sı̄ chó͘-chit Chú-jı̍t-o̍h kap Chheng-liân thoân-khè, chóng-sı̄ lán lóng ū chiah ê. Che sı̄ lán eng-kai tio̍h choè ê, in-ūi sı̄ chin iàu-kín koh ū kè-ta̍t ê.
Chóng-sı̄ chí-ū chit hāng sū, chiū-sı̄ I kā lán kóng, tio̍h khı̀ choè, iā lán lâu teh bô khı̀ choè. Lán bô chiong hok-im thoân kàu tı̄ choân sè-kài, lán bô sı̍t-hêng I ê bēng-lēng.
Chhin-chhiūⁿ ū chı̍t ê lâng kiò kang-lâng lâi siu-lí chúi-chô. I lâi m̄ nā bô siu-lí, soà tı̄ chhù-lāi iû-chhat. Chú-lâng khoàⁿ-tio̍h m̄-chai beh cháiⁿ-iūⁿ kóng? I hoaⁿ-hí kang-lâng khı̀ choè i só͘ bô kā i kóng ê sū mah? Tong-jiân boē, tio̍h sūn-thàn bēng lēng chiah tio̍h.
1900 goā nı̂ chêng, Chú Iâ-so͘ Ki-tok chiūⁿ-thiⁿ kàu Pē Siōng-tè pó-chō hia, chē tı̄ Pē Siōng-tè ê chiàⁿ-pêng, chóng-sı̄ I ū ka-kı̄ ê pó-chō, chiū-sı̄ I ê chó͘ Tāi-pı̍t ê pó-chō. Chit ê ong, i ū i ka-kı̄ ê pó-chō iā tio̍h koh chài chiàm pa̍t ê ông ê chō-ūi chiah oē moá-chiok mah?
Ki-tok chin ài tò-tńg-lâi, I him-bō͘ beh thóng-tı̄ ông-kok, chóng-sı̄ siáⁿ-sū iáu teh thèng-hāu nih? In-ūi I teh thèng-hāu lí kap goá lâi oân-sêng só͘ eng-kai tio̍h choè ê kang-chok. I teh thèng-hāu lán khı̀ choè I só͘ hoan-hù lán tio̍h khı̀ choè ê.
SOÚ Ū Ê CHHÂⁿ-HNG5
Ū lâng ū chı̍t khu chhân, i beh chhut-goā ê sı̂, kā i ê lô͘-po̍k kóng, i beh koh tńg-lâi, só͘-í tı̄ i bô tı̄-teh ê sı̂, tio̍h chiong só͘ ū ê chhân keng-êng hō͘ hó-sè.
Nā-sı̄ in chiū chéng-lí chhù ê sı̀-piⁿ, tiâⁿ, kap hoe-hn̂g, kàu chin súi. Keh-nı̂ chháu hoat-chhut-lâi, án-ni in chiū koh chài chèng-lí hō͘ hó-sè. Keng-koè bô kú, ū chı̍t ê lô͘-po̍k oē-kı̀-tit chú-lâng ê hoan-hù, chiū hoah kóng, “Goá tek-khak tio̍h khı̀, in-ūi lán ê chú-lâng kā lán kóng tio̍h chiong só͘-ū ê chhân keng-êng hō͘ hó.” I chiū chún-pı̄ beh khı̀, nā-sı̄ kı̂-thaⁿ ê lâng kóng, “Goán m̄ hō͘ lí khı̀, lí khoàⁿ, chháu hoat tio̍h hiah-nı̍h kín, goán su-iàu lí tı̄ chia.” Nā-sı̄ i lı̄-khui in chiū khai-sí tı̄ chhân ê chı̍t kak lâi kang-chok.
Āu-lâi koh ū 2 ê oē-kı̀-tit chú-lâng ê oē, kàu chit ê chhân ê lēng-goā chı̍t kak lâi kang-chok.
Choè-āu in ê chú-lâng tńg-lâi lah, i chin hoaⁿ-hí in-ūi khoàⁿ-kı̀ⁿ tı̄ chhù-nı̍h sı̀-piⁿ ê hoe-hn̂g, tiâⁿ lóng chéng-lí kàu chin hó. I chiū kàu tı̄ chhân hn̂g khı̀ khoàⁿ. Khoàⁿ liáu āu, i ê sim-lāi chin kan-khó͘, in-ūi khoàⁿ-tio̍h pha-hng í-goā lóng bô khoàⁿ-tio̍h sím-mı̍h.
Choè-āu i ū lâi kàu chı̍t lâng ê só͘-chāi, chiū-sı̄ tı̄ chin hn̄g ê só͘-chāi ê chhân, tı̄ hia ka-kı̄ chı̍t-lâng chin ló͘-le̍k teh kang-chok. I chiū toā-toā pò-siúⁿ i, āu-lâi i koh chài hoat-kiàn lēng-goā 2 lâng iā tı̄ chhân ê lēng-goā chı̍t kak teh choè-kang, só͘-í i iā toā-toā pò-siúⁿ in. I tò-tńg-lâi, chèng lô͘-po̍k teh thèng-hāu beh niá pò-siúⁿ, chóng-sı̄ i piáu-sı̄ chin bô hoaⁿ-hí. In kóng “Goán kiám bô chı̄n-tiong mah? Chhiáⁿ khoàⁿ chiah ê hoe-hn̂g, tiâⁿ, hiah ê kiám m̄-sı̄ chin súi mah? Goán kiám bô ló͘-le̍k teh choè kang mah?”
I ı̀n kóng, “Sı̄, lín ū chı̄n só͘ oē, lín sı̄ chı̄n-tiong ê, lín ū chin un-khûn teh kang-chok.”
In kóng, “Nā-sı̄ án-ni lí siáⁿ-sū sit-bāng? Goán kiám bô chu-keh thang tit-tio̍h pò-siúⁿ mah?”
I ı̀n kóng, “Ū chı̍t-hāng lín boē kı̀-tit, chiū-sı̄ goá ê bēng-lēng. Goá bô kā lín kóng, khı̀ hoe-hn̂g, tiâⁿ nih kang-chok, goá kā lín kóng tio̍h chiong só͘ ū ê chhân-hn̂g keng-êng hō͘ hó-sè. Lín bô choè chit-hāng, liân kè-oē to bô, koh lín ê tâng-phoāⁿ chú-tiuⁿ beh khı̀ kang-chok ê sı̂, lín hoán-tùi in, án-ni lín boē thang tit-tio̍h pò-siúⁿ.”
Goá kiaⁿ-liáu choē-choē lâng sı̄ chiah ê lō͘-po̍k ê chı̍t ê, hō͘ Chú sit-bāng. Lí tı̄ siâⁿ-chhı̄ í-keng tit-tio̍h choē-choē lâng ê lêng-hûn, kiám-chhái tùi lí ê kàu-hoē chin chı̄n-tiong, chóng-sı̄ lí tùi hiah ê o͘-àm tiong ê ı̄ⁿ-pang lâng ū choè sím-mı̍h? Lí kiám ū siūⁿ lí ka-kı̄ beh khı̀ choè mah? Lí kiám ū hōng-hiàn lí ê kim-chı̂ⁿ pang-chān hiah ê siūⁿ beh khı̀ ê lâng? Lí kiám bat ūi-tio̍h chit ê sū kı̂-tó? Tùi sè-kài thoân-tō ê kang-chok lí ū hūn bô? Lí ū ho̍k-chiông bēng-lēng á-bô? Choè siáⁿ-kang? Á-sı̄ lí siūⁿ tı̄ ka-kı̄ ê thoân-thé lâi kang-chok chiū kàu-gia̍h, hō͘ sè-kài kı̂-thaⁿ ê lâng lóng bia̍t-bô iā bô iàu-kín mah? Lí nā ài tit-tio̍h Chú kā lí kóng “Hó, hó koh chı̄n-tiong ê lō͘-po̍k, thang chı̀n-jı̍p lí Chú ê hoaⁿ-hí lāi-bı̄n” siat-sú lí ài niá-siū só͘ iok-sok ê pò-siúⁿ, ông-ūi á-sı̄ bián-liû, lí tio̍h khı̀ choè, thoân hok-im kàu bān-kok ê kang-chok. Nā bô, tı̄ pò-siúⁿ ê jı̍t-chí, lí oē chiâⁿ choè bô-hūn ê Ki-tok-tô͘.
Khı̀ chò lí eng-kai tio̍h chò ê kang, kiám-chhái lí beh ka-kı̄ khı̀, á-sı̄ chhe pa̍t lâng khı̀ lóng oē ēng-tit. Só͘ chhun ê sı̂-kan bô chin choē lah, che sı̄ lí só͘ oē-thang choè ê sū, só͘-ū ê chhân-hn̂g tio̍h keng-êng hō͘ hó, chiū-sı̄ tio̍h chiong hok-im thoân kàu choân sè-kài. Lí tio̍h khı̀ kàu choân sè-kài, thoân hok-im hō͘ bān peh-sı̀ⁿ thiaⁿ, tio̍h oē kı̀-tit “Thian-kok ê hok-im tio̍h thoân kàu phó͘-thiⁿ-ē tùi bān peh-sı̀ⁿ choè kan-chèng, jiân-āu boa̍t-kı̂ chiū kàu.”
Ha̍k-seng mn̄g Iâ-so͘, “Chhiáⁿ kā goán kóng, sím-mı̍h sı̂ ū chiah ê sū? Chiū-sı̄ lí ê kàng-lı̂m kap sè-kài ê lō͘-boé kiám ū sím-mı̍h tiāu-thâu?” I tùi in ê būn-toê ê hoê-tap sı̄ kı̀ tı̄ Má-thài 24 chiuⁿ 14 chat kóng, “Chit ê thian-kok ê hok-im beh thoân kàu thong thiⁿ-ē, choè kan-chèng tı̄ bān-pang; hit sı̂ boa̍t-kı̂ chiū kàu”. I só͘ kóng ê chhàm-gú sı̄ chí-ū kóng khah kı̄n tı̄ chiong-boa̍t ê sū, chóng-sı̄ chit ê sı̄ chí boa̍t-kı̂, tông-sı̂ tı̄ Má-khó 13 chiuⁿ 10 chat iā sı̄ ū kóng, “tāi-seng” chit jı̄.
Í-siōng lán chai ê ēng chit jı̄ “tāi-seng” ū 2 ê lí-iû, án-ni iā hō͘ lán chai-iáⁿ, m̄-thang phah-sńg sı̂-kan, tio̍h chiong chit ê hē tı̄ thâu chit7 hāng. Che sı̄ Siōng-tè ê kè-e̍k, tāi-seng tio̍h ū sè-kài-tek ê thoân-tō, jiân-āu chiah ū Ki-tok ê chài-lâi, bān-kok nā lóng thiaⁿ-tio̍h hok-im ê sı̂ I oē tò-tńg lâi kiàn-siat I ê ông-kok, só͘-í lán tio̍h lâi choè lán eng-kai tio̍h choè ê kang, m̄-thang thêng-khùn, tı̍t-kàu só͘ ū ê kang lóng choè oân.
TĒ 6 CHIUNN LÁⁿ KAP INN7-KAÙ Ê CHOK-CHIÀⁿ OĒ TEK-SENG3 BOĒ?
Chhiáⁿ lán khoàⁿ Lô-má 10 chiuⁿ, 13-15 chat: “In-ūi kı̀ⁿ-nā kiû-kiò Chú ê miâ ê lâng beh tit-tio̍h kiù. Chóng-sı̄ in só͘ iáu-bē sı̀n ê, thái-thó oē kiû-kiò I? Só͘ bē thiaⁿ-kı̀ⁿ ê, thái-thó oē sı̀n I? Nā bô lâng thoân, thái-thó oē thiaⁿ-kı̀ⁿ? Nā m̄ sı̄ hōng-chhe, thái-thó oē thoân? Chiàu só͘ kı̀-chài kóng, Thoân chiah ê hó-sū ê hok-im ê, in ê kha-pō͘ súi kàu cháiⁿ-iūⁿ!”
Lán ū khoàⁿ-tio̍h 4 kù Siōng-tè ê oē “thái-thó”; tāi-seng ū 2 kù iok-sok ê oē, chiū-sı̄ “kiû-kiò” kap “tit-tio̍h kiù.” Chóng-sı̄ beh kiû-kiò, in tek-khak tio̍h sı̀n, ūi-tio̍h beh sı̀n, in tek-khak tio̍h thiaⁿ, ūi-tio̍h beh thiaⁿ, tio̍h ài ū lâng kóng, ūi-tio̍h beh kóng, tio̍h ū lâng siū chhe-phài. Siat-sú lán chhe-phài soan-kàu-su, in oē khı̀ kóng, in nā kóng, hiah ê bı̄-sı̀n-chiá oē tùi thiaⁿ lâi sı̀n, nā sı̀n, in chiū oē kiû-kiò, in nā kiû-kiò, in chiū beh tit-tio̍h kiù. Chóng-sı̄ choè iàu-kín ê chiū-sı̄ lán tio̍h chhe-phài lâng khı̀ thoân.
CHOÈ TIONG7-IAÙ Ê KANG-CHOK
Nā-sı̄ án-ni sím-mı̍h sı̄ choè tiōng-iàu ê kang-chok? Chiū-sı̄ tio̍h sı̍t-hêng Chú ê bēng-lēng, chiong hok-im thoân kàu hiah ê m̄ bat thiaⁿ-tio̍h ê lâng. Goá ê pêng-iú, che pí sím-mı̍h koh khah iàu-kín ê. “Lín tio̍h khı̀ phó͘ thiⁿ-ē, thoân hok-im hō͘ bān peh-sı̀ⁿ thiaⁿ” (Má-khó 16 chiuⁿ 15 chat).
Lán tio̍h ēng chit ê choè lán ê lêng-sèng, teh sūn-thàn Sèng-keng kà-sı̄, lán ê kàu-lí ū kun-kù Sèng-keng, lán it-tēng oē chiong sè-kài ê thoân-tō choè tē-it; lán tio̍h chū-iû hōng-hiàn choè thoân-tō ê lō͘-ēng.
Hō͘ hiah ê bô teh koan-sim che sū ê lâng khı̀ choè in ka-kı̄ ê sū; chóng-sı̄ lán chiah ê thiaⁿ-kı̀ⁿ Siōng-tè tiàu-bēng ê lâng, tio̍h chı̍p-tiong lán ê it-chhè tı̄ hok-im iáu boē kàu ê só͘-chāi, chiū-sı̄ chiong Iâ-so͘ Ki-tok ê hok-im thoân kàu tı̄ m̄ bat thiaⁿ-tio̍h hok-im ê peh-sı̀ⁿ.
Ū chı̍t koá bô thoân-tō jia̍t-chêng ê lâng, tùi só͘ thiaⁿ ê tō-lí, siū kám-tōng, chiah hōng-hiàn tām-po̍h. Só͘ piáu-hiān ê chin chió, chóng-sı̄ iā oē thang chiong in ê hōng-hiàn choè chit ê tiōng-iàu ê kang-chok. Án-ni chiū oē thang hō͘ chı̍t ê sin ê chng-siā á-sı̄ chit ê sin ê kok-ka ê lâng tit-tio̍h hok-im. Iā ū chı̍t koá lâng in-ūi tùi hiàn-kim lâi kiong-kip 50 miâ á-sı̄ 100 miâ ê soan-kàu-su tı̄ pa̍t só͘-chāi teh choè kang, tùi án-ni tit-tio̍h kóng boē chhut-lâi ê hoaⁿ-hí khoài-lo̍k. In hiān-chāi teh kè-e̍k beh hōng-hiàn kok khah choē. Iā ū choē-choē bô khoàⁿ-tio̍h hok-im thoân kàu phó͘ thiⁿ-ē ê iàu-kín-sèng ê lâng, in iā hoaⁿ-hí hōng-hiàn. Án-ni choè chiū tùi in ka-kı̄ ê só͘-chāi só͘ beh choè ê kang-chok iā bô tı̀-kàu khiàm-kheh chiah tio̍h.
Lán ū chı̍t ê chin toā koh iàu-kín ê kang-chok, iā Siōng-tè ê oē ū kóng, “Goá beh tùi lí ê chhiú thó i ê huih.” Lán nā bô thoân hok-im, chit kù oē tek-khak beh èng-giām tı̄ lán. Siat-sú Bān-ông ê Ông beh lâi thóng-tı̄, lán tek-khak tio̍h oân-sêng chit hāng kang-chok. I chiong che sū kau-tài lán, lán beh hō͘ I tán joā-kú ah? Lán eng-kai tio̍h pàng-sak it-chhè, chı̍p-tiong lán ê kang-chok tı̄ chit ê toā bo̍k-phiau, tio̍h tı̄ lán chit ê sı̂-tāi lâi oân-sêng, hō͘ hok-im thoân kàu sè-kài ta̍k só͘-chāi.
Oh! goá ê pêng-iú, chhiáⁿ iông-ún goá tı̄ só͘ chhun ê kúi-nı̂ kú lâi khó͘-khǹg lí, chı̄n it-chhè ê hong-hoat chiong hok-im thoân chhut-khı̀, in-ūi, che chiū-sı̄ Iâ-so͘ lâu hō͘ kàu-hoē só͘ tio̍h choè to̍k-it ê kang-chok. Chit ê kang-chok sı̄ hiān-sı̂ choè iàu-kín ê kang-chok. Lán kiám ū teh choè chit ê sū? Lán tùi chit ê kang-chok kiám ū teh ló͘-le̍k? Lán só͘ choè ê ū sím-mı̍h chı̀n-pō͘ ê piáu-hiān? Lán kap ı̄ⁿ-kàu ê tò͘-cheng tiong ū tek-sèng? Lán tio̍h lâi khoàⁿ-māi leh.
CHOĒ-CHOĒ KHIUNN-KHAÚ Ê LANG5 KAP CHNG-SIĀ LONG2 IAÚ-BĒ THIANN TIOH8 HOK-IM
Lí kiám chai tı̄ lán ê sè-kài nih ū joā-choē ê khiuⁿ-kháu? Goá kā lí kóng, hiān-sı̂ chı̀-chió ū 2974 khoán chú-iàu ê giân-gú. Lí kiám chai chiah ê giân-gú ê tiong-kan kúi chióng ū Siōng-tè ê oē? Hiān-sı̂ chí-ū 1202 chióng nā-tiāⁿ, án-ni iáu ū joā choē ê giân-gú bô Siōng-tè ê oē? Iáu ū 1772 chióng. Chhiáⁿ lí siūⁿ khoàⁿ-māi, iok ū 2000 nı̂ ê soan-kàu kang-chok, chóng-sı̄ ū 1772 chióng ê giân-gú, iáu bô Siōng-tè ê oē. Siōng-tè tùi chit khoán ê chêng-hêng beh án-choáⁿ kóng nih? “Sı̀n sı̄ tùi thiaⁿ lâi, thiaⁿ sı̄ tùi Siōng-tè ê oē lâi”, in nā bô thiaⁿ thái-thó oē sı̀n? Chóng-sı̄ in nā bô Siōng-tè ê oē, án-ni in beh tùi tá-lo̍h thang tit-tio̍h kiù?
Chiàu thóng-kè, sè-kài iáu ū 2000 ê bı̂n-cho̍k, m̄ bat thiaⁿ tio̍h hok-im, lán iā í-keng chai-iáⁿ in toà tı̄ sím-mı̍h só͘-chāi. Goá ài chhiáⁿ lín lâi koan-sim, ài lín lâi jı̄n-bat in, iā tio̍h chai tı̄ in ê tiong-kan iáu bô soan-kàu-su teh kang-chok. In lóng iáu bô Siōng-tè ê oē, kı̂-sı̍t in lóng m̄ bat thiaⁿ-kı̀ⁿ Iâ-so͘ ê miâ-jı̄.
Tı̄ Sin-ki-nı̂-á ū 626 ê bı̂n-cho̍k, Lâm-iûⁿ-tó-sū ū 521 ê, Hui-chiu ū 350 ê, Lâm Bí-chiu ū 300 ê, Ò-tāi-lı̄-a ū 200 ê (goân-chū bı̂n-cho̍k), Ìn-tō͘ ū 100 ê, Oa̍t-lâm ū 60 ê, Hui-lı̍p-pin ū 60 ê. In iáu m̄ bat Iâ-so͘ Ki-tok ê hok-im, iáu tı̄ o͘-àm ê tiong-kan.
Kan-taⁿ tı̄ Pa-se ū 100 goā chióng sûn Ìn-tē-an lâng 150 bān, Pho͘-lū-ûi-a ū 100 bān ê Ìn-tē-an lâng, Pı̀-ló ū 250 bān, Ko-lûn-pí-a ū 10 bān ê. chiah ê Ìn-tē-an lâng toā-pō͘-hūn lóng iáu tiàm tı̄ iá-bân ê goân-sí chōng-thāi, kı̂-thaⁿ iáu ū 50 bān ê tiàm tı̄ ko-san ê Ìn-tē-an lâng, tı̄ poàⁿ bûn-bêng ê toē-tài.
Tio̍h cháiⁿ-iūⁿ chiah oē-thang hō͘ in tit-tio̍h hok-im? Chiū-sı̄ tio̍h oá-khò lán chèng kàu-hoē ê chheng-liân lâng, Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ, kap Sı̂n ha̍k-ı̄ⁿ. Chheng-liân lâng tio̍h khı̀, in-ūi ta̍k só͘-chāi ê soan-kàu thoân-thé lóng teh iàu-kiû jı̂n-châi.
Che chiū-sı̄ goá khı̀ Eng-kok tùi chheng-liân lâng kóng tō-lí ê iân-kò͘, kiat-kó ū 1200 miâ ê chı̀-goān chiá chhut-lâi. Che iā sı̄ goá piàn kiâⁿ Bí-kok kap Ka-ná-tāi ê goân-in. “Choè kang ê lâng chió”, lán su-iàu koh khah choē lâng, che chiū-sı̄ goá hōng-hiàn ka-kı̄ choè soan-kàu-su kang-chok ê goân-in. Hok-im tek-khak tio̍h thoân kàu tı̄ choân sè-kài. Goán só͘ ū ê ǹg-bāng sı̄ hē tı̄ chheng-liân lâng, in nā m̄ khı̀, chit ê kang-chok chiū bô lâng ài khı̀ choè lah. Siōng-tè teh kéng-tiàu chheng-liân lâng, chheng-liân eng-kai tio̍h ı̀n-tap.
Lán oē kı̀-tit, Iâ-so͘ só͘ ū ê ha̍k-seng lóng sı̄ chheng-liân lâng. Iâ-so͘ tı̄ in chheng-liân ê sı̂-chūn kéng-tiàu in, ūi-tio̍h Siōng-tè ê oē bô kò͘ in ê sı̀ⁿ-miā khı̀ thoân. Lán tio̍h o̍h in, tio̍h chiong lán choè hó ê hiàn chhut-lâi. Siōng-tè chí-ū chı̍t ê to̍k-siⁿ kiáⁿ, chóng-sı̄ iû-goân chhe I choè soan-kàu-su, só͘-í lán kiám thang khah su mah?
Choē-choē lâng bat tha̍k tio̍h, Lí-bûn-su-tùn, Mô͘-hoat, Khia-lí, Iâ-tek-sun téng choē-choē soan-kàu-su ê kò͘-sū, in tha̍k liáu-āu chiū chı̀-goān, khı̀ thoân tō-lí. Pêng-iú! Hiān-chāi ū choē-choē thoân-tō ê ki-koan teh bō͘-chı̍p lâng khı̀ thoân tō-lí, iáu ū choē-choē bı̂n-cho̍k bô tit-tio̍h hok-im, Siáⁿ-sū bô beh khı̀ thoân?
Goá tı̄ So͘-bûn-tap-lah ê sı̂, ū chı̍t pái thiaⁿ-kı̀ⁿ ū chı̍t ê siâⁿ-chhı̄, iáu m̄-bat ū thoân-kàu-chiá khı̀, só͘-í goá chiū kiâⁿ koè toā chhiū-nâ kàu hit ê só͘-chāi, goá lóng bô boē kı̀-tit, tng-sı̂ goá jı̍p hit ê siâⁿ-mn̂g ê kám-tōng. Siat-sú goá hiān-chāi iáu-kú sı̄ chı̍t ê chheng-liân lâng, goá tek-khak bô ài kàu tı̄ pa̍t-lâng í-keng khı̀ choè kang ê só͘-chāi. Goá it-tēng beh chhin-chhiūⁿ Lí-bûn-su-tùn chı̍t-iūⁿ, kàu tı̄ sin ê tiûⁿ-só͘, goá it-tēng beh hoan-e̍k Sèng-keng, chiong hok-im thoân hō͘ hiah ê peh-sı̀ⁿ, goá beh hoè chı̍t ê khai-thok-chiá.
Siáⁿ-sū lí tiàm tı̄ ka-kı̄ ê só͘-chāi teh lōng-hùi lí ê oa̍h-miā? Lí thang kàu tı̄ bô lâng bat khı̀ thoân hok-im ê só͘-chāi, chiong lí ê oa̍h-miā tâu-chu tı̄ chin-chiàⁿ ū kè-ta̍t ê tā-chı̀. Lí nā khı̀, lí beh tit-tio̍h koh khah toā ê só͘-chāi. Siáⁿ-sū bô beh hō͘ lí ê seng-oa̍h koh khah ū ı̀-gı̄? Lí iā thang choè chı̍t ê khai-thok-chiá khı̀ thoân tō-lí.
Oh! goá chai lí só͘ beh kóng ê, in-ūi goá í-keng thiaⁿ kúi-nā piàn, lí ín-iōng Sù-tô͘-hêng-toān 1 chiuⁿ 8 chat, chóng-sı̄ lí ín-iōng liáu m̄ tio̍h, lí ê ín-iōng sı̄ án-ni hò͘ⁿ? “Lín tio̍h tāi-seng tı̄ Iâ-lō͘-sat-léng, jiân-āu tı̄ Iû-thài, jiân-āu tı̄ Sat-má-lı̄-a í-kip choân-toē tı̍t-kàu toē-ke̍k.” Nā-sı̄ chit chat Sèng-keng ê ı̀-sù m̄-sı̄ án-ni kái-sek. Hiān-chāi goá lâi kái-sek hō͘ lí thiaⁿ, “lí tio̍h ūi-tio̍h goá choè kan-chèng tı̄ Iâ-lō͘-sat-léng kap Iû-thài, koh tı̄ Sat-má-lı̄-a tı̍t-kàu toē-ke̍k,” m̄-sı̄ “tāi-seng”, sı̄ “koh tı̄”, án-ni chit jı̄ “koh tı̄” sı̄ sím-mı̍h ı̀-sù? Chiū-sı̄ siāng-sı̂ ê ı̀-sù. Oāⁿ chı̍t kù oē lâi kóng: Lán chı̍t bı̄n tı̄ Iâ-lō͘-sat-léng thoân hok-im, siāng-sı̂ iā tio̍h tı̄ Iû-thài, Sat-má-lı̄-a kàu toē-ke̍k thoân hok-im. M̄-sı̄ beh khı̀ pa̍t-ūi kang-chok í-chêng, tio̍h tāi-seng choè-oân chit pêng ê kang-chok, lán tio̍h siāng-sı̂ tı̄ 2 ê só͘-chāi kang-chok, tı̄ pún-kok kap goā-kok tio̍h siāng-sı̂ khai-sí choè chiah tio̍h.
PÚⁿ-KOK Á-SĪ GOĀ-KOK HIT-PENG5?
Lí thiaⁿ chiah ê oē ū sím-mı̍h kám-sióng? Tùi bô-soàⁿ-tiān ê hoat-bêng liáu-āu, bô-lūn toà tı̄ joā hn̄g ê só͘-chāi, nā khui siu-im-ki, chiū lóng oē thiaⁿ-tio̍h hok-im chiat-bo̍k. Chóng-sı̄ goá iā bat khı̀ kàu choē-choē só͘-chāi, hia ū kúi nā pah bān ê lâng, lóng bô bô-soàⁿ-tiān, iā bô kóng-pò͘ tiān-tâi, bô siu-im-ki. Hiah ê lâng chin ài thiaⁿ hok-im, iā bô pān-hoat. Siáⁿ-sū hiah-nih koan-sim tı̄ pún-kok ê lâng, āi tùi pa̍t só͘-chāi, tùi koh khah hn̄g ê lâng chiū lóng bô koan-sim?
Goá chı̄n ài ēng koh khah choē ê chı̂ⁿ tı̄ chhut-pán, ēng goā-kok oē siá-chheh, tû-khı̀ án-ni, in chiū bô sím-mı̍h thang tha̍k. Tı̄ pún-kok hok-im ê chheh siông-siông hō͘ lâng kū-choa̍t, nā-sı̄ tı̄ hia, chiàu goá só͘ chai, m̄-bat tú-tio̍h lih-phoà toaⁿ-tiuⁿ á-sı̄ in só͘ chih-tio̍h ê sió-chheh. In chin ū lé-sò͘ lâi chiap-siū koh kám-siā hit ê sàng hō͘ I ê lâng, jiân-āu bô-lūn tı̄ tiān-chhia, kong-liōng khı̀-chhia á-sı̄ hoé-chhia, in lóng chin hoaⁿ-hí sûi-sı̂ lâi tha̍k. Goá tı̄ Se-pan-gâ ê sı̂, goá ê chhia sı̂-siông hō͘ chin choē lâm-lú ûi-ûi leh, in-ūi goá teh pun hok-im thoân-toaⁿ, in ūi-tio̍h ài tit-tio̍h hok-im ê thoân-toaⁿ chiū chhun chhut in ê chhiú lâi thó. Goá kám-kak in hiah-nih jia̍t-sim teh thó, ài chai-iáⁿ hit ê hok-im ê thoân-toaⁿ, só͘ beh kā in kóng ê sū.
Siat-sú nā ū chı̍t tâi chhia, chài hok-im thoân-toaⁿ, kàu moá-moá tùi Hoat-kok sái kàu Í-tāi-lı̄, á-sı̄ tùi Kó͘-pa kàu Hái-tē, chı̍t lō͘ it-tı̍t pun, kan-taⁿ án-ni choè chiū hó, tek-khak oē hō͘ chin-choē lâng chı̀n-jı̍p tı̄ éng-oa̍h. Sı̄m-chı̀ ū lâng boē hiáu ēng in ê oē káng-tō, iā oē thang ēng chit ê hong-hoat lâi thoân-tō. Siōng-tè tek-khak beh ēng bûn-jı̄ thoân-tō lâi choè-kang, che sı̄ goá ēng chin-choē chı̂ⁿ tı̄ chit hong-bı̄n ê goân-in. Goá ū kám-kak tio̍h, bô pí pun hok-im sió-chheh koh khah ū hāu-kó ê thoân-tō. Chiong hok-im thoân kàu tı̄ So͘-ngô͘, Au-chiu, Lâm-bí téng ê só͘-chāi, in-ūi lân chin ài tha̍k. Goá ū chin-choē ka-kı̄ ê chheh hoan-e̍k choè So͘-ngô͘ ê oē, iā ū hoan-e̍k choè 35 chióng kı̂-thaⁿ ê oē, sı̀-soàⁿ tı̄ kúi-nā chheng-bān lâng ê tiong-kan, iā hit ê hāu-kó chin toā.
Chhiáⁿ lí siūⁿ khoàⁿ, tı̄ pún-kok ū choē-choē ê thoân-thé teh kè-e̍k beh cháiⁿ-iūⁿ lâi thoân hok-im, chóng-sı̄ chin chió lâng siūⁿ kàu tı̄ goā-kok. In siūⁿ hiah ê m̄-sı̄ in só͘ tio̍h choè ê kang, lán chí-ū teh siūⁿ kok-lāi ê kang-chok, soà boē kı̀-tit hiah ê goā-kok ê kang-chok. Chhiáⁿ mn̄g nā ū 10 ê lâng beh kng chı̍t ki chhâ, chı̍t thâu ū 9 ê, lēng-goā chı̍t thâu chí-ū chı̍t ê, án-ni kiám oē ēng-tit? Siáⁿ-sū lí bô beh pang-chān hit thâu chí-ū 1 ê lâng teh kng ê nih? Che chiū-sı̄ goā-kok ê kang-chok su-iàu lán khı̀ pang-chān ê goân-in.
SANN Ê BÔ SANN-TANG5 Ê LANG5
Goá chin ài kóng khí saⁿ ê bô saⁿ-tâng ê lâng. Thâu chı̍t ê sı̄ chhe-phài-chiá, tē 2 ê sı̄ kı̂-tó ê, tē 3 ê sı̄ boē thang khiàm-chió ê, chiū-sı̄ siū chhe-phài ê lâng, 3 ê lóng sı̄ chin su-iàu ê.
Beh chhe-phài lâng tek-khak tio̍h ū chı̂ⁿ, siat-sú lí nā boē tàng khı̀, pêng-iú, kiám-chhái Siōng-tè sı̄ ài lí choè chı̍t ê chhe-phài-chiá. Nā án-ni lí tio̍h chhoē chı̍t lâng thoè lí khı̀, lí só͘ tio̍h choè ê chiū-sı̄ thàn-chı̂ⁿ, ēng chı̂ⁿ lâi chi-chhı̂ lâng chhut-khı̀ thoân hok-im. Lí nā hoaⁿ-hí án-ni lâi choè, lí só͘ beh tit-tio̍h ê pò-siúⁿ kap i sı̄ siāng chı̍t-iūⁿ ê.
Koh lâi chiū-sı̄ kı̂-tó ê lâng, kiám-chhái lí boē thang thàn-chı̂ⁿ, lí só͘ thàn ê chı̂ⁿ chí-ū oē thang kiong-kip lí ka-kı̄ ê su-iàu. Án-ni lí boē thang chhe-phài pa̍t-lâng khı̀, lí oē thang chiâⁿ-choè chı̍t ê kı̂-tó ê lâng, ta̍k-jı̍t ēng lí sió-khoá ê sı̂-kan lâi ūi-tio̍h Hui-chiu, Ìn-tō͘ kap Tiong-kok lâi kı̂-tó, lí iā oē thang tit-tio̍h soan-kàu-su ê miâ-toaⁿ, jiân-āu ūi-tio̍h in kı̂-tó. Lí nā siūⁿ beh siám-pı̄ lí ê chek-jı̄m, chai-ē tek-khak beh lı̂m-kàu lí. Siat-sú lí nā ūi-tio̍h hiah ê khı̀ goā-kok ê lâng tiong-sı̍t lâi kı̂-tó, lí iā oē thang tit-tio̍h pò-siúⁿ, án-ni lí chiū ū hūn tı̄ in ê kang-chok.
Iáu ū chı̍t khoán chiū-sı̄ siū chhe-phài ê lâng. Siat-sú lí ê sin-khu kiān-khong koh ióng-chòng, chiū tio̍h siū hùn-liân, keng-koè chún-pı̄ liáu-āu thang khı̀ thoân hok-im. Lí ūi-tio̍h it-seng ê kang-chok kı̂-tó ê sı̂, ū chı̍t chióng ê khùi-la̍t lı̂m-kàu lí, lí chiū oē thang sûi-sı̂ bêng-pe̍k. Siōng-tè sı̄ teh kiò lí, goá ài lí chham-ka tı̄ sè-kài choè úi-tāi ê kang-chok. Siat-sú lí nā oē thang khı̀, sı̄ bô ū pí chit ê koh khah hó ê. Soan-kàu-su sı̄ Siōng-tè só͘ tùi-tiōng, sı̄ kàu-hoē ê pó-poè. Lí chiū ū hūn tı̄ toē-chiūⁿ choè hó ê kang-chok.
Chit sı̂ sı̄ tio̍h chò kang ê sı̂-chūn----tio̍h oân-sêng chit ê bı̄ oân-sêng ê kang-chok. “Bô ū thoân-tō ê, thái-thó oē thiaⁿ-kı̀ⁿ, bô ū hōng-chhe, thái-thó oē thoân tō-lí nih?” Lán kap ı̄ⁿ-kàu chok-chiàn tiong oē tek-sèng boē? Chhiáⁿ lí ka-kı̄ lâi ı̀n-tap che sū.
TĒ 7 CHIUNN
SIANN2-SŪ KAÙ-HOĒ TUÌ SÈ-KAÌ Ê THOÂⁿ-TŌ SIT-PAĪ?
Chhiáⁿ khoàⁿ Siōng-tè ê oē. Iok-hān Hok-im 4 chiuⁿ 35 chat, “Lín kiám bô kóng, Iáu ū sı̀-ge̍h-jı̍t, chiū siu-koah ê sı̂ kàu mah? Goá kā lín kóng, kia̍h ba̍k khoàⁿ hn̂g, í-keng se̍k, thang koah lah.” Goá ê pêng-iú, goá tha̍k kàu chiah ê oē ê sı̂, goá ê sim chiū jia̍t khí-lâi. Chit ê Sèng-keng chat sı̍t-chāi chin sek-ha̍p tı̄ kin-á-jı̍t.
Tùi Iâ-so͘ kā lán kóng, Tio̍h chiong hok-im thoân kàu choân sè-kài, í-lâi í-keng beh koè 2000 nı̂ lah, chóng-sı̄ iáu ū 2000 ê bı̂n-cho̍k m̄-bat thiaⁿ tio̍h hok-im. Koh ū kúi-nā pah-bān lâng chhin-chhiūⁿ Tiong-kok, Ìn-tō͘ téng-téng ê kok-ka iû-goân ū chin choē lâng iáu boē thiaⁿ-tio̍h hok-im. Ū o͘-bı̄n lâng, n̂g-bı̄n lâng, chhiah-sek lâng----iáu ū chin choē boē bat thiaⁿ Ki-tok ê miâ. Chı̀-chió tı̄ sè-kan 30 ek ê jı̂n-kháu ê tiong-kan, 100 hun chi 65 ê lâng iáu-boē chiap-siū hok-im.
Siōng-tè m̄ nā bēng-lēng, I ū toā koân-lêng. Só͘-í lán thang oá-khò Siōng-tè ê toā lêng-le̍k khı̀ choè. I boē kiò lán khı̀ choè hiah ê put-khó-lêng ê sū. Hok-im tek-khak tio̍h thoân kàu bān-pang.” Siáⁿ-sū kàu hiān-chāi iáu boē oân-sêng nih?
Tē 1----In-ūi ū hok-im ê tùi-te̍k.
Lán kin-á-jı̍t ū tú-tio̍h chin hiông-béng í-chêng m̄-bat ū ê tùi-te̍k, só͘-í ū sı̂ lán kám-kak tio̍h kiám oē iâⁿ koè in. chia ū 3 hāng tāi-chı̀ lán tio̍h kap in tò͘-cheng, chiū-sı̄ kok-ka chú-gı̄, ı̄ⁿ-kàu, kiōng-sán chú-gı̄.
Kok-ka chú-gı̄chhut-hiān tı̄ toā pō͘-hūn ê kok-ka. Chit hāng tùi soan-kàu-su ê kang-chok chēng-ka choē-choē ê khùn-lân. I ê kháu-hō sı̄ “Hui-chiu sı̄ Hui-chiu lâng ê, Ìn-tō͘ sı̄ Ìn-tō͘ lâng ê, Tiong-kok sı̄ Tiong-kok lâng ê.” In koat-tēng beh koáⁿ-chhut pe̍h-bı̄n lâng, ēng giâu-gı̂ ê ba̍k-chiu khoàⁿ goā-kok-lâng, sı̄m-chı̀ soan-kàu-su iā bô siū hoan-gêng.
Īⁿ-kàu siông-siông sı̄ hok-im ê tùi-te̍k, te̍k-pia̍t sı̄ Hoê-hoê-kàu kap Thian-chú-kàu, nn̄g-hāng lóng bô hō͘ lâng ū chū-iû. Thian-chú-kàu ê sè-le̍k khah jio̍k ê sı̂, in chiū iông-ún chū-iû. Chóng-sı̄ in ê sè-le̍k nā kiông khí-lâi, in chiū pı̀ⁿ-choè to̍k-chhâi-chiá, Ki-tok-tô͘ chiū siū ap-pek khùn-tio̍k, í-kip sûn-kàu. Thian-chú-kàu lóng bô tām-po̍h-á ê lı̂n-bín, nā sı̄ Ki-tok-kàu sı̄ ı̂-it siong-sı̀n koh sı̍t-hêng chū-iû ê chong-kàu.
Kiōng-sán chú-gı̄ sı̄ Sat-tàn só͘ chhòng-chō, hoat-bêng, choè chân-jím ê bú-khı̀. I pí kı̂-thaⁿ sím-mı̍h chú-gı̄ koh khah kín hoat-tián, iā tiàm tı̄ múi chı̍t ê kok-ka teh kong-kek Ki-tok-kàu. Kiōng-sán chú-gı̄ teh khoa-kháu kan-ta tı̄ Lâm Bí-chiu chiū ū 100 bān lâng teh sı̀n. Chit ê siū siâ-sı̂n só͘ kek-tōng ê, bô sı̀n Siōng-tè ê ūn-tōng, sı̄ choa̍t-tùi put-khó-lêng thò-hia̍p ê. In ê thih-bō͘ toān-choa̍t it-chhè kap lāi-bı̄n, chó͘-chí thoân hok-im.
Í-siōng chit 3 hāng sı̄ hok-im ê tùi-te̍k, sui-jiân ū chiah ê hoán-tùi, lán iā tio̍h chı̀n-chêng, sūn-thàn Siōng-tè ê bēng-lēng. “Goá í-keng hō͘ lín ū koân thang ta̍h choâ kap giat-á-thâng, koh iâⁿ-kè tùi-te̍k lóng-chóng ê khùi-la̍t; koat-toàn bô chı̍t-hāng oē hāi tio̍h lín.” (Lō͘-ka 10 chiuⁿ 19 chat) Tı̄ hok-im ê lāi-bı̄n ū lêng-le̍k, oē thang iâⁿ koè it-chhè ê tùi-te̍k, koh chiong hok-im thoân kàu choân sè-kài. “In-ūi goá bô lia̍h hok-im choè kiàn-siàu, in-ūi sı̄ Siōng-tè ê koân-lêng beh kiù lóng-chóng sı̀n ê lâng.” (Lô-má 1 chiuⁿ 16 chat)
Tē 2----In-ūi lán kiông-tiau kàu-io̍k.
Goá chhim-sı̀n kàu-io̍k, ha̍k-hāu sı̄ chin su-iàu ê, in-ūi lâng thang tùi che pó͘-chhiong in só͘ khiàm-kheh ê.Ū lâng sı̄ thian-châi, chhin-chhiūⁿ Bō͘-tek (Mo͘dy) Hui-ní-pok (Philpott) kap Kiap-phó-chê Sú-bı̍t-su (Gipsy Smith), in bô-lūn ū siū kàu-io̍k á bô lóng oē sêng-kong. Kin-á-jı̍t ū lâng khoàⁿ pı̍t-gia̍p chèng-su choè iàu-kín, tit-tio̍h ha̍k-ūi choè kong-êng, chóng-sı̄ goá iā chai sui-jiân ū ha̍k-ūi iáu ū lâng boē thang choè sím-mı̍h.
Hoat-lân-sun (Franson) bat phài 100 ê sin ê soan-kàu-su hō͘ Tè Tek-seng (Hudson Taylor). Hiah ê soan-kàu-su sı̄ bô siū kàu-io̍k ê, ū ê chí-ū siū chı̍t su̍t-su̍t-á ê kàu-io̍k nā-tiāⁿ.
Tè Tek-seng khoàⁿ tio̍h in ê sı̂, chiū siá phoe chek-pı̄ Hoat-lân-sun kóng m̄ eng-kai sàng in lâi. Chóng-sı̄ 2 nı̂ āu i koh-chài siá phoe kā i kóng, i í-keng ū khoàⁿ-kı̀ⁿ in ê kang-chok, in choè chin hó ê kang, in-ūi lóng sı̄ siū Sèng Sı̂n chhiong-moá ê lâng, Siōng-tè siúⁿ-sù kháu-châi hō͘ in koh sù-hok in ê tio̍h-boâ, i kóng, i ài koh khah choē chit khoán ê lâng.
Ū chı̍t-pái goá tùi chı̍t ê soan-kàu-su ê chı̀-goān-chiá kóng: “Lí tio̍h chı̄n lí ê só͘ oē khı̀ siū kàu-io̍k.” Chóng-sı̄ goá tû-khı̀ hit pái í-goā m̄-bat koh án-ni kóng, in-ūi iáu ū koh khah tiōng-iàu ê tiâu-kiāⁿ, ū sı̂ kàu-io̍k oē chiâⁿ choè gûi-hiám-sèng ê. Choē-choē lâng ūi-tio̍h beh tit-tio̍h ha̍k-sū, á-sı̄ se̍k-sū ê ha̍k-ūi, sı̀n-gióng chiū léng-tām. Ū lâng su-iàu kàu-io̍k, chóng-sı̄ ū lâng bô su-iàu, siū kàu-io̍k m̄ sı̄ lâng-lâng só͘ su-iàu ê, ta̍k-lâng lóng ū kò-jı̂n tek ê sū-chêng.
Choè iàu-kín ê m̄ sı̄ chı̍t ê lâng tı̄ thâu-náu ū sím-mı̍h, sı̄ tio̍h khoàⁿ i ê sim-lāi ū sím-mı̍h, chiah ū sǹg-siàu ê. Sím-phó-sun kap Bō͘-tek, bô siū sím-mı̍h kàu-io̍k, chóng-sı̄ iû-goân ū ki-hoē ūi Siōng-tè choè kang. Choè iàu-kín ê sı̄ tio̍h gián-kiù Sèng-keng, kı̂-thaⁿ it-chhè ê sı̂, sı̄ tē 2 iàu-kín ê, I m̄ ài lán sit-lo̍h thoân-tō ê ı̄ⁿ-siōng.
Siōng-tè beh ēng Sèng Sı̂n ê ín-chhoā kap chí-tō, lâi kàu-io̍k lâng. Chóng-sı̄ I iû-goân beh ēng bô siū kàu-io̍k á-sı̄ siū chı̍t su̍t-á kàu-io̍k ê lâng. Toā-pō͘-hūn ê thoân-thé lóng kui-tēng, ū siū koè ko-téng kàu-io̍k, keng-koè 3 nı̂ ê Sèng-keng khò-thêng ê kàu-io̍k, koh ū chı̍t nı̂ ê sı̍t-chè kang-chok, chiah ū sek-ha̍p tı̄ choè Siōng-tè ê kang. Goá siūⁿ che siūⁿ-hoat put-kò sı̄ ha̍k-hāu hong-bı̄n ê siūⁿ-hoat, nā bô tong-jiân i tio̍h ài tı̄ bó͘ chı̍t hong-bı̄n khah ū choan-bûn-tek chiah oē ēng-tit. Chóng-sı̄ sı̍t-chè siōng ū chin choē bô siū ko-téng kàu-io̍k ê lâng, iû-goân tit-tio̍h Siōng-tè tiōng-iōng i.
Tn̂g sı̂-kı̂ siū kàu-io̍k, tùi thoân hok-im ê jia̍t-chêng ū chin toā ê sún-sit, chin choē jia̍t-sim ài khı̀ thoân-tō kiù lêng-hûn ê lâng, tı̄ hak7-ı̄ⁿ á-sı̄ Sı̂n-ha̍k-ı̄ⁿ ê hó khoân-kéng tiong sit-lo̍h in ê ı̄ⁿ-siōng. Chı̍t ê kang-lâng, keng-koè 7, 8 ge̍h-jı̍t ê gián-kiù, ū 4, 5 hāng ê sit7-chè keng-giām chiū í-keng oē jia̍t-sim ūi-tio̍h Siōng-tè choè-kang. Múi-nı̂ hē-thiⁿ it-tēng tio̍h chiong só͘ ha̍k-sı̍p ê èng-iōng tı̄ sı̍t-chè kang-chok chiah hó. M̄-thang kan-ta chiâⁿ choè ha̍k-seng, tio̍h sı̂-siông ū chek-ke̍k-tek ê ho̍k-bū chiah hó, tio̍h èng-iōng it-chhè ê khò-thêng lâi kò-jı̂n pò-tō, kiàn-chèng, á-sı̄ káng-tō, chı̄n-la̍t ūi Chú choè-kang. Nā bô oē sit-lo̍h khí-thâu ê thiàⁿ, hoé-jia̍t ê sim oē siau-bia̍t, kiù-lêng ê jia̍t-chêng iā oē siau-bô khı̀.
Choē-choē ha̍k-seng pit-gia̍p, niá chèng-su, tit-tio̍h ha̍k-sū ūi ê sı̂, lóng teh siūⁿ in ê ha̍k-gia̍p kiat-sok lah. Chóng-sı̄ goá ài kóng, hit sı̂ sı̄ tú-tú khai-sí ê sı̂-chūn. In-ūi ha̍k-hāu sı̄ chí-ū teh kà lâng tio̍h gián-kiù, í-āu in tio̍h kàu-io̍k ka-kı̄, án-ni chiū thang tit-tio̍h pí tı̄ ha̍k-hāu só͘ ha̍k-sı̍p koh khah choē, iā bû-kiong-chı̄n. Hiān-sı̂ in thang choan-bûn hoà, thang soán-tek ka-kı̄ só͘ ài tha̍k ê, jiân-āu tı̄ kang-chok hoān-ûi lâi châiⁿ choè koân-ui-chiá.
Chóng-sı̄ iā ū m̄ bat khı̀ ha̍k-hāu tha̍k chheh ê lâng, chiâⁿ choè chhut-miâ ê léng-tō-chiá, chhin-chhiūⁿ Kiat-pho-che Sú-bı̍t-su, i liân tām-po̍h kàu-io̍k tō bô, nā sı̄ i ka-kı̄ ha̍k-sı̍p, tha̍k kap siá. Lí bat thiaⁿ-tio̍h i teh kóng-oē mah? Lí ū chù-ı̀ i só͘ kóng ê Eng-gú sı̄ lóng bô chhò-gō͘ mah? Goá tı̄ pún-kok ê sı̂ chı̍t-pái koh hı̍t-pái ū thiaⁿ-koè i kóng oē, m̄-bat chı̍t pái thiaⁿ-kı̀ⁿ i tı̄ bûn-hoat-siōng ū chhò-gō͘. chóng-sı̄ chin choē tit-tio̍h ha̍k-sū á-sı̄ Sı̂n-ha̍k Phok-sū ha̍k-ūi ê lâng, in sui-jiân siū koè hiah nih7 koân ê kàu-io̍k, iû-goân siông-siông m̄-tio̍h. Soan-kàu-su m̄ sı̄ jı̂n-ûi ê, sı̄ Siōng-tè só͘ chò chhut ê, Siōng-tè khoàⁿ i ū sek-ha̍p sı̄ pí chún-pı̄ koh khah iàu-kín. I ka-kı̄ oē thang koat-tēng tı̄ tá-lo̍h chı̍t hong-bı̄n pí-kàu ū ha̍h-ēng.
Ū chin choē chin hó ê lâng, in-ūi bô tit-tio̍h ha̍k-ı̄ⁿ pit-gia̍p ê chu-keh, só͘-í boē thang jı̍p Sı̂n-ha̍k-ı̄ⁿ, boē thang tı̄ kàu-hoē kang-chok. Chóng-sı̄ chı̍t ê lâng siū Siōng-tè ê kéng-tiàu khı̀ thoân hok-im, m̄-bián siū ha̍k-būn ê hān-chè. Siat-sú nā it-tēng tio̍h oē hiáu Hi-lia̍p-gú á-sı̄ Hi-pek-lâi-gú, án-ni chiū bô lâng oē-thang khı̀ thoân tō-lí.
Ūi-tio̍h án-ni, Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ chiū sán-seng, ū ê tùi lông-tiûⁿ siū kéng-tiàu lâi hùn-liān ūi Chú kang-chok, Koh chı̍t hāng chiū-sı̄ kàu-phài koan-liām, teh ûi-chhiûⁿ, kui-tēng chin koân ê ha̍k-hun chè-tō͘, lâi sit-lo̍h choē-choē chin hó koh jia̍t-sim ê kang-chok jı̂n-oân. Chóng ū 2 tiám sı̄ ūi Chú choè kang ê, choè iàu-kín ê chu-keh, chı̍t hāng chiū-sı̄ Sèng-keng ê choân-pō͘ tı̀-sek koh chı̍t-hāng sı̄ beh cháiⁿ-iūⁿ sú-iōng Sèng-keng.
Choē-choē ha̍k-hāu lóng bô kà ha̍k-seng tio̍h cháiⁿ-iūⁿ kang-chok, chí-ū koàn thâu-náu ê tı̀-sek, iā bô kà-sı̄ ha̍k-seng tio̍h cháiⁿ-iūⁿ sı̍t-chè-siōng lâi èng-iōng.
Pò͘-tō-hoē, tı̄ goā-kok su-iàu, kap pún-kok chı̍t-iūⁿ. Sū-sı̍t-siōng goā-kok sı̄ koh khah su-iàu, nā án-ni choè, siu-sêng it-tēng oē koh khah choē, te̍k-pia̍t tı̄ sè-kài ê kok toā to͘-chhı̄ lâi kú-hêng ê sı̂, oē-thang tit-tio̍h koh khah toā ê hāu-kó. Goá tı̄ Hô-sio̍k Tang Ìn-tō͘ ê sı̂, hia ê soan-kàu-su bô ài goá tı̄ pò͘-tō-hoē tiong kong-khai chhiáⁿ lâng koat-chı̀. Sū-sı̍t-siong goá ê hoan-e̍k kā goá kū-choa̍t chit ê sū, chóng-sı̄ goá chiū chı̀n-hêng. Siōng-tè iû-goân choè kı̂-biāu ê kang-chok, tùi hit-tia̍p í-āu, in chiū chàn-sêng goá ê choè-hoat. Tāi-chiòng pò͘-tō tı̄ goā-kok sı̄ Siōng-tè só͘ beh ēng, choè iú-hāu ê hong-hoat.
Tē 3----In-ūi choē-choē só͘-chāi koaiⁿ-mn̂g.
Sui-jiân ū choē-choē thoân tō-lí ê mn̂g, í-keng koaiⁿ khí-lâi, iáu ū khui teh ê só͘-chāi, siáⁿ-sū lán iáu m̄ jı̍p-khı̀? Siáⁿ-sū m̄ ēng khah choē ê sı̂-kan ūi-tio̍h hiah ê koaiⁿ teh ê mn̂g kı̂-tó? Lí oē kı̀-tit Pó-lô chı̍t pái koh chı̍t pái lı̄-khui koaiⁿ teh ê mn̂g, iā chı̀n-lı̍p hiah ê khui teh ê mn̂g. Hiān-chāi ta̍k só͘-chāi ê mn̂g lóng khui teh, beh hō͘ lán lı̄-khui hiah ê koaiⁿ teh ê mn̂g lâi jı̍p, iā thèng-hāu Siōng-tè khui hiah ê koaiⁿ teh ê mn̂g ê jı̍t-chí. I chai lán tı̄ sím-mı̍h sı̂, tı̄ sím-mı̍h só͘-chāi tio̍h choè kang, I oē kā lán kè-e̍k kàu chin hó-sè.
Tē 4----Lán bô phài kàu-gia̍h ê soan-kàu-su.
Būn-toê sı̄ kang-lâng ê sò͘-gia̍h. Tı̄ Tiong-kok ê chhân-hn̂g toā koh khoah, lông-hu lóng tio̍h ēng chhiú khı̀ siu-sêng it-chhè ê ngó͘-kok. Chóng-sı̄ in oē lóng siu kàu liáu, siáⁿ-sū neh? In-ūi múi chı̍t ê lâm-lú ló-iù chhut-khı̀ choè-kang. In ê jı̂n-sò͘ choē, só͘ beh choè ê kang lóng oē choè oân.
Lán ê Chú iā ū chit-khoán ê kè-e̍k, só͘-í I kóng: “thang siu-sêng ê sı̄ choē, choè-kang ê sı̄ chió, só͘-í lín tio̍h kiû hn̂g chú pek kang khı̀ kā I siu-sêng” (Má-thài 9: 37, 38). Siat-sú lán nā ū kàu-gia̍h ê kang-lâng, kang chiū choè oē oân, chóng-sı̄ lán sı̂-siông teh khiàm-kheh kang-lâng. Nā kap Chú Iâ-so͘ ê sı̂-tāi pí-kàu, kin-á-jı̍t lán ê jı̂n-kháu sı̄ ke-thiⁿ, chóng-sı̄ choè kang ê chin chió. Só͘-í lán tio̍h kè-sio̍k iàu-kiû chheng-liân lâm-lú chı̀-goān lâi choè soan-kàu ê kang-chok, lán su-iàu koh-khah choē ê kang-lâng.
Tē 5----In-ūi lán bô o̍h Pó-lô ê hong-hoat.
Tı̄ Thê-mô͘-thài hō͘-su 2 chiuⁿ 2 chat, lán oē thang khoàⁿ-kı̀ⁿ Pó-lô ê hong-hoat: “Lí tı̄ choē-choē kan-chèng ê lâng ê bı̄n-chêng só͘ tùi goá thiaⁿ-kı̀ⁿ chiah ê sū, tio̍h kau-thok tiong-sı̀n ê lâng, chiong-lâi kham-tit kà-sı̄ pa̍t lâng ê.” Pó-lô ê hong-hoat sı̄ kà-sı̄ pa̍t-lâng, iā kiò siū kà-sı̄ ê lâng tio̍h koh-chài kà-sı̄ pa̍t-lâng; in-ūi kang-lâng siū-hùn liáu chhut-khı̀ kang-chok, koh khı̀ hùn-liān pa̍t ê kang-lâng.
Kim-jit7 choè hó ê hong-hoat sı̄ khai-pān Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ, hùn-liān ha̍p-ēng ê kang-lâng. In keng-koè hùn-liān liáu-āu chiū thang chhe-phài, tùi ka-kı̄ ê lâng thoân hok-im sı̄ choè hó ê hong-hoat, lán bô khó-lêng kan-taⁿ khò goā-kok soan-kàu-su tùi choân sè-kài thoân hok-im, in-ūi lâng-gia̍h bô kàu-gia̍h.
Lí oē kı̀-tit Iâ-so͘ tāi-seng ū hùn-liān 12 ê ha̍k-seng, chóng-sı̄ āu-lâi ū hùn-liān 70 ê. Pó-lô bô choè bo̍k-su, i hō͘ lâng hoán-hoé, kā in siat-lı̍p tiúⁿ-ló liáu-āu chiū koh khı̀ pa̍t só͘-chāi. I hō͘ pún toē ê léng-tō-chiá hū-chek kàu-hoē, hō͘ in ka-kı̄ chi-chhı̂, in-ūi sı̄ oa̍h ê, iā oa̍h ê tek-khak oē tióng-toā.
Tı̄ Sù-tô͘ hêng-toān 19 chiuⁿ 8-10, 18-20 chat, lán oē-thang tit-tio̍h kı̂-biāu ê bô͘-hoān. Lán chiah tı̄ té-té ê 2 nı̂ kú, sió A-se-a ê lâng lóng í-keng thiaⁿ tio̍h hok-im. Chin choē sio̍k tı̄ siâ-su̍t ê chheh lóng tı̄ chèng-lâng ê bı̄n-chêng ēng hoé sio, hit-sı̂ só͘ sio ê chheh, kè-ta̍t kúi nā chheng kho͘, iā tı̄ hia tō-lí toā-toā tit-tio̍h heng-ōng.
Chit ê sū sı̄ cháiⁿ-iūⁿ hoat-seng? Pó-lô mê-jı̍t teh kà chheh, i pún-sin tong-jiân bô piàn-kiâⁿ choân A-se-a, tı̄ múi chı̍t ê siâⁿ-chhı̄ thoân-tō. I sı̂-siông tiàm tı̄ chit ê só͘-chāi kà-sı̄ lâng, āu-lâi tit-tio̍h kà-sı̄ ê lâng chiah khı̀ ta̍k só͘-chāi soan-thoân hok-im, hit ê kiat-kó sı̄ kı̀ tı̄ Sù-tô͘ hêng-toān 19 chiuⁿ. I bô-lūn khı̀ tá-lo̍h, chiū-sı̄ “káng-tō kap kà-sı̄” (Sù-tô͘ hêng-toān 14 chiuⁿ 21 chat) chit ê hong-hoat m̄-bián siu-kái, ta̍k só͘-chāi lóng oē-thang chiàu án-ni choè.
Se Ìn-tō͘ Soan-tō-hoē í-keng chèng-bêng chit ê hoan-tō͘. In tı̄ Kó͘-pa ū siat-lı̍p Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ, múi chı̍t keng ê kàu-hoē chiū-sı̄ Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ, jiân-āu iā kàu tı̄ Hái-tē, āu-lâi tı̄ To-bêng-nı̂-ka Kiōng-hô-kok, kap Gê-bé-ka iā siat-lı̍p Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ, hiān-chāi in tı̄ Hoat-sio̍k ê chı̍t ê tó-sū choè tē 5 pái siāng khoán ê kang-chok. Án-ni choè ê kiat-kó cháiⁿ-iūⁿ? Tùi Sèng-keng ha̍k-ı̄ⁿ chhut-lâi ê chin choē ha̍k-seng, lóng kài tı̄ Se Ìn-tō͘ ta̍k ê hái-sū, iā í-keng tit-tio̍h 8 bān goā miâ ê lâng kui Chú lah.
Koè-khı̀ kúi nā 10 nı̂ ê tiong-kan, lán só͘ ēng ê hong-hoat sı̄ siat-lı̍p kàu-hoē tı̄ toā siâⁿ-chhı̄. Chóng-sı̄ tiàm tı̄ phian-phiah só͘-chāi ê lâng, lóng bô thiaⁿ-tio̍h hok-im, iā bô ki-hoē thang thiaⁿ-kı̀ⁿ Se Ìn-tō͘ Soan-tō-hoē ū chhái-iōng Pó-lô ê hong-hoat, hiān-chāi múi-nı̂ nı̂-hoē ê gı̄-oân ū chhiau-koè 7 chheng lâng í-siōng, tı̄ hia Siōng-tè ê oē chin kín thoân chhut-khı̀.
Tı̄ Ai-thê-o͘-pek, soan-kàu-su ê kang-chok chí-ū tām-po̍h ê chı̀n-tián nā-tiāⁿ. Goá khı̀ in hia ê sı̂, sı̀n-chiá hui-siông chió, chóng-sı̄ tı̄ Í-tāi-lı̄ lâng chiàm-niá ê sı̂, in pún-toē ê lâng lâi chiap-soà thoân-tō ê kang; sui-jiân chin choē lâng siū koaiⁿ tı̄ kaⁿ-lô, siū piⁿ-phah koh choè sûn-kàu-chiá, chóng-sı̄ ū ín-chhoā 2 bān lâng kàu Ki-tok ê bı̄n-chêng lâi, iā chiah ê kang-chok bô chı̍t ê soan-kàu-su chham-ka, hiān-chāi tı̄ hia ū 5 bān ê Ki-tok-tô͘, 300 keng pún-toē kàu-hoē, che sı̄ kı̂-biāu ê sı̂n-jiah ah! Chit ê hong-hoat sı̄ choè lí-sióng ê hong-hoat, che sı̄ beh chin chiàⁿ sêng-kong chí-ū chı̍t ê hong-hoat.
Chit khoán ê hong-hoat iā séng chin choē hùi-iōng, oē thang tùi in ê kàu-hoē tit-tio̍h chi-chhı̂. Āu-lâi it-chhè ê kang-chok chiū oē chiâⁿ-choè ka-kı̄ chi-chhı̂ ê kang-chok, chiū-sı̄ chū-thoân, chū-tı̄, chū-kip. Che sı̄ Sèng-keng ê hong-hoat, iā sı̄ Pó-lô ê hong-hoat, bô su-iàu tio̍h kái-chı̀n ê.
Tē 6 ---- In-ūi lán bô sı̀n, ı̄ⁿ-pang lóng tı̂m-lûn.
Siat-sú chí-ū hiah ê bêng-bêng teh kū-choa̍t Iâ-so͘ ê lâng it-tēng oē bia̍t-bô, pa̍t-lâng lóng oē tit-kiù, lán chiū bô pit-iàu kā in kóng Iâ-so͘ Ki-tok ê sū. Chóng-sı̄ Sèng-keng ū kà-sı̄, kı̀ⁿ-nā bô sı̀n ê lâng chiū-sı̄ tı̂m-lûn ê, in chí-ū tı̄ hok-im ê lāi-bı̄n chiah ū tit-kiù ê ǹg-bāng.
Pó-lô tı̄ í-hā kúi kù oē ê tiong-kan ū teh kóng-khí koan-hē ı̄ⁿ-pang ê sū. “Koh lín pêng-sò͘ tùi lín ê kè-sit lín ê choē-koà lâi sí ê, seng-sêng sı̄ choè thang siū-khı̀ ê, bô só͘ ǹg-bāng, tiàm tı̄ sè-kan m̄-bat Siōng-tè.” (Í-hut-só͘ 2 chiuⁿ, 1, 3, 12 chat) Che sı̄ in ê chêng-hêng, in sı̄ boē thang bán kiù ê, iā sı̄ éng-oán tı̂m-lûn ê.
Chia ū 2 toāⁿ iàu-kín ê Sèng-keng chat, tē it kù sı̄ Sù-tô͘ hêng-toān 4 chiuⁿ 12 chat, “Koh tı̄ pa̍t ê pēng-bô chín-kiù; in-ūi tı̄ thiⁿ-ē, bô siúⁿ-sù pa̍t ê miâ tı̄ lâng ê tiong-kan, hō͘ lán tiàm tı̄ i lâi tit-kiù.” In ê sı̂n, in ê chong-kàu lóng bô lō͘-ēng, Bo̍k-hán-bek-tek, Khóng-chú, Sek-khia í-kı̍p kı̂-thaⁿ, lóng bô lō͘-ēng, chí-ū oá-khò Ki-tok, thang tit-kiù. Tē 2 toāⁿ ê Sèng-keng chat sı̄ Iok-hān 14 chiuⁿ 6 chat, Iâ-so͘ kóng, “Nā bô tùi goá, chiū bô lâng chiū-kı̄n Pē.” Bô kı̂-thaⁿ ê lō͘ thang kàu Siōng-tè hia, I kóng: “Goá chiū-sı̄ lō͘”, bô lâng oē chiâⁿ choè lō͘, iā bô lâng sı̄ lō͘. Siat-sú ı̄ⁿ-pang nā sı̄ bô tı̂m-lûn, án-ni chit 2 toāⁿ ê Sèng-keng tùi in chiū bô sím-mı̍h ı̀-sù.
Chóng-sı̄ lí kiám-chhái beh kóng án-ni bô kong-tō, lí siūⁿ chı̍t ê thiàⁿ ê Siōng-tè m̄ ài án-ni choè, Siōng-tè chí-ū beh chín-kiù lán nā-tiāⁿ? Siat-sú sı̄ án-ni, it-chhè chiū m̄ sı̄ un-tián, I put-kò sı̄ teh hêng chè-bū nā-tiāⁿ. Lán goân-lâi m̄ eng-kai tit-tio̍h sím-mı̍h, só͘-í lóng sı̄ un-tián.
Goá ê pêng-iú, goá m̄ chai I beh án-choáⁿ choè, chóng-sı̄ goá chai I só͘ choè ê sū sı̄ choa̍t-tùi, bô chhò-gō͘ ê. I beh choè kong-gı̄ ê sū, goá beh chiong it-chhè kau tı̄ I ê chhiú nih, kàu soah-boé goá oē chai I só͘ choè ê sū, goá beh oân-choân tit-tio̍h moá-chiok, só͘-í goá beh kóng, “I choè liáu chin tio̍h, goá nā tı̄ I ê lı̍p-tiûⁿ, goá iā beh án-ni choè”. Lán iā beh chàn-sêng thiⁿ-sài ê ı̀-kaı̀n “lí ê sím-phoàⁿ sı̄ chin-sı̍t koh kong-gı̄.” (Khé-sı̄ lio̍k 16 chiuⁿ 7 chat)
Tē 7 ---- M̄-thang koh sit-pāi.
Lán lóng chin goān-ı̀ kiâⁿ Siōng-tè ê chí-ı̀, lán iā chai chiong tō-lí thoân-kàu phó͘-thiⁿ-ē í-goā, bô chı̍t-hāng sū thang hō͘ I ê sim boán-chiok. Siat-sú tı̄ koè-khı̀ lán ū sit-pāi, án-ni lán tı̄ chiong-lâi chiū bô lí-iû thang koh chài sit-pāi. Taⁿ lán tio̍h lâi choè lán ê kang, tio̍h chiàu lán ê tiàu-bēng khai-sí lâi kang-chok. Tek-khak tio̍h chiong hok-im thoân kàu ta̍k só͘-chāi. Siáⁿ-sū bô beh tı̄ lán ê sè-tāi oân-sêng nih?
Siōng-tè teh kiò lí, I iā chin ài lí khı̀. Chhiáⁿ sūn-ho̍k Sèng sı̂n, m̄ thang ûi-poē tùi thiⁿ lâi ê ı̄ⁿ-siōng, chhiáⁿ ı̀n kóng: “Chú ah, goá tı̄ chia, chhe goá.” Kiám-chhái I ài lí tio̍h chhe-phài chı̍t-ūi lí ê tāi-lí-chiá khı̀, nā án-ni, chhiáⁿ lí chı̄n-la̍t khı̀ thàn chı̂ⁿ; chóng-sı̄ tio̍h chiong chı̂ⁿ hōng-hiàn, chhe-phài lâng tāi-thè lí, khı̀ thoân hok-im, lí tio̍h chı̄n lí ê pún-hūn tı̄ sè-kài ê thoân-tō. Kiám-chhái sı̄ Siōng-tè kiò lí tio̍h kı̂-tó, m̄ thang ko͘-hū I, tio̍h chiâⁿ-choè tāi-tó ê lâng, tı̄ lí ê sim-lāi tio̍h ū goā-kok thoân-tō ê sū, ūi-tio̍h tı̄ goā-kok thoân-tō hiah ê lâng kı̂-tó, tio̍h ūi-tio̍h keng-hùi kı̂-tó, tio̍h bô thêng ê kı̂-tó tı̍t-kàu choân sè-kài lóng tit-tio̍h hok-im.
Tù-chiá Sú-bı̍t-su Phok-sū, sı̄ hiān-tāi chhut-miâ ê pò͘-tō-ka, iā sı̄ iu-siù ê chok-chiá. Siōng-tè ū siúⁿ-sù i tùi thiⁿ lâi ê tı̀-hūi, só͘-í i ū siá 20 goā pún ê chheh. Chhin-chhiūⁿ “Chú beh koh lâi”, chiū-sı̄ i ê tāi-piáu chok-phín. Kı̂-thaⁿ i iā ū siá 1000 goā siú ê sèng-si. M̄ nā án-ni Siōng-tè iā siún-sù i chin toā ê pò͘-tō un-sù, i ê kha-jiah piàn-thoân tı̄ sè-kài 5 toā chiu. In-ūi i só͘ thoân ê hok-im sı̄ kán-tan koh ū toā kám-tōng la̍t, só͘-í tùi i só͘ thoân ê hok-im lâi chiap-la̍p Ki-tok ê lâng, hui-siông choē.
Siōng-tè m̄-nā siún-sù i pò͘-tō kap siá-chok ê un-sù, iā te̍k-pia̍t ēng i, lâi chhòng-siat Ka-ná-tāi To-lûn-to Bı̂n-chiòng kàu-hoē. Tùi tı̄ i ê bo̍k-hoē, chit keng kàu-hoē kim-jı̍t í-keng chiâⁿ-choè choân sè-kài pò͘-tō ê kı̀-hō. Hiān-sı̂ Bı̂n-chiòng kàu-hoē ū phài 350 ê soan-kàu-su, hun-soàⁿ tı̄ sè-kài ta̍k só͘-chāi, tı̄ 40 goā ê thoân-thé teh thoân hok-im.
Sú Phok-sū hiān-chāi sı̄ choan-jı̄m chò Bı̂n-chiòng kàu-hoē ê pò͘-tō bo̍k-su, kàu-hoē ê sū kau-tài i ê kiáⁿ Sú Pó-lô bo̍k-su teh siat-hoat. Siāng-sı̂ Sú Phok-sū iā kiam-jı̄m choè Sè-kài Bûn-jı̄ Pò͘-tō Hia̍p-hoē Bêng-ū Hoē-tiúⁿ, hō͘ chit ê hoē tit-tio̍h chin toā ê pang-chān, goān Siōng-tè jı̍t-jı̍t ke-thiⁿ sù-hok i ê kang-chok.