Ēng Hé tú Hé
Pak Bí-chiu ê tiong-pō͘ ū chı̍t ê khoah-toā ê pı̂ⁿ-iûⁿ, i ê bı̄n-chek kúi-nā bān hong-lí. Tı̄ chı̍t-pah nı̂ chêng hia lóng bô lâng choh-chhân, chí-ū kui-tı̄n ê iá-gû, thong jı̍t cháu-lâi cháu-khı̀. Koh ū kúi-ê bô siū kàu-io̍k ê Ìn-tē-an lâng, sı̀-soàⁿ tı̄ ta̍k só͘-chāi teh phah-la̍h kap chhı̄ cheng-siⁿ. Tùi Pe̍h-bı̄n lâng kàu hia khai-khún í-lâi, hit só͘-chāi chiū chiâⁿ choè pûi-toē. Bô kú chiū siat peh-sı̀ⁿ boé-boē ê koe-chhı̄. Chá-sı̂ choè pha-hng ê toē, chháu-chhı̀ hoat kàu chin koâiⁿ, āu--lâi chiū khiā-khí ê lâng chin-choē, koe-chhı̄ lāu-jia̍t, koh ū toā siâⁿ chin choē, thih-lō͘ thàu-lâi, thàu-khı̀, peh-sı̀ⁿ chin choē, sı̍t-chāi sı̄ lâng tē-it an-lo̍k ê só͘-chāi.
Kúi-cha̍p nı̂-chêng, chit só͘-chāi iáu-bē khai-khún ê sı̂, ū chı̍t ê pù-lâng, tiàm tı̄ chit-ê pı̂ⁿ-iûⁿ chhò-chhiū, lâi khí chı̍t keng chhâ-chhù, soà tı̄ hia choh-chhân. Toē-thó͘ khoah toā kàu bô kài-hān, só͘-í choh-chhân ê lâng lóng thang chiàu ka-kı̄ ê khùi-la̍t lâi choè só͘ ài choè--ê, sui-jiân chhù-piⁿ chin chió saⁿ-lı̄ chin hn̄g, só͘ khiā ê chhù, só͘ ēng ê khı̀-khū, sui-jiân sı̄ chin chho͘-sio̍k, chóng-sı̄ ta̍k hāng kàu-gia̍h, lóng bô khiàm-kheh ê hoân-ló, pa̍t jı̍t oē pù á-boē? M̄-bián thèng-hāu mn̄g iā í-keng thang chai--lah.
Ta̍k pái kàu chin ta-sò ê sı̂, thiⁿ-khı̀ chin jia̍t,chia̍h ê-hng āu thiⁿ-khı̀ khah léng, ta̍k lâng tiàm mn̂g-kháu chhin-chhiūⁿ teh kóng-oē, hn̄g-hn̄g khoàⁿ-kı̀ⁿ piàn-toē ê gō͘-kak, hō͘ hong chhe-lâi chhe-khı̀, koh khoàⁿ-kı̀ⁿ gō͘-kak í-keng se̍k, koah ê sı̂ teh-beh kàu, lâng ê sim-koaⁿ put-chí hoaⁿ-hí. Tú-tú ta̍k lâng teh phah-sǹg kin-nı̂ chiah hó nı̂-tang, sı̍t-chāi hō͘ lâng chin hoaⁿ-hí, m̄-bián khoà-lū iau kap koâⁿ, hut-jiân tı̄ thiⁿ-piⁿ toā khí o͘-hûn, siông-sè khoàⁿ, tı̄ hûn-ē ū hé-iām. Chit sı̂, lâng lóng chù-ba̍k soè-jı̄ khoàⁿ, sim-lāi hut-jiân pho̍k-pho̍k chhéng.
Che sı̄ sím-mı̍h in-toaⁿ? In-ūi hit só͘-chāi ê lâng, tē-it kiaⁿ khòng-iá ê hé, chiah toā ê pı̂ⁿ-iûⁿ, tû lâng só͘ choh ê toē í-goā, lóng sı̄ hoat chin koâiⁿ ê chháu. Koh ū chhı̀-phè chhiū-nâ, ko͘-tâ ê chhiū-hio̍h. Nā ū ka-la̍uh chı̍t tiám hé chhiⁿ, liâm-piⁿ khí toā ê hé-sio lóng phah boē sit. Koh khoàⁿ-kı̀ⁿ hé hō͘ hong chhe tı̍t-tı̍t toh--lâi, i ê kín chhin-chhiūⁿ khòng-iá ê bé. Chit sı̂ ta̍k lâng lóng bô hoat-tō͘ thang chín-kiù, chí-ū saⁿ tùi-bı̄n thó͘-khùi nā-tiāⁿ. Tāi-khài lâng keng-kè hé-sio ê sū, chı̍t-sı̀ lâng bô boē-kı̀--tit. Koh tı̄ hit chhiū-nâ lāi ū chin-choē iá-siù, tı̄ iām-hé ê tiong-kan kui-tı̄n cháu-lâi, cháu-khı̀. Chhâi-lông, hı̂m, hó͘, pà, iá-gû, sai-gû, chhiūⁿ, lo̍k, niau, thò͘, bô chı̍t hāng bô, ta̍k chiah teh saⁿ-khoeh loān-loān chǹg.
Pêng-sı̂ ê iá-siù, khah siông sı̄ kiông--ê chia̍h jio̍k--ê. Kàu chit chūn lóng bô thun-chia̍h ê sim, káⁿ-sı̄ in-ūi teh chhē oa̍h ê lō͘, boē kò͘-tit pa̍t hāng, chit tiong-kan ū ê poa̍h-tó, ū ê bô la̍t, chiū boē bián-tit hō͘ iām-hé sio--sí. Sèng-chheh Khé-sı̄-lio̍k 6:15. lūn thiⁿ-toē ê boa̍t-jı̍t, sè-kan ê ông, toā-koaⁿ, chiong-kun, pù-lâng, le̍k-sū, choè lô͘-châi--ê, chū-iû--ê, lóng ka-kı̄ bih tı̄ soaⁿ-khang soaⁿ-hia̍t, kā soaⁿ kóng, “Tó lâi khàm--goá, thang siám-pı̄ chō-ūi--ê ê bı̄n-chêng, kap Iûⁿ-ko ê siū-khı̀.” Hit sı̂ chèng-lâng kiám bô chhin-chhiūⁿ khòng-iá hé-sio hiah-ê tio̍h-kiaⁿ teh cháu ê iá-siù--mah? Sui-jiân kóng, “Á-sı̄ cháu iā boē chhē chı̍t ê thò-tòng jia sin-khu ê só͘-chāi.” Tiàm tı̄ pı̂ⁿ iûⁿ ê lâng chí-ū chı̍t ê hoat-tō͘ thang lâi tí-tng chit-ê hé, che sı̄ lâng oē chai nā-tiāⁿ, pa̍t hāng ê tōng bu̍t chiū chit hō bô tı̀-sek, tàu-tí sı̄ sím-mı̍h hoat-tō͘? Chiū-sı̄ hn̄g-hn̄g khoàⁿ-kı̀ⁿ hé tùi bı̄n-thâu-chêng tı̍t-tı̍t lâi, chiong só͘ khiā sin-piⁿ sı̀-bı̄n ê chháu, tāi-seng tiám hé kā i sio, chiū chit-ê hé ǹg goā-bı̄n tı̍t-tı̍t sio khı̀. Goā-bı̄n ê hé bē lâi ê tāi-seng, chit só͘-chāi í-keng sio liáu-liáu, lâng thang tiàm hit lāi-bı̄n, thèng-hāu tùi-bı̄n teh lâi ê hé, chiū bô chháu thang hō͘ i sio, án-ni m̄-nā lâng ê sı̀ⁿ-miā thang pó-choân, chiū ta̍k hāng ê iá-siù iā thang lâi chia tit-tio̍h oa̍h, chiàu án-ni lūn chiū hāi sı̀ⁿ-miā--ê sı̄ hé, kiù sı̀ⁿ-miā--ê iā sı̄ hé. Téng-bı̄n só͘ kóng--ê thang choè sím-phoàⁿ hit jı̍t ê phı̀-jū, chhin-chhiūⁿ hé sui-jiân sı̄ thang kiaⁿ ê mı̍h, chóng-sı̄ ài tí-tng chit-ê hé ê hoat-tō͘ sı̄ put-chí khoài. Taⁿ thang ēng chı̍t kù oē lâi pau-hâm i kóng, “Ēng hé tí-tng hé.” Siōng-tè ê toā siū-khı̀ sı̍t-chāi sı̄ tē-it thang kiaⁿ, nā-sı̄ tí-tng chit-ê toā siū-khı̀ iā sı̄ put-chí khoài. Siōng-tè to̍k-siⁿ ê kiáⁿ Iâ-so͘ Ki-tok lı̂m-kàu sè-kan, thoè chèng lâng tam-tng choē-ok, tı̄ sı̍p-jı̄-kè téng siū ke̍k-toā ê siū-khı̀. Hoān-nā sı̀n hok-im ê lâng, chhin-chhiūⁿ teh siám-pı̄ hé chı̍t-poaⁿ-iūⁿ, lı̄-khui chit-ê beh siū sio ê só͘-chāi, kàu í-keng sio liáu ê só͘-chāi. Só͘-í Sèng-chheh ū kóng, “Siōng-tè thiàⁿ sè-kan kàu siúⁿ-sù I ê to̍k-siⁿ Kiáⁿ, hō͘ hoān-nā sı̀n--I ê lâng, bián tı̂m-lûn, oē tit-tio̍h éng-oa̍h.” Chhiáⁿ lí siūⁿ--i, Siōng-tè ê toā siū-khı̀ í-keng lı̂m-kàu lí ê tāi-piáu, āu--lâi koat-koàn bô lı̂m-kàu lí ê sin-khu, chí-ū ài lí tio̍h tiàm í-keng sio ê só͘-chāi, oá-khò lí ê tāi-piáu chiū hó, nā-sı̄ lí m̄ hoán-hoé koé-pı̀ⁿ, m̄-sı̀n tō-lí, m̄ jı̄n thoè lí siū hêng-hoa̍t ê tāi-piáu, chiū thèng-hāu sím-phoàⁿ ê jı̍t, lí chiū chhin-chhiūⁿ Sèng-keng só͘ kóng, “Chèng lâng ài bih tı̄ soaⁿ-tōng, kàu-bé lóng boē jia-khàm--lí, hō͘ chē tı̄ pó-chō--ê boē khoàⁿ--kı̀ⁿ.” Tùi án-ni khoàⁿ, lí kiám m̄ thàn kin-á-jı̍t ê hó ki-hoē, sêng-sim kám-siā Siōng-tè ū thoè lí choè chiâⁿ. Sı̀n I ê to̍k-siⁿ Kiáⁿ, lâi siám-pı̄ āu-jı̍t ê hêng-hoa̍t.
Í-keng Tit--tio̍h, Iáu-kú Ǹg-bāng Sím-mı̍h?
Chı̍t jı̍t, goá tı̄ hái-piⁿ kiâⁿ-kiâⁿ, khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê choh-sit lâng kap chı̍t ê thó-hı̂ lâng saⁿ-kap kóng-oē. Choh-sit lâng kā thó-hı̂--ê kóng, “Lí tit-tio̍h Siōng-tè sià-bián iáu-bē?” Thó-hı̂--ê kóng, “Iáu-bē,” Choh-sit lâng koh kóng, “Goá put-chí teh ǹg-bāng lí goá ê kè-sit lóng oē tit-tio̍h Siōng-tè sià-bián.” Goá thiaⁿ-kı̀ⁿ sim-lāi siūⁿ put-chí bô tú-hó, chiū kā in kóng, “Nn̄g ūi pêng-iú! Lín chûn sim khiam-pi goá put-chí poē-ho̍k, chóng-sı̄ ‘Ǹg-bāng’ nn̄g jı̄, boē bián-tit khah bô thò-tòng. Ki-tok kiám m̄-sı̄ í-keng sí tı̄ sı̍p-jı̄ kè, thoè sè-kan lâng sio̍k-choē--mah?” Koh kóng, “Kı̀ⁿ-nā sı̀n ê lâng í-keng tit-tio̍h kiù.” Só͘-í goá chhim-chhim ka-kı̄ sı̀n chá-chá ū tit-tio̍h sià-bián, lı̄-khui choē-ok, jı̍p Siōng-tè ê kok--lah. Kiám-chhái ū pêng-iú sàng goá chı̍t hāng mı̍h, í-keng sàng kàu ke-lāi, pa̍t jı̍t saⁿ tú, mn̄g ū tit--tio̍h á-bē? Ìn kóng, “Goá tú-tú teh ǹg-bāng lí sàng--goá.” Án-ni thong--mah? Lán lâng tı̄ sè-kan, boē-oē toà sin-khu chiūⁿ thian-tông, án-ni lâi kóng, “Goá put-chí ǹg-bāng,” iáu-kú khah ū ı̀-sù. Lín ê choē-ok í-keng tı̄ sı̀n, hoán-hoé koé-pı̀ⁿ ê sı̂, oân-choân sià-bián--lah, bián thèng-hāu lín “NG3-BANG7.” (Í-sài-a 44:22) Nn̄g lâng thiaⁿ-liáu hoaⁿ-hí tı̀m-thâu, sim-lāi put-chí pêng-an.
The-sı̂ Un-tián.
Ū chı̍t ê boē thô͘-thoàⁿ ê hó-gia̍h lâng, choè lâng put-chí ū siá-sı̀, nā chai ū sòng-hiong kan-khó͘ lâng, siông-siông àm-chı̄ⁿ chín-chè. Chı̍t pái tang-thiⁿ sı̂, seh kāu hong thàu, thiⁿ-khı̀ hui-siông koâⁿ, chit-ê hó-gia̍h lâng siūⁿ-tio̍h bó͘ ke chı̍t ê lāu lâng, bó͘ ke chı̍t ê koáⁿ-hū, in só͘ khiā ê chhù lóng sı̄ phoà-sàm, kàu chit sı̂-chūn, tek-khak chin koâⁿ. Chiū kiò lô͘-po̍k thoa chhia sàng thô͘-thoàⁿ khı̀, chiong hiah-ê só͘-chāi, ta̍k hāng hoan-hù siông-sè. Lô͘-po̍k chiàu só͘ hoan-hù khı̀ kiâⁿ. Kàu, khoàⁿ-kı̀ⁿ nn̄g tè soè keng chhù-á, lāi-bı̄n khang-khang. Chiū chhut siaⁿ kiò kóng, “Thô͘-thoàⁿ lâi--lah! Liâm-piⁿ chı̍t ê lāu-toā lâng chhut--lâi. Lô͘-po̍k mn̄g, “Thô͘-thoàⁿ beh hē tá-lo̍h?” Soà ēng chú-lâng ê ı̀-sù kā i kóng. Lāu lâng ı̀n kóng, “He káⁿ m̄ tio̍h; goá bô chit hō hó pêng-iú.” Lô͘-po̍k kóng, “Chiàu chú-lâng só͘ hoan-hù, mn̂g ê hng-hiùⁿ kap kı̀-hō, ta̍k hāng lóng tùi-tùi, tek-khak sı̄ sàng lâi lí chia--ê.” Lāu-lâng kiông sı̂, koaiⁿ-mn̂g choè i jı̍p--khı̀. Lô͘-po̍k put-tek-í koh chhia tò-tńg. Kè jı̍t, koh niá chú-lâng ê bēng-lēng sàng kàu bó͘ ke, tı̄ hè-toaⁿ ū chù bêng bó͘ lí, bó͘ hō. Kàu phah mn̂g, kóng lâi ê tāi-chı̀. Chı̍t lâng chhut--lâi, sı̂ kóng, “Thiⁿ-ē thái ū chit hō hó sim lâng? Káⁿ m̄ tio̍h.” Bô beh siu. Lô͘-po̍k kóng, “Koâⁿ-chhı̀n sı̂-chūn, thô͘-thoàⁿ chiàⁿ ha̍p ēng, sı̀-koè sàng--lâng, bô lâng beh siu, he ia̍h chin kı̂-koài.” Nā chhia tò-tńg kiaⁿ-liáu hō͘ chú-lâng koè-chek, chiū piàⁿ hē mn̂g-kháu choè i khı̀. Thiaⁿ-kı̀ⁿ lāi-bı̄n ê lâng chhut-siaⁿ kóng, “Chú-lâng nā chin-sı̍t beh hō͘--goá, goá tio̍h siu, nā m̄ sı̄, chiah koh lâi put--tò-khı̀.”
Lô͘-po̍k tò--khı̀, koh sàng khı̀ chı̍t só͘-chāi, tú-á chı̍t ê hū-jı̂n-lâng chhut--lâi, lô͘-po̍k chiàu chêng án-ni kóng, ia̍h the̍h hè-toaⁿ só͘ siá mn̂g-pâi ê hō hō͘ i khoàⁿ. Hū-jı̂n-lâng kóng, “Toā koâⁿ tòng boē-tiâu, ū chit hō hó-sim lâng, tek-khak sı̄ hō͘ Thiⁿ-pē ê Sı̂n só͘ kám-tōng, nā bô, siáⁿ lâng oē chai goá thô͘-thoàⁿ ēng liáu, bô chı̂ⁿ thang koh boé.” Chiū chhiáⁿ lô͘-po̍k tò-khı̀ thoè kā chú-lâng seh siā, piàⁿ thô͘-thoàⁿ tı̄ piah-kak. Lô͘-po̍k hoaⁿ-hí kóng, “Tio̍h án-ni chiah tio̍h, m̄ nā bô ko͘-hū lâng ê hó-ı̀, ia̍h bián hō͘ goá hùi-khı̀. Khó-sioh tāi-seng nn̄g ê, gōng-gōng m̄-bat sū, tı̀-sek khah m̄ ta̍t chit-ê hū-jı̂n-lâng.” Hoaⁿ hoaⁿ hí-hí, chhia thoa--tò-khı̀.
Sèng-keng kóng, “Siōng-tè ê un, bô khai-hùi lâi tit--tio̍h.” Koh kóng, “Siōng-tè ê un chiū-sı̄ éng-oa̍h.” Koh kóng, “Siōng-tè lı̂n-bín thiàⁿ sè-kan lâng, sı̄m-chı̀ siúⁿ-sù to̍k-siⁿ Kiáⁿ, hō͘ kı̀ⁿ-nā sı̀n ê lâng, bián-tit bia̍t-bô, hoán-tńg ū éng-oa̍h.” Khó-sioh sè-kan kam-sim hoaⁿ-hí siū I ê un ê lâng chin chió, kiám-chhái kiông-kiông sı̂ m̄ siu, kiám-chhái khó͘-khǹg ê lâng kóng kàu âu-ta chhùi khoah, put-tek-í chiah siu. Iâ-so͘ kóng, “Iân-sia̍h piān--lah, lín tio̍h lâi.” (Lō͘-ka 17:14. Khé-sı̄-lio̍k 22:17). “Kam-goān ê lâng lóng thang lâi niá oa̍h chúi.” Téng-bı̄n só͘ kóng chit hō oē, Sèng-keng ū choē-choē só͘-chāi kóng-khí, ı̀-sù ke̍k-kı̂ kán-tan, khoài-khoài bêng-pe̍k, tio̍h koh hō͘ thoân-tō ê lâng, kóng koh kóng, jiân-āu chiah chai Siōng-tè ê jı̂n-chû, chhin-chhiūⁿ hit-ê koáⁿ-hū hiân-hoē liáu-chia̍t, bián-tit hùi-khı̀--ê, sı̍t-chāi chin chió. Chóng-sı̄ ū sı̂ hut-jiân thiaⁿ-kı̀ⁿ bô phài-phe ê hoaⁿ-hí, chū-jiân m̄-káⁿ liâm-piⁿ sı̀n, m̄ kú hng-hiùⁿ kı̀-hō kóng kàu hiah tùi, koh chín-chè ia̍h sı̄ pêng-siông ê sū, siūⁿ kàu ka-kı̄ ke chhiah, siū chín-chè, ia̍h sı̄ ha̍p. Siat-sú bô ngı̄-sim kò͘-chip, ia̍h bô sím-mı̍h thang giâu-gı̂. Lán lâng tō-tek ū khiàm-kheh, teh ǹg-bāng Ki-tok ê tō-lí, Siōng-tè ê un, pí koâⁿ ê lâng ǹg-bāng thô͘-thoàⁿ khah pek-chhiat. “Kiû chiū tit--tio̍h, phah mn̂g chiū khui,” che sı̄ Iâ-so͘ chhin-sin kóng ê oē, cháiⁿ-iūⁿ sè-kan lâng iáu-kú giâu-gı̂ bô beh sêng-siū.
Pó-hō͘.
Chá jı̍t Lâm Bí-chiu ū sió kok, sio̍k Se-pan-gâ koán ê sı̂, toē-hng bô an-chēng, koaⁿ-hú sı̀-koè lia̍h chok-loān ê thâu, chı̍t ê Eng-kok lâng ia̍h siū lia̍h, iáu bē kè tn̂g chiū tēng i ê choē. Chit-ê Eng-kok lâng bat jı̍p Bí-kok che̍k, só͘-í Bí-kok léng-sū-koaⁿ thiaⁿ--kı̀ⁿ, siūⁿ tio̍h khı̀ kā i pàng, só͘ choè lóng bô chhái kang. Bô loā kú Eng-kok léng-sū-koaⁿ chai ia̍h tio̍h-kip, khı̀ chhē toē-hng-koaⁿ kóng, “Peh-sı̀ⁿ hoān-hoat, bē kè tn̂g, cháiⁿ-iūⁿ tēng i sí choē? Nā án-ni choè, pè-kok chèng-hú tek-khak kap lí kau-sia̍p.” Toē-hng-koaⁿ boē bêng kau-sia̍p ê toā koan-hē, pàng choè bô iàu-kín. Kàu bó͘ jı̍t beh chhoā hoān-lâng khı̀ phah chhèng, koaⁿ toà tūi khan hoān-lâng kàu siâⁿ-piⁿ, khàu i ê kha-chhiú, hō͘ i the siâⁿ-chhiûⁿ, tùi-bı̄n khiā chı̍t ê kia̍h chhèng ê peng, teh thèng-hāu koaⁿ-tiúⁿ chhut “Khui chhèng” ê hō-lēng. Hut-jiân Eng Bí nn̄g kok ê léng-sū-koaⁿ koáⁿ kàu, chı̍t ê kia̍h chı̍t ki kok-kı̂, jia hoān-lâng ê sin-khu, toā siaⁿ kā kia̍h chhèng ê peng kóng, “Lí káⁿ khui chhèng, bú-bān goán ê kok-kı̂--mah?” Kia̍h chhèng ê peng thiaⁿ-kı̀ⁿ chit hō oē, chhèng m̄-káⁿ khui, toē-hng-koaⁿ put-tek-í kiò kia̍h chhèng ê peng khı̀, chiong hoān-lâng sàng kau léng-sū-koaⁿ, chiàu in pún-kok ê hoat-lu̍t pān-lí.
Lán tek-choē Thiⁿ-pē, pún tio̍h siū sí ê hêng-hoa̍t, kai-chài Ki-tok Iâ-so͘ pàng-sak pún-sin sio̍k lán ê choē, chhin-chhiūⁿ nn̄g ê léng-sū-koaⁿ ê kok-kı̂ pó-hō͘ hoān-lâng chı̍t-iūⁿ. Sèng-keng kóng, “Hoān-nā tı̄ Ki-tok un-tián ê lāi-bı̄n bô koh tēng choē.” Só͘-í lán tio̍h sêng-sim hoán-hoé koé-pı̀ⁿ, chhut-la̍t kiâⁿ Siōng-tè ê chí-ı̀, nā án-ni, tek-khak oá-khò pó-hō͘ lâi tit-tio̍h kiù.
Nn̄g Khoán Toē-ūi.
Tng Ná-a ê sı̂, toā chúi bia̍t sè-kan, hit sı̂ lâng só͘ tiàm ê toē-ūi chí ū nn̄g khoán. (1) Chûn-lāi tit-tio̍h kiù ê lâng. (2) Chûn-goā hō͘ chúi im-sí ê lâng. Í-goā bô só͘-chāi thang hō͘ hit sı̂ ê lâng tiàm. Iâ-so͘ siat phı̀-jū kóng, thó hı̂ ê lâng pha-tio̍h hı̂, “Kéng hó--ê hē lo̍h khah-á, pháiⁿ--ê hiat-ka̍k khı̀.” Koh kóng, “Cha̍p ê chāi-sek-lú ngiâ-chih sin kiáⁿ-sài, chı̍t poàⁿ gōng--ê, chı̍t poàⁿ gâu--ê. Gâu--ê hō͘ chú-lâng chiap-la̍p jı̍p chhù, gōng--ê kū-choa̍t tı̄ goā-bı̄n boē tit jı̍p.” Tāi-khài chhin-chhiūⁿ chit hō ê ı̀-sù. Sèng-keng put-chí choē só͘-chāi ū kóng-khí, lóng-chóng sı̄ phı̀-jū sè-kan lâng só͘ tiàm ê toē-ūi chí ū nn̄g khoán. (1) Thian-tông. (2) Tē-ge̍k. Í-goā bô tē saⁿ khoán ê toē-ūi thang tiàm.
1. Thian-tông. (Khé-sı̄-lio̍k 7:13-16[15].) Hiah-ê chhēng pe̍h-saⁿ--ê, chiū-sı̄ tùi keng-kè toā hoān-lān, bat ēng Iûⁿ-ko ê huih soé i ê lâ-sâm, só͘-í tit-tio̍h tiàm tı̄ Siōng-tè ê bı̄n-chêng.
2. Tē-ge̍k. (Khé-sı̄-lio̍k 6:15,16.) Sè-kan chiah-ê ông, koaⁿ-oân, hó-gia̍h ê lâng, ióng-béng ê lâng, chú-lâng, lô͘-po̍k, lóng-chóng bih tı̄ soaⁿ-khang--nı̍h, toā siaⁿ kiò kóng, “Soaⁿ ah! Tio̍h pang-lo̍h-lâi khàm--goá, hō͘ goá bih tı̄ lāi-bı̄n, thang siám-pı̄ Siōng-tè ê toā siū-khı̀.”
Kang Chı̂ⁿ Kap Siúⁿ-sù ê Hun-pia̍t.
Kang-chı̂ⁿ sı̄ choè kang lâng eng-kai tit-tio̍h ê hūn-gia̍h. Siúⁿ-sù sı̄ chú-lâng tı̄ hūn-gia̍h í-goā te̍k-pia̍t siúⁿ-sù--ê. Sè-kan lâng bô chı̍t ê bô kè-sit, só͘-í Sèng-keng kóng, “Choē-ok ê kang-chı̂ⁿ sı̄ sí-bô.” Chóng-sı̄ Siōng-tè ê un-sù sı̄ éng-oa̍h, lâng nā hoán-hoé koé-pı̀ⁿ, chhim-sı̀n Iâ-so͘ chiū oē tit-tio̍h Siōng-tè ê un-sù. In-ūi choē-ok ê kang-chı̂ⁿ Iâ-so͘ pún-sin í-keng thoè lán hêng, lâu huih, pàng-sak sin-khu thoè choē-jı̂n sí, chit-ê sı̄ tē it kùi-khı̀ ê kang-chı̂ⁿ.
Ū Miâ Bô Sı̍t ê Gûi-hiám.
Bat ū lâng khí-thâu him-bō͘ tō-lí, bô loā kú niá soé-lé jı̍p kàu-hoē, soà tam-tng chip-sū, tiúⁿ-ló í-kı̍p thoân-tō ê chit, ēng Sèng-keng ê tō-lí mn̄g--i, i chin gâu ı̀n, ū sı̂ tú-tio̍h oh ê toê-ba̍k, i ia̍h piān-lūn put-chí thàu-thiat bêng-pe̍k, goā-iông hō͘ lâng khoàⁿ chin thang chun-tiōng, siong-se̍k ê lâng o-ló i choè kàu-hoē ê thiāu-chio̍h.
Án-ni chiàu goā-māu khoàⁿ sı̄ ke̍k kı̂ tùi-tiōng tō-lí, ūi-tio̍h kàu-hoē jia̍t-sim chhut-la̍t, chóng-sı̄ soè-jı̄ kā i chhâ-khó, i ê sim oân-choân bô ha̍p Ki-tok saⁿ-liân. Ki-tok kóng, “Kiò goá choè Chú--ê, bô tek-khak ta̍k ê jı̍p Thian-kok, to̍k-to̍k chun-thàn Thiⁿ-pē ê chí-ı̀ ê lâng oē jı̍p.“ “Tng sím-phoàⁿ ê sı̂, tek-khak ū lâng kóng, goá kiám m̄ sı̄ hōng Kiù Chú ê miâ thoân-tō koáⁿ-kúi, kiâⁿ ta̍k hāng kı̂-koài ê tāi-chı̀ kap sı̂n-jiah--mah? Chú siáⁿ-sū m̄-jı̄n goá?” Goá tek-khak ı̀n kóng, “Lín lóng sı̄ choè pháiⁿ ê lâng, tio̍h kín-kín khı̀, goá m̄-bat lín.” Taⁿ Kàu-hoē lāi ū lâng, chhùi chheng-ho͘ Kiù Chú, sim-lāi bô kap Kiù Chú saⁿ-liân, só͘ kóng só͘ kiâⁿ bô kap sèng-tō saⁿ-ha̍p, chit hō lâng thái-thó ū thang ǹg-bāng jı̍p Thian-kok, bián-tit tē-ge̍k ê hêng-hoa̍t. Sı̍t-chāi chin gûi-hiám.
Thiⁿ-ē Kan ū Chit Hō Pān-gı̂ Sū--Mah?
Chı̍t ê bo̍k-su khiā-khí oá-kūn thô͘-thoàⁿ khòng. Ta̍k pái kàu chia̍h jı̍t-tàu ê sı̂, i chiū jı̍p khòng-lāi thoân Hok-im hō͘ choè kang lâng thiaⁿ. Jı̍p khòng ê khang khoán-sit chhin-chhiūⁿ chíⁿ, tùi téng-bı̄n kàu khòng-toé, ū pah goā tn̄g chhim. Chú-lâng ū pı̄-pān ki-khı̀, oē chiūⁿ oē lo̍h, thang chiūⁿ thô͘-thoàⁿ chhut khòng, bián ēng lâng ê la̍t, put-chí lı̄-piān. Khòng-lāi só͘-chāi put-chí khui-khoah, oē iông-ún káng chheng lâng tı̄ lāi-bı̄n óng-lâi choè-kang.
Chı̍t jı̍t bo̍k-su lo̍h khòng-lāi, lóng-chóng ê choè kang lâng tú teh chia̍h jı̍t-tàu, chiū sēng ki-hoē kóng tō-lí, kóng, “Sè-kan lâng ta̍k ê ū tek choē thiⁿ, kai-chài oá-khò Ki-tok thoè lâng sí sio̍k choē, chiah ū thang lâu kàu kin-á-jı̍t bián sí, lán lâng nā khéng hoán-hoé koé-pı̀ⁿ, chiū khoài-khoài thang thoat-lı̄ tē-ge̍k, lâi chiūⁿ kàu Thian-kok.”
Bô loā kú, choè kang lâng chia̍h pá, ū chı̍t ê thâu-ba̍k kā bo̍k-su kóng: “Lí kóng lâng nā khéng hoán-hoé koé-pı̀ⁿ, chiū khoài-khoài thang chiūⁿ kàu Thian-kok. He kàu hiah khoài kóng, kiám thiⁿ-ē kan ū chit hō pān-gı̂ sū--mah?” Nn̄g lâng ná kiâⁿ ná kóng, chha-put-to kàu chhut khòng ê só͘-chāi, bo̍k-su kia̍h-thâu khoàⁿ, tùi khòng-toé kàu téng-bı̄n, sı̍t-chāi put chí koâiⁿ, chiū mn̄g thâu-ba̍k kóng, “Tùi chia kàu toē-bı̄n loā koâiⁿ?” Ìn kóng, “Chı̍t-pah poeh-cha̍p tn̄g.” Bo̍k-su kóng, “Khòng-lāi ta̍k bı̄n ê piah lóng bô kiā-á, thái-thó oē khí--khı̀?” Ìn kóng, “Bo̍k-su ah, lí kiám bô khoàⁿ-kı̀ⁿ toē-bı̄n ê ki-khı̀, ū tiàu chı̍t ê chiūⁿ-lo̍h ê khı̀-kū tı̄-teh--mah? Lâng beh khí, á-sı̄ beh lo̍h, nā jı̍p chit-ê khı̀-kū, bô chı̍t ba̍k-nih kú liâm-piⁿ kàu tè.” Bo̍k-su ké-ı̀ kóng, “He kàu hiah iông-ı̄ⁿ, pı̂ⁿ-toē tō tio̍h kiâⁿ kú-kú, hô-hòng chit-ê beh khí--khı̀ tio̍h ēng chiūⁿ--ê, lí chiah kóng bián chı̍t ba̍k-nih kú chiū kàu tè, kiám thiⁿ-ē kan ū chit hō pān-gı̂ sū--mah?” Thâu-ba̍k kóng, “Bô, thâu-ke hùi loā choē khó͘-sim, khai loā choē chı̂ⁿ-gûn, pı̄-pān chit-ê khı̀-kū, chiah ū kin-á-jı̍t ê lı̄-piān. Bo̍k-su, lí khoàⁿ khı̀-kū chı̍t chiūⁿ chı̍t lo̍h, put-kò tia̍p á kú nā-tiāⁿ--hō͘ⁿ. Che lóng sı̄ thâu-ke keng-êng kúi-nā cha̍p nı̂, só͘ khai-siau m̄ sı̄ sió-khoá, lí kiám bô khoàⁿ--kı̀ⁿ?” Bo̍k-su ı̀n kóng, “Tio̍h lah, lâng chiūⁿ kàu Thian-kok ia̍h m̄ sı̄ khoài ê sū, sı̄ tùi Thiⁿ pē tı̄ káng-chheng pah nı̂ chêng, tiau-tı̂ chhe I to̍k-siⁿ ê Sèng Kiáⁿ, lı̂m-kàu sè-kan, thoè lí goá sio̍k choē, só͘ khai-siau kap chit-ê saⁿ pí, m̄ nā ek, bān, tiāu ê pē-sò͘, lán ia̍h lóng m̄ chai hiah pān-gı̂.”
Chèng choè kang lâng thiaⁿ-kı̀ⁿ bo̍k-su só͘ kóng--ê, lóng siū kám-tōng, choè chı̍t jı̍t kui Chú--ê kúi-nā chheng lâng, thâu-ba̍k koh khah jia̍t-sim.
Chiu-ûi Sı̄ Hó Chúi, Gōng Lâng Chhùi Ta Sí.
Lâm Bí-chiu ê pak-bı̄n, ū chı̍t tiâu toā kang miâ A-má-sùn, chúi put chheng oē lim--tit. Kang-kháu ǹg lâm jı̍p toā sai-iûⁿ, sı̀ bı̄n bô soaⁿ bô sū, chúi chhin-chhiūⁿ kap thiⁿ saⁿ-chiap.
Chá-jı̍t ū chı̍t chiah chûn tùi Au-chiu lâi, hoān-tio̍h hong-thai, chûn sái boē chı̀n thang jı̍p kang-lāi. Iân-chhiân kú-kú, chûn-lāi só͘ chek-chū ê chiáⁿ chúi, lóng liáu. Hit sı̂ tú-tú sı̄ joa̍h-thiⁿ, chûn lāi ê lâng-kheh chin chhùi-ta, siūⁿ-ài chiūⁿ hái-chúi khí-lâi lim, ū ê chó͘-tòng kóng, “Hái-chúi kiâm, lim liáu oē ná chhùi-ta, sui-jiân lim ê sı̂ chhin-chhiūⁿ lı̂-á oē tâm âu, bô loā kú sin-khu koh khah joa̍h, chhùi koh khah ta, lō͘-bé tek-khak hūn-khı̀ lâi sí.” Lâng-kheh chiū m̄-káⁿ choè. Koh tia̍p-á kú, chhùi-ta tòng-boē-tiâu, sin-khu hui-siông kan-khó͘, chha-put-to beh sí. Gûi-kip ê tiong-kan hut-jiân khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t chiah phâng-chûn tùi hn̄g-hn̄g lâi, tāi-ke hoaⁿ-hí kiù chhiⁿ kàu--lah. Chiū seng kı̂ kiû kiù, kı̂ só͘ chhut ê kı̀-hō sı̄ “Bô chúi,” “Khoah--sí,” “Kiû chān” chí la̍k jı̄. Lâi ê chûn khoàⁿ--kı̀ⁿ ia̍h seng-kı̂ chhut kı̀-hō ı̀n, “Chûn goā,” “Chúi chiáⁿ,” “Thang lim.” Chèng lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ liáu put-chí gông-ngia̍h, in-ūi chûn í-keng kàu A-má-sùn kang-kháu, sui-jiân sı̀-bı̄n bô soaⁿ bô sū, sı̍t-chāi chûn sái jı̍p chiáⁿ-chúi ê kài lāi iā m̄ chai. Chiū ta̍k ê ka-kı̄ chek-pı̄ kóng, “Kiù chhiⁿ tı̄ ba̍k-chêng, lán lâi chhùi-ta--sí, kiám bô chin gōng.”
Siōng-tè ê un-tián chû-pi moá-moá, sè-kan lâng tiàm tı̄ hit tiong-kan, bô chı̍t lâng oē chai, hoán-tńg chhē pa̍t ê chín-kiù ê hoat-tō͘, tú-tú chhin-chhiūⁿ chûn--nı̍h chhùi-ta ê lâng chı̍t iūⁿ. Taⁿ ài khó͘-khǹg tāi-ke, lán ê sı̀-bı̄n lóng sı̄ Chú ê un-tián, nā khéng hoaⁿ-hí sêng-siū chiū thang tit--tio̍h. Sèng-keng kóng, “Kı̀ⁿ-nā kı̂-tó Chú ê miâ--ê, tek-khak tit-tio̍h kiù.”
Goá To̍k-it ê Kiù Chú.
Goá ǹg-bāng choē sià-bián lâi tit-tio̍h kiù, chí-ū sı̀n Ki-tok choè goá to̍k-it ê Kiù Chú nā-tiāⁿ.
To̍k-it Kiù Chú ê ı̀-sù, chiū-sı̄ goá sı̀n á-bô, kap pa̍t lâng bô kan-sia̍p. Kui-oá Ki-tok Iâ-so͘, chiū bān-tāi ê hok-khı̀, to̍k-to̍k goá hióng-siū, nā bô, chiū éng-oán ê kan-khó͘, ia̍h sı̄ goá ka-kı̄ tam-tng. Só͘-í Tāi-pı̍t ê si (Si-phian 23 phiⁿ) kóng, “Chú sı̄ goá ê bo̍k-chiá.” Chiū-sı̄ chit hō ı̀-sù. Chóng lâi kóng, Ki-tok chhut-sı̀ ūi-tio̍h kà-sı̄--goá, sı̄ ūi-tio̍h chín-kiù--goá, só͘-í goá kui-oá sı̀n-thàn ê sim, tio̍h tùi goá ka-kı̄ ê sim-lāi chhut, m̄ sı̄ pa̍t lâng só͘ oē thang kā goá thoè.
Hé-chhia Saⁿ-liân ê Kau.
Hé-chhia teh kiâⁿ, saⁿ-khan saⁿ-thoa poàⁿ lí goā tn̂g, ū ê kúi cha̍p tiuⁿ, poâⁿ niá chhng soaⁿ, lóng put-chí ún-tàng. In-ūi tı̄ ta̍k tiuⁿ chhia ê chêng-āu ū kau-á thang saⁿ-kau. Kau-á m̄ sı̄ súi, bô chhin-chhiūⁿ thâu jı̄ téng chhia-lāi khı̀-kū hiah hó khoàⁿ, mı̍h-kiāⁿ hiah chiâu-pı̄, iáu-kú tı̄ beh khui chhia ê tāi-seng, koán chhia--ê, tio̍h kàu ta̍k tiuⁿ soè-jı̄ sûn-sı̄ ta̍k ê kau-á ū hó-sè saⁿ-kau á-bô, siat-sú bô saⁿ-kau saⁿ-liân, tek-khak boē thang thoa kàu só͘ ài kàu ê só͘-chāi.
Kiám-chhái ū lâng kín-sı̄n i ê kiâⁿ choè, chún-chat ka-kı̄ ê su-io̍k, án-ni thang kóng bô bak-tio̍h sè-kan só͘ ū ê pháiⁿ. Kiám-chhái chit hō lâng ia̍h ū niá soé-lé thàn tō-lí, khak-siú Kàu-hoē ê kui-kú lé-gı̂, só͘ kóng só͘ kiâⁿ, bô chı̍t tiám-á thang hiâm, án-ni chiàu khoàⁿ, thang kóng i sı̄ chı̍t ê hó lâng, m̄ kú boē tit thang phah-sǹg oá-khò chiah-ê chiū chiūⁿ Thian-kok kap Siōng-tè choè tui. In-ūi Iâ-so͘ Ki-tok phı̀-jū chhin-chhiūⁿ chhia-thâu, lóng-chóng ê sı̀n-tô͘ chhin-chhiūⁿ chhia, sı̀n-tô͘ ê phín-hēng sui-jiân toan-chiàⁿ, siat-sú sim bô kap Kiù Chú saⁿ-liân, ia̍h boē thang kàu hok-khı̀ khoài-lo̍k ê só͘-chāi. Só͘-í Iâ-so͘ kóng, “Goá sı̄ phû-tô-chhiū, lín lóng sı̄ ki-oāiⁿ, ki siⁿ tı̄ chhiū-sin chiū oē ām, lı̄-khui oē ta.” Tú-tú sı̄ chit hō ı̀-sù.
Koh lūn sı̀n ê sim sı̄ choè lán lâng kap Kiù Chú saⁿ-liân ê kau, Ki-tok kóng, “Thiaⁿ-kı̀ⁿ goá só͘ thoân ê tō-lí, koh sı̀n chhe goá lâi ê Thiⁿ Pē-ê, hit lâng tek-khak tit-tio̍h kiù.” Só͘-í ū toā sı̀n sim kap Kiù Chú saⁿ-liân, chiū kiâⁿ thiⁿ-lō͘ tek-khak chin kín, pí hé-chhia teh kiâⁿ koh khah kín. Nā bô liân tı̄ Kiù Chú, sui-jiân kín-sı̄n kiâⁿ choè, un-khûn pài-kūi, bô Tek-khak oē tit-tio̍h Siōng-tè hoaⁿ-hí chiap-la̍p.
Siông-siông khoàⁿ-kı̀ⁿ hé-chhia kiâⁿ kàu poàⁿ lō͘ ia̍h ū pàng tn̄g--ê, to̍k-to̍k Ki-tok tùi tı̄ ha̍k-seng sı̄ sı̂-sı̂ saⁿ thiàⁿ saⁿ liân, bô chı̍t sı̂ pàng-sak, siat-sú lâng bô ka-kı̄ pàng-sak, chhin-chhiūⁿ chhia ê kau-á ka-kı̄ tn̄g, chiū tek-khak boē poàⁿ lō͘ thêng--khı̀. Sèng-keng Iok-hān 10:28 kı̀-chài Ki-tok ê oē, kóng, “Sı̀n Goá ê lâng, Goá siúⁿ-sù i éng-oa̍h. éng boē tı̂m-lûn, bô lâng oē tùi Goá ê chhiú chhiúⁿ--khı̀.” Che sı̄ bêng ê kan-chèng.
Ū chı̍t ê tha̍k chheh lâng chhàu-khám hian Sèng-keng teh tha̍k, thong jı̍t thong mı̂ lóng m̄ kam pàng chhiú. Hut-jiân i ê bó͘ hian mn̂g-lı̂ jı̍p, tha̍k chheh lâng tài iu-iông kā i ê bó͘ kóng, “Chiàu Sèng-keng só͘ kóng, chiū lán só͘ choè boē bián tit jı̍p m̄ tio̍h ê lō͘”. Koh tha̍k kúi-nā jı̍t, koh kā i ê bó͘ kóng, “Chhám lah, chiàu Sèng-keng ê oē, chin lí goá tio̍h éng-oán tı̂m-lûn, bô koh oa̍h ê ǹg-bāng.” Koh tha̍k kúi-nā jı̍t, Sin-iok thong pún lóng-chóng khoàⁿ liáu, chiū pàng Sèng-keng, hoaⁿ-hí kā i ê bó͘ kóng, “Kai-chài ū Ki-tok thoè lán sí. Taⁿ tı̄ sí ê tiong-kan ū oa̍h ê ǹg-bāng--lah, to̍k-to̍k tio̍h sêng-sim sı̀n-thàn, kap Ki-Tok saⁿ-liân, chiū thang tit--tio̍h. Chá lán ka-kı̄ phah-sǹg kín-sı̄n kiâⁿ-choè, ǹg-bāng o̍h choè hó lâng, ta̍k hāng bô chhò-gō͘, bô phah-sǹg ka-kı̄ lia̍h choè tio̍h--ê tú-tú sı̄ m̄ tio̍h, che chiū-sı̄ jı̍p tı̄ m̄ tio̍h ê lō͘. Taⁿ tha̍k Sèng-keng, chiah chai Siōng-tè ê Sèng, chheng-khı̀, lâng só͘ pí boē oē tio̍h, tùi chá kàu taⁿ bô chı̍t lâng oân-choân hó, tek-hēng oē kap Siōng-tè phit-phoè, kham tit hióng-siū thian-kok ê hok-khı̀, che chiū-sı̄ tio̍h éng-oán tı̂m-lûn bô oa̍h ê ǹg-bāng. Kàu goá kui pún Sèng-keng tha̍k liáu, chiah chai Siōng-tè lı̂n-bín sè-kan lâng, pı̄-pān lō͘ chín-kiù ta̍k lâng ê lêng-hûn, hō͘ hoān-nā sı̀n ê lâng thang tit-tio̍h kiù, che chiū-sı̄ sí ê tiong-kan ū oa̍h ê ǹg-bāng.” Chit sı̂ liáu-āu chit-ê tha̍k chheh lâng kap i ê bó͘ saⁿ-kap kui-oá Kiù Chú, sêng-sim siú tō-lí, chı̍t-sı̀-lâng bô piàn-oāⁿ. Chhin-chhiūⁿ chit-ê tha̍k chheh lâng kap i ê bó͘, thang kóng ū kap Ki-tok saⁿ-liân.
